Hoàn chỉnh hệ thống giáo dục cả về quy mô, cơ cấu và chất lượng, đảm bảo liên thông giữa các cấp đào tạo trên địa bàn, mở ra nhiều khả năng và cơ hội cho thế hệ trẻ được đi học và được đào tạo qua học nghề. Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện xã hội hoá giáo...

củng cố các thiết chế văn hoá cơ sở nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về đời sống

tinh thần cho người dân.

3.2. Phương hướng đổi mới và hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư công

Phương hướng đổi mới và hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư công ở nước ta xuất

phát trên các quan điểm:

- Nâng cao chất lượng hoạch định phát triển và chất lượng quy hoạch, kế hoạch phát

triển kinh tế- xã hội, quy hoạch xây dựng.

- Hoàn thiện quản lý nhà nước đối với đầu tư công phải dựa trên quan điểm của Đảng

và Nhà nước ta về xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa: Phát triển kinh tế đi đôi với giải quyết các vấn đề xã hội, đẩy nhanh cơng cuộc

xố đói, giảm nghèo, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo, kiểm soát và duy trì sự phân

tầng khơng làm tăng các nguy cơ gây bất ổn xã hội, hủy hoại môi trường sinh thái.

- Với vai trò chủ đạo, ngân sách nhà nước ưu tiên đầu tư vào các dự án xây dựng kết

cấu hạ tầng, cơng trình cơng cộng khơng có khả năng thu hồi vốn hoặc thu hồi vốn

chậm mà chưa thu hút được các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư để thực hiện

mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, an sinh xã hội.

Ngoài ra, ngân sách nhà nước còn quan tâm ưu tiên cho các dự án thuộc những lĩnh

vực ngành nghề có ứng dụng khoa học cơng nghệ cao, khoa học nghiên cứu cơ bản mà

thị trường chưa thể đáp ứng được.

- Việc phân bổ nguồn lực còn phải bảo đảm cho việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất theo

hướng tiến bộ, bảo đảm hài hoà lợi ích các chủ thể Nhà nước, doanh nghiệp và người

lao động. Tạo mọi điều kiện để giải phóng sức sản xuất, nâng cao năng suất lao động

góp phần thực hiện mục tiêu dân giàu nước mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh.

Từ những quan điểm trên, phương hướng đổi mới quản lý nhà nước đối với đầu tư

công trên địa bàn thành phố Lạng Sơn phải đảm bảo những yêu cầu như sau:

Một là, Đặc biệt chú trọng đến công tác quy hoạch, công khai các quy hoạch, đảm bảo

công tác quy hoạch phải đi trước một bước, làm cơ sở cho việc hoạch định kế hoạch

đầu tư phát triển, hạn chế tối đa việc điều chỉnh quy hoạch. Tập trung vào lập quy

67



hoạch phát triển cấp vùng, gắn với quy hoạch đất đai, quy hoạch đô thị và quy hoạch

các ngành kếu cấu hạ tầng kỹ thuật chủ yếu. Tăng cường việc quản lý, giám sát thực

hiện quy hoạch và thực hiện nghiêm Luật Quy hoạch khi được Quốc hội thông qua.

Hai là, quản lý nhà nước về đầu tư công phải bảo đảm bảo đồng bộ, liên thơng trong

cơ chế chính sách, quy định phải cơng khai, minh bạch rõ ràng, dễ hiểu. Việc tổ chức

thực hiện phải đồng bộ giữa thành phố với các bộ ngành ở từng khâu, từng nội dung,

tạo điều kiện cho các chủ thể thực hiện thống nhất, tránh tình trạng chồng chéo, mâu

thuẫn giữa các quy định.

