MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY VÀ HỌC Phong trào cách mạng ở Trung Quốc 1919-1939

Chương III CÁC NƯỚC CHÂU Á GIỮA HAI CUỘC CHIẾN

TRANH THẾ GIỚI 1918 - 1939
Bài 15 PHONG TRÀO CÁCH MẠNG Ở TRUNG QUỐC VÀ ẤN ĐỘ
1918 - 1939

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức

Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS cần: - Nắm được nét chính của phong trào Ngũ Tứ và nét chính của phong trào cách
mạng trong giai đoạn tiếp thập niên 20 và 30 của thế kỉ XIX - Thấy được nét chính của phong trào cách mạng Ấn Độ.
2. Tư tưởng - Bồi dưỡng nhận thức đúng đắn về tính tết yếu của cuộc đấu tranh chống chủ
nghĩa đế quốc của các dân tộc bị áp bức giành độc lập. - Nhận thức sự mất mát, sự hy sinh, khó khăn và gian khổ của các dân tộc trên
con đường đấu tranh giành độc lập. Từ đó hiểu được giá trị vĩnh hằng của chân lý: “Khơng có gì q hơn độc lập, tự do”.
3. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng phân tích tư liệu. Từ đó hiểu được bản chất, ý nghĩa của sự
kiện lịch sử. - Rèn luyện kỹ năng so sánh, đối chiếu để hiểu được đặc điểm và bản chất của
sự kiện.

II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY VÀ HỌC

- Ảnh và tư liệu giới thiệu tiểu sử của Mao Trạch Đơng, M.Ganđi. - Đoạn trích “Cương lĩnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc” tháng 71922.
- Tư tưởng của M.Ganđi.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ

Câu 1. Nêu ngắn gọn các giai đoạn phát triển của Nhật Bản trong những năm 1918 - 1939 ?
Câu 2. Q trình qn phiệt hóa diễn ra ở Nhật Bản như thế nào? Nét khác với Đức. 2. Giới thiệu bài mới
Sau khi Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, thắng lợi của Cách mạng tháng
Mười đã có ảnh hưởng sâu sắc tới cục diện thế giới. Từ năm 1918 kéo dài suốt 20 năm đến Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, châu Á đã có những biến chuyển to lớn về kinh
tế, chính trị, xã hội. Những điều đó đã khiến cuộc đấu tranh giành độc lập ở đây cũng có
- 122 -
những bước phát triển mới, ta tìm hiểu điều này qua phong trào cách mạng ở Trung Quốc, Ấn Độ, hai nước lớn ở châu Á và cũng chính là nội dung chính của bài này.

3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp: Hoạt động của GV và HS

Kiến thức HS cần nắm Hoạt động 1:
- GV nêu câu hỏi gợi ý HS nhớ lại những kiến thức về lịch sử Trung Quốc thời phong kiến cuối thế kỉ
XIX đầu thế kỉ XX: Em giới thiệu những hiểu biết của mình về Trung Quốc trong giai đoạn cuối thế
kỉ XIX đầu thế kỉ XX.

