Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Nam có ñ cao 1.200 – 1.500 m, t o ra nhi u ti u vùng có các ưu th khác

nhau cho phép phát tri n kinh t ña d ng.

Do ñ c ñi m ki n t o ñ a ch t v i các ñ t gãy, ñi n hình, ñã t o cho

Mai Sơn nhi u d ng ñ a hình ñ c trưng vùng núi, có ñ a th hi m tr , c t c ,

nhi u ñ nh cao xen k các h m sâu, m c ñ chia c t sâu và m nh. Di n tích

ñ t s n xu t nông nghi p chi m 25% di n tích t nhiên (t nh chi m 10%) th

ñ t d c dư i 25% chi m t l th p. Là ñ a bàn thu c khu v c cao nguyên Nà

s n có nhi u ưu th ñ hình thành vùng s n xu t nguyên li u v i quy mô t p

trung theo hư ng hàng hoá và cơ c u ña d ng g m phát tri n các lo i cây

công nghi p, cây ăn qu , cây màu, chăn nuôi và tr ng r ng.

4.1.3. Khí h u

Mai Sơn có ñ a hình cao, khí h u á nhi t ñ i gió mùa, mùa ñông rét,

khô hanh có sương mu i. Mùa hè khí h u mát m , mưa nhi u, nhi t ñ trung

bình năm là 220C. Nhi t ñ th p nh t vào mùa ñông là 50C, nhi t ñ cao

nh t vào mùa hè 350C. ði u ki n khí h u thích h p ñ phát tri n các lo i cây

ôn ñ i.

Khí h u Mai Sơn mang ñ c ñi m chung c a vùng Tây B c (nhi t ñ i

gió mùa) nóng m, mưa nhi u và chia làm 2 mùa rõ r t.

+ Mùa mưa: t tháng 4 ñ n tháng 10 hàng năm.

+ Mùa khô: T tháng 11 ñ n tháng 3 năm sau.

Lư ng mưa trung bình là 1.500 – 2.200mm/ năm mưa t p trung vào

mùa hè t tháng 5 ñ n h t tháng 9.

+ Nhi t ñ không khí: Cao nh t: 380 C; Trung bình: 20,90 C; Th p nh t: 50 C.

+ð



m không khí: Trung bình: 88,8%; Th p nh t: 23,5%.



+ T ng s gi n ng: 1.935 gi

+ Lư ng mưa bình quân: 1.414,4 mm và s ngày mưa: 125 ngày/năm.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



37



Qua b ng 4.1 cho th y, nhi t ñ trung bình năm 2012 t i Mai Sơn bi n

ñ ng t 13,60C – 260C, nhi t ñ th p thư ng b t ñ u t tháng 11 ñ n tháng 2

năm sau, cao d n t tháng 3 ñ n tháng 8, nhi t ñ bình quân năm r t phù h p

v i vi c phát tri n nông nghi p. Nhưng trong th c t s chênh l ch nhi t ñ

gi a các ngày trong tháng và các tháng trong năm khá l n ñã nh hư ng

không nh ñ n sinh trư ng và phát tri n c a cây tr ng nói chung và cây ngô

nói riêng.

B ng 4.1. Di n bi n c a m t s y u t khí h u t i Mai Sơn năm 2012

Tháng



Nhi t ñ TB

(0 C)



S gi n ng

(gi )



Lư ng mưa

(mm)



m ñ TB

(%)



1



13,6



91,4



71,0



83,0



2



16,0



145,0



2,5



77,0



3



20,0



161,2



6,1



72,0



4



24,8



238,3



62,9



69,0



5



26,0



205,5



130,2



75,0



6



25,7



112,9



209,5



82,0



7



25,1



155,6



425,7



85,0



8



24,8



198,0



395,8



85,0



9



23,3



133,5



141,1



82,0



10



22,5



206,2



28,1



80,0



11



20,5



153,7



16,3



80,0



12



16,8



170,5



38,7



77,0



T ng s



259,1



1971,8



1527,9



Trung bình



21,6



164,3



127,3



78,9



Ngu n: ðài khí tư ng th y văn khu v c Tây B c năm 2012



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



38



Mai Sơn có gió ñông nam và gió ñông b c là hai hư ng gió ch ñ o

c a huy n có t c ñ gió trung bình 1,4 m/s, t c ñ m nh nh t ñ t >20 m/s.

