CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ ĐIỆN TOÁN ĐÁM MÂY

Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Hình 1.1 Mọi thứ đều tập trung vào đám mây

Đứng ở góc nhìn khoa học kỹ thuật cũng có nhiều định nghĩa khác nhau, trong đó có hai

định nghĩa của Ian Foster và Rajkumar Buyya được dùng khá phổ biến và có nhiều điểm tương

đồng.

Theo Ian Foster: Cloud Computing là một mô hình điện toán phân tán

có tính co giãn lớn mà hướng theo co giãn về mặt kinh tế, là nơi chứa các sức

mạnh tính toán, kho lưu trữ, các nền tảng và các dịch vụ được trực quan, ảo

hóa và co giãn linh động, sẽ được phân phối theo nhu cầu cho các khách hàng

bên ngoài thông qua Internet.



Theo Rajkumar Buyya: Cloud là một loại hệ thống phân bố và xử

lý song gồm các máy tính ảo kết nối với nhau và được cung cấp động cho

người dùng như một hoặc nhiều tài nguyên đồng nhất dựa trên sự thỏa

thuận dịch vụ giữa nhà cung cấp và người sử dụng.



2



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Hình 1.2. Hình ảnh của điện toán đám mây

Theo tổ chức Xã hội máy tính IEEE, “Điện toán đám mây là hình mẫu trong đó thông

tin được lưu trữ thường trực tại các máy chủ trên Internet và chỉ được được lưu trữ tạm thời ở

các máy khách, bao gồm máy tính cá nhân, trung tâm giải trí, máy tính trong doanh nghiệp,

các phương tiện máy tính cầm tay, ...".

2. Các tính chất cơ bản của điện toán đám mây

2.1 Tự phục vụ theo nhu cầu (On-demand self-service)

2.2 Truy xuất diện rộng (Broad network access)

2.3 Dùng chung tài nguyên (Resource pooling)

2.4 Khả năng co giãn (Rapid elasticity)

2.5 Điều tiết dịch vụ (Measured service)



3. Các mô hình điện toán đám mây

Các mô hình điện toán đám mây được phân thành hai loại:

- Các mô hình dịch vụ (Service Models): Phân loại các dịch vụ của các nhà cung cấp dịch vụ

Cloud Computing.

- Các mô hình triển khai (Deployment Models): Phân loại cách thức triển khai dịch vụ Cloud

Computing đến với khách hàng.



3



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



4.1.1. 3.1 Mô hình dịch vụ



Hình 1.3. Các loại dịch vụ Cloud Computing

Infrastructure as a Service – IaaS

Trong loại dịch vụ này, khách hàng được cung cấp những tài nguyên máy tính cơ bản (như bộ

xử lý, dung lượng lưu trữ, các kết nối mạng…). Khách hàng sẽ cài hệ điều hành, triển khai ứng dụng và

có thể nối các thành phần như tường lửa và bộ cân bằng tải. Nhà cung cấp dịch vụ sẽ quản lý cơ sở hạ

tầng cơ bản bên dưới, khách hàng sẽ phải quản lý hệ điều hành, lưu trữ, các ứng dụng triển khai trên hệ

thống, các kết nối giữa các thành phần.

Platform as a Service – PaaS

Nhà cung cấp dịch vụ sẽ cung cấp một nền tảng (platform) cho khách hàng. Khách hàng sẽ tự

phát triển ứng dụng của mình nhờ các công cụ và môi trường phát triển được cung cấp hoặc cài đặt các

ứng dụng sẵn có trên nền platform đó. Khách hàng không cần phải quản lý hoặc kiểm soát các cơ sở hạ

tầng bên dưới bao gồm cả mạng, máy chủ, hệ điều hành, lưu trữ, các công cụ, môi trường phát triển

ứng dụng nhưng quản lý các ứng dụng mình cài đặt hoặc phát triển.

4



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Software as a Service – SaaS

Đây là mô hình dịch vụ mà trong đó nhà cung cấp dịch vụ sẽ cung cấp cho khách hàng một

phần mềm dạng dịch vụ hoàn chỉnh. Khách hàng chỉ cần lựa chọn ứng dụng phần mềm nào phù hợp

với nhu cầu và chạy ứng dụng đó trên cơ sở hạ tầng Cloud. Mô hình này giải phóng người dùng khỏi

việc quản lý hệ thống, cơ sở hạ tầng, hệ điều hành… tất cả sẽ do nhà cung cấp dịch vụ quản lý và kiểm

soát để đảm bảo ứng dụng luôn sẵn sàng và hoạt động ổn định.

