Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.34 MB, 285 trang )
Giáo án Ngữ Văn 6
Cả ba sự việc này nói lên phẩm
chất gì của Tuệ Tĩnh?
Tuệ tĩnh nhận lời đi chữa bệnh cho
một nhà quí tộc
Chuẩn bị đi có một ngời nông dân
khiêng con bị gãy đùi đến. Tuệ Tĩnh
hoãn chuyến đi và chữa cho đứa bé
trớc.
Chữa xong, trời đã sập tối ông vội vã
đi chữa bệnh cho nhà quí tộc, không
kịp nghỉ ngơi
3 sự việc cho thấy Tuệ Tĩnh là ngời hết
lòng vì ngời bệnh, chữa bệnh không vì tiền
Nh vậy những sự việc ở thân bài bạc, không ham trả ơn.
và chủ đề có quan hệ nh thế nào?
Kết luận 2:
+ Những sự việc đem kể phải thống nhất
với chủ đề của câu chuyện.
Trong 3 tên truyện đã cho
+ Nhan đề của truyện có mối quan hệ
(SGK. 45 2c ), tên nào phù hợp, với chủ đề của truyện, một phần nào đó bộc
nêu lý do?
lộ chủ đề của truyện
cả 3 tên truyện đều thích hợp nhng sắc
thái khác nhau.
(2) tấm lòng nhấn mạnh khía cạnh
tình cảm của Tuệ Tĩnh
(3) y đức nhấn mạnh đạo đức nghề
nghiệp
(1) nêu lên tình huống buộc phải lựa
chọn, qua đó thể hiện phẩm chất cao đẹp
Cho biết bài văn tự sự gồm mấy của danh y Tuệ Tĩnh.
phần? Mỗi phần thực hiện yêu cầu
gì của bài văn tự sự?
c. Dàn bài của bài văn tự sự :
Dàn bài của bài văn tự sự gồm 3 phần:
- Mở bài : Giới thiệu chung về nhân
vật, sự việc.
- Thân bài : kể diễn biến sự việc
- Kết bài : kể kết cục của sự việc.
Học sinh học thuộc lòng.
Ghi nhớ : SGK . 45
Học sinh đọc truyện phần thởng .
Chủ đề của truyện?
III. Luyện tập :
Bài 1 ( SGK . 45 )
Chủ đề : Phê phán tính tham lam của
viên cận thần và ca gợi tính thông minh của
Nguyn Th Hng Gm
39
Giáo án Ngữ Văn 6
Chỉ ra 3 phần?
ngời nông dân đã cho tên cận thần một bài
học nhớ đời.
Dàn bài :
+ Mở bài : Một ngời nông dân dâng
tiến vua
Truyện này với truyện Tuệ
+ Thân bài: Ông ta hai mơi nhăm
Tĩnh có gì giống về bố cục và roi
khác nhau về chủ đề?
+ Kết bài : Nhà vua một nghìn rúp
Giống nhau : đầy đủ 3 phần: mở bài,
thân bài, kết bài. Các sự việc có kịch tính,
kết thúc truyện bất ngờ, có hậu.
Khác nhau : Mở bài của Tuệ Tĩnh
nói rõ ngay chủ đề. Mở bài của Phần thởng chỉ giới thiệu tình huống. Kết bài của
Tuệ Tĩnh có sức gợi, truyện hết thì thầy
Sự việc trong thân bài thú vị ở thuốc lại bắt đầu một cuộc chữa bệnh mới;
chỗ nào?
kết bài của Phần thởng là viên quan bị
đuổi ra, còn ngời nông dân đợc thởng.
BTVN :
Bài 2 ( SGK . 46 )
Sự việc thú vị : Lời cầu xin phần thởng lạ
Bài 3,4 ( SBT . 21)
lùng và kết thúc bất ngờ, ngoài dự kiến của
viên quan và của ngời đọc, nói lên sự thông
minh, tự tin, hóm hỉnh cuả ngời nông dân.
Rút kinh nghiệm
Tiết 15, 16 :
tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự
Viết bài tập làm văn số một - ở nhà
Nguyn Th Hng Gm
40
Giáo án Ngữ Văn 6
Ngày soạn :
Ngày dạy :
A. Mục tiêu
Giúp học sinh : Tìm hiểu đề văn tự sự và cách làm bài văn tự sự.
