Đọc-hiểu văn bản

Hs đọc bốn câu đầu Câu thơ đầu nói về điều gì?
Có phải cụ Phan là ngời đầu tiên nói về chí làm trai
Cái lạ ấy theo em là gì?
Chí làm trai của cụ Phan có điều gì khác so với các bậc tiền nhân?
Suy nghĩ của em về hai câu thơ tiếp theo?
Quan niệm mới về chí làm trai, cùng ý thức của cái tôi đầy trách nhiệm.
Bốn câu còn lại: ý thức đợc nỗi nhục mất nớc, sự lỗi thời của nền học
vấn cũ, đồng thời thể hiện khát vọng hăm hở, dấn thân trên hành trình cứu nớc.

II. Đọc-hiểu văn bản

1. Bốn câu đầu - Làm trai phải lạ ở trên đời
Sinh ra làm thân nam nhi, phải làm đợc những việc lớn lao kì lạ, trọng đại cho đời.
Các bậc tiền nhân trớc nh: Nguyễn Trãi, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Công Trứ đã từng nói nhiều về chí làm
trai.... -
Há để càn khôn tự chuyển dời Lời nhắc nhở: làm trai phải xoay trời chuyển đất, phải
chủ động, không nên trông chờ. lẽ nào cuộc sống muốn đến đâu thì đến, mình là kẻ đứng ngoài vô can.
Trừ độc, trừ tham, trừ bạo ngợc
Có nhân, cã chÝ, cã anh hïng” Ngun Tr·i- B¶o kÝnh c¶nh giới số 5
Công danh nam tử còn vơng nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu Phạm Ngũ lão- Tỏ lòng
Làm trai sống ở trong trời đất
Phải có danh gì với núi sông Nguyễn Công Trứ- Chí làm trai
Chí làm trai mà các bậc tiền nhân nhắc đến gắn với lí t- ởng phong kiến, gắn với nhân nghĩa, chí khí, với công
danh sự nghiệp. Chí làm trai theo quan niệm mới mẻ của cụ Phan:
Phải xoay trời chuyển đất, phải chủ động, phải làm những việc phi thờng, phải gắn liền với sự nghiệp cứu
nớc. ý tởng lớn lao, mới mẻ này đã giúp Phan Bội Châu thể hiện cái tôi đầy trách nhiệm của mình, trong những
câu thơ tiếp theo. - Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Khẳng định đầy tự hào, đầy trách nhiệm: dành trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp cứu nớc.
Tự nhận gánh vác việc giang sơn một cách tự giác, Nói bằng cả tâm huyết, bằng tấm lòng sục sôi của
mình. Phá vỡ tính quy phạm của văn học trung đại Tính phi ngã.
Gv: nghệ thuật tuyên truyền chỉ đạt đợc hiệu quả, khi tác phẩm đợc viết bằng cả tấm lòng, tâm huyết, niềm
tin chân thật - Sau này muôn thuở há không ai?
3
Thái độ của tác giả trớc tình cảnh đất nớc trong hiện tại?
Hs đọc hai câu thơ cuối
Đọc lại toàn bài thơ Theo em? yếu tố nghệ thuật nào
đã tạo nên sức lôi cuốn mạnh mẽ của bài thơ?
Cụ Phan không hề khẳng định mình và phủ nhận mai sau, mà muốn nói lịch sử là một dòng chảy liên tục, có
sự góp mặt và tham gia gánh vác công việc của nhiều thế hệ có niềm tin với mình nh thế nào, với mai sau
nh thế nào mới viết đợc những câu thơ nh thế. 2.Bốn câu cuối
- Non sông đã chết....Hiền thánh còn đâu?...
Nhục....hoài Việc học hành thi cử cũ, không còn phù hợp với tình
hình đất nớc hiện tại. Cụ không hề phủ nhận Nho giáo, cụ chỉ muốn kêu gọi sự thức thời, tinh thần hành động
vì sự nghiệp giải phóng dân tộc Con ngời tràn đầy nhiệt huyết, cá tính mạnh mẽ a hành động đã dùng
những từ phủ định đầy ấn tợng:
Tử hĩ chết rồi; Đồ nhuế nhơ nhuốc;

