3- Một số kiến nghị cho việc phát triển du lịch bền vững ở Sa Pa.

Trƣớc hết, cần có kế hoạch chỉnh thể trong việc quy hoạch phát triển

du lịch ở Sa Pa, mà ở đó, điểm quan trọng nhất là không phá vỡ cảnh quan

thiên nhiên của thị trấn. Nếu để mất cảnh quan thiên nhiên sẽ mất đi một

trong những yếu tố cơ bản thu hút khách du lịch của Sa Pa. Thực tế cho thấy,

hiện nay ở thị trấn Sa Pa, việc xây dựng nhà cửa, khách sạn quá nhiều đã lấn

át cảnh quan thiên nhiên. Do vậy, trong tƣơng lai, việc xây dựng các nhà

nghỉ, khách sạn ở thị trấn cần để ý đến kiến trúc tổng thể của cả thị trấn. Cần

làm cho du khách có cảm nghĩ gần gũi với thiên nhiên ngay cả khi họ đang ở

tại các nhà nghỉ hay khách sạn. Muốn vậy, cần bố trí các nhà nghỉ nằm rải

rác, cách nhau một khoảng không gian nhất định, tạo điều kiện cho du khách

có thể ngắm cảnh sắc thiên nhiên Sa Pa từ nhà nghỉ của mình. Hoặc có thể

phát triển xây dựng hệ thống liên hoàn các nhà nghỉ tại các làng, bản ở gần

thị trấn.

Nhƣ chúng ta đã biết, du lịch Sa Pa mới phát triển trong vài năm gần

đây và chủ yếu là phát triển tự phát chƣa có sự đầu tƣ, tổ chức và quản lý

một cách có hệ thống. Do vậy, việc quy hoạch phát triển và tổ chức quản lý

các hoạt động du lịch ở đây mới ở giai đoạn bắt đầu và còn rất nhiều khó

khăn. Trƣớc hết, chính quyền huyện Sa Pa, Sở Thƣơng mại và Du lịch tỉnh

Lào Cai cần thiết phải thành lập một tổ chức hay cơ quan có đủ thẩm quyền

trong việc quản lý, điều hành các hoạt động du lịch ở Sa Pa cho phù hợp.

Nói một cách khác, chính quyền huyện Sa Pa phải đảm bảo nguyên tắc quản

lý theo ngành và lãnh thổ trong kinh doanh du lịch để phát triển du lịch đồng

thời hạn chế các tác động tiêu cực đến hiệu quả kinh doanh du lịch. Đối với

việc quản lý du lịch theo ngành và lãnh thổ, huyện Sa Pa cũng nhƣ tỉnh Lào

Cai cần đề cao vai trò xây dựng quản lý về mặt Nhà nƣớc của Sở Thƣơng

Mại và Du lịch. Sở có chức năng ban hành các quy chế trên cơ sở phù hợp



137



với các quy chế chung của ngành do Tổng cục Du lịch ban hành, có tính đến

các đặc trƣng riêng của địa bàn du lịch Sa Pa. Bên cạnh đó cần có sự phối

hợp với các ngành nhƣ Công an, Văn hoá, Giao thông, Cục thuế trong việc

ban hành các quy định cần thiết.

Bên cạnh cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quản lý, có thể thành lập

