Hợp tác xã có thêm 2 đặc trưng: (i) Phân phối thu nhập (thặng dư) theo mức độ sử dụng dịch vụ; (ii) Tài sản chung không chia.

9



Đồng Tháp, Vĩnh Long và Sóc Trăng. Mẫu nghiên cứu được xác

lập theo phương pháp phân tầng, bao gồm cả 4 cấp độ liên kết:

không liên kết, liên kết thành nhóm tương trợ, liên kết thành tổ hợp

tác và liên kết thành hợp tác xã.

Lượng thông tin: Tổng số phiếu (bảng hỏi) phát ra là 585 phiếu.

Có 33 phiếu điều tra (5,6%) không đạt yêu cầu do có câu trả lời

dưới 60% số lượng câu hỏi. 552 bảng hỏi đảm bảo tính nhất quán

và độ tin cậy cao được đưa vào xử lý thống kê bằng phần mềm R.

Cấu trúc bảng hỏi: Có 2 bộ bảng hỏi: (i) một bộ dành cho nông

dân không tham gia liên kết (36 câu hỏi); (ii) một bộ dành cho

nông dân có tham gia liên kết (41 câu hỏi).

b. Khảo sát định tính. Số liệu định tính thu được trong các phỏng

vấn sâu và nghiên cứu chuyên gia từ 55 cán bộ các tổ chức hợp tác,

cán bộ chính quyền và đoàn thể cấp xã, Liên minh và Chi cục

PTNT được sử dụng để làm rõ những ý nghĩa ẩn chứa phía sau các

số liệu định lượng. Ngoài ra, tác giả có nghiên cứu sâu 2 trường

hợp điển hình, bên ngoài mẫu nghiên cứu.



CHƯƠNG 2

TÍNH ĐA DẠNG CỦA MÔ HÌNH LIÊN KẾT TRÊN THẾ GIỚI

VÀ SỰ CHUYỂN ĐỔI MÔ HÌNH HỢP TÁC TẠI VIỆT NAM

2.1. Quá trình hình thành các mô hình liên kết trên thế giới

Ngược dòng lịch sử, cuộc Cách mạng công nghiệp mang lại nhiều

thành tựu, nhưng cũng tạo ra không ít khuyết tật trong xã hội như:

sự phân hoá giàu nghèo, sự bần cùng hóa giai cấp công nhân, sự

xuống cấp đạo đức của các giai cấp và nhiều vấn đề xã hội khác….

Từ đó, nhiều nhà tư tưởng và thực nghiệm hoài nghi những thành

tựu của Cách mạng công nghiệp, phê phán những “căn bệnh” xã

hội do chế độ tư bản chủ nghĩa mang đến, chủ trương cải cách xã



10



hội và xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn. Các mô hình liên kết

khác nhau là sản phẩm của những dòng tư tưởng khác nhau.

2.1.1. Mô hình liên kết nhất nguyên về sở hữu dựa vào lòng nhân ái và

sự từ thiện của giai cấp tư sản

Đại diện cho mô hình liên kết này có thể kể đến Robert Owen,

Saint Simon, Charles Fourier – những nhà chủ nghĩa xã hội không

tưởng. Họ nỗ lực liên kết những người nghèo khó thành một tổ

chức “cộng đồng xã hội mới”. Các tổ chức này tồn tại biệt lập như

những ốc đảo trong lòng kinh tế thị trường và xã hội tư bản. Họ

kêu gọi sự thiện nguyện, lòng bác ái, cảm hóa giai cấp tư sản chấp

nhận sự tồn tại của các “cộng đồng xã hội mới” và cứu trợ cho các

công xã nghèo khó.

Mô hình này nhanh chóng bị thất bại trong thực nghiệm, do không

phát huy được tinh thần trách nhiệm cá nhân và tạo ra nhiều thành

phần “ăn theo”, ỷ lại. Tuy vậy, nó đã đặt ra nền móng cho bước

chuyển tiếp quan trọng trong phong trào hợp tác trên thế giới.

