PHẦN III: NHẬN ĐỊNH

bị cảm tính. Tác giả đưa ra hai nhân tố có thể ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư là : VĂN

HÓA và KINH NGHIỆM.

Tác giả cũng trình bày thiết kế thực nghiệm để nghiên cứu tâm lý nhà đầu tư

trong việc đánh giá tài sản thông qua việc tiếp cận theo hai cách thông tin khác nhau của

cùng một loại tài sản nào đó, nhưng các nguồn thông tin này đều cùng thể hiện đúng giá

trị tài sản. Nhưng nhà đầu tư có thể sẽ nhận định không giống nhau về tài sản tương ứng

với hai cách tiếp cận nguồn thông tin. Từ đó minh chứng yếu tố tâm lý của nhà đầu tư bị

tác động thế nào qua cách tiếp cận thông tin. Điều này cho thấy sự khác biệt về văn hóa

có thể ảnh hưởng đến cách giải thích thông tin khác nhau.

Tác giả đã chỉ ra các nghiên cứu trước đây về lý thuyết tài chính hành vi chỉ tập

trung vào việc đo lường tâm lý tác động đến việc định giá tài sản. Mà chưa quan tâm

đến các yếu tố có thể tác động đến tâm lý các nhà đầu tư. Tác giả cho rằng nghiên cứu

tâm lý nhà đầu tư hay lý thuyết tài chính hành vi sẽ vẫn là một sân chơi thú vị.

2. Vận dụng các vấn đề tác giả đề cập về thuyết tài chính hành vi vào thực tiễn

Việt Nam .

Có thể thấy lý thuyết tài chính hiệu quả chỉ giải thích đuợc sự tăng trưởng và biến

động của thị trường chứng khoán trong dài hạn, nhưng trong ngắn hạn khi xuất hiện

thông tin mới có thể làm ảnh hưởng đến giá trị tài sản thì phản ứng của các nhà đầu tư

phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố tâm lý. Vì thế trong một số tình huống và trường hợp lý

thuyết tài chính hành vi sẽ là lời giải thích phù hợp hơn lý thuyết thị trường hiệu quả.

Thông qua phần trình bày của tác giả về những vấn đề của lý thuyết tài chính hành vi,

Nhóm 9 vận dụng vào thực tiễn Việt Nam và đưa ra những nhận định sau đây:

Xu hướng Quỹ đầu tư mở sẽ phát triển nhanh chóng và giữ vai trò quan then

chốt trong hoạt động thị trường chứng khoán tại Việt Nam: Quỹ đầu tư là kênh đầu tư

vốn quan trọng cho các nhà đầu tư nhỏ trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là thị

trường chứng khoán mới nổi đang phát triển như Việt Nam. Chính vì vậy, việc thành lập

41



các quỹ đầu tư sẽ trở thành vấn đề tất yếu để thúc đẩy sự hình thành và phát triển các tập

đoàn kinh tế ở Việt Nam. Theo quyết định số 45/2007/QĐ-BTC về việc ban hành quy

chế thành lập và quản lý Quỹ đầu tư chứng khoán quy định các Quỹ đầu tư tại Việt Nam

là Quỹ đầu tư đóng. Theo Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước tính đến hết tháng 11/2013

đã có 22 Quỹ đóng đuợc thành lập. Kể từ thời điểm Thông tư số 183/2011/TT-BTC của

Bộ Tài Chính cho phép loại hình Quỹ đầu tư mở ra đời có hiệu lực, thì đến cuối năm

2013 đã ghi nhận sự ra đời của quỹ mở thứ 9 và 8 Quỹ mở khác đang trong quá trình

thẩm định để thành lập. Dù lượng quỹ mở chuyển đổi và thành lập ít hơn so với dự kiến

nhưng gần như chắc chắn mô hình quỹ này sẽ thay thế cho mô hình quỹ đóng trong thời

gian không xa. Để giải thích cho nhận định này có thể thấy việc giảm giá trị tài sản của

quỹ đóng phụ thuộc vào tâm lý của nhà đầu tư lẻ, cùng với giá trị cổ phiếu của Quỹ thấp

hơn giá trị tài sản mà cổ phiếu đang nắm giữ trên thị trường, cộng với tính thanh khoản

thấp (do nhà đầu tư không thể bán lại cổ phiếu Quỹ mình đang nắm giữ cho Quỹ) như

trong tài liệu tác giả trình bày, có thể thấy với vai trò là kênh huy động vốn từ các nhà

đầu tư lẻ, nhưng chính những vấn đề vừa nêu trên sẽ khiến các Quỹ đầu tư đóng sẽ kém

hấp dẫn với các nhà đầu tư. Có thể thấy rõ hơn vấn đề này qua hoạt động thực tiễn của

một quỹ đầu tư đóng trước và sau khi chuyển đổi thành quỹ mở. Sự kiện Quỹ Đầu tư

Doanh nghiệp (DN) hàng đầu Việt Nam (VF4) chính thức hủy niêm yết để chuyển đổi

sang quỹ mở kể từ ngày 27/11/2013 đã thêm một ví dụ sinh động minh chứng loại hình

quỹ đóng đã không còn phù hợp. Với thời hạn tồn tại của quỹ đóng theo luật ít nhất là 5

năm mới được phép “tất toán”, các cổ đông của VF4 phải chấp nhận không ít thiệt thòi.