Hiệp hội du lịch gồm các nhà kinh doanh và các đại diện của các tổ chức Phi

chính phủ, các tổ chức quần chúng và đại diện các xã, những ngƣời quan

tâm tới phát triển du lịch bền vững ở Sa Pa để cùng nhau bàn bạc, đề xuất

các biện pháp thích hợp giúp cơ quan quản lý tiến hành công việc ngày một

tốt hơn cũng nhƣ tạo điều kiện cho ngƣời dân tộc và cộng đồng của họ tham

gia vào các hoạt động du lịch ngày một tốt hơn. Một bất cập hiện nay trong

công tác tổ chức quản lý các hoạt động du lịch trên địa bàn huyện Sa Pa đó

là việc hạn chế khách đi tham quan và nghỉ lại ở các làng bản dân tộc sẽ làm

giảm sự hấp dẫn đối với khách du lịch. Nhƣ trên đã phân tích, dân tộc thiểu

số cùng lối sống và văn hoá của họ đóng vai trò quan trọng thu hút khách du

lịch nƣớc ngoài tới Sa Pa. Do đó, chính quyền địa phƣơng nên tổ chức tốt

việc cấp giấy phép (có thu lệ phí) cho khách du lịch đi tham quan hoặc nghỉ

lại ở một số làng bản quanh thị trấn Sa Pa. Nhƣ vậy, một mặt đáp ứng nhu

cầu của khách du lịch, đặc biệt là khách nƣớc ngoài, mặt khác còn tạo điều

kiện để chính quyền địa phƣơng có thể quản lý đƣợc khách ngủ lại tại các

làng bản. Việc cấp giấy phép cần có quy định cụ thể, rõ ràng về lệ phí và thủ

tục làm sao để việc nhận giấy phép đƣợc kịp thời và nhanh chóng, đảm bảo

thời gian cho khách đi tham quan. Trong lệ phí có thể kết hợp cả phí vào

thăm bản, làng để trả cho chính quyền xã nhằm tăng thêm lợi ích cho cộng

đồng các dân tộc ở đây.

3.3.2- Tổ chức, xây dựng thêm các loại hình và dịch vụ du lịch.



138



Trong tình hình nhu cầu và thị trƣờng du lịch quốc tế phát triển ở mức

độ bùng nổ, sự cạnh tranh giữa các sản phẩm du lịch của các quốc gia và

ngay trong một quốc gia ngày càng gay gắt. Để du lịch phát triển, đòi hỏi tất

yếu là phải phát triển các loại hình và du lịch dịch vụ hấp dẫn, độc đáo.

Theo kết quả điều tra và phỏng vấn khách du lịch trong nƣớc đến Sa

Pa cho thấy hiện nay, Sa Pa mới chỉ đơn thuần là nơi nghỉ dƣỡng chứ không

có sức thu hút khách vì hầu nhƣ không có nơi vui chơi, giải trí phù hợp.

Trong khi đó, đối với khách nƣớc ngoài thì phong cảnh thiên nhiên, đi bộ,

leo núi, thăm và tìm hiểu đời sống cƣ dân các dân tộc thiểu số là mục đích

chính trong chuyến du hành của họ. Do quan niệm và mục đích du lịch của

khách du lịch nƣớc ngoài và trong nƣớc khá khác nhau nên cần có sự kết

hợp hài hoà trong xây dựng và tổ chức du lịch ở Sa Pa sao cho có thể đáp

ứng nhu cầu cả hai loại khách này.

Đối với khách nƣớc ngoài, việc giữ nguyên các điều kiện sẵn có của

thiên nhiên là quan trọng thì đối với khách Việt Nam, việc cải tạo và làm

cho mọi hoạt động du lịch, tham quan trở nên tiện nghi cũng nhƣ phải có

những nơi vui chơi, giải trí mới có sức hấp dẫn.

Từ ý tƣởng so sánh giữa hai điểm du lịch miền núi là Sa Pa và Đà Lạt,

chúng tôi đã phỏng vấn số khách du lịch (cả trong và ngoài nƣớc) đã từng

đến cả 2 điểm du lịch trên thấy rằng, đa số khách du lịch nƣớc ngoài cho

rằng Đà Lạt quá đông đúc và không còn "hoang sơ" nhƣ Sa Pa nên họ thích

Sa Pa hơn, trong khi khách du lịch Việt Nam lại cho rằng Sa Pa còn kém xa

Đà Lạt về các loại hình dịch vụ du lịch và về các địa điểm tham quan. Điều

này là hợp lý bởi chúng ta ai cũng biết Đà Lạt phát triển du lịch từ rất lâu và

quá trình phát triển du lịch không bị gián đoạn một khoảng thời gian xa nhƣ

ở Sa Pa. Do đó, vấn đề đặt ra với Du lịch Sa Pa là phải tổ chức xây dựng

139



thêm các loại hình và dịch vụ du lịch nhƣ việc tổ chức các tuyến du lịch

tham quan trong khu bảo tồn Hoàng Liên Sơn... Đặc biệt phát triển mạnh

việc tuyên truyền quảng cáo về du lịch Sa Pa trên mọi hình thức cũng là một

yếu tố quan trọng giúp du khách khắp nơi có thể biết đến Sa Pa nhƣ là một

địa điểm du lịch hấp dẫn.

