- Không có một chất gây độc tuyệt đối. Nhiều chất được xem là chất độc khi có ít lại các tác dụng có lợi.

Trường ĐH Nông Lâm Huế



Lớp Cao học trồng trọt 15



* Với cả hai cách tính định luật tối đa vẫn thể hiện: khi tăng dần lượng bón

hiệu suất sử dụng phân bón đạt đến đỉnh tối ưu sau đó giảm dần.

2.7. Định luật tối đa áp dụng cho lãi suất phân bón.

Khi tăng dần lượng bón, lãi suất bón phân tăng, đạt đến đỉnh tối đa sau đó

giảm dần.

Tùy theo tỷ giá phân bón và nông sản mà lượng bón tương ứng với đỉnh tối đa

của lãi suất xuất hiện trước hay đỉnh tối đa của hiệu suất sẽ xuất hiện trước.

Câu 2: Tại sao lại phải bón phân cân đối cho cây trồng? VD

 Bón phân cân đối cho cây là tìm mọi cách để phối hợp tốt với thiên nhiên và

tạo ra sản phẩm có ích cho con người, chứ không phải là chinh phục, là áp

đặt ý muốn của con người lên thiên nhiên.

 Đối với thiên nhiên mọi tác động chỉ cần vừa đủ, mọi thứ thừa hay thiếu đều

gây hại cho mọi hoạt động bình thường của nó.

+ Gây ô nhiễm môi trường:

- Ô nhiễm môi trường đất: Phá vỡ kết cấu đất, làm giảm độ phì, tăng xói

mòn.

- Ô nhiễm môi trường nước và không khí: - Bón quá dư thừa hoặc do bón

đạm và lân không đúng cách làm cho Nitơ và phospho theo nước xả xuống

các thủy vực gây ra sự ô nhiễm cho các nguồn nước.

. Các yếu tố dinh dưỡng tích luỹ trong ao, hồ, đập chứa,...gây hiện tượng phú

dưỡng nguồn nước, ở nơi đó rong rêu phát triển mạnh gây tắc nghẽn dòng

chảy.

. Khi chết chúng để lại một lượng sinh khối lớn, bị vi sinh vật phân huỷ gây

mùi hôi thối khó chịu, ô nhiễm cả nguồn nước và không khí.

+ Bón phân thừa hay thiếu đều gây ảnh hưởng đến cây, cây bị sâu bệnh thậm chí

làm cho cây chết.

Ví dụ: Nguyên tố đồng (Cu) là phân vi lượng đối với cây, nhưng phun với

nồng độ cao (trên 1%) làm cho lá cây bị xoăn.

+ Giảm năng suất cây trồng

+ Giảm chất lượng sản phẩm nông sản

VD: Do thiếu canci khi quả đang hình thành và do bón nhiều đạm gây ra

bệnh thối đỉnh cà chua.

- Giảm hiệu quả kinh tế trong sản xuất.

Học viên: Nguyễn Xuân Kỳ



Trang 13



Trường ĐH Nông Lâm Huế



Lớp Cao học trồng trọt 15



- Giảm hiệu lực sử dụng phân bón.

- Làm giảm giá trị dinh dưỡng của những phần cây trồng còn lại, có thể được sử

dụng như phân hữu cơ.

+ Ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gia súc: thông qua việc sử dụng các

nguồn nước hoặc các sản phẩm trồng trọt có dư thừa Nitrat.

Ví dụ: Y học đã xác định NO3- ảnh hưởng đến sức khoẻ với khả năng gây nên ung

thư tiềm tàng.

Việc dư thừa Phospho trong các sản phẩm trồng trọt hoặc nguồn nước làm giảm

khả năng hấp thu Canxi vì chất này lắng đọng với Canxi tạo thành muối triphosphat

canxi không hòa tan dẫn đến nguy cơ gây loãng xương ngày một tăng, đặc biệt ở

phụ nữ.



Học viên: Nguyễn Xuân Kỳ



Trang 14



Trường ĐH Nông Lâm Huế



Lớp Cao học trồng trọt 15



Đề 2

Câu 1: Hãy giải thích định luật hạn chế? Lấy ví dụ

ĐỊNH LUẬT YẾU TỐ HẠN CHẾ

1. Phát biểu định luật:

Khối lượng và tốc độ tuần hoàn vật chất (trong một cảnh quan văn hóa nông

thôn) hay năng suất và phẩm chất nông sản (trong một khu đồng) phụ thuộc vào

năng lượng (nhiệt độ và ánh sáng) cung cấp cho quá trình chuyển hóa vật chất, các

yếu tố dùng làm nguyên liệu tạo sinh khối (nước, khí CO 2, O2) và các yếu tố

khoáng trong đất.

Sự có ít một trong các yếu tố, hạn chế hoạt động các yếu tố khác trên con

đường đạt đến năng suất phẩm chất giới hạn sinh vật (xét một khu đồng) hoặc cảnh

quan phồn vinh (xét một cảnh quan). Định luật này còn gọi là định luật tối thiểu.

2. Giải thích định luật:

2.1. Tính luân phiên trở thành yếu tố hạn chế:

Năng suất và phẩm chất nông sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Khi một yếu tố

nào đó có ít sẽ hạn chế các yếu tố khác phát huy tác dụng, dẫn đến năng suất thấp.

