Thu thập thơng tin về đơn vị được kiểm tốn

Sau khi đã quyết định chấp nhận kiểm toán cho khách hàng, bước cuối cùng trong giai đoạn chuẩn bị cho kế hoạch kiểm tốn mà cơng ty kiểm tốn
phải thực hiện là ký kết hợp đồng kiểm toán. Trước khi đi đến ký kết hợp đồng kiểm tốn, cơng ty kiểm tốn sẽ có những
trao đổi và thảo luận sơ bộ với khách hàng về một số điều khoản chính trong hợp đồng kiểm tốn như: mục đích và phạm vi kiểm tốn, trách nhiệm của Ban giám
đốc cơng ty khách hàng và kiểm tốn viên, hình thức thơng báo kết quả kiểm toán, thời gian tiến hành cuộc kiểm tốn, căn cứ tính giá phí cuộc kiểm tốn và hình thức
thanh tốn,… Nếu cơng ty khách hàng và cơng ty kiểm tốn đều đồng ý với những điều khoản trong hợp đồng kiểm tốn thì hai bên sẽ kí kết vào hợp đồng kiểm tốn.
Đây là sự thoả thuận chính thức giữa cơng ty kiểm tốn và khách hàng về việc thực hiện kiểm toán và các dịch vụ liên quan khác. Và lúc này, công ty kiểm tốn trở
thành chủ thể kiểm tốn chính thức của cơng ty khách hàng.

1.3.1.2. Thu thập thông tin về đơn vị được kiểm tốn

Sau khi kí kết hợp đồng kiểm tốn, kiểm toán viên bắt đầu lập kế hoạch kiểm toán tổng quát. Theo VSA số 300 về “Lập kế hoạch kiểm tốn” thì: “Khi
lập kế hoạch kiểm tốn, kiểm tốn viên phải hiểu biết về hoạt động của đơn vị được kiểm toán để nhận biết được các sự kiện, nghiệp vụ có thể ảnh hưởng trọng
yếu đến báo cáo tài chính”
7
. Còn theo VSA số 310 về “Hiểu biết về tình hình kinh doanh” thì: “Để thực hiện kiểm tốn Báo cáo tài chính, kiểm tốn viên phải
có hiểu biết cần thiết, đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm
tốn mà theo kiểm tốn viên thì có ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo tài chính, đến việc kiểm tra của kiểm toán viên hoặc đến báo cáo kiểm tốn”
8
. Theo đó, để đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán và đạt được các mục tiêu
đề ra cho cuộc kiểm tốn thì kiểm tốn viên phải có sự hiểu biết đầy đủ về khách hàng, trên một phạm vi rất rộng, bao gồm nhiều phương diện như sau:
7
Đoạn 10 Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 300, ban hành theo Quyết định số 1432001QĐ-BTC ngày 21122001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính
8
Đoạn 02 Chuẩn mực Kiểm tốn Việt Nam số 310, ban hành theo Quyết định số 2192000QĐ-BTC ngày 29122000 của Bộ trưởng Bộ Tài chính
Nguyễn Việt Hà Kiểm toán 44
34
- Hiểu biết chung về nền kinh tế như thực trạng nền kinh tế, các chính sách của Chính phủ, mức độ lạm phát,….
- Hiểu biết về mơi trường và lĩnh vực hoạt động của đơn vị được kiểm tốn như tình hình thị trường và cạnh tranh, các đặc điểm của ngành nghề kinh
doanh, các chuẩn mực, chế độ kế toán cũng như các quy định khác của luật pháp có liên quan đến ngành nghề,…
- Nhận diện các bên hữu quan với khách hàng, đó là các bộ phận trực thuộc, các chủ sở hữu chính thức của công ty khách hàng hay bất kỳ công ty chi
nhánh, một cá nhân hay tổ chức nào mà cơng ty khách hàng có quan hệ và các cá nhân tổ chức đó có khả năng điều hành, kiểm sốt hoặc có ảnh hưởng đáng kể
tới các chính sách kinh doanh hoặc chính sách quản trị của cơng ty khách hàng. - Hiểu biết về những yếu tố nội tại của đơn vị được kiểm toán, bao gồm
những đặc điểm về sở hữu và quản lý, tình hình kinh doanh của đơn vị, khả năng tài chính của đơn vị,…
Đối với doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, kiểm tốn viên cần tìm hiểu về các mặt hàng và dịch vụ mà đơn vị cung cấp, thị trường tiêu thụ và cạnh
tranh của các mặt hàng và dịch vụ đó, tình hình tiêu thụ của từng loại mặt hàng, dịch vụ, các chuẩn mực, chế độ kế toán về doanh thu, các quy định khác của
pháp luật có liên quan,… Đồng thời nhận diện được các bên hữu quan như các khách hàng lớn có liên quan đến đầu ra, các tổ chức, cá nhân trong nội bộ cơng
ty mà đơn vị có cung cấp hàng hố và dịch vụ ghi nhận doanh thu nội bộ,… Đối với doanh thu hoạt động tài chính, kiểm tốn viên cần tìm hiểu về nội
dung các khoản doanh thu hoạt động tài chính, tìm hiểu các chính sách và phương pháp kế tốn cho việc ghi nhận doanh thu hoạt động tài chính,…, đồng
thời nhận diện các bên hữu quan. Để đạt được những hiểu biết như trên, kiểm toán viên thường thực hiện
các phương pháp sau:
Nguyễn Việt Hà Kiểm toán 44
35
- Thu thập và nghiên cứu tài liệu về tình hình kinh doanh của khách hàng: Điều lệ công ty, giấy phép thành lập, các biên bản, hợp đồng hoặc cam kết quan
trọng, các nội quy, chính sách của khách hàng, các văn bản luật, chế độ,… - Xem xét lại kết quả của cuộc kiểm toán trước và hồ sơ kiểm toán chung.
- Tham quan nhà xưởng, kho tàng, cửa hàng, văn phòng làm việc,… của đơn vị.
- Phỏng vấn cán bộ quản lý, công nhân viên trong đơn vị. Sau khi tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng, nếu cơng ty
kiểm tốn cho rằng khơng ai trong nhóm kiểm tốn có chun mơn hoặc khả năng về lĩnh vực đặc thù nào đó để thực hiện các thủ tục kiểm tốn cần thiết
nhất định, ví dụ như khi đánh giá về nghệ thuật, vàng bạc, đá quý, hoặc khi cần tư vấn pháp lý về các hợp đồng,… khi đó cơng ty kiểm tốn có thể quyết định sử
dụng chuyên gia bên ngoài.

1.3.1.3. Thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