4.1.2. 3.2. Mô hình triển khai

Cho dù sử dụng loại mô hình dịch vụ nào đi nữa thì cũng có ba mô hình triển khai chính là:

Public Cloud, Private Cloud và Hybrid Cloud.



Hình Các mô hình triển khai ĐTĐM

3.2.1. Public Cloud

Các dịch vụ Cloud được nhà cung cấp dịch vụ cung cấp cho mọi người sử dụng rộng rãi. Các

dịch vụ được cung cấp và quản lý bởi một nhà cung cấp dịch vụ và các ứng dụng của người dùng đều

nằm trên hệ thống Cloud.

Đám mây công cộng (hay còn gọi là đám mây ngoài) – bất kỳ dịch vụ CNTT được duy trì bởi

một nhà cung cấp dịch vụ bên ngoài và được truy cập thông qua Internet –giúp giảm chi phí, tăng hiệu

quả CNTT nhưng lại gặp vấn đề về mất an ninh, thiếu tin cậy, lộn xộn và nguy cơ thảm họa. Trong một

cuộc khảo sát gần đây của Portio Research, 68% số người được hỏi tỏ ra lo ngại về an ninh từ các dự án

mây; 58% nói rằng hiệu suất cũng là một nhược điểm.

“Trong đám mây công cộng điều đáng lo ngại là dữ liệu của bạn nằm trên cơ sở hạ tầng khác

của nhà cung cấp dịch vụ”, ông Vince DiMemmo, Tổng giám đốc dịch vụ đám mây và CNTT tại công

ty Equinix chuyên về dịch vụ và trung tâm dữ liệu cho thuê, cho biết. “Khi bạn thuê một người khác,

mong đợi của bạn cho an ninh cao hơn nhiều, do đó, hầu hết khách hàng sẽ không so sánh những gì mà

một nhà cung cấp dịch vụ cung cấp với những gì họ làm trong các hệ thống riêng của họ. Khách hàng



5



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



có xu hướng lo lắng nhiều về mây, không yên tâm như với các dịch vụ thuê chỗ đặt máy chủ hay thuê

máy chủ mà họ đã sử dụng lâu nay”.

Không có nhiều sự khác biệt giữa các dịch vụ thuê chỗ (đặt máy chủ) hay thuê máy chủ và dịch

vụ đám mây trong thị trường PaaS (Platform as a Service – nền tảng như một dịch vụ), có nghĩa là bất

kỳ tổ chức CNTT cùng với các nhà cung cấp bên ngoài đã sẵn sàng mọi thứ cho một nhà cung cấp mây,

theo Jim Levesque, lập trình viên hệ thống và giám sát hệ thống phục hồi thảm họa dựa trên đám mây

và hệ thống sao lưu dự phòng của Sở cấp thoát nước và năng lượng Los Angeles với mạng lưới ứng

dụng doanh nghiệp dùng 600 máy chủ.

“Bạn kiểm tra an ninh, đảm bảo về tài chính của họ thì họ sẽ không biến mất ngay lập tức. Hãy

thuyết phục khách hàng chắc chắn có dự phòng tốt cho các kết nối, truy cập vào/ra và truy cập mạng

cũng như nguồn điện năng cung cấp, những kế hoạch khẩn cấp, tóm lại là tất cả mọi thứ quan trọng”,

Levesque nói.

Nhưng nhiều khách hàng lại tỏ ra lo lắng sẽ bị lệ thuộc vào công ty dịch vụ nếu các API (giao

diện lập trình ứng dụng), hệ thống và các giao diện mà nhà cung cấp dịch vụ đám mây của họ không

cho phép họ quay trở lại với các máy chủ nội bộ hoặc chuyển sang hạ tầng của một nhà cung cấp khác,

theo Karl MacDonald, trưởng bộ phận truyền bá của nhà cung cấp dịch vụ đám mây Cloud.com.

Những nhà cung cấp tốt nhất các dịch vụ đám mây công cộng ở Mỹ có thể kể đến như

Rackspace, Terramark, Equinix, AT&T và IBM.