Si ngu
Các từ trong bản dịch: nhục, hoài; cha thể hiện đợc các
từ Đồ nhuế, Si trong nguyên tác. -Khát vọng hành động, t thế của nhân vật trữ tình đợc
thể hiện qua các từ chỉ không gian:
Trờng phong đông hải Thiên trùng bạch lãng

vừa kì vĩ, vừa rộng lớn gây ấn tợng sâu sắc về con ngời của vũ trụ.
Con ngời trong thơ xa cha phải là con ngời các nhân, cá thể mà
là con ngời vũ trụ Hình ảnh mang tính vũ trụ ấy có tác dụng tô đậm phẩm
chất của nhân vật trữ tình, đó là khát vọng là t thế hăm hở lên ®êng cøu níc.
- Con ngêi nh mn lao ngay vµo môi trờng hoạt động mới mẻ sôi động, bay lên cùng cơn gió lớn làm quẫy
sóng đại dơng. Mạnh mẽ hơn nữa: cùng một lúc bay lên với muôn trùng sóng bạc.
Thứ nhất: Giọng điệu thơ đầy tâm huyết, khẳng định, tạo nên sức
lôi cuốn mạnh mẽ: Hai câu đầu ý thơ mở ra có tính chất mạnh mẽ hớng
ngoại. Những câu tiếp: khẳng định ý thức trách nhiệm cá nhân một cách tự tin, giọng thơ lắng xuống khi nhìn
vào thực trạng đất nớc. Hai câu cuối: tứ thơ lại trào lên mạnh mẽ, hăm hở, với
khát vọng lên đờng. Nhân vật trữ tình đợc thể hiện rõ qua giọng điệu bài
thơ:đó là con ngời tự tin, dám khẳng định mình; ý thức rõ về nỗi vinh nhục ở đời, có khát vọng lớn lao, trên
hành trình đi tìm đờng cứu nớc, giải phóng dân tộc. Thứ hai:
Cách sử dụng từ ngữ: 4
ấn tợng của em về hình tợng nhân vật trữ tình trong bài thơ?
Hs thảo luận nhóm
Hớng dẫn học bài, chuẩn bị bài sau:
Nghĩa của câu Càn khôn, non sông, khoảng trăm năm
những từ ngữ chỉ đại lợng không gian, thời gian rộng lớn, mang tầm vóc vũ trụ-Đặc trng thơ tỏ chí trung đại
múa giáo non sông... đó cũng là đặc trng trong bút pháp thơ của Phan Bội Châu.
Những từ phủ định mạnh mẽ, đã tác động đến độc giả một cách sâu sắc
Tử hĩ, đồ nhuế, si
III.Củng cố Hình tợng nhân vật trữ tình là hình tợng một ngời anh
hùng, tràn đầy ý thức về cái tôi của mình, cái tôi ý thức đầy trách nhiệm về sự tồn vong của đất nớc, để từ đó
thể hiện vai trò của mình với giang sơn đất nớc. Luyện tập
Chí làm trai của Phan Bội Châu đợc khẳng định trên mấy cơ sở sau đây:
+Sức vơn lên mạnh mẽ của tuổi trẻ, của cái tôi. làm trai phải xoay trời chuyển đất, xuống đông đông tĩnh, lên
đoài đoài yên +Vai trò của tuổi trẻ với sự tồn vong của dân tộc, thanh
niên là lực lợng cứu nớc chính. Cứu nớc phải tìm đờng, phải học hỏi. không thể theo lối mòn cũ
+Nét mới: sự nhạy cảm của Phan Bội Châu trớc đòi hỏi của lịch sử, dứt khoát từ bỏ kiểu học vấn cũ. Chí làm
trai gắn liền với sự tồn vong của dân tộc, chuyện lu danh muôn thuở không phải là mục đích chính
Ngày soạn: Ngày dạy:
5
Tiết số: 74 ppct
Nghĩa của câu

A. Mục tiêu bài học: Giúp HS