Ba là, tăng cường quản lý, giám sát, nâng cao hiệu quả đầu tư nguồn vốn ngân sách

nhà nước từ xác định chủ trương lập, phê duyệt dự án đến thực hiện dự án. Nâng cao

hiệu quả, vận động xúc tiến đầu tư, đa dạng hố các kênh vận động, xúc tiến đầu tư

thơng qua các diễn đàn kinh tế thế giới, các định chế tài chính quốc tế, các tập đồn

xun quốc gia, cũng như các diễn đàn đa phương, song phương. Xây dựng danh mục

dự án kêu gọi đầu tư; chủ động tiếp cận, mời chào các nhà đầu tư; có ưu đãi đặc biệt

đối với các tập đoàn kinh tế lớn, các nhà đầu tư có trình độ khoa học cơng nghệ cao.

Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, quản lý ngân sách nhà nước và gắn với

cải cách thủ tục hành chính của tỉnh, thành phố, rà sốt loại bỏ các thủ tục hành chính

khơng còn phù hợp, đơn giản hóa thủ tục và quy trình giải quyết thủ tục hành chính

liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh tạo mơi trường đầu tư thơng thống, minh

bạch và ổn định. Tăng cường đưa trang thiết bị điện tử và áp dụng phần mềm điện tử

trong các giao dịch hành chính giữa cá nhân, tổ chức với cơ quan hành chính nhà nước

và giữa các cơ quan hành chính nhà nước với nhau.

3.3. Phân tích các cơ hội và thách thức trong đầu tư và quản lý đầu tư công

3.3.1. Cơ hội trong đầu tư và quản lý đầu tư công

Thứ nhất, thành phố Lạng Sơn được thiên nhiên ưu đãi nhiều danh lam thắng cảnh

đẹp, hấp dẫn như: khu quần thể Nhất - Nhị- Tam Thanh, hang động chùa Tiên, bến đá

Kỳ Cùng, phố chợ Kỳ Lừa,...với dấu ấn của văn hoá hội chợ mang đậm bản sắc vùng

dân tộc, biên giới. Hơn thế Lạng Sơn có mối gắn kết chặt chẽ với Hà Nội, Quảng Ninh

thuận lợi liên kết mở tuyến du lịch liên tỉnh, du lịch quốc tế. Đây là lợi thế giúp thành

68



phố thu hút vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước để khai thác

và phát triển du lịch.

Thứ hai, nằm trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn, trung tâm xuất nhập

khẩu của Đông Bắc Bộ với Trung quốc, vùng Đông Âu và Tây Âu. Thành phố đã đang

và sẽ tận dụng triệt điểm mạnh về vị trí địa lý này để thu hút vốn đầu tư nhằm xây

dựng Đồng Đăng – Lạng Sơn thành trung tâm giao dịch thương mại, bán buôn, bán lẻ,

trung tâm hàng xuất nhập khẩu lớn; một trung tâm xúc tiến thị trường và vận động đầu

tư lớn của vùng Đơng Bắc Bộ, có vai trò quan trọng trong cả nước. Song song với phát

triển thương mại cần tập trung vốn đầu tư phát triển một số ngành, sản phẩm dịch vụ

có lợi thế như dịch vụ vận tải, giao nhận, kho bãi, dịch vụ xuất nhập khẩu, du lịch,

thương mại, tài chính - ngân hàng, bưu chính - viễn thông... Xây dựng khu phi thuế

quan với các chính sách ưu đãi và quản lý đặc thù để thúc đẩy phát triển các loại hình

dịch vụ liên quan đến cửa khẩu, các loại hình gia cơng hàng xuất khẩu...

Thứ ba, Luật đầu tư công và các văn bản có liên quan ra đời với điểm nhấn chuyển từ

việc lập kế hoạch ngắn hạn, hàng năm sang kế hoạch trung hạn 5 năm, phù hợp với kế

hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của thành phố; thể chế hóa quy trình quyết định

chủ trương đầu tư, bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ và xuyên suốt trong tồn bộ q

trình quản lý chương trình, dự án Đầu tư công, từ khâu đầu tiên là xác định chủ trương

đầu tư, quyết định đầu tư, triển khai thực hiện dự án, đến khâu cuối là đánh giá hiệu

quả, quản lý chương trình, dự án sau đầu tư; đổi mới hoàn thiện quy chế phân cấp

quản lý đầu tư công, phân định quyền hạn đi đôi với trách nhiệm của từng cấp đồng

thời, quy định rõ trách nhiệm và các chế tài xử lý vi phạm đối với các tổ chức, cá nhân,

cũng như người đứng đầu các tổ chức, cơ quan có liên quan đến quản lý đầu tư công.