3.3.3. Khôi phục và phát triển văn hoá truyền thống.

Một trong những mục tiêu, quan điểm phát triển du lịch của tỉnh Lào

Cai và huyện Sa Pa là góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc

nhằm cải thiện, nâng cao đời sống văn hoá tinh thần cho nhân dân các dân

tộc nơi đây.

Phần thực trạng phát triển du lịch ở Sa Pa ở trên cho thấy du lịch phát

triển đã làm thay đổi hoặc mất đi các sắc thái văn hoá truyền thống của các

dân tộc. Một trong những sinh hoạt văn hoá bị tác động mạnh và thƣờng hay

đƣợc nhắc tới nhất ở Sa Pa là "chợ tình" mà thực chất là hình thức sinh hoạt

giao duyên của nam nữ dân tộc Dao. Do những tác động khách quan nhƣ sự

thay đổi về địa điểm, quy mô và hình thức hoạt động của chợ Sa Pa và sự tò

mò của du khách trƣớc hình thức sinh hoạt văn hoá này đã làm mất đi

khoảng không gian thanh bình và trữ tình vốn có của "chợ tình". Nam nữ

thanh niên dân tộc Dao, H'mông cảm thấy ngại ngùng, mất tự tin trƣớc sự

lấn át về mặt số lƣợng của khách du lịch đến Sa Pa vào ngày cuối tuần và dĩ

nhiên họ không còn tự nhiên biểu lộ tình cảm khi đến chợ nhƣ trƣớc kia nữa.

Thiết nghĩ, trong kiến trúc tổng thể chợ Sa Pa, chính quyền huyện Sa Pa nên

tạo một khoảng không gian tƣơng đối rộng có mái che dành cho đồng bào

dân tộc để họ cảm thấy tự tin hơn khi đến họp chợ. Mặt khác, cần tạo một số

nhà trọ đơn giản và rẻ tiền xung quanh chợ để họ có thể nghỉ lại qua đêm

một cách thuận tiện, dễ dàng, tránh đƣợc tình trạng ngủ trên vỉa hè hay trong



140



góc chợ. Bằng cách đó, hy vọng có thể khôi phục lại chợ của ngƣời dân tộc

thiểu số với sắc thái dân tộc thực sự ở thị trấn Sa Pa.

Thực tế hiện nay các sinh hoạt văn hoá giao duyên hát đối của nam nữ

dân tộc Dao trong ngày cuối tuần không còn diễn ra nhƣ trƣớc. Đa số họ

dùng những chiếc đài Catset thay vì hát giao duyên nhƣ trƣớc kia. Do vậy,

chính quyền huyện nên khuyến khích khôi phục lại sinh hoạt văn hoá này

bằng cách kết hợp hoạt động này với các hoạt động biểu diễn văn nghệ khác

nhƣ múa khèn của ngƣời H'mông, múa xoè của ngƣời Xá Phó... thành hình

thức biểu diễn văn nghệ. Việc lập các đội văn nghệ của đồng bào các dân tộc

thiểu số và tổ chức biểu diễn cho du khách đã đƣợc đƣa vào kế hoạch phát

triển các hoạt động du lịch của Uỷ ban nhân dân huyện Sa Pa. Tuy nhiên, để

các loại hình sinh hoạt văn hoá trên phát triển có tính kế thừa truyền thống,

đòi hỏi hình thức và nơi biểu diễn phải đƣợc tổ chức một cách tự nhiên,

không bị "nghệ thuật hoá" trở nên xa lạ với chính truyền thống, đồng thời

các sinh hoạt văn hoá đó phải có ý nghĩa với đồng bào các dân tộc. Vì vậy,

trong trƣờng hợp cần thiết có thể lựa chọn tổ chức tại các làng bản hoặc

thậm chí ở tại các nhà ngƣời dân tộc giống nhƣ cách thức biểu diễn văn nghệ

cho khách du lịch của ngƣời Thái ở Bản Lác (Mai Châu - Hoà Bình). Hình

thức sinh hoạt văn hoá văn nghệ đó một mặt đáp ứng nhƣ cầu của khách du

lịch tìm hiểu và thƣởng thức các hình thái văn hoá của dân tộc thiểu số, mặt

khác làm tăng vai trò cũng nhƣ lợi ích của ngƣời dân tộc trong việc phát

triển các hoạt động du lịch.