B. Chuẩn bị của GV- HS:
b. Giáo viên: Đọc SGK, SGV, Sách tham khảo, soan bài, bảng ph
c. Học sinh: Đọc trớc bài.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. ổn định tổ chức :
2. Kiểm tra bài cũ :
3. Bài mới :
Hoạt động của GV - HS
Nội dung
KIểm tra bài cũ :
1.Chủ đè tronmg bài văn tự sự là
gì ?
2. Dàn bài của bài văn tự sự
gồm mấy phần ? Nhiệm vụ từng
phần là gì ?
Hoạt động 1
I. Đề, tìm hiểu đề và cách làm văn tự
sự :
GV viết 6 đề lên bảng.
Lời văn đề (1) đa ra yêu cầu
1. Đề văn tự sự :
gì? những chữ nào trong đề cho em
biết điều đó?
Yêu cầu của đề (1):
+ Kể
Các đề (3),(4),(5),(6) không
+ Câu chuyện em thích
có từ kể có phải là đề tự sự
+ Bằng lời văn của em
không?
Cho biết đề yêu cầu làm nổi
Đề (3),(4),(5),(6) không có từ Kể
bật điều gì?
nhng đều là đề tự sự vì cách diễn đạt của đề
Trong các đề trên, đề nào giống nh một nhan đề của bài văn.
nghiêng về tờng thuật, đề nào
Học sinh tìm trọng tâm của đề.
nghiêng về kể ngời, đề nào kể việc.
Đề kể ngời (2),(6) ; đề kể việc (1),(3),
Nh vậy, các em vừa thực hiện (5) ; tờng thuật (4)
bớc tìm hiểu đề. Tìm hiểu đề là phải
làm những việc gì?
Kết luận 1 : Khi tìm hiểu đề văn
tự sự thì phải tìm hiểu kỹ lời của đề để nắm
vững yêu cầu của đề bài.
Hoạt động 2
2. Cách làm bài văn tự sự :
Truyện Thánh Gióng
Cho đề văn : Kể một câu chuyện em
thích bằng lời văn của em.
Hãy tìm hiểu đề, lập ý và lập giàn bài
Nguyn Th Hng Gm
41
Giáo án Ngữ Văn 6
theo các bớc sau:
a) Tìm hiểu đề:
Đề đã đa ra những yêu cầu
Đề bài đa ra yêu cầu:
nào buộc em phải thực hiện? Em
+ Kể chuyện
hiểu yêu cầu ấy nh thế nào?
+ Thánh Gióng
+ Kể bằng lời văn của em
b) Lập giàn ý: là xác định nội dung sẽ
viết theo yêu cầu của đề.
Nhân vật : Gióng, vợ chồng ông bà
Thích nhân vật nào? sự việc
nào? Truyện biểu hiện chủ đề gì?
lão, Vua Hùng, sứ giả, bà con, giặc Ân.
Sự việc :
+ đứa trẻ lên 3 vẫn không biết nói
biết cời
+ Giặc Ân xâm lợc, xứ giả đi tìm
ngời tài giỏi để đánh giặc.
+ việc Gióng lớn nhanh trở thành
tráng sĩ.
ý nghĩa ( chủ đề ) : ca gợi ngời anh
hùng làng Gióng, ca gợi sức mạnh của nhân
dân trong việc chống giặc ngoại xâm.
c) Lập giàn ý là sắp xếp sự việc gì nên kể
trớc, việc gì kể sau để ngời đọc theo dõi đợc
câu chuyện và hiểu đợc ý định của ngời viết.
+ Mở bài: Giới thiệu nhân vật
Kể chuyện quan trọng nhất là
Đời Vua Hùng thứ 6, ở làng Gióng có hai
xác định chỗ bắt đầu và kết thúc.
vợ chồng ông lão sinh đợc một con trai, đã
lên ba mà vẫn không biết đi, biết nói, biết cời.
+ Thân bài : Trình bày diễn biến sự việc
Thánh Gióng bảo vua làm ngựa sắt,
roi sắt.