Luật đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cấp chính quyền tỉnh, thành phố phân bổ, sử

dụng và quản lý vốn đầu tư cơng.

Thứ tư, chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 –

2020 mang đến một cơ hội vốn đầu tư mới để cải thiện cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội:

giao thông, thủy lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất văn hóa,… và cơ sở văn hóa - xã

hội - mơi trường: giáo dục, y tế, văn hóa,... nhằm mang lại diện mạo tươi sáng hơn cho

các phường xã trên địa bàn thành phố.

69



3.3.2. Thách thức trong đầu tư và quản lý đầu tư công

Thứ nhất, trong bối cảnh nguồn thu hạn hẹp, dư địa thu khơng còn nhiều, tăng trưởng

khó khăn hơn, đòi hỏi phải cắt giảm bội chi NSNN và vốn đầu tư công của nhà nước

đặt ra bức thiết, vậy để duy trì nguồn vốn đầu tư công, yêu cầu đặt ra là cần tăng

cường huy động vốn đầu tư của tư nhân vào phát triển kết cấu hạ tầng thơng qua các

hình thức đầu tư PPP (kết hợp đầu tư công- tư).

Thứ hai, còn nhiều bất cập trong cơng tác lập kế hoạch đầu tư cơng: theo quy định thì

chủ trương đầu tư dự án phải được phê duyệt trước khi cấp có thẩm quyền ban hành kế

hoạch đầu tư cơng trung hạn, tuy nhiên số vốn công trung hạn chỉ là dự kiến. Trong 05

năm, có nhiều sự thay đổi về kinh tế, xã hội, cơ sở hạ tầng,…nếu dự án chưa được đưa

vào kế hoạch thì phải chờ hết giai đoạn mới được thực hiện, mặt khác dự án được phê

duyệt chủ trương đầu tư nhưng không được thực hiện vì nhiều ngun nhân như vốn

khơng đảm bảo, khơng còn phù hợp với thực tại ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển

kinh tế - xã hội.

Thứ ba, nguồn nhân lực chưa qua đào tạo còn chiếm tỷ trọng cao: tỷ lệ lao động qua

đào tạo hiện nay của thành phố mới chỉ đạt trên 10%- chưa đáp ứng được yêu cầu phát

triển tỉnh cũng như của thành phố. Cụ thể cơng tác giám sát, đánh giá đầu tư đòi hỏi

phải thường xuyên theo dõi, nắm bắt, đánh giá tình hình thực hiện dự án trong khi đó

cán bộ thực hiện nhiệm vụ giám sát, đánh giá đầu tư đều kiêm nhiệm, chưa tập trung

vào chuyên môn giám sát, đánh giá đầu tư nên công tác giám sát, đánh giá đầu tư còn

có mặt hạn chế, nhất là đối với nội dung yêu cầu lập báo cáo giám sát, đánh giá đầu tư

theo quy định; phụ thuộc nhiều vào báo cáo của các chủ đầu tư. Yêu cầu đặt ra là cần

tăng cường đầu tư mở rộng đào tạo nghề và nâng cao trình độ chun mơn, kỹ thuật

cho người lao động, đáp ứng nguồn lao động cho phát triển các lĩnh vực theo quy

hoạch. Bên cạnh đó chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ chủ chốt cho các Sở ban ngành,

đảm bảo năng lực quản lý, điều hành trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Thứ tư, các chính sách liên quan đến đầu tư xây dựng thay đổi, chậm ban hành văn bản

hướng dẫn thực hiện, tạo rất nhiều khó khăn cho các cơ quan cấp dưới ảnh hưởng đến

chất lượng, tiến độ thực hiện dự án.

