Cấu tạo ngoài và di chuyển

B: NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15 :
GIUN ĐẤT
I. MỤC TIÊU - Mơ tả được hình dạng ngồi và cách di chuyển của giun đất.
- Xác định được cấu tạo trong và dinh dưỡng của chúng. - Bước đầu biết về hình thức sinh sản của giun đất.
- Giáo dục ý thức bảo vệ ĐV có ích
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh hình về giun đất trong SGK.
- Vật mẫu : giun đất. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Bài cũ: Nêu đặc điểm chung của ngành Giun tròn ? 2.Vào bài: Giun đất là đại diện của ngành Giun đốt. Nghiên cứu về chúng.
3.Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS
- GV yêu cầu HS quan sát hình 15.1 , 15.2 và nghiên cứu thông tin SGK, thảo
luận nhóm để điền các bộ phận vào hình 15.2
? Giun đất có cấu tạo ngồi phù hợp với lối sống chui rúc trong đất như thế nào?
? Quan sát hình 15.3 , nghiên cứu và đánh số vào ô trống cho đúng thứ tự các động
tác di chuyển của giun ? - GV nhận xét, bổ sung giúp HS rút ra
tiểu kết.
- GV cho HS nghiên cứu kĩ hình 15.4 , 15.5 , đọc thông tin SGK, nghe thông báo
về cách dinh dưỡng ở giun đất để thảo luận và trả lời 3 câu hỏi sau:
? Dựa vào hình 15.5, so sánh với giun tròn để tìm ra hệ cơ quan mới bắt đầu
xuất hiện ở giun đất ? ? Vì sao mưa nhiều, giun đất lại chui lên
mặt đất ? ? Cuốc phải giun đất thấy có chất lỏng
máu đỏ chảy ra. Đó là chất gì và tại sao

I. Cấu tạo ngoài và di chuyển

- Đại diện nhóm trình bày đáp án - Các nhóm khác bổ sung
- Từ trên xuống : 2 - 1 - 4 - 3 - Cơ thể dài, thuôn hai đầu.
- Phân đốt, mỗi đốt có vòng tơ chi bên - Chất nhầy
→
da trơn - Có đai sinh dục và lỗ sinh dục
- Di chuyển : bằng cách chun giãn cơ thể
II.Cấu tạo trong , dinh dưỡng và sinh sản của giun đất :
- Hệ tuần hoàn - Bị ngạt thở, do hô hấp qua da
- Giun đất bắt đầu có hệ tuần hồn kín,máu mang sắc tố chứa sắt, nên có màu
- 36 -
có màu đỏ ?
- GV thông báo phần sinh sản ở giun đất. - GV nhận xét, bổ sung giúp HS rút ra
tiểu kết.
? Qua bài học này em hiểu gì về giun đất ?
? Yêu cầu HS đọc phần “ Em có biết “ đỏ
- Giun đất có cơ quan tiêu hóa phân hóa, hơ hấp qua da, hệ tuần hồn kín và
hệ thần kinh hình chuỗi hạch . - Giun đất lưỡng tính , khi sinh sản
chúng ghép đôi, trứng thụ tinh phát triển trong kén để thành giun non .
- HS đọc kết luận trong SGK. - Đọc “ Em có biết “.
4 . Củng cố, đánh giá: ? Cấu tạo ngồi của giun đất thích nghi với đời sống trong đất như thế nào ?
Cơ thể hình giun, các đốt phần đầu có thành cơ phát triển, chi bên tiêu giảm, có
vòng tơ để làm chỗ dựa khi chui rúc trong đất.... ? Ích lợi của giun đất đối với trồng trọt như thế nào ?
5- . Hướng dẫn, dặn dò: - Học theo bài ghi và trả lời các câu hỏi trong SGK. .
- Nghiên cứu trước bài 16: “ Thực hành : Mổ và quan sát giun đất “. - Chuẩn bị: vật mẫu về giun đất mỗi nhóm 2 con.
- 37 -
Tiết16
: THỰC HÀNH : MỔ VÀ QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. MỤC TIÊU - Tìm tòi, quan sát cấu tạo của giun đất như : sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung
quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ : miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái. - Thực hiện được các kĩ năng mổ, cách tìm tòi nội quan bằng lúp và chú thích các
kết quả tìm thấy vào hình vẽ có sẵn . - Giáo dục ý thức tự giác, kiên trì và tinh thần hợp tác trong giờ thực hành
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh hình về giun đất trong SGK.
- Dụng cụ : kính lúp, bộ đồ mổ, khay, chậu thủy tinh. - Mẫu vật : Giun khoang.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1 .Vào bài: Trực tiếp : thực hành quan sát giun đất.
2 .Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS
- GV hướng dẫn HS làm chết giun trong hơi ê te hay cồn, rủa sạch và quan sát cấu
tạo ngoài. - Yêu cầu : xác định mặt lưng, mặt bụng và
các vòng tơ ở mỗi đốt. + Để xác định vòng tơ : Đặt giun lên tờ giấy
cứng và hơi nhám, cầm đuôi giun kéo lê ngược trên tờ giấy, nghe tiếng lạo xạo, dùng
lúp quan sát các vòng tơ và chú thích vào hình 16.1C.
+ Xác định mặt lưng, mặt bụng giun : - Đai sinh dục : do thành của 3 đốt 14, 15,
16 dày lên mà hình thành. - Phần đầu có đai sinh dục, trước đầu có lỗ
miệng, phía đi có hậu mơn. - Mặt bụng đai sinh dục có lỗ sinh dục cái
và 2 lỗ sinh dục đực ở đốt thứ 18. - Mặt lưng là nơi thực hiện đường mổ.
- Cách mổ : theo 4 bước như trong SGK. - Lưu ý : gỡ nội quan trong nước dễ hơn.
- Yêu cầu quan sát : + Hệ tiêu hóa : Dựa vào hình 16.3A, tìm các
bộ phận của cơ quan tiêu hóa trên mẫu mổ
I.Quan sát cấu tạo ngồi:
- HS làm việc theo nhóm và quan sát theo sự hướng dẫn của GV .
- Phân biệt đầu, đi, lưng, bụng. - Xác định vòng tơ và các loại lỗ trên cơ
thể giun. - Chú thích hình vẽ sau khi quan sát.

II. Quan sát cấu tạo trong :