Bão và áp th p nhi t ñ i ít nh hư ng.

huy n Mai Sơn hàng năm có kho ng 2.200 gi n ng, tích ôn h u

hi u, ñ



m cao, lư ng mưa d i dào thu n l i cho phát tri n nhi u lo i cây



tr ng: lương th c (ngô, khoai, s n…), cây th c ph m (rau xanh ñ c bi t là rau

c i b p, ñ u, ñ …) cây công nghi p ng n ngày (ñ u tương, l c…) cây ăn qu

m n, ñào, quýt, h ng…

Nhìn chung t tháng 3 - 10 là ñi u ki n thu n l i cho vi c gieo tr ng

ngô, th i gian này cây ngô sinh trư ng và phát tri n t t nh t, nhưng cũng là

ñi u ki n thu n l i cho sâu b nh phát sinh và phát tri n m nh, có nh ng năm

sâu b nh phát tri n thành d ch (sâu róm) và hàng năm x y ra h n hán, vì v y

c n b trí th i v cho h p lý và ñ ng th i áp d ng bi n pháp khoa h c k

thu t ñ tăng năng su t và s n lư ng ngô c a huy n.

4.1.4. ð t ñai

** Tài nguyên ñ t. V i t ng di n tích t nhiên là 143.247 ha . G m có

3 nhóm ñ t chính:

- Nhóm ñ t ñ vàng: 138.364 ha, chi m 96,52% t ng di n tích ñi u tra.

- Nhóm ñ t ñá vôi: 957 ha, chi m 0,67%.

- Nhóm ñ t ñ vàng bi n ñ i do tr ng lúa: 1.642 ha, chi m 1,15%.

- Còn l i là các nhóm khác: 2.284 ha, chi m 1,66%.

Ph n l n ñ t ñai trên ñ a bàn toàn huy n có ñ d c l n, có t i 85% di n

tích ñ t có ñ d c trên 250 và g n 10% có ñ d c dư i 150. có cao nguyên Nà

S n và nhi u cánh ñ ng có di n tích khá r ng và tương ñ i b ng ph ng,



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



39



Qua b ng 4.2 cho ta th y t ng di n tích ñ t t nhiên c a huy n Mai Sơn

là 143.247 ha.

+ Nhóm ñ t nông lâm nghi p có di n tích là: 95.616,6 ha chi m 66,75

% di n tích ñ t t nhiên, trong ñó ñ t s n xu t nông nghi p: 37.302 ha ch

y u là ñ t tr ng ngô; ñ t lâm nghi p: 58.314,6 ha. ð t nông nghi p ch có

các thung lũng khe núi h p, ph m vi m r ng b h n ch , nương r y có nhi u

ñá nhô cao, gây khó khăn trong vi c canh tác và ñi l i c a ngư i dân cũng

như vi c giao thương trong vùng.

B ng 4.2. Tình hình s d ng ñ t c a huy n Mai Sơn năm 2011

H ng m c (lo i ñ t)

T ng di n tích



Di n tích (ha)



T l (%)



143,247



100



1. ð t nông - lâm nghi p



95,617



66,7



1.1. ð t s n xu t nông nghi p



37,302



26,04



- ð t tr ng cây hàng năm khác



10,002



6,98



- ð t tr ng lúa



3,570



2,49



- ð t tr ng ngô



19,200



13,4



4,530



3,16



58,315



40,7



5,718



3,99



41,912



29,3



- ð t tr ng cây lâu năm

1.2. ð t lâm nghi p

2. ð t phi nông nghi p

3. ð t chưa s d ng



Ngu n: Phòng tài nguyên và Môi trư ng huy n Mai Sơn, 2011



Di n tích ñ t canh tác bình quân ñ u ngư i ñ t 3.029 m2 (8,4 sào)

nhưng ch t lư ng kém, thi u nư c, không gieo tr ng ñư c hai v nên năng

su t kém, s n lư ng lương th c th p.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