70



Thứ năm, tài nguyên thiên nhiên nghèo nàn chủ yếu là đá vôi và đất sét với trữ lượng

không lớn, tài nguyên du lịch chưa thực sự đặc sắc, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, gây

khó khăn trong việc thu hút vốn đầu tư của tư nhân. Cần có các chính sách ưu tiên, tạo

điều kiện thuận lợi cho các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp góp vốn đầu tư xây dựng

thành phố.

3.4. Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý đầu

tư công trên địa bàn thành phố Lạng Sơn

Để đạt được những mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 nêu trên,

Lạng Sơn cần phải mạnh mẽ cải cách hơn nữa quản lý nhà nước về đầu tư nói chung

và đầu tư cơng nói riêng. Qua nghiên cứu một số vấn đề lý luận về đầu tư công, quản

lý nhà nước về đầu tư công và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư công

của thành phố Lạng Sơn thời kỳ 2011-2016, tìm ra những hạn chế, nguyên nhân của

những hạn chế đó, tác giả mạnh dạn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng

cao hiệu quả quản lý đầu tư công trên địa bàn thành phố Lạng Sơn như sau:

3.4.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý đầu tư công

Bộ máy quản lý đầu tư cơng có vai trò quyết định mọi mặt, việc thành cơng hay thất

bại, lãng phí thất thoát vốn phụ thuộc rất nhiều vào cơ cấu tổ chức, chất lượng, năng

lực, đạo đức nghề nghiệp của các cán bộ quản lý. Tuy nhiên có thể thấy cách tổ chức

bộ máy quản lý đầu tư cơng còn chưa hợp lý, còn nhiều thiếu xót. Vậy để đổi mới và

hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý đầu tư công cần tập trung giải quyết một số vấn đề

sau:

Một là quy định lại rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý đầu tư công cho từng cấp để quản

lý và quyết định đầu tư, nhưng phần lớn các dự án trong số này cần có sự phê duyệt

hay chấp thuận của tỉnh, đặc biệt là những dự án nằm ngoài cân đối ngân sách của

thành phố. Các nội dung và chức năng của quản lý đầu tư công được minh họa trong

sơ đồ 3.1. Chính sách phân cấp liên quan đến các nội dung và chức năng này có thể

đưa đến rất nhiều cấu hình (hay trạng thái) phân cấp khác nhau giữa chính quyền trung

ương và địa phương, cũng như giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau.



71



Định hướng, xây dựng dự

án, và sàng lọc bước đầu

Tỉnh/Thành phố

Sản xuất



Thẩm định dự án chính

thức

Đánh giá độc lập thẩm

định



Cơ sở hạ

tầng

Văn hóa,

giáo dục,

y tế

Xã hội,

mơi

trường



Ban Quản lý dự án

đầu tư xây dựng

cơng trình thành phố



Lựa chọn dự án, lập ngân

sách

Triển khai dự án

Điều chỉnh dự án



Các CQ thấp hơn



Vận hành dự án

Đánh giá và kiểm tốn sau

khi hồn thành dự án



Sơ đồ 3.1: Sơ đồ nội dung và chức năng quản lý đầu tư công

Hai là, cần xem xét bổ sung cơ quan thẩm định dự án độc lập. Đối với những dự án có

tầm quan trọng và quy mơ đặc biệt thì nhất thiết cần thành lập hội đồng thẩm định độc

lập. Đối với những dự án có tầm quan trọng và quy mô thấp hơn nhưng vượt qua một

ngưỡng nào đó thì tuy khơng cần thành lập hội đồng thẩm định độc lập, song nên thực

hiện đánh giá lại (review) kết quả thẩm định một cách độc lập. Đối với các dự án còn