Một hình thức sinh hoạt văn hoá quan trọng của các dân tộc ở Sa Pa

cần đƣợc khôi phục và phát triển là các lễ hội. Bởi vì, một khi đƣợc tổ chức

tốt, lễ hội không chỉ là điểm thu hút khách du lịch thập phƣơng, là nơi trình

diễn các sắc thái văn hoá của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Sa Pa mà còn



141



là cơ hội để các dân tộc khôi phục, gìn giữ và phát huy những nét đẹp của

văn hoá truyền thống của mình.

Ở Sa Pa, mỗi một dân tộc có một cách riêng để thể hiện bản sắc văn

hoá riêng biệt của mình. Bản sắc văn hoá ấy thƣờng đƣợc tập trung trong các

lễ hội cuả họ. Sa Pa có lễ hội xuống đồng cuả ngƣời Giáy, đƣợc tổ chức

hàng năm vào ngày Thìn của tháng giêng (sau Tết âm lịch) với các nghi lễ

của cƣ dân nông nghiệp, của tập tục thờ cúng tổ tiên và các trò chơi nhƣ thi

ngựa, thi bắn nỏ, ném còn ... Phải mất một thời gian dài, do những nguyên

nhân khách quan và chủ quan, hội xuống đồng dƣờng nhƣ bị lãng quên. Kể

từ khi du lịch phát triển, đặc biệt từ năm 1992 đến nay, lễ hội này đƣợc phục

hồi và phát triển. Cho đến hiện nay, nó không chỉ còn là lễ hội của riêng

ngƣời Giáy, mà còn có sự tham gia của ngƣời H'mông, ngƣời Dao,... và trở

thành ngày hội của đồng bào các dân tộc sau một năm lao động vất vả. Bên

cạnh đó Sa Pa còn có lễ hội GÀU TÀO của ngƣời H'mông, TẾT NHẢY của

ngƣời Dao đỏ... Một khi những lễ hội dân tộc độc đáo và đặc sắc đó đƣợc

gìn giữ và khôi phục chắc rằng sẽ có tác dụng to lớn trong việc phát huy bản

sắc văn hoá của các dân tộc thiểu số nơi đây, tạo nên sức lôi cuốn kỳ diệu du

khách trên mọi miền đất nƣớc đến với Sa Pa.

3.3.4. Đào tạo và sử dụng đội ngũ hướng dẫn viên du lịch người dân

tộc thiểu số:

Đào tạo và sử dụng đội ngũ hƣớng dẫn viên du lịch ngƣời dân tộc

thiểu số là một việc làm cần thiết. Có thể coi đây là một trong những biện

pháp quan trọng nhằm thu hút và tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số

tham gia vào hoạt động du lịch ngày một nhiều hơn và hiệu quả hơn. Điều

này vừa là nhân tố thu hút khách du lịch vừa đáp ứng nhu cầu và nguyện

vọng của đồng bào muốn đƣợc tham gia vào hoạt động du lịch không chỉ



142



nhằm tìm kiếm những lợi ích kinh tế mà còn giúp họ mở rộng hiểu biết để

ngày càng hoà nhập với xã hội hiện đại.

Về việc đào tạo hƣớng dẫn viên du lịch là ngƣời dân tộc, chúng tôi đã

thu thập đƣợc rất nhiều ý kiến từ các cấp, các ngành, từ Hội phụ nữ, Hội

ngƣời cao tuổi, Đoàn thanh niên, Hội Cựu chiến binh... Đa số ngƣời đƣợc

phỏng vấn đều cho rằng cần thiết phải đào tạo những ngƣời dân tộc trở thành

những hƣớng dẫn viên du lịch thực thụ. Về phƣơng diện những nhà nghiên

cứu chúng tôi thấy rằng việc làm này có hai tác dụng, một là nâng cao đời

sống kinh tế, văn hoá - xã hội của ngƣời dân tộc, hai là tạo đà phát triển bền

vững cho du lịch ở Sa Pa. Đặc biệt hơn, đối với đối tƣợng là số trẻ em lang

thang đã quen với việc hƣớng dẫn khách đi tham quan, càng cần phải tập

trung đào tạo một cách có hệ thống, bài bản bởi vì đây sẽ là lớp ngƣời kế tục

trong tƣơng lai.

