Tính chất vật lí Tính chất hoá học Điều chế và ứng dụng

I
Axit photphoric

1. Cấu tạo phân tử

Hoạt động 1
HS trả lời các câu hỏi : Hãy viết công thức cấu tạo của phân tử axit photphoric.
Bản chất các liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử là gì ? Trong hợp chất này số oxi hoá cđa photpho b»ng bao nhiªu ?
GV nhËn xÐt ý kiến của HS. Các liên kết trong phân tử H
3
PO
4
là liên kết cộng hoá trị có cực. Liên kết H
O phân cực hơn liên kết O
P. Công thøc cÊu t¹o cã thĨ viÕt :
H −
O H
− O
P = O H
− O
 Trong ph©n tư H
3
PO
4
, photpho cã số oxi hoá +5.

2. Tính chất vật lí

Hoạt động 2
GV cho HS quan sát lọ đựng axit photphoric. HS nhËn xÐt vµ cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ cđa axit photphoric.
GV bỉ sung : axit photphoric tan trong nớc theo bất
k
ì tỉ lệ nào là do sự tạo thành liên kết hiđro giữa các phân tử H
3
PO
4
với các phân tử nớc.

3. Tính chất hoá học

Hoạt động 3
a Tính oxi hoá
khử HS dựa vào số oxi hoá của photpho trong phân tử H
3
PO
4
và số oxi hoá có thể có của photpho dự đoán tính chất hoá học của
3 4
H PO . GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS và giải thích rõ : Mặc dù cũng có số oxi ho¸ +5,
trong khi axit HNO
3
cã tÝnh oxi hoá rất mạnh nh đã nghiên cứu, axit photphoric không có tính oxi hoá. Nguyên nhân là do trạng thái số oxi hoá +5
của photpho khá bền, không dễ gì bị thay đổi trong các phản ứng ho¸ häc. b T¸c dơng bëi nhiƯt
GV giíi thiƯu : Axit photphoric H
3
PO
4
dƠ mÊt níc. Dùa vµo SGK h·y cho biết khi đun nóng từ từ quá trình mất nớc cđa axit photphoric diƠn ra nh thÕ nµo.
Cho biÕt sè oxi hoá của P trong các hợp chất đó.
101
HS : trả lời theo SGK. GV : tóm tắt lại dới dạng sơ đồ :
H
3
PO
4
H
4
P
2
O
7
HPO
3
P
2
O
5
axit orthophotphoric axit điphotphoric axit metaphotphoric anhiđrit photphoric
Anhiđrit và các dạng axit có thể kết hợp với nớc để tạo ra axit orthophotphoric. c Tính axit
HS : Hãy viết phơng trình điện li của axit photphoric để chứng tỏ đó là một axit ba lần axit có độ mạnh trung bình.
Cho biết trong dung dịch axit photphoric tồn tại các loại ion gì ? GV : Chú ý uốn nắn HS gọi tên các sản phẩm điện li của axit photphoric.
Yêu cầu các nhóm HS thảo luận và cho ý kiÕn vỊ tõng vÊn ®Ị. ThÝ dơ, nhãm 1 : Viết phơng trình phản ứng của axit photphoric với oxit baz¬, nhãm 2 :
víi baz¬…  Gióp HS nhËn thøc rằng tùy thuộc vào tỉ lệ chất phản ứng mà sản
phẩm thu đợc là muối trung hoà hay muối axit hoặc hỗn hợp các muối.

4. Điều chế và ứng dụng

Hoạt động 4 GV : Ngoài phơng pháp đã đa ra trong SGK có thể đa thêm phơng pháp thuỷ
phân dẫn xuất halogen. PX
5
+ 4H
2
O
H
3
PO
4
+ 5HX ứng dụng : đợc dùng chủ yếu để sản xuất phân bón vô cơ. Dïng trong viƯc
nhm v¶i, s¶n xt men sø. Dïng trong công nghiệp dợc phẩm. Có thể dừng tiết thứ nhất ở đây.
II
Muối photphat

1. Tính chất hoá học của muối photphat