3.2.2. Private Cloud

Trong mô hình Private Cloud, cơ sở hạ tầng và các dịch vụ được xây dựng để phục vụ cho một

tổ chức (doanh nghiệp) duy nhất. Điều này giúp cho doanh nghiệp có thể kiểm soát tối đa đối với dữ

liệu, bảo mật và chất lượng dịch vụ.

Như là hình thức phổ biến nhất của điện toán đám mây (và thuận tiện cho nhà cung cấp máy

chủ ảo VMware) các đám mây riêng (dùng cho nội bộ doanh nghiệp) cho phép một công ty phủ các lớp

ảo hóa và phần mềm quản lý lên cơ sở hạ tầng hiện có để liên kết các máy chủ, lưu trữ , mạng, dữ liệu

và các ứng dụng. Mục tiêu: Sau khi chúng được kết nối với nhau và ảo hóa, CNTT có thể chuyển đổi

lưu trữ, năng lực tính toán hoặc các nguồn tài nguyên khác, một cách vô hình, từ một nơi tới nơi khác

để cung cấp cho tất cả các bộ phận người dùng cuối mọi nguồn tài nguyên mà họ cần bất cứ lúc nào,

nhưng không có nhiều hơn thế.

Sự khác nhau giữa môi trường ảo hóa cao và đám mây riêng là gì? VMware cho biết một đám

mây riêng cũng cần phải đạt mức độ tự động hóa quản lý cao và cung cấp khả năng thanh toán cho các

bộ phận kinh doanh. Các đám mây riêng làm cho việc quản lý thông tin và công nghệ dễ dàng hơn,

nhưng sẽ gây xáo động cho hầu hết các tổ chức CNTT đã được xây dựng qua nhiều thập kỷ, Wolf nói.

“Hiện giờ các máy chủ trao đổi với nhau, không phải mạng hoặc hỗ trợ hay bất cứ điều gì khác”, ông

nói. “Nếu mọi thứ đều ảo hóa, mọi thứ đều bố trí theo từng chỗ, thì công việc của bạn không thể được

xác định theo nơi bạn ngồi”.

3.2.3. Hybrid Cloud

Hybrid Cloud là sự kết hợp của Public Cloud và Private Cloud. Trong đó doanh nghiệp sẽ “outsource” các chức năng nghiệp vụ và dữ liệu không quan trọng, sử dụng các dịch vụ Public Cloud để

giải quyết và xử lý các dữ liệu này. Đồng thời, doanh nghiệp sẽ giữ lại các chức năng nghiệp vụ và dữ

liệu tối quan trọng trong tầm kiểm soát (Private Cloud). Một khó khăn khi áp dụng mô hình Hybrid



6



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Cloud là làm sao triển khai cùng một ứng dụng trên cả hai phía Public và Private Cloud sao cho ứng

dụng đó có thể kết nối, trao đổi dữ liệu để hoạt động một cách hiệu quả.

Tương lai gần của CNTT là mô hình đám mây lai, Wolf nói. Điện toán đám mây lai có thể bao

gồm một hỗn hợp các đám mây nội bộ, các dịch vụ đám mây bên ngoài và những lựa chọn SaaS

(Software as a Service – phần mềm như là dịch vụ) truyền thống. Việc lai ghép các mảnh nên tính đến

từng doanh nghiệp cụ thể và tùy theo từng tổ chức CNTT cung cấp dịch vụ, ông nói.

Một số công ty vừa và nhỏ phải đối mặt với tình trạng khó xử tương tự như người đàn ông đã

trưởng thành cứ nhất mực cho rằng mình có thể mặc chiếc quần jean thời trung học khi mà hiện bụng

đã phệ. Giám đốc điều hành thường giữ chặt ngân quỹ hơn qua mỗi quý.

Chia nhỏ các dịch vụ theo yêu cầu có thể phù hợp với những hóa đơn ở đây. Khởi đầu, được

hình thành cho các ứng dụng như kiểm thử và phát triển theo yêu cầu, các môi trường (chẳng hạn như

cần tới 100 máy trạm ảo để kiểm thử một kịch bản phân phối phần mềm) theo yêu cầu được

CloudShare, Soonr hoặc Microsoft Azure cung cấp các phiên bản mini của các đám mây có quy mô

lớn.

Thay vì mua dịch vụ quy mô lớn từ Amazon hoặc các công ty lưu trữ khác mà phải nhọc công

với rất nhiều công việc, từ cấu hình tới quản lý, bạn chỉ cần một dịch vụ cung cấp nền tảng CNTT theo

yêu cầu cho các nhóm làm việc chứ không phải là toàn doanh nghiệp, theo Steve Peltzman, Giám đốc

CNTT của Bảo tàng nghệ thuật hiện đại của TP.New York.