lại, chỉ cần đánh giá lại kết quả thẩm định khi thấy cần thiết. Ở Việt Nam hiện nay

khơng có hội đồng thẩm định đầu tư cơng thường trực, và càng khơng có hội đồng

thẩm định hay đánh giá đầu tư công độc lập. Về mặt pháp lý, trong các văn bản pháp

quy về đầu tư cơng hiện nay, khơng có quy định về đánh giá độc lập đối với thẩm định

dự án đầu tư công. Về mặt danh nghĩa, theo chức năng nhiệm vụ được phân công, một

số bộ ngành (đặc biệt là Bộ Kế hoạch và Đầu tư và trong một chừng mực ít hơn là Bộ

Tài chính) được giao nhiệm vụ theo dõi chung hoạt động đầu tư nằm trọng phạm vi

quản lý của mình, và vì vậy về nguyên tắc có quyền và trách nhiệm xem xét lại kết quả

72



thẩm định của các ngành và địa phương liên quan. Tuy nhiên, trên thực tế, một mặt vì

khơng được giao nhiệm vụ cụ thể, mặt khác vì nguồn lực (về tổ chức, con người, thời

gian, tài chính) hết sức hữu hạn nên các bộ cũng khơng có sức và động cơ để “bao

sân”. Về mặt lý thuyết, các cơ quan dân cử (bao gồm Quốc hội, Hội đồng Nhân dân

tỉnh - thành phố, và Hội đồng Nhân dân quận - huyện) có chức năng quyết định quy

hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời có chức năng giám sát việc triển

khác các quy hoạch và kế hoạch này, và do vậy cần thiết và phải có ý kiến độc lập về

quyết định đầu tư công trong phạm vi của mình. Tuy nhiên, trên thực tế, vai trò quyết

định và giám sát này của các cơ quan dân cử rất hạn chế, đặc biệt là ở cấp địa phương.

Nguyên nhân, một lần nữa, chủ yếu là do thiếu nguồn lực và động cơ. Bản thân đa số

thành viên của các cơ quan dân cử là công chức trong bộ máy chính quyền; hơn nữa,

tỷ lệ chuyên trách rất thấp, nguồn lực về con người và tài chính đều bất cập. Nên để

nâng cao chất lượng của công tác thẩm định dự án cần có một hội đồng thẩm định

riêng biệt chịu trách nhiệm sàng lọc và chọn lựa các dự án đầu tư công.

Ba là, cần huy động sự tham gia của quần chúng nhân dân trong quản lý các dự án đầu

tư công. Bởi lẽ các dự án đầu tư công như đường xá, cầu cống, bệnh viện, trường

học,… thực chất được đầu tư xây dựng nhằm giảm bớt khó khăn và nâng cao chất

lượng cuộc sống cho người dân. Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra là chủ

trương cần hiện thực hóa trong quản lý đầu tư cơng. Việc tham khảo có chọn lọc ý

kiến đóng góp của người dân trong q trình lập kế hoạch, thẩm định, thực hiện dự án

đầu tư công sẽ phần nào giúp sử dụng đồng vốn đầu tư thiết thực nhất, mang lại nhiều

lợi ích cho tồn xã hội nhất và với chi phí tiết kiệm nhất. Bên cạnh đó người dân chính

là những thanh tra viên, giám sát viên công minh nhất phát hiện và phản ánh kịp thời

những sai phạm trong quá trình thực hiện đầu tư công. Hơn thế nếu người dân tham

gia quản lý thì tự họ sẽ nâng cao ý thức trong sử dụng, khai thác và bảo vệ các cơng

trình, dự án sử dụng nguồn vốn công giúp nâng cao chất lượng, kéo dài tuổi thọ giảm

đáng kể số lần sửa chữa, duy tu từ đó tiết kiệm đáng kể các nguồn lực đầu tư.