Gióng ăn khỏe, lớn nhanh
Khi ngựa săt, roi sắt đợc đem đến,
Gióng vơn vai lớn bổng thành tráng sĩ,
cỡi ngựa cầm roi ra trận.
Thánh Gióng xông trận đánh giặc.
Roi gãy thì lấy tre làm vũ khí
Thắng giặc, Gióng cởi giắp sắt, cỡi
ngựa bay về trời.
Nguyn Th Hng Gm
42
Giáo án Ngữ Văn 6
+ Kết bài: Vua nhớ công ơn, phong là
Phù Đổng Thiên Vơng và lập đền thờ ngay
ở quê nhà.
d) Tập viết lời kể:
Từ những câu hỏi trên, em có
thể rút ra cách làm bài văn tự sự nh
Có nhiều cách diễn đạt khác nhau về một
thế nào?
nội dung, vì vậy, chú ý cách diễn đạt để phù
hợp với chủ đề câu chuyện mà ngời viết đã
lựa chọn.
Ghi nhớ : SGK . 48
II. Luyện tập :
Lập giàn ý cho đề bài sau:
Hoạt động 3
Kể lại truyền thuyết : Bánh chng, Bánh
giầy bằng lời văn của em.
+ Mở bài : Lang Liêu là con thứ của vua
Hùng.
Đặc điểm nhân vật : chăm chỉ làm
lụng.
Sự việc : Vua muốn truyền ngôi
nhng cha biết lựa chọn ai.
+ Thân bài :
Các lang tìm sơn hào, hải vị
Lang Liêu nằm mơ thấy thần mách
bảo : lấy gạo và đỗ xanh, lá dong
làm bánh.
Lang Liêu dâng 2 thứ bánh, vua
vừa ý.
+ Kết bài : + Lang Liêu đợc chọn làm ngời nối ngôi.
+ Từ đó có tục làm bánh
chng, bánh giầy vào ngày Tết.
Hoạt động 4 : Hớng dẫn về nhà :
- Làm bài văn số 1 : Em hãy kể lại một câu chuyện đã học mà em thích nhất .
* Yêu cầu : Hs tìm hiểu ỳ, lạp dàn ý gồm 3 phần : Mở bài Thân bài Kết bài
Nguyn Th Hng Gm
43
Giáo án Ngữ Văn 6
+ Mở bài : Giới thiệu nhân vật
( Tình huống truyện )
+ Thân bài : Diến biến sự việc
+ Kết bài : Sự việc kết thúc
( Nêu ý nghĩa của chuyện )
-> Chú ý : Khi chọn truyện để kể , chọn câu chuyện ngắn ít phức tạp , xác định
rõ nhân vật , sự viêc khởi đầu , kết thúc có ý nghĩa
- Dùng từ chính xác diễn đạt lu loát , kể chuyện hay , hấp dẫn , biết lồng cảm
xúc khi kể .
* Về nhà soạn bài Sọ Dừa
Rút kinh nghiệm
Tuần 5 - Bài 5
T
Dừa.
:
Ngày soạn :
Ngày dạy :
Tiết 17, 18 :
Văn bản :
Tiết 19 :
Từ nhiều nghĩa và
hiện tợng chuyển nghĩa của từ
Tiết 20 :
Lời văn, đoạn văn tự sự
văn bản :
Sọ
iết
17,
18
sọ dừa.
a. Mục tiêu :
Giúp học sinh:
Hiểu sơ lợc khái niệm truyện cổ tích, hiểu nội dung, ý nghĩa truyện Sọ
Dừa và một số đặc điểm của kiểu nhân vật mang lốt xấu xí.
Kể lại đợc câu truyện.
B. Chuẩn bị của GV- HS:
d. Giáo viên: Soạn giáo án, chuẩn bị bảng phụ,
e. Học sinh: Soạn bài.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. ổn định tổ chức :
2. Kiểm tra bài cũ :
3. Bài mới :
Nguyn Th Hng Gm
44
Giáo án Ngữ Văn 6
Hoạt động của GV - HS
Nội dung
Giới thiệu bài:
Trong văn học dân gian, truyện cổ tích là
thể loại truyện đợc nhiều ngời yêu thích.