“Chúng tôi, giống như rất nhiều công ty, chỉ có một bộ các máy chủ hoạt động cho bất cứ điều

gì, và bạn không muốn thêm một tính năng bởi vì bạn không muốn can thiệp vào các máy đang hoạt

động”, Peltzman nói. “Có rất nhiều thứ chúng ta phải đáp ứng trong ngày mà không có các máy chủ

dạng rack (rack server) có thể kéo ra để thực hiện. Chúng tôi nhìn vào đó để quyết định thuê ngoài các

nhà cung cấp SaaS, như Salesforce, email của Gmail, Amazon hoặc Cloudshare cho nền tảng. Đôi khi

tôi không biết chúng tôi sẽ sử dụng một dịch vụ hoặc chức năng cụ thể để làm gì, nhưng tôi biết chúng

tôi sẽ cần đến nó. Đó là vì sao tôi đang tìm tới các đám mây”.

Doanh nghiệp có thể chọn để triển khai các ứng dụng trên Public, Private hay Hybrid Cloud tùy

theo nhu cầu cụ thể. Mỗi mô hình đều có điểm mạnh và yếu của nó. Các doanh nghiệp phải cân nhắc

đối với các mô hình Cloud Computing mà họ chọn. Và họ có thể sử dụng nhiều mô hình để giải quyết

các vấn đề khác nhau. Nhu cầu về một ứng dụng có tính tạm thời có thể triển khai trên Public Cloud

bởi vì nó giúp tránh việc phải mua thêm thiết bị để giải quyết một nhu cầu tạm thời. Tương tự, nhu cầu

về một ứng dụng thường trú hoặc một ứng dụng có những yêu cầu cụ thể về chất lượng dịch vụ hay vị

trí của dữ liệu thì nên triển khai trên Private hoặc Hybrid Cloud.



4. Các ứng dụng của điện toán đám mây

Các ứng dụng lưu trữ trực tuyến: Flickr, Dropbox, Mediafire…

Các ứng dụng webmail: gmail, yahoo, hotmail.

Các ứng dụng trên mây: google docs, bkav, …

Với công nghệ điện toán đám mây, các tác tử đám mây tích hợp trong Bkav (Bkav Cloud

Agent) tương tác online với hệ thống đám mây Bkav Cloud, khiến việc cập nhật mẫu virus có thể

nhanh tới từng phút.



7



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Hình Ứng dụng ĐTĐM của BKAV



5. Kiến trúc điện toán đám mây

Hạ tầng cơ sở của điện toán đám mây ngày nay là sự kết hợp của các dịch vụ đáng tin cậy được

phân phối bởi các nhà phát triển công nghệ thông tin hàng đầu thế giới như Microsoft, IBM, Google…

dựa trên nền tảng của công nghệ ảo hóa(virtualized). Về cơ bản điện toán đám mây được chia thành 4

lớp cơ bản có tác động qua lại lẫn nhau bao gồm:



8



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Hình 1.4. Kiến trúc Cloud Computing

Hạ tầng: Cơ sở hạ tầng (Infrastructure) của ĐTĐM là phần cứng được cung cấp như là các dịch

vụ, nghĩa là được chia sẻ và có thể sử dụng lại dễ dàng. Các tài nguyên phần cứng được cung cấp theo

thời gian cụ thể theo yêu cầu. Dịch vụ kiểu này giúp cho khách hàng giảm chi phí bảo hành, chi phí sử

dụng,…

Lưu trữ (Storage): Lưu trữ đám mây là khái niệm tách dữ liệu khỏi quá trình xử lý và chúng

được lưu trữ ở những vị trí từ xa. Lưu trữ đám mây cũng bao gồm cả các dịch vụ CSDL, ví dụ như

BigTable của Google, SimpleDB của Amazon,…

Cloud Runtime: Là dịch vụ phát triển phần mềm ứng dụng và quản lý các yêu cầu phần cứng,

nhu cầu phần mềm. Ví dụ nền dịch vụ như khung ứng dụng Web, web hosting,…

Dịch vụ: Dịch vụ đám mây là một phần độc lập có thể kết hợp với các dịch vụ khác để thực

hiện tương tác, kết hợp giữa các máy tính với nhau để thực thi chương trình ứng dụng theo yêu cầu trên