40



+ ð t lâm nghi p ch y u là di n tích r ng t nhiên tái sinh và ñư c

quy ñ nh là di n tích r ng phòng h , di n tích r ng tr ng ít, ch ñ t 11,4 ha.

+ Nhóm ñ t ñ t chưa s d ng 41.912,3 ha chi m 29,25 % di n tích ñ t

t nhiên. ð t chưa s d ng có th s d ng 519,4 ha nhưng ñ u là di n tích ñ t

khô c n, s i ñá, mu n phát tri n s n xu t lâm nghi p ph i ñ u tư c i t o.

Cây tr ng ch y u

tre, lu ng



các sư n núi Mai Sơn là tre, lu ng. Nh ng r ng



Mai Sơn ñã góp ph n ñáng k vào chương trình xoá ñói gi m



nghèo. Ngoài ra r ng Mai Sơn còn có m t s lo i cây g quý có giá tr kinh t

cao nhưng hi n nay s lư ng còn r t ít do khai thác trái phép.

Tài nguyên r ng tuy có ña d ng v các lo i cây nhưng h u h t là

r ng tái sinh kém ch t lư ng, ñ t ñai tuy còn r ng nhưng ch y u là ñ i,

núi ñá khô c n.

* Tài nguyên nư c: G m các ngu n nư c chính:

+ Ngu n nư c m t: ðư c cung c p b ng h th ng su i chính, bao g m

các su i (N m Quét, N m L , N m Pàn và m t s su i khác), ngoài ra có m t

lư ng l n các ao, h .

+ Ngu n nư c ng m: phân b không ñ ng ñ u, m c nư c th p, khai

thác khó khăn và t n t i dư i hai d ng: Nư c ng m Kaster và nư c ng m

ch a trong các k n t c a ñá.

* Tài nguyên r ng, th m th c v t: Mai Sơn là huy n có di n tích ñ t

lâm nghi p l n, chi m 38,65% t ng di n tích t nhiên, ñ t ñai phù h p v i

nhi u lo i cây tr ng, có ñi u ki n ñ xây d ng h th ng r ng phòng h và t o

vùng r ng kinh t hàng hoá có giá tr cao. R ng có nhi u ngu n gen ñ ng,

th c v t quý hi m.

Có ngu n tài nguyên th m th c v t khá phong phú và ña d ng, có ý

nghĩa l n c v kinh t và khoa h c – môi trư ng sinh thái. T p ñoàn cây



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



41



tr ng tương ñ i phong phú v ch ng lo i, gi ng có ưu th v ch t lư ng, năng

su t…Hàng năm cung c p tr lư ng g khá lơn.

* Tài nguyên khoáng s n: Mai Sơn có nhi u khoáng s n khá phong phú

nhưng ph n l n có qui mô nh , tr lư ng không l n, như: Vàng sa khoáng

(xã Chi ng Lương, xã Chi ng Chung), ñ t sét



xã Mư ng Chanh. Ngoài ra



còn có g n 1.000 ha núi ñá ñ làm nguyên v t li u xây d ng và s n xu t xi

măng.

4.2. Th c tr ng s n xu t ngô t i huy n Mai Sơn, t nh Sơn La

V i ñi u ki n t nhiên phong phú huy n Mai Sơn hi n ñang chuy n ñ i

cơ c u cây tr ng theo hư ng gi m d n t l cây tr ng hi u qu th p, áp d ng

ti n b k thu t trong s n xu t.