Vì vậy, chính quyền huyện Sa Pa cần sớm có kế hoạch mở các lớp

đào tạo hƣớng dẫn viên du lịch và cấp bằng hƣớng dẫn viên du lịch cho

những ngƣời đã qua đào tạo tốt nghiệp. Việc đào tạo có thể từ những kiến

thức chung nhất về xã hội, về lễ tân trong hoạt động du lịch, đến các kiến

thức chuyên môn, nghiệp vụ của ngành du lịch, trong đó một phần quan

trọng là đào tạo về ngoại ngữ cho họ. Thực tế hiện nay cho thấy, ở huyện Sa

Pa đa số là hƣớng dẫn viên du lịch nghiệp dƣ, chƣa có ai có thẻ hƣớng dẫn

viên ngoài ngƣời của Công ty Du lịch Lào Cai. Trong các đối tƣợng đƣợc

coi là hƣớng dẫn viên du lịch cần đặc biệt hơn đến việc đào tạo hƣớng dẫn

viên leo núi mà ở đó đối tƣợng chủ yếu là các thanh niên nguời H'mông. Cần

phải đào tạo các thanh niên này những kiến thức và kỹ năng giúp khách du

lịch leo núi đƣợc an toàn và thoải mái.



143



Nhƣ vậy, việc đào tạo các hƣớng dẫn viên du lịch là ngƣời dân tộc

thiểu số đang là một vấn đề cần sớm giải quyết của chính quyền Huyện Sa

Pa, bởi nó không chỉ giải quyết các vấn đề về nghiệp vụ du lịch, phát triển

du lịch ở địa phƣơng mà còn góp phần nâng cao nhận thức xã hội, nâng cao

dân trí cho các dân tộc thiểu số nơi đây.

3.3.5. Khắc phục những tiêu cực:

Nhƣ trên đã phân tích, du lịch ở Sa Pa đang mang lại những lợi ích

đáng kể cho các dân tộc thiểu số nơi đây, nhƣng mặt khác cũng có những tác

động tiêu cực đối với đời sống của họ. Vấn đề cơ bản đặt ra là làm sao phát

huy đƣợc những lợi ích do du lịch mang lại nhƣng cũng hạn chế đến mức

thấp nhất những tác động tiêu cực.

Thực tế quá trình phát triển du lịch ở huyện Sa Pa cho thấy việc sản

xuất và bán hàng thủ công, trong đó có hàng thổ cẩm là một trong những

biện pháp thu hút khách du lịch và tăng lợi ích cho chính các dân tộc ở Sa

Pa. Song sản xuất và bán hàng thổ cẩm nhƣ thế nào để vừa tăng lợi ích kinh

tế, nâng cao đời sống vừa phát huy đƣợc bản sắc văn hoá lại là vấn đề cần

bàn luận để tìm hƣớng giải quyết. Theo chúng tôi, huyện Sa Pa cần nhân

rộng mô hình tổ chức sản xuất và bán hàng thổ cẩm ở xã Tả Phìn ra các

xã khác. Bởi những gì đã và đang diễn ra cho thấy Dự án làm hàng thổ cẩm

của phụ nữ ở xã Tả Phìn đã mở ra một triển vọng mới về tạo công ăn việc

làm, tăng thu nhập cho đồng bào các dân tộc thiểu số. Cách làm này đã phát

huy đƣợc thế mạnh của nó là khai thác đƣợc các tiềm năng vốn có về sản

xuất thổ cẩm và khắc phục đƣợc tính tự phát, bấp bênh, nhất thời của việc

thu mua đồ thổ cẩm từ các nơi về tái sản xuất làm hàng lƣu niệm bán cho

khách du lịch. Theo những phụ nữ tham gia trong dự án, đây là công việc

phù hợp với khả năng và điều kiện hiện có của họ. Công việc này không yêu

144



cầu phải đầu tƣ nhiều và không ảnh hƣởng tới các việc khác trong gia đình.