Khi tăng thêm yếu tố có ít, năng suất sẽ tăng dần, đồng thời một yếu tố mới lại trở

thành yếu tố có ít, hạn chế năng suất. Cứ như vậy các yếu tố sẽ luân phiên xuất hiện

như một yếu tố hạn chế.

Trong quá trình sản xuất và trong từng điều kiện cụ thể thì các yếu tố dinh

dưỡng luôn tạo nên một cân bằng động và trở thành yếu tố hạn chế lần nhau.

Ví dụ: Hiện tại đạm là yếu tố hạn chế đối với cây trồng nhưng nếu ta cung

cấp đủ đạm cho cây thì lân có thể trởi thành là yếu tố hạn chế đối với cây trồng.

Nếu ta cung cấp đủ lân và đạm cho cây trồng thì có thể kali sẽ trở thành là yếu tố

hạn chế đối với cây trồng.

2.2. Giới hạn sinh vật:

Nhu cầu về dinh dưỡng và năng suất của cây trồng là có giới hạn. Khi ta cung

cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây trồng thì nó sẽ đạt năng suất cao nhất. Nhưng nếu

ta cung cấp quá nhiều dinh dưỡng cho cây thì năng suất nó không thể vượt qua

giới hạn đó được mà có khi nó lại giảm về năng suất và phẩm chất, có những

trường hợp bị mất trắng.

Ví dụ: Cây trồng A khi bón đúng quy trình phân bón B thì cho năng suất cao

nhất. Nhưng nếu chúng ta bón với quy trình C lớn hơn quy trình B thì năng suất

không tăng ..... Do vậy Lượng phân bón và năng suất cây trồng nó không luôn luôn

tương quan thuận với nhau.

Năng suất sinh vật cao nhất có thể đạt được, quy định do tính di truyền của

sinh vật được gọi là giới hạn sinh vật.

Học viên: Nguyễn Xuân Kỳ



Trang 15



Trường ĐH Nông Lâm Huế



Lớp Cao học trồng trọt 15



Khi các yếu tố ảnh hưởng năng suất tốt dần lên thì năng suất cũng tăng theo,

đến giới hạn sinh vật.

Trong tự nhiên sự phá vỡ và nâng dần giới hạn sinh vật là do sự biến dị được

tuyển chọn và lưu tồn trong quá trình chọn lọc tự nhiên. Tác động của con người là

tạo ra sự phá vỡ hạn chế này dựa vào chọn lọc nhân tạo.

2.3. Tính định tính của định luật yếu tố hạn chế:

Định luật yếu tố hạn chế là định luật định tính bởi vì ...........

Các nhà nghiên cứu mong muốn tìm mối tương quan định lượng giữa năng

suất và lượng yếu tố hạn chế trong đất. Nhưng cho đến nay các cố gắng đều không

có kết quả. Định luật yếu tố hạn chế là định luật định tính.

3. Ứng dụng:

3.1. Bón phân cải tạo (sửa chữa) và bón phân phục hồi:

- Bón phân để khắc phục yếu tố hạn chế hoặc yếu tố thừa gây độc trong đất

bằng phân bón là một mặt của bón phân cải tạo (reformation, reparation).

VD: Bón phân vi sinh vật, bón vôi, bón phân chuồng ......

VD: trên đất phèn thì yếu tố hạn chế đến năng suất cây trồng là yếu tố lân, vì

trong đất phèn hàm lượng đạm và Kali cao nhưng lại rất nghèo lân. Bón lân vào

đất phèn ngoài việc cung cấp lân cho cây nó còn có tác dụng kết tủa nhôm trong

đất (trong đất phèn có nhiều nhôm di động) nên có tác dụng giải độc nhôm.

- Bón phân phục hồi (redresse) có nghĩa khắc phục yếu tố hạn chế mới xuất

hiện trong quá trình trồng trọt.

VD: trồng lạc trên đất cát thì yếu tố hạn chế đến năng suất lạc là yếu tố nước, vì

đất cát có khả năng giữ nước kém. Tuy nhiên khi cung cấp đủ nước cho cây thì

đến lúc này yếu tố hạn chế đến năng suất lạc lại không phải là nước mà là lân.

Việc bón lân trong trường hợp này sẽ có tác dụng rõ rệt đến năng suất lạc.

- Bón phân bồi dưỡng còn mang ý nghĩa nâng lên (amelioration)

3.2. Cách xác định yếu tố hạn chế:

Các phương pháp thường áp dụng:

- Chẩn đoán trên cây

VD: Thông qua các cây chỉ thị

VD: Ở cây trồng khi bón thừa đạm lá thường có màu xanh tối, thân lá mềm, tỷ lệ

nước cao, thời gian sinh trưởng bị kéo dài, cây chín muộn, phẩm chất nông sản

kém. Khi cây thiếu đạm lá có màu vàng, cây còi cọc, thời gian sinh trưởng ngắn,

năng suất thấp.

Cây trồng thiếu lân lá có màu đỏ tía, bộ rễ kém phát triển, cây sinh trưởng phát

triển kém. Cây lúa thiếu lân đẻ nhánh kém, chín muộn, năng suất thấp, phẩm chất

hạt kém.

Cây lúa thiếu kali lá có màu vàng, ngô thiếu kali lá bị mềm đi uống cong như gợn

sóng và có màu sáng.....

Học viên: Nguyễn Xuân Kỳ



Trang 16