3.4.2. Nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch, kế hoạch đầu tư công

Công tác quy hoạch, kế hoạch được xác định có vị trí quan trọng, quyết định đến sự

phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong tương lai, nhất thiết phải đi trước một

73



bước, làm cơ sở cho việc hoạch định kế hoạch đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, đảm

bảo tiếp tục phát huy hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của thành phố Lạng Sơn nói riêng

và tồn tỉnh nói chung. Tuy nhiên có thể thấy cơng tác lập quy hoạch, kế hoạch đầu tư

cơng hiện nay còn mang nặng tính hình thức, chất lượng chưa cao, quy hoạch, kế

hoạch sau khi lập còn phải điều chỉnh nhiều lần, chưa thực sự đi trước một bước,...

Vậy để các dự án đầu tư công thực sự phát huy được hiệu quả thì cần thực hiện ngay

các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch, kế hoạch đầu tư công.

+ Đối với công tác lập quy hoạch ĐTC:

- Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, tạo khung khổ pháp lý đầy đủ và thuận lợi cho việc xây

dựng và quản lý các quy hoạch hiện có, bổ sung các quy định đảm bảo độ tin cậy và

tính khả thi của các quy hoạch được phê duyệt.

- Thứ hai, cần rà sốt, đánh giá tình hình triển khai các quy hoạch, phải căn cứ vào

nguồn lực thực tế, nghĩa là những đề xuất đầu tư nhưng khơng có cơ sở rõ ràng và

thuyết phục về nguồn lực sẽ không được đưa vào trong quy hoạch, kế hoạch không

cho phép điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, nếu như không có luận chứng thực sự xác

đáng.

- Thứ ba, Chú trọng công tác dự báo và cung cấp thông tin đầy đủ, đa chiều cho các

ngành, các cấp; tuân thủ các quy luật của thị trường, nâng cao chất lượng của tổ chức

tư vấn, đồng thời có chế tài đủ mạnh gắn quyền lợi, trách nhiệm của tổ chức tư vấn

quy hoạch đối với sản phẩm quy hoạch; đảm bảo kết hợp hài hòa, hợp lý, thống nhất

giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành với quy hoạch

xây dựng và quy hoạch sử dụng đất; giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm

và hằng năm. Gắn quy hoạch đầu tư với quy hoạch đất đai, quy hoạch đô thị và quy

hoạch các ngành kếu cấu hạ tầng kỹ thuật chủ yếu.

- Thứ tư, cần phải thay đổi lại phương pháp lập quy hoạch từ “ngọn đến gốc” đang áp

dụng tức là mục tiêu được ấn định trước, sau đó đưa ra định hướng, cơ cấu phát triển

và các giải pháp thực hiện; phải có mơ hình phát triển, gắn liền mục tiêu với điều kiện

thực hiện trong mối liên hệ của hệ thống ngành, lĩnh vực, lãnh thổ. Lập quy hoạch là

q trình tối ưu hóa mơ hình này. Phương án lựa chọn phải đạt được mục tiêu tốt nhất

74



với các điều kiện cụ thể (nguồn lực được huy động, trình độ khoa học-cơng nghệ, các

yếu tố kinh tế đối ngoại...). Cụ thể, phải đối chiếu với các mục tiêu quy hoạch để cải

tiến phương án quy hoạch trong điều kiện có thể bằng việc đưa ra các giải pháp thích

hợp (thay đổi cơ cấu đầu tư, bổ sung nguồn lực khi có thể hoặc giảm bớt mục tiêu khi

hạn chế về nguồn lực). Quá trình cần được tối ưu hoá khi lựa chọn phương án phát

triển, đảm bảo đảm sự tương ứng giữa mục tiêu và nguồn lực.