Cụ thể, ở thời điểm chuyển đổi cuối năm 2013, giá trị tài sản ròng của quỹ chỉ còn

khoảng 677 tỷ đồng, lỗ trên 100 tỷ đồng so với thời điểm thành lập đầu năm 2008. Tuy

nhiên, nếu chiếu theo thị giá thị trường thì còn tệ hơn nữa khi chứng chỉ quỹ VF4 niêm

yết trên HSX chỉ được giao dịch trên dưới 7.700 đồng/ chứng chỉ quỹ, thấp hơn 13% giá

trị tài sản 8.400đồng/chứng chỉ ròng, tại thời điểm tất toán. Nếu là loại hình quỹ mở, nhà

đầu tư (NĐT) của VF4 hoàn toàn có thể chọn cách tối ưu hóa lợi nhuận ở những thời

điểm TTCK tốt hơn như cuối năm 2009 hay năm 2010, thay vì phải chờ ít nhất là 5

42



năm.Việc có khá nhiều quỹ đóng đã chuyển sang mô hình quỹ mở trong 2 năm 2012 và

2013, đồng thời một số quỹ mở khác cũng được thành lập mới, cho thấy xu hướng đầu

tư năng động đang ngày càng gia tăng trên TTCK. Các ưu điểm của quỹ mở cho đến

thời điểm này đều vượt trội so với quỹ đóng và tỏ ra phù hợp với thị trường. Trên thế

giới, có đến 90% trong số các quỹ đang hoạt động là quỹ mở. Năm 2014, dự kiến TTCK

Việt Nam sẽ đón nhận thêm khoảng hơn 10 quỹ mở ra đời.

Việc chọn thời điểm phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu sẽ quyết định

việc giá IPO cao hay thấp hơn giá trị cơ bản: Nếu chọn thời điểm phát hành trong

giai đoạn thị trường chứng khoán mà các nhà đầu tư đang lạc quan sẽ khiến việc phát

hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu sẽ thu đuợc giá trị tài sản cao hơn và ngược lại.

Bên cạnh đó cũng cần lưu ý một vấn đề đó là tỷ lệ các nhà đầu tư tham gia thị trường

chứng khoán Việt Nam còn thiếu chuyên môn và non kinh nghiệm do vậy yếu tố cảm

tính trong các quyết định đầu tư là rất cao. Tâm lý bầy đàn và phản ứng thái quá trước

các thông tin rất dễ xảy ra. Do vậy, các công ty khi phát hành cổ phiếu cần minh bạch

thông tin cụ thể và kiểm soát xử lý tốt các thông tin công bố để tạo tâm lý lạc quan cho

nhà đầu tư.

Việc cấm giao dịch “bán khống” tại thị trường chứng khoán mới nổi ở Việt

Nam là việc làm đúng đắn và cần thiết: Một số thị trường chứng khoán trên thế giới

cho phép hoạt động các giao dịch “bán khống” chứng khoán để thiết lập một vị thế đoản

với một chứng khoán đuợc coi là vượt giá trị. Ngoài ra, bán khống còn cho phép tạo lập

thị trường, hỗ trợ chiến lược đầu tư mua bán, hỗ trợ phòng ngừa rủi ro đặc biệt với các

hợp đồng phái sinh, hỗ trợ việc đưa một chứng khoán mới ra thị trường. Bên cạnh đó

bán khống giúp cố định một khoản lợi nhuận chênh lệch khi một nhà đầu cơ hưởng

chênh lệch giá sử dụng dự khác biệt về giá giữa hai công cụ có liên quan bằng cách mua

công cụ rẻ và bán khống công cụ đó. Hoạt động giao dịch bán khống dựa trên kiếm lợi

nhuận trong thị trường chứng khoán giảm giá. Sự sụt giảm sâu của thị trường chứng

khoán Việt Nam vừa qua, nhất là sau giai đoạn bong bóng đầu cơ theo nhận định của

các chuyên gia là do sự bán khống vội vã. Tuy Luật chứng khoán cấm các hoạt động

43



giao dịch bán khống, song thời gian qua các hoạt động ngầm này vẫn lén lút diễn ra. Uỷ

Ban Chứng khoán Nhà nước đã có xử phạt mạnh tay đối với một số tổ chức cá nhân

hoạt động giao dịch bán khống của song đây mới chỉ là bề nổi của tảng băng chìm. Với

một thị trường chứng khoán mới nổi, khi các nhà đầu tư dễ bị chi phối bỡi cảm tính, khi

các công cụ phái sinh chưa phát triển thì các giao dịch bán khống chưa phát huy đựợc

vai trò tích cực mà ngược lại trở thành công cụ cho các nhà đầu cơ kiếm lời đẩy thị

trường sự sụt giảm sâu, thì việc cấm các giao dịch bán khống là cần thiết và đúng đắn để

bảo vệ thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển ổn định.

Việc định hướng nghiên cứu cho tương lại của tác giả về các yếu tố tác động

đến tâm lý, cũng như việc xác định các tình huống trong ngắn hạn mà ở đó tâm lý

nhà đầu tư dễ bị cảm tính sẽ là đề tài thú vị cho các nghiên cứu tương lai về lý thuyết

tài chính hành vị.



44



DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bùi Kim Yến, Trần huy Hoàng, Thân Thị Thanh Thúy, Hồ Viết Tiến, Trần

Thị Mộng Tuyết (2012), Giáo Trình Thị trường Tài chính, NXB TP.HCM.

2. Matthias Bank, Johannes Brustbauer (2014), Investor Sentiment in Financial

Markets, Working paper, University of Innsbruck.

3. Ủy ban chứng khoán Nhà nước, Chứng khoán và Thị trường chứng khoán,

những kiến thức cơ bản.

4. https://www.ssi.com.vn/

5. https://www.bvsc.com.vn/

6. https://www.vdsc.com.vn/

7. https://www.vcbs.com.vn/

8. https://www.cophieu68.vn/



45