I. Phong trào cách mạng ở Trung Quốc 1919-1939

1. Phong trào Ngũ Tứ và sự thành lập Đảng Cộng sản
Trung Quốc.
GV gợi mở, dẫn dắt để tạo không khí sơi nổi qua các hình ảnh: Triều đại cuối cùng, Nhân vật Phổ
Nghi, Tôn Trung Sơn, Viên Thế Khải, Bức ảnh “Chiếc bánh ga tô bị cắt...”, Mâu thuẫn cơ bản trong
xã hội, Nhiệm vụ cách mạng của Trung Quốc,...
- GV nhận xét, bổ sung và đưa HS vào nội dung cơ bản: 20 năm tiếp theo từ sau Chiến tranh thế giới
thứ nhất đến năm 1939, phong trào cách mạng Trung Quốc đã có những bước phát triển mới. Mở
đầu là phong trào Ngũ Tứ giải thích tên gọi.
Hoạt động 2: Làm việc cả lớp
Tự đọc SGK để suy nghĩ và trả lời câu hỏi sau: Nét chính của phong trào “Ngũ Tứ” nguyên nhân,
lực lượng tham gia, địa bàn, mục đích? - Phong trào Ngũ Tứ ngày
451919 - Gọi HS trả lời, GV nhận xét và chốt ý.
+ Nguyên nhân yếu tố bên trong là quyết định bất công của các nước đế quốc, yếu tố bên ngoài là ảnh
hưởng của Cách mạng tháng Mười. + Phong trào bắt đầu từ học sinh, sinh viên ở Bắc
Kinh sau đã nhanh chóng lơi cuốn đơng đảo các tầng lớp khác trong xã hội.
- Học sinh, sinh viên, lôi cuốn đông đảo các tầng lớp khác
trong xã hội. - Nét mới và ý nghĩa của phong trào này?
- HS trả lời, tranh luận bổ sung rồi GV chốt lại. + Nét mới đó là lực lượng giai cấp cơng nhân tham
gia với vai trò nòng cốt trưởng thành và trở thành lực lượng chính trị độc lập
+ Đó là mục tiêu đấu tranh chống đế quốc và phong kiến. Không chỉ dừng lại chống phong kiến như
cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911 Đánh đổ triều đình Mãn Thanh
Đặc biệt là giai cấp công nhân.
- Từ Bắc Kinh lan rộng ra 22 tỉnh và 150 thành phố trong
cả nước - Thắng lợi.
+ Đây chính là bước chuyển từ cách mạng dân chủ kiểu cũ sang cách mạng dân chủ kiểu mới. Là mốc
- 123 -
mở ra thời kỳ cách mạng ở Trung Quốc.
Hoạt động 3: Làm việc cá nhân - GV chuyển tiếp: Từ sau phong trào Ngũ Tứ, cách
mạng Trung Quốc đã có những chuyển biến sâu sắc, điều đó được thể hiện qua các sự kiện nào?
- HS trả lời - GV nhận xét và chốt lại + Việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lê-nin ngày càng
sâu rộng. + Nhiều nhóm cộng sản được thành lập. Trên sự
chuyển biến mạnh mẽ của giai cấp công nhân cùng sự giúp đỡ của Quốc tế Cộng sản, tháng 71921
Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập. Sự kiện này đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của
giai cấp công nhân Trung Quốc. Đồng thời mở ra thời kỳ giai cấp vơ sản đã có chính Đảng của mình
để từng bước nắm ngọn cờ cách mạng. - Tháng 71921: Đảng Cộng
sản Trung Quốc ra đời.
Hoạt động 1: Làm việc nhóm - GV: Từ sau khi Đảng Cộng sản Trung Quốc thành
lập, tiến trình lịch sử cách mạng Trung Quốc gắn liền với các cuộc nội chiến giữa lực lượng cộng
sản với lực lượng Quốc dân Đảng. Trong quá trình này, lực lượng cách mạng do Đảng Cộng sản lãnh
đạo đã trải qua những cuộc đấu tranh vơ cùng khó khăn gian khổ nhưng đã dần lớn mạnh, trưởng
thành và tiến tới giành thắng lợi. Trong những năm 1924 - 1927, cuộc nội chiến lần thứ nhất đã diễn ra
mà đỉnh cao là cuộc chiến tranh Bắc phạt 1926 - 1927 và cuộc nội chiến lần thứ hai còn gọi là nội
chiến Quốc cộng 1927 - 1937. 2. Chiến tranh Bắc Phạt 1926
- 1927 và nội chiến Quốc - Cộng 1927 - 1937
+ Nhóm 1: Tóm tắt diễn biến chính của chiến tranh Bắc phạt.
- Từng nhóm đọc SGK, tìm ý, thống nhất ý kiến. Trình bày trên 1 trang giấy khổ A1.
- HS khác bổ sung. GV nhận xét và chốt ý: Nhóm 1: Chiến tranh Bắc phạt
+ Ngày 1241927: Quốc dân Đảng tiến hành chính
biến ở Thượng Hải. + Tàn sát, khủng bố đẫm máu những người Cộng sản.
Sau một tuần lễ, Tưởng Giới Thạch thành lập chính phủ tại Nam Kinh, đến tháng 71927 chính quyền
rơi hồn tồn vào tay Tưởng Giới Thạch.
+ Chiến tranh kết thúc. Nhóm 2: Sau chiến tranh Bắc phạt, quần chúng - Nội chiến Quốc - Cộng 1927
- 124 -
nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tiến hành cuộc đấu tranh chống
chính phủ Quốc dân Đảng 1927 - 1937 cuộc nội chiến kéo dài 10 năm.
- 1937. + Kéo dài 10 năm.
+ Quân Tưởng đã tổ chức 4 lần vây quét lớn, nhằm tiêu diệt Cộng sản nhưng đều thất bại. Lần thứ 5
1933 - 1934 thì lực lượng cách mạng thiệt hại nặng nề và bị bao vây.
+ Nhiều lần tấn công Cộng sản.
+ Tháng 101934: Quân cách mạng phá vây rút khỏi căn cứ tiến lên phía bắc Vạn lí Trường Chinh.
+ Vạn lý Trường Chinh tháng 1011934.
+ Tháng 011935: Mao Trạch Đông trở thành chủ tịch Đảng.
+ Tháng 71937: Nhật Bản phát động chiến tranh xâm lược Trung Quốc. Điều này đã gây áp lực lên nhân
dân vì quyền lợi dân tộc đấu tranh mạnh mẽ nên Quốc - Cộng hợp tác, thành lập Mặt trận dân tộc
thống nhất chống Nhật.
+ Kháng chiến chống Nhật + Tháng 71937: Nhật Bản
xâm lược, nội chiến kết thúc. + Cuộc kháng chiến chống
Nhật. - GV sơ kết: sau 20 năm, phong trào cách mạng
Trung Quốc phát triển với sự lớn mạnh của giai cấp công nhân Trung Quốc với vai trò của Đảng Cộng
sản.

II. Phong trào độc lập dân tộc ở Ấn Độ 1918 - 1939