Trong nh ng năm v a qua v i hư ng phát tri n c a ngành nông nghi p

là v a chuy n ñ i cơ c u cây tr ng theo ñi u ki n tài nguyên, môi trư ng sinh

thái, l i th so sánh và yêu c u th trư ng, v a phát tri n theo chi u sâu theo

hư ng t o ra m t giá tr s n lư ng cao trên 1ha ñ t s n xu t ; Tăng v và s

d ng tri t ñ di n tích ñ t có kh năng phát tri n s n ph m theo hư ng s n

xu t hàng hóa. Hình thành s liên k t nông – công nghi p – d ch v và th

trư ng ñ m b o phát tri n b n v ng, ñem l i hi u qu ngày càng cao.

Cây ngô t lâu ñã là cây lương th c hàng hóa có ưu th c a huy n.

Trong nh ng năm qua vi c phát tri n s n su t ngô t i huy n ñã ñư c t p trung

ñ u tư thâm canh tăng v , t ng bư c ñưa các gi ng ngô lai có năng su t cao

vào s n xu t và luôn n ñ nh di n tích gieo tr ng ngô kho ng 8.500 ha (T p

trung t i các xã Hát Lót ; Phiêng C m ; Cò Nòi ; Chi ng Mung và xã Chi ng

Sung...), phát tri n m nh cây ngô lai có năng su t và ch t lư ng cao và tăng

di n tích tr ng g i v trên di n tích ñ t ru ng 1 v . Thâm canh ñưa gi ng m i

vào tr ng ñ tăng năng su t ngô bình quân t 32 t /ha năm 2005 lên kho ng



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



42



50 t /ha năm 2015 ; n ñ nh s n lư ng ngô t 40 – 45 nghìn t n/ năm. Ngoài

ra huy n còn t p trung s n xu t ngô gi ng ph c v cho nhu c u trên ñ a bàn

t nh Sơn La nói chung và ñ a bàn huy n Mai Sơn nói riêng.

B ng 4.3. Tình hình s n xu t ngô t i huy n Mai Sơn, t nh Sơn La giai

ño n 2006 - 2010

Cây ngô 2 v



S n xu t ngô gi ng



Di n



Năng



S n



Di n



Năng



S n



tích



su t



lư ng



tích



su t



lư ng



( ha)



Năm



(t /ha)



(t n)



( ha)



( t /ha)



(t n)



1995



2.296



19,3



4.432



2000



7.479



33,6



25.129



175



35



612,5



2003



8.196



40,5



33.193,8



175



38



665



2004



9.647



38,3



36.919,1



180



40



720



2005



12.800



32,4



41.472



195,3



42



820,26



2006



11.882



39



46.345,5



217



43,8



950,46



2010



10.500



41



43.050



270



45



1.215



Ngu n s li u : Quy t ñ nh s 2196/Qð – UBND ngày 09/9/2008 c a y ban

nhân dân t nh Sơn La v vi c phê duy t k t qu rà soát, b sung quy ho ch

t ng th phát tri n kinh t xã h i, an ninh qu c phòng huy n Mai Sơn, t nh

Sơn La, giai ño n 2006 – 2020.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



43



4.3. K t qu phân tích m t s ch tiêu ñ t thí nghi m

ð xác ñ nh lư ng phân bón cho thí nghi m, chúng tôi ti n hành l y

m u và phân tích m t s ch tiêu ñ t t i nương nơi b trí thí nghi m k t qu

thu ñư c



b ng 4.4.



B ng 4.4. K t qu phân tích m t s ch tiêu nông hóa ñ t t i huy n Mai

Sơn, t nh Sơn La

OC

M u phân



N



P2O5



K2O



NTP



P2O5



K2O



pHKCL

%



tích

4,08



1,61



0,15



mg/100g

0,18



1,3



13,8



6,3



26,7



( Ngu n : K t qu phân tích c a phòng thí nghi m trung tâm – Khoa Tài nguyên và

Môi trư ng – Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i).