- Thứ năm, thực hiện đánh giá sau quy hoạch nhằm phát hiện những tồn tại, rút kinh

nghiệm để hồn thiện cơng tác lập và thẩm định quy hoạch. Trong lập quy hoạch hiện

nay, hầu như chúng ta chưa đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch của thời kỳ trước, vì

vậy không thấy rõ nguyên nhân và bài học kinh nghiệm thành công hay thất bại trong

việc thực hiện các quy hoạch đó. Do vậy, nội dung và phương pháp lập quy hoạch

khơng có những đổi mới cần thiết. Thiếu các hoạt động đánh giá sau quy hoạch nên

công tác thẩm định các quy hoạch mới thiếu cơ sở xem xét, đánh giá, đặc biệt là các

chỉ tiêu và tính khả thi của các quy hoạch trình duyệt. Do thời kỳ quy hoạch tương đối

dài nên việc tổ chức đánh giá quy hoạch trong q trình thực hiện còn là biện pháp tốt

để quản lý quy hoạch, phát hiện những vướng mắc, trở ngại để có biện pháp điều chỉnh

kịp thời nhằm bảo đảm đạt được mục tiêu quy hoạch trong từng giai đoạn và cả thời kỳ

quy hoạch.

- Thứ sáu, cần huy động các tổ chức tư vấn độc lập, chuyên gia giỏi, có nhiều kinh

nghiệm tham gia vào quá trình thẩm định dưới các hình thức thích hợp. Mơ hình kết

hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn, chuyên gia độc lập để thẩm định

quy hoạch là cách tốt để đáp ứng yêu cầu kết hợp giữa chuyên môn và quản lý trong

thẩm định quy hoạch. Việc sử dụng tổ chức tư vấn, chuyên gia độc lập thẩm định quy

hoạch, một mặt, phát huy được trí tuệ, kinh nghiệm của họ, mặt khác, gắn liền trách

nhiệm của họ với kết quả thẩm định theo các quy định pháp luật, tránh được những

ảnh hưởng không cần thiết các lợi ích nhóm, cục bộ, địa phương.

- Thứ bảy, nâng cao năng lực của tổ chức và cá nhân lập và thẩm định quy hoạch. Năng

lực của cá nhân được thể hiện ở tri thức, trình độ chuyên môn, sự am hiểu về luật pháp

và kinh nghiệm nghề nghiệp. Năng lực của tổ chức tư vấn được xác định bởi năng lực



75



của nhân sự trong tổ chức, thâm niên hành nghề và các điều kiện, phương tiện của tổ

chức đó. Những vấn đề này cũng sẽ phải quy định trong pháp luật liên quan.

- Thứ tám, bố trí đầy đủ, hợp lý và quản lý chặt chẽ nguồn lực cho công tác lập và

thẩm định quy hoạch. Công tác lập và thẩm định quy hoạch thuộc lĩnh vực dịch vụ tư

vấn có đặc điểm riêng, mang tính chất khó khăn và phức tạp. Để làm tốt cơng tác này

cần phải được bảo đảm phương tiện, điều kiện làm việc, nghiên cứu, tùy thuộc vào các

loại hình, tính chất cơng việc mà được bố trí nguồn lực cụ thể thích hợp. Hiện tại đã có

các quy định về định mức chi phí và quản lý chi tiêu cho công tác này, tuy nhiên cần

xem xét lại cho phù hợp hơn với nhiệm vụ, tính chất cơng việc.

+ Đối với công tác lập kế hoạch ĐTC:

Một là, cần nhanh chóng chuyển sang xây dựng kế hoạch ĐTC cơng trung hạn theo

nguyên tắc cuốn chiếu, thay vì theo khung thời gian 5 năm “cứng” như hiện nay. Bởi

kế hoạch đầu tư bị khống chế bởi một khung thời gian cố định như vậy thường thiếu

thực tế, vì khơng linh hoạt, khó thích ứng được với sự thay đổi bối cảnh kinh tế - xã

hội và sẽ nhanh chóng xuất hiện các danh mục “xin đầu tư”. Các điều kiện cho việc