2.1.2. Mô hình liên kết dựa trên chế độ nhất nguyên về sở hữu (sở hữu

tập thể) bằng con đường triệt tiêu giai cấp tư sản

Lenin là người đại diện rõ nét nhất cho xu hướng xây dựng hợp tác

xã dựa trên cơ sở thiết lập chế độ sở hữu tập thể xã hội chủ nghĩa

nhằm xóa bỏ chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa. Mô hình này được áp

dụng tại Liên Xô, Trung Quốc trước đây. Đây cũng là mô hình hợp

tác xã “kiểu cũ” tại Việt Nam.

Mô hình liên kết dựa trên tập thể hóa tư liệu sản xuất, kế hoạch

hóa quá trình sản xuất, hình thành chế độ nhất nguyên về sở hữu

(sở hữu tập thể). Việc xóa bỏ sở hữu tư nhân, phân phối theo công

điểm, quản lý tập trung đã làm suy giảm động lực phấn đấu, gây

nên trạng thái trì trệ trong phát triển, làm tiêu hao tinh thần trách

nhiệm cá nhân, kìm hãm sức sáng tạo và ý chí của nông dân. Cuối



11



cùng, mô hình liên kết này cũng đi đến sự tan rã.

2.1.3. Mô hình liên kết mang tính nhị nguyên về sở hữu theo cơ chế

kinh tế thị trường

Buchez (Pháp), Liên minh những người tiên phong công bằng

Rochdale (Anh), Raiffeisen và Delitzsch (Đức) là những người đại

diện cho mô hình liên kết mang tính nhị nguyên về sở hữu (sở hữu

tư nhân và sở hữu tập thể), hoạt động theo cơ chế thị trường.

Các cá nhân liên kết với nhau, tổ chức những hoạt động chung,

nhưng mỗi thành viên vẫn duy trì sự độc lập và tự chủ trong sản

xuất riêng của mình. Sinh khí của kinh tế tập thể được tạo lập và

nuôi dưỡng bằng sự phát triển của kinh tế riêng của mỗi thành viên

(kinh tế hộ). Tính nhị nguyên còn thể hiện ở cơ cấu tổ chức: vừa là

tổ chức kinh tế đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, vừa là hiệp

hội mang bản chất xã hội sâu sắc.

Tính dung hòa của mô hình liên kết nhị nguyên tạo sức hấp dẫn

mạnh mẽ để hình thành và thổi bùng phong trào hợp tác xã của

nhiều quốc gia trên thế giới. Hệ quả của sự lớn mạnh và lan rộng

của phong trào hợp tác xã là sự thành lập Liên Minh hợp tác xã

quốc tế (ICA), tổ chức đại diện cho các tổ chức hợp tác thế giới

vào ngày 19/08/1895.

2.2. Quá trình chuyển đổi mô hình hợp tác tại Việt Nam

Gắn với mỗi giai đoạn lịch sử là sự biến chuyển trong tư duy về

nhận thức bản chất của tổ chức hợp tác và vai trò của nó trong phát

triển kinh tế - xã hội của đất nước.

2.2.1. Giai đoạn trước “Đổi mới” (1986)

Phong trào hợp tác hóa nông nghiệp trải qua ba bước: (i) phát triển

tổ đổi công, (ii) phát triển hợp tác xã bậc thấp, nửa xã hội chủ

nghĩa và (iii) phát triển hợp tác xã bậc cao, xã hội chủ nghĩa hoàn



12



toàn. Các tổ chức hợp tác (tổ đổi công, hợp tác xã) phát triển

nhanh về số lượng theo “khuôn mẫu” mô hình liên kết dựa trên chế

độ nhất nguyên về sở hữu (sở hữu tập thể). Về khía cạnh tích cực,

mô hình này tập trung ý chí nông dân vào sản xuất nông nghiệp,

“tay cày, tay súng”, đáp ứng đòi hỏi của đất nước, nhất là trong

thời kỳ chiến tranh. Tuy nhiên, vai trò của kinh tế hộ gần như bị

thay thế hoàn toàn bởi kinh tế tập thể, đã làm tiêu hao dần ý chí,

giảm động lực liên kết, mất nguồn cảm hứng sáng tạo, phai nhạt

lòng tin của nông dân đối với các tổ chức hợp tác.



2.2.2.



Từ “Đổi mới” (1986) đến khi có Luật hợp tác xã (1996)



Việc khẳng định quyền tự chủ của kinh tế hộ là “lời bố cáo chung”

cho sự kết thúc của các hợp tác xã “kiểu cũ”. Xã hội chứng kiến sự

giảm sút về số lượng hợp tác xã và sự đổ vỡ lòng tin của nông dân

vào mô hình “làm ăn tập thể”.