Qua k t qu t i b ng 4.3 cho th y k t qu phân tích ñ t t i nương thí

nghi m là lo i ñ t chua, gi u lư ng ñ m d tiêu, nghèo lân và lư ng kali d

tiêu



m c th p.



4.4.



nh hư ng c a kho ng cách, lư ng ñ m bón ñ n kh năng sinh



trư ng và năng su t c a gi ng ngô NK 67 v hè thu t i huy n Mai Sơn,

t nh Sơn La.

4.4.1.



nh hư ng c a kho ng cách và lư ng ñ m ñ n các giai ño n sinh



trư ng c a gi ng ngô NK67.

Th i gian sinh trư ng c a cây ngô ñư c tính b t ñ u t khi h t n y

m m ñ n lúc hoàn thành chín sinh lý. D a vào th i gian sinh trư ng ngư i ta

chia ra làm 3 nhóm gi ng là nhóm chín s m, chín trung bình và chín mu n.

Gi ng ngô NK 67 là nhóm gi ng chín s m.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



44



Th i gian sinh trư ng c a m t gi ng ngô thay ñ i theo t ng vùng sinh

thái khí h u, t ng mùa v , k thu t gieo tr ng , ch ñ thâm canh khác

nhau…

K t qu nghiên c u hư ng c a kho ng cách và lư ng ñ m ñ n th i

gian sinh trư ng c a gi ng ngô NK67 th hi n b ng 4.5 như sau :

B ng 4.5. nh hư ng c a kho ng cách và lư ng ñ m bón ñ n th i gian

sinh trư ng c a gi ng NK 67

ðơn v : ngày

Công

th c



Gieo –

M c



Gieo –

Tr



Gieo –

TP



Gieo –

PR



Chênh l ch

TP–PR



Gieo –

CSL



N1K1



7



54



60



62



2



109



N1K2



7



55



60



62



2



109



N1K3



7



56



62



64



2



107



N2K1



7



55



61



63



2



107



N2K2



7



56



60



62



2



110



N2K3



7



54



60



63



3



109



N3K1



7



56



62



65



3



110



N3K2



7



56



61



64



3



108



N3K3



7



54



60



63



3



109



N4K1



7



56



62



65



3



107



N4K2



7



56



61



64



3



106



N4K3



7



54



60



62



2



106



N5K1



7



56



62



65



3



109



N5K2



7



55



61



63



2



110



N5K3



7



54



60



63



3



111



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



45



Th i gian t khi gieo ñ n khi m c c a các ô thí nghi m là gi ng nhau,

sau 7 ngày các công th c ñ u m c m m.

Giai ño n t gieo ñ n tr c , tung ph n : ðây là giai ño n có th i gian

sinh trư ng dài nh t trong chu kỳ s ng c a cây ngô.



giai ño n này, cây ngô



có kh năng ch ng ch u khá t t v i ñi u ki n b t l i. Cây ngô ñ t t c ñ sinh

trư ng m nh nh t khi ñ t 7 – 9 lá ñ n xo n nõn. ðây cũng là th i kỳ quan

tr ng quy t ñ nh ñ n năng su t cây ngô, nh hư ng t i s hoa cái, hoa ñ c, ñ

l n c a b p.... Trong giai ño n này, n u th i ti t m áp giúp cây sinh trư ng

phát tri n nhanh và ngư c l i. K t qu



b ng 4.2 cho th y th i gian t khi



gieo h t ñ n khi tr c a các công th c thí nghi m dao ñ ng t 54 ngày ñ n 56

ngày.

Giai ño n tung ph n, phun dâu có nh hư ng r t l n t i t l k t h t

c a cây ngô. Cây ngô ti p t c hút ch t dinh dư ng ñ hoàn thi n cơ quan sinh

s n, cu i giai ño n cây ngô ng ng phát tri n thân lá, các ch t dinh dư ng

ñư c t p trung ñ nuôi cơ quan sinh s n.



giai ño n này x y ra quá trình th



ph n, th tinh, và hình thành h t. Do ñó ñây là th i kỳ quy t ñ nh năng su t

c a cây ngô. K t qu theo dõi t i b ng 4.2 cho th y th i gian t gieo h t ñ n

tung ph n c a các công th c thí nghi m t 60 ñ n 62 ngày. S sai khác gi a

các công th c là không có ý nghĩa.