Truyện cổ tích có tuổi đời rất lâu, nhng cũng
rất kỳ lạ. Truyện cổ tích luôn mới mẻ, hấp dẫn
tâm hồn ngời đọc, đặc biệt với lứa tuổi thiếu
nhi.
Sọ Dừa là truyện cổ tích hay và chứa đựng
nhiều ý nghĩa sâu sắc, đồng thời thể hiện biết
bao tâm tình tha thiết và những ớc mơ về cuộc
sống của ngời xa.
I. Đọc - kể văn bản :
Giáo viên đọc mẫu, gọi
học sinh đọc tiếp, uốn nắn cho
học sinh.
Giáo viên giải thích rõ
thể loại cổ tích.
1. Đọc :
Truyện cổ tích có gì
khác với truyện truyền thuyết?
So sánh cổ tích và truyền thuyết:
2. Chú thích :
Khái niệm truyện cổ tích :
(1) Loại truyện dân gian kể về một số
kiểu nhân vật quen thuộc( nhân vật bất
hạnh, nhân vật dũng sĩ và có tài năng kỳ lạ,
nhân vật thông minh và nhân vật ngốc
nghếch, nhân vật là động vật.)
(2) Thờng có yếu tố hoang đờng
(3) Thể hiện ớc mơ về cái thiện, cái
tốt, sự công bằng
Nhân vật : Trong cổ tích, nhân vật là con
ngời bất hạnh, dũng sĩ, tài năng, còn
trong truyền thuyết nhân vật là sự kiện và
nhân vật là lịch sử.
Mục đích :
Cổ tích thể hiện ớc mơ, niềm tin của
nhân dân về lòng nhân ái, lẽ công bằng.
Truyền thuyết : thể hiện thái độ, cách
đánh giá của nhân dân đối với nhân vật và
sự kiện lịch sử.
GV sử dụng bảng phụ
cố ý sắp xếp lộn xộn các sự
Cổ tích không liên quan đến lịch sử,
truyền thuyết có cái lõi là sự thật lịch sử.
Nguyn Th Hng Gm
45
Giáo án Ngữ Văn 6
việc trong truyện, học sinh tự
sắp xếp và kể tóm tắt theo
chuỗi sự việc chính.
Nhân vật chính trong
truyện là ai? Nhân vật trong
truyện thuộc kiểu nhân vật
nào?
Sự ra đời của Sọ Dừa có
gì đáng chú ý, khác thờng?
3. Kể tóm tắt truyện :
Sự ra đời kỳ lạ của Sọ Dừa.
Sọ Dừa lớn lên đã xin chăn bò cho phú
ông
Cô út đem lòng yêu Sọ Dừa.
Sọ Dừa đem lễ hỏi cô út làm vợ.
Lấy vợ xong, Sọ Dừa cởi lốt thành
chàng trai tuấn tú, thi đỗ trạng nguyên.
Sọ Dừa đi sứ, nàng út ở nhà bị hai chị
hãm hại.
Nhờ những đồ vật chồng đa, nàng út đã
đợc cứu sống và đợc gặp lại chồng.
Hai cô chị bỏ đi biệt xứ.
II. Tìm hiểu văn bản :
Nhân vật chính : Sọ Dừa.
Nhân vật thuộc kiểu nhân vật bất hạnh, có
hình dáng xấu xí nhng bên trong lại có tài năng
và có đạo đức.
1. Nhân vật Sọ Dừa :
a) Sự ra đời của Sọ Dừa :
Sự khác thờng của Sọ
Dừa khiến em liên tởng tới
nhân vật nào khác?
Kể về sự ra đời của Sọ
Dừa nh vậy, nhân dân ta muốn
thể hiện điều gì? và muốn chú
ý đến những con ngời nh thế
nào trong xã hội xa?
Bà mẹ mang thai Sọ Dừa khác thờng
Hình dáng : không chân, không tay,
tròn nh một quả dừa.
Hành động : lan lốc trong nhà, chẳng
làm đợc việc gì.
Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật
mang lốt xấu xí.( nhân vật trong truyện chàng
lùn, Vua ếch , lấy vợ cóc,)
Nhân dân
quan tâm đến một loại ngời có số phận đau khổ
nhất, thấp hèn nhất trong xã hội xa. Đau khổ,
thấp hèn đến nỗi từ dáng vẻ bề ngoài đã không
ra con ngời, bị coi là vô tích sự.