2.2.3.



Từ khi có Luật hợp tác xã (1996) đến nay



Giai đoạn này đánh dấu bằng sự chuyển đổi từ mô hình hợp tác xã

“kiểu cũ” sang hợp tác xã “kiểu mới” tiệm cận dần với mô hình

liên kết nhị nguyên do ICA khuyến cáo. Các tổ chức hợp tác được

bảo đảm bằng khuôn khổ pháp lý ngày càng được hoàn thiện hơn.

2.3. Lịch sử phát triển các hình thức liên kết trong sản xuất nông

nghiệp tại vùng Tây - Nam bộ

Sau khi được giải phóng và thống nhất đất nước, miền Nam tiến

hành công cuộc cải tạo XHCN đối với nông nghiệp. Đến 1987 tại

vùng Tây - Nam bộ có 7,1% hộ nông dân tham gia vào tổ chức

hợp tác, rất thấp so với tỷ lệ ở các vùng còn lại trong cả nước.

Luật hợp tác xã có hiệu lực (1997), một số hợp tác xã “kiểu mới”

được thành lập nhằm đáp ứng tốt nhu cầu dịch vụ của xã viên, với

mục tiêu tối thượng là tối đa hóa lợi ích của xã viên và gắn kết với



13



các chủ thể khác trong chuỗi giá trị. Đến tháng 7 năm 2008, vùng

Tây - Nam bộ có 1.146 hợp tác xã, chiếm 7,9% tổng số hợp tác xã

trong cả nước.

CHƯƠNG 3

THỰC TRẠNG LIÊN KẾT CỦA NÔNG DÂN TRONG SẢN

XUẤT NÔNG NGHIỆP TẠI VÙNG TÂY - NAM BỘ



3.1.



Lý do, nội dung, cấp độ, mức độ liên kết



Trong mẫu nghiên cứu có 116 nông dân (chiếm 21% mẫu nghiên

cứu) không tham gia liên kết. Khoảng 60% trong số nông dân này

giải thích rằng họ không tham gia liên kết là do thiếu lòng tin về

lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài mà các tổ chức hợp tác có thể

mang lại cho thành viên.

Trong mẫu có 79% nông dân tham gia liên kết trong sản xuất nông

nghiệp với 3 cấp độ khác nhau: nhóm tương trợ, tổ hợp tác hoặc

hợp tác xã. Động lực thúc đẩy sự tham gia liên kết trong sản xuất

nông nghiệp của nông dân rất đa dạng. Đáng chú ý, có 31,7% nông

dân quyết định tham gia liên kết do ảnh hưởng uy tín của cán bộ

đến vận động. Một vài địa phương cử cán bộ cấp tỉnh, cấp huyện

đến các xã để tham gia hợp tác xã với tư cách xã viên và trở thành

“hạt nhân nòng cốt” gầy dựng phong trào hợp tác. Sức lan tỏa của

“xã viên - cán bộ” này rất nhanh và rất mạnh.

Có 9,9% nông dân cho rằng lý do chính mà họ tham gia liên kết là

để nhận sự hỗ trợ của Nhà nước tốt hơn. Khi quyết định tham gia,

nhiều nông dân chưa hiểu đầy đủ bản chất tổ chức hợp tác, chưa

hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của thành viên khi tham gia vào tổ chức

hợp tác.

Nội dung liên kết của nông dân phong phú - từ khâu đầu tiên của

quá trình sản xuất đến khâu cuối cùng khi tiêu thụ nông sản.



14



3.2. Lợi ích của liên kết và các yếu tố ảnh hưởng

Liên kết trong sản xuất nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho

thành viên và xã hội: lợi ích phi kinh tế và lợi ích kinh tế.

3.2.1. Lợi ích phi kinh tế từ liên kết



- Gia tăng vốn con người: Môi trường dân chủ giúp cho nông dân

tích lũy và gia tăng vốn con người: gia tăng sự tự tin, trau dồi ky

năng đàm phán, mở mang tầm nhìn, cống hiến sáng kiến….