ð chênh l ch gi a th i gian tung ph n ñ n khi phun râu ph thu c vào

ñi u ki n ngo i c nh khác nhau và ph thu c vào gi ng. Th i gian chênh l ch

gi a tung ph n và phun râu càng ng n thì t l k t h t càng cao. Qua theo dõi

các công th c thí nghi m chúng tôi nh n th y th i gian chênh l ch gi a tung

ph n và ph râu c a các công th c thí nghi m là 2 ñ n 3 ngày.

Giai ño n th ph n, th tinh ñ n thu ho ch : Sau quá trình th ph n, th

tinh h t ngô ñư c hình thành



th i kỳ này có s v n chuy n các ch t dinh



dư ng t thân lá và các b ph n khác v b p, t ñó quy t ñinh ñ n năng su t

cũng như ph m ch t h t khi thu ho ch.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



46



Qua các k t qu thí nghi m cho th y th i gian sinh trư ng c a các công

th c dao ñ ng không nhi u t 107 ñ n 111 ngày. Như v y, kho ng cách và

lư ng ñ m bón nh hư ng không ñáng k ñ n các giai ño n sinh trư ng c a

gi ng ngô NK67.

4.4.2.



nh hư ng c a kho ng cách và lư ng ñ m ñ n ñ ng thái tăng



trư ng chi u cao cây (cm) c a gi ng ngô NK67

Chi u cao cây ngô là m t ñ c trưng hình thái do tính di truy n quy t

ñ nh. Tuy nhiên t c ñ tăng trư ng chi u cao cây l i ph thu c r t l n vào

y u t ngo i c nh và ñi u ki n dinh dư ng. Chi u cao cây nh hư ng t i kh

năng nh n ánh sáng và kh năng ch ng ñ c a cây ngô. Vì v y, bi t ñư c

ñ ng thái tăng trư ng chi u cao cây, chúng ta s có bi n pháp tác ñ ng canh

tác t o ñi u ki n cho cây sinh trư ng t t. K t qu theo dõi quá trình tăng

trư ng chi u cao cây ñư c trình bày b ng 4.6, hình 4.1.

B ng 4.6. nh hư ng c a kho ng cách và lư ng ñ m ñ n tăng trư ng

chi u cao cây ( cm) c a gi ng ngô NK67

ðơn v : cm

Công

th c 20NSM

N1K1

38,1

N1K2

39,8

N1K3

38,5

N2K1

37,8

N2K2

40,6

N2K3

42,7

N3K1

44,1

N3K2

44,5

N3K3

44,0

N4K1

41,5

N4K2

40,7

N4K3

40,2

N5K1

40,3

N5K2

41,5

N5K3

41,2



30NSM

77,4

78,6

75,7

70,5

76,8

75,4

76,2

74,6

77,8

72,6

72,5

75,6

73,6

81,2

79,8



Th i gian theo dõi

40NSM

50NSM

115,8

164,6

112,3

162,9

117,7

170,3

117,6

170,6

113,2

158,5

116,1

168,9

119,8

175,2

120,8

173,5

121,3

174,2

118,8

165,6

117,2

168,7

119,7

167,2

119,4

162,9

119,6

164,7

117,7

169,8



60NSM

203,7

206,2

200,7

207,4

219,3

233,4

246,3

242,5

231,5

223,6

226,7

235,2

225,2

225,3

234,5



70NSM

245,0

244,6

258,9

258,6

280,5

296,2

295,1

296,1

292,5

281,6

283,7

287,2

284,2

279,3

276,5



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………



47