Hiện nay, mô hình này đang đƣợc chính quyền huyện Sa Pa cho nghiên cứu

và nhân rộng sang các xã có tiềm năng khác nhƣ xã San Sả Hồ, song cần đẩy

nhanh hơn nữa quá trình này để hạn chế dần việc sản xuất tự phát, cá thể, ít

lợi nhuận và làm suy thoái văn hoá của một bộ phận dân cƣ các dân tộc thiểu

số ở Sa Pa, điển hình là ngƣời H'mông và ngƣời Dao.

Thứ hai, chính quyền huyện nên tổ chức điểm bán hàng cố định cho

người dân tộc thiểu số. Việc tổ chức nơi bán hàng ổn định cho đồng bào các

dân tộc thiểu số không chỉ có ý nghĩa nhằm chấm dứt tình trạng bán hàng

rong mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp họ bán đƣợc các sản

phẩm nông, lâm nghiệp của mình với giá cao hơn. Quá trình điền dã trên

thực địa cho thấy ngƣời dân tộc ở Sa Pa đã dần dần có lối tƣ duy kinh tế thị

trƣờng. Họ nhận thấy rằng, nếu có một chỗ bán hàng ổn định, việc bán hàng

của họ sẽ thuận lợi hơn và hàng bán ra sẽ đƣợc giá hơn việc bán rong trên

phố. Nhƣ vậy, cần tạo điều kiện cho đồng bào các dân tộc có một chỗ bán

hàng ổn định để họ có cơ hội tăng thu nhập, góp phần xoá đói giảm nghèo và

sâu xa hơn giảm sức ép lên tài nguyên rừng ngày một cạn kiệt ở Sa Pa. Liên

hệ sang các nƣớc bạn, điển hình nhƣ việc phát triển du lịch ở Thái Lan, việc

chúng ta tổ chức nơi bán hàng ổn định cho đồng bào có thể khắc phục nạn

bán hàng rong theo kiểu lập ra các ki-ốt tự phát nhƣ ở Chiềng Mai (Thái

Lan), gây ra tình trạng lộn xộn, mất trật tự và khó kiểm soát.