Những chi tiết kể về sự ra đời của Sọ
Sự tài giỏi của Sọ Dừa Dừa nh thế còn có ý nghĩa mở ra tình huống
khác thờng để cốt truyện tiếp tục phát triển,
thể hiện ở chi tiết nào?
nhân vật bộc lộ những phẩm chất tài năng tuyệt
vời.
Nguyn Th Hng Gm
46
Giáo án Ngữ Văn 6
b) Tài năng của Sọ Dừa :
Em biết các nhân vật cổ
Sọ Dừa chăn bò giỏi
tích có tài gì?
GV: Với hình dạng kỳ dị của chàng, chăn
Tài đầu tiên của Sọ bò không phải là một công việc dễ dàng. Sọ
Dừa có gì khác so với các nhân Dừa chăn bò theo cách riêng : ngồi trên chiếc
vật kì tài của truyện dân gian? võng đào mắc vào hai cành cây, thổi sáo cho
đàn bò gặm cỏ; ngày nắng cũng nh ngày ma
Tại sao tài đầu tiên của con nào cũng no căng.
Sọ Dừa là chăn bò chứ không
phải tài cao siêu khác hoặc làm
Sọ Dừa khác với các nhân vật kỳ tài
công việc phù hợp với hình khác : ăn khỏe, chạy nhanh, sức khỏe,Tài
dạng của Sọ Dừa?
năng của Sọ Dừa chỉ là chăn bò giỏi, một công
Việc chăn bò bộc lộ việc lao động bình thờng, không đòi hỏi phải
phẩm chất gì của sọ dừa?
có phép lạ.
GV : Công việc chăn bò rất bình thờng nhng
không phải dễ dàng đối với một ngời có hình
dạng nh Sọ Dừa.Sọ Dừa lao động bằng chính
Với hình dáng nh vậy sức lao động và tài trí của mình chứ không dựa
tại sao Sọ Dừa vẫn đòi lấy cô vào phép lạ.
Thể hiện bản chất tốt đẹp của
út?
Sọ Dừa : thơng yêu mẹ, yêu lao động, không sợ
khó khăn. Và chăn bò cũng là điều kiện, hoàn
cảnh để Sọ Dừa gặp cô út.
Cới vợ xong Sọ Dừa có
điều gì thay đổi?
Làm ra lễ vật hỏi cới, lấy đợc cô út.
GV : Sọ Dừa biết khả năng mình có thể trở
Mô - tuý biến hình:
thành ngời thờng nh bao ngời khác, có thể đáp
Vì sao Sọ Dừa không ứng yêu cầu sính lễ của phú ông.
biến thành một chàng trai tuấn
tú ngay từ đầu? ( lúc đi hỏi vợ)
Sọ Dừa trở thành chàng trai tuấn tú, thi đỗ
trạng nguyên.
Một ngời tài giỏi nh Sọ
Dừa có thể không đi chăn bò,
không cần miệt mài đèn sách
vẫn lấy đợc vợ, đỗ trạng
nguyên. Để Sọ Dừa hành động
nh vậy trong truyện các tác giả
dân gian muốn nói điều gì?
GV : Tác giả dân gian đã sử dụng yếu tố kỳ
ảo rất có nguyên tắc. Làm nh vậy để câu truyện
phát triển tự nhiên, tuần tự làm cho ngời hứng
thú theo dõi liên tục câu truyện. Nếu thay đổi
hình dạng ngay từ đầu thì ngời nhận lấy Sọ
Dừa sẽ không phải là cô út tốt bụng mà là một
trong hai cô chị kia.Cách sắp xếp tình tiết
truyện nh vậy cũng là cách để thử thách lòng
ngời, để nhân vật bộc lộ những phẩm chất tốt
đẹp.
Nguyn Th Hng Gm
47
Giáo án Ngữ Văn 6
Ngoài mục đích ca gợi phẩm chất, tài
năng ẩn trong vẻ bề ngoài xấu xí, tác giả dân
gian muốn đề cao lao động:
Việc Sọ Dừa đa cho vợ
Chính lao động đã bộc lộ tài năng của Sọ
một hòn đá lửa, thể hiện khả Dừa, lao động mang đến cho Sọ Dừa cuộc sống
năng gì?
hạnh phúc. Và chính lao động giúp cô út phát
hiện ra Sọ Dừa không phải ngời phàm trần.