thực hiện đề xuất này đến nay đã chín muồi, bởi lẽ Luật Ngân sách Nhà nước năm

2015 đã yêu cầu phải xây dựng kế hoạch tài chính 5 năm và kế hoạch tài chính NSNN 3 năm. Như vậy, bản chất của kế hoạch tài chính 5 năm sẽ là khn khổ ngân

sách trung hạn, còn kế hoạch tài chính – NSNN 3 năm là một hình thức của Khuôn

khổ chi tiêu trung hạn (Medium Term Expenditure Framework – MTEF. Với tư cách

điều chỉnh một phần quan trọng trong NSNN, rõ ràng kế hoạch ĐTC trung hạn cũng

cần phải điều chỉnh và dịch chuyển theo hướng này.

Hai là, cần kiên quyết đổi mới công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội theo

định hướng kết quả, trong đó đặt trọng tâm vào đổi mới kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm. Kế hoạch theo hướng đổi mới phải thực sự chỉ ra được mục tiêu phát

triển và những ưu tiên phát triển cụ thể cho từng giai đoạn, để cung cấp những thông

tin đáng tin cậy định hướng cho kế hoạch ĐTC trung hạn. Xây dựng kế hoạch phát

triển dựa theo kết quả phải đi cùng với việc thiết lập hệ thống theo dõi, đánh giá thực

hiện kế hoạch đó theo kết quả. Thông tin từ kết quả theo dõi, đánh giá sẽ góp phần làm

76



tăng tính trách nhiệm giải trình, cơng khai minh bạch về khả năng định hướng và điều

hành kinh tế - xã hội của các cấp chính quyền.

Ba là, có những quy định cụ thể, rõ ràng về việc gắn kết giữa lập kế hoạch ĐTC với

quản lý các chương trình, dự án ĐTC theo chu kỳ dự án, trước hết là hệ thống sàng lọc

dự án theo nhiều cấp độ. Cần thiết phải có sự phối hợp, kế thừa lẫn nhau trong kết quả

của những dự án này để từ đó giúp Chính phủ xây dựng một hệ thống theo dõi, đánh

giá ĐTC phù hợp và theo đúng các chuẩn mực quốc tế.

Bốn là, cần nâng cao năng lực cho cán bộ hoạch định chính sách, nghiên cứu, dự báo,

quản lý đầu tư, chủ đầu tư và các bên liên quan khác. Sự tham gia của các viện, trường

đại học và các tổ chức tư vấn tư nhân trong lĩnh vực này là cần thiết.

Năm là, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về các chỉ số kinh tế vĩ mô, thông tin

theo dõi dự án, cũng như quan tâm bố trí ngân sách cho hoạt động đánh giá dự án ngay

từ khi thiết kế và đề xuất các dự án ĐTC.

3.4.3. Hồn thiện quy trình quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư cơng

Quy trình quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư cơng đóng một vai trò quan

trọng quyết định trong hiệu quả của một dự án đầu tư công, quy trình quản lý hợp lý sẽ

giảm thất thốt, tận dụng tốt từng đồng vốn quý báu của nhà nước. Thực tế hiện nay

cho thấy tình trạng lãng phí, thất thốt vốn đầu tư cơng là rất phổ biến. Đã đến lúc phải

thực sự nghiêm túc xem xét lại quy trình quản lý vốn đầu tư cơng. Trong phạm vi

nghiên cứu của mình tác giả xin được đề xuất một số giải pháp nhằm hồn thiện quy

trình quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư công cần thực hiện tốt các việc sau:

Thứ nhất, tập trung bố trí vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước để hoàn thành và đẩy

nhanh tiến độ các dự án trọng điểm có ý nghĩa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn phải nhằm thực hiện

các mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020; phải phù hợp

với khả năng cân đối nguồn vốn đầu tư công và thu hút các nguồn vốn đầu tư của các

thành phần kinh tế khác trong và ngoài nước, cũng như của từng ngành, lĩnh vực và

địa phương. Lập kế hoạch đầu tư công theo từng nguồn vốn. Đối với các dự án khởi



77