9



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



mạng. ví dụ các dịch vụ hiện nay như: Simple Queue Service, Google Maps, các dịch vụ thanh toán

linh hoạt trên mạng của Amazon,…

Ứng dụng: Ứng dụng đám mây (Cloud application) là một đề xuất về kiến trúc phần mềm sẵn

sàng phục vụ, nhằm loại bỏ sự cần thiết phải mua phần mềm, cài đặt, vận hành và duy trì ứng dụng tại

máy bàn/thiết bị của người sử dụng. Ứng dụng đám mây loại bỏ được các chi phí để bảo trì và vận

hành các chương trình ứng dụng.

Hạ tầng khách hàng: (Client Infrastructure) là những yêu cầu phần mềm hoặc phần cứng để sử

dụng các dịch vụ ĐTĐM trên mạng. Thiết bị cung cấp cho khách hàng có thể là trình duyệt, máy tính

để bàn, máy xách tay, điện thoại di động,…



6. Một số nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây



Hình 1.5 Một số nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây

Các hãng lớn đã bắt đầu và đang trong cuộc chạy đua đến với điện toán đám mây. Những

Google, Microsoft, Amazon, Sun đều đã và đang phát triển những nền tảng điện toán đám mây của

riêng mình.

Các nền tảng điện toán đám mây lớn có thể kể đến bây giờ bao gồm: Google App Engine của

Google: http://code.google.com/appengine/

Windows Azure của Microsoft:

10



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



http://www.microsoft.com/windowsazure/windowsazure/

Nền tảng điện toán đám mây ra đời đầu tiên: Amazone Webservice của Amazon.com

Sun Cloud của Sun http://www.sun.com/solutions/cloudcomputing/

Facebook

4.1.3. 6.1 Công nghệ ĐTĐM của IBM

Máy chủ của IBM sử dụng bộ xử lý Intel thế hệ mới và Phần mềm mới cho Trung tâm Dữ liệu

(Data Center – System x). Với năng lực mở rộng có khả năng hỗ trợ tới 96 lõi xử lý và 1 TB bộ nhớ,

các máy chủ System x của IBM sẽ bổ sung cho dòng sản phẩm VMware vSphere thế hệ mới IBM sắp

phát hành. Chúng là một lựa chọn tuyệt vời dành cho các khách hàng đang triển khai những môi trường

điện toán đám mây.



Hình 1.6 IBM Blue Cloud

Khái niệm Blue Cloud xuất hiện khi IBM tiến hành hỗ trợ những chuyên gia sáng chế phần

mềm của họ bằng việc xây dựng một cổng thông tin tên là chương trình ứng dụng công nghệ

(Technology Adoption Program - TAP). Thông qua chương trình này, các chuyên gia phát triển của

IBM có thể yêu cầu được cung cấp nguồn lực tính toán cùng với phần mềm để tiến hành thử nghiệm

những sáng tạo của họ. Sản phẩm thu được từ mô hình Blue Cloud tiền tích hợp và thử nghiệm đầu tiên

sẽ được giới thiệu vào đầu năm 2008.

Blue Cloud của IBM cho phép người dùng sử dụng các nguồn lực điện toán thông qua hệ thống

"đặt chỗ" đặc biệt dựa trên công nghệ Web 2.0. Theo đó, các máy chủ sẽ tự động cung cấp, giám sát và

quản lí quá trình đặt chỗ và khai thác. Mô hình này cho phép tổ chức, các tổ chức, cá nhân ngay lập tức

hoặc dần dần mở rộng môi trường điện toán cụm ảo của mình bằng cách bổ sung thêm máy chủ, tùy

theo nhu cầu về tính toán, quản lý dữ liệu thực tế.



11



Bài giảng Điện toán đám mây



Khoa CNTT trường đại học Quy Nhơn



Hình 1.7 Cơ sở hạ tầng ĐTĐM của IBM

6.2. Công nghệ ĐTĐM của Amazone

6.2.1. Dịch vụ Amazon Simple Storage Service (S3)



Hình 1.8 Amazon Simple Storage Services

6.2.2. Dịch vụ Amazon Elastic Compute Cloud (EC2)

6.2.3. Dịch vụ Amazon SimpleDB (SDB)



6.3. Công nghệ ĐTĐM của Google - Google App Engine



12