Em có nhận xét gì về
việc Sọ Dừa giải quyết với hai
ngời chị vợ ở kết thúc truyện?
Em có nhận xét gì về
quan hệ giữa hình dáng bên
ngoài và phẩm chất bên trong
của nhân vật Sọ Dừa? Xây
dựng nhân vật Sọ Dừa ngời xa
muốn nói điều gì?
Phép màu của Sọ Dừa gắn liền với
lao động.
Tài dự đoán lo xa rất chính xác ( khi chia tay,
quan trạng đa cho vợ một hòn đá lửa, dặn
phải cất luôn trong ngời.)
Đó là chi tiết
thần kỳ nhằm tô đậm tài năng nhân vật.
Cách sử sự của Sọ Dừa với hai cô chị : rất
thông minh, khéo léo, có tình ngời.
Hình thức bên ngoài > < phẩm chất
bên trong.
GV : Bên ngoài xấu xí, dị dạng, nhng bên
Trớc khi lấy Sọ Dừa cô trong là con ngời tài giỏi, thông minh , có đức,
út đợc giới thiệu nh thế nào? có tài.
Tại sao lại bằng lòng lấy Sọ
Dừa?
Đề cao giá trị chân chính của con
ngời, thể hiện tình thơng đối với những con ngời bất hạnh.
2. Nhân vật cô út :
- Là ngời hiền lành hay thơng ngời, đối đãi tử
tế.
GV : vì lòng thơng ngời cô út đã thấy đợc Sọ
Dừa không phải là ngời phàm trần. Cô út lấy
Sọ Dừa và trở thành bà trạng .
Đó là phần thởng xứng đáng dành
cho cô và cũng là phần thởng tự cô giành đợc
bằng lòng nhân ái. Chính cô út phát hiện ra
chàng trai, khiến chàng trút bỏ lốt Sọ Dừa và
trở thành một ngời tài giỏi.
Cô thấy đợc
Nh vậy, Sọ Dừa đã đợc giá trị thực chất bên trong của một con ng ời.
đổi đời, cô út hởng hạnh phúc, Nh vậy, ở truyện Sọ Dừa giá trị chân chính của
2 cô chị bỏ đi biệt xứ. Con thấy con ngời không chỉ thể hiện ở nhân vật Sọ Dừa
Nguyn Th Hng Gm
48
Giáo án Ngữ Văn 6
ngời lao động muốn mơ ớc mà còn thể hiện ở nhân vật cô út. Nhờ cô út
điều gì?
giá trị của Sọ Dừa mới đợc phát hiện và bộc lộ.
Ước mơ của ngời lao động :
Hãy nêu ý nghĩa chính + Mơ ớc đổi đời : Sọ Dừa thân phận thấp
của truyện Sọ Dừa.
kém, từ một con ngời xấu xí trở thành đẹp đẽ,
thông minh, tài giỏi đợc hởng hạnh phúc.
+ Mơ ớc công bằng : Ngời tài giỏi, đức độ,
ăn ở hiền lành, thơng ngời sẽ đợc hạnh phúc;
kẻ độc ác gian tham sẽ bị trừng trị.
III. Tổng kết :
Học sinh có thể kể từng
đoạn hoặc cả truyện.
Đề cao giá trị, vẻ đẹp bên trong của
con ngời ( thể hiện rõ và nhất quán
trong các truyện cổ tích )
Đề cao tình thơng với ngời bất hạnh.
Thể hiện ớc mơ của ngời xa về lẽ công
bằng: cái thiện luôn chiến thắng cái
ác.
Ghi nhớ : SGK . 45
IV. Luyện tập :
Bài 2 ( SGK . 45 )
Kể diễn cảm truyện Sọ Dừa.
Kể đúng các chi tiết và trình tự của
chúng.
Học sinh kể bằng ngôn ngữ của mình.
Kể diễn cảm.
Rút kinh nghiệm
Tiết 19 :
từ nhiều nghĩa và
Nguyn Th Hng Gm
49