Thứ ba, Huyện Sa Pa phải sớm tìm biện pháp hữu hiệu giải quyết vấn

đề trẻ em lang thang. Nhƣ trên đã nói tới, một trong những tác động tiêu

cực của du lịch đối với đồng bào dân tộc thiểu số hiện nay nổi lên nhƣ một

vấn đề bức xúc nhất đó là tình trạng trẻ em gái lang thang ở Sa Pa. Đối với

ngƣời dân tộc thiểu số thì tình trạng này gây nên một sự xáo trộn trong nếp



145



sống, trong lề lối kỷ cƣơng của gia đình và cộng đồng thôn bản. Còn đối với

dƣ luận xã hội nói chung, tình trạng các em gái không chịu về nhà mà cứ

lang thang đi chơi với khách du lịch nƣớc ngoài không những làm mất đi

chuẩn mực đạo đức mà còn là một nỗi lo lắng thực sự cho tƣơng lai của các

em gái này. Để khắc phục tình trạng trên, huyện Sa Pa cụ thể là Hội Phụ nữ,

Đoàn Thanh niên, Hội ngƣời cao tuổi,... đã thực hiện các bƣớc vận động và

giúp đỡ gia đình và bản thân những trẻ em gái lang thang này vào học trong

các trƣờng của huyện và tỉnh hoặc mở các lớp học tình thƣơng tập trung để

dạy chữ phổ thông, ngoại ngữ và kiến thức xã hội nhƣ giao tiếp, tâm sinh

lý... Sau các lớp học này huyện Sa Pa gửi trả các em về với gia đình và cộng

đồng. Tuy nhiên, kết quả đạt đƣợc qua các lớp học này cũng chỉ ở mức độ

tƣơng đối. Đa số các trẻ em gái trở về gia đình một thời gian lại quay lại việc

bán hàng rong hoặc lại tiếp tục đƣa dẫn khách du lịch nƣớc ngoài đi tham

quan. Khi phỏng vấn số trẻ em lang thang về ƣớc mơ sau này lớn lên sẽ làm

gì, chúng tôi nhận thấy đa số chúng có nguyện vọng lớn lên đi chợ bán hàng,

một số ít nói muốn trở thành cô giáo dạy học, một số em muốn thêu thật

giỏi, một số muốn ở nhà làm ruộng và cũng có những em nói là không biết

lớn lên sẽ làm gì. Điều đó phần nào cho thấy sự quen thuộc, gắn bó của số

trẻ em lang thang với hoạt động bán hàng ở chợ thị trấn Sa Pa cũng nhƣ sự

thiếu thốn về thông tin, thiếu hụt về kiến thức phổ thông tối thiểu ở những

đứa trẻ này. Do đó, việc giúp đỡ để các em đƣợc học hành và hƣớng nghiệp

cho các em là một việc làm hữu ích nhất đối với chúng cũng nhƣ đối với lợi

ích chung của các dân tộc thiểu số ở Sa Pa. Thiết nghĩ, chính quyền địa

phƣơng, hội phụ nữ và đoàn thanh niên và các đoàn thể khác cần kết hợp

chặt chẽ với các già làng, trƣởng bản để vận động gia đình, cha mẹ các em

cố gắng quản lý con em mình tốt hơn, giáo dục các em các truyền thống tốt

đẹp của dân tộc, mới mong hạn chế đƣợc các nguy cơ tiêu cực có thể xảy ra.

146



Thứ nữa, chính quyền huyện Sa Pa cần hạn chế tác động tiêu cực của

sự thƣơng mại hoá trong các quan hệ xã hội và hoạt động văn hoá của cƣ

dân các dân tộc thiểu số. Nhìn từ nhiều khía cạnh, chúng ta thấy sự thƣơng

mại hoá đã có ảnh hƣởng tiêu cực đến quan hệ xã hội cũng nhƣ văn hoá của

các dân tộc thiểu số ở Sa Pa. Song cũng không nên nhìn nhận nguy cơ này

trên quan điểm cứng nhắc. Nhìn nhận vấn đề một cách khách quan chúng ta

thấy do trình độ nhận thức và phát triển của đồng bào các dân tộc còn ở mức

độ hạn chế nên không thể ngay lập tức, họ có đƣợc lối ứng xử hợp lý, văn

minh trƣớc những tác động ngoại cảnh. Ví dụ việc đuổi theo nài nỉ khách du

lịch mua hàng của những ngƣời bán rong, việc đòi tiền khi khách du lịch

chụp ảnh hay các hình thức biểu diễn văn nghệ tự phát v.v... Nếu ở trong

một trình độ dân trí cao hơn chắc rằng các cƣ dân dân tộc thiểu số có thể tự

biết cách tổ chức các hoạt động trên thành các loại hình dịch vụ phục vụ mọi

nhu cầu của khách du lịch nhƣ tổ chức cho khách du lịch mặc trang phục của

ngƣời dân tộc để chụp ảnh; giới thiệu và bán các sản phẩm của dân tộc thiểu

số hay tổ chức thành các đội chuyên biểu diễn các tiết mục văn hoá văn nghệ

của ngƣời dân tộc... Bởi vậy trong tình trạng hiện nay, chỉ có thể hạn chế bớt

ảnh hƣởng tiêu cực trên bằng việc nâng cao đời sống tinh thần cho các dân

tộc thiểu số, tăng cƣờng công tác tuyên truyền vận động và giáo dục ngƣời

dân nâng cao nhận thức và hiểu biết kiến thức xã hội. Bên cạnh đó đặc biệt

cần chú trọng vai trò của các già làng, trƣởng bản trong việc giáo dục đạo

đức truyền thống phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc mình.

Tóm lại, để phát triển du lịch bền vững ở Sa Pa, hƣớng các hoạt động

du lịch vào mục tiêu giúp các dân tộc ở đây xoá đói, giảm nghèo, nâng cao

trình độ dân trí, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, cần phải có sự

hợp lòng, hợp sức của chính quyền huyện Sa Pa với đồng bào các dân tộc.



147