- Làm giàu vốn xã hội: Sự liên kết ngang của nông dân đã làm đa

dạng hơn các mạng lưới xã hội ở nông thôn, tạo dựng lòng tin,

hình thành loại vốn xã hội mang tính tập thể, giúp giải quyết “bài

toán chung của tập thể”, mang lại lợi ích cho tập thể. Chúng duy

trì, phát huy các giá trị xã hội và văn hóa, bảo đảm cân bằng, ổn

định, gắn kết cộng đồng, là kênh chuyển tải chính sách, pháp luật

của Đảng và Nhà nước vào cuộc sống.



- Giảm thiểu mức độ suy thoái môi trường: giảm thiểu ô nhiễm hoặc

khôi phục giá trị môi trường thông qua các hoạt động như biogas,

sản xuất theo VietGAP hay GlobalGAP…

3.2.2. Lợi ích kinh tế của liên kết



- Góp phần gia tăng thu nhập cho nông hộ. Các số liệu thống kê cho

thấy cấp độ nông dân liên kết trong sản xuất nông nghiệp càng cao

thì thu nhập mà nông hộ nhận được trên một diện tích canh tác

càng cao. Sự tương quan này có ý nghĩa thống kê.



- Tăng trưởng kinh tế tập thể: các tổ chức hợp tác hình thành tài sản

chung và quy dùng chung, một mặt, để mở rộng, nâng cao chất

lượng hoạt động, phát triển dịch vụ mới nhằm đảm bảo lợi ích lâu

dài cho xã viên, và mặt khác, để gia tăng phúc lợi cộng đồng.

3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của liên kết

a.Cấp độ liên kết



15



Nông dân liên kết ở cấp độ càng cao thì thu nhập họ thu được trên

1 công đất canh tác (1.000m 2) càng cao. Sự khác biệt này giữa các

cấp độ liên kết không chỉ có ý nghĩa trong mẫu nghiên cứu, mà

còn có giá trị để suy rộng cho tổng thể, với khoảng tin cậy 95%.

Nhóm

tương

trợ



Chung



Không

liên kết



Lúa (triệu đồng)



2,16



1,83



2,13



2,17



2,35



Trái cây (triệu đồng)



9,87



7,65



8,33



9,35



11,75



Thu nhập/1.000m2



b.



Tổ hợp

tác



Hợp

tác xã



Mức độ liên kết



Thu nhập trên một công đất canh tác có tương quan thuận với số

lượng dịch vụ mà nông dân sử dụng từ các tổ chức hợp tác. Tổ

chức hợp tác nào càng có nhiều dịch vụ và thành viên tham gia

liên kết càng cao thì hiệu quả sản xuất có xu hướng càng cao.

Thu nhập/công lúa = 1,80 + 0,154 x số dịch vụ sử dụng ***

Thu nhập từ cây ăn trái/công = 7,79 + 1,156 x số dịch vụ sử dụng***

Có nhiều luận cứ giải thích sự tác động của mức độ nông dân tham

gia liên kết với thu nhập mà họ thu được như: Áp dụng tiến bộ

khoa học ky thuật cao hơn; Quản lý dịch bệnh tốt hơn; Giảm chi

phí trong sản xuất nông nghiệp nhờ “mua chung, bán chung”;

Nâng cao chất lượng nông sản và giá bán cao hơn nhờ áp dụng

GlobalGAP và VietGAP; Xây dựng thương hiệu nông sản; Liên

kết ngang là điều kiện tham gia liên kết dọc tốt hơn; Lợi thế theo

quy mô sản xuất.

Giả thuyết thứ nhất được chứng minh: Lợi ích kinh tế (thu nhập

thu được trên đơn vị diện tích canh tác) mà nông dân nhận được

tương quan thuận với cấp độ liên kết (hình thức liên kết) và mức

độ liên kết về kinh tế (số dịch vụ sử dụng) mà nông dân tham gia

trong sản xuất nông nghiệp.



16



3.3. Nhận thức của nông dân về tính đặc thù của các tổ chức hợp

tác và vai trò, nghĩa vụ, quyền lợi của thành viên

“Biết nhiều, hiểu ít” là nhận định khái quát nhất về nhận thức của

nông dân đối với các tổ chức hợp tác. Điểm trung bình về nhận

thức tính đặc thù của nhóm tương trợ là 2,15 điểm /6 điểm; tổ hợp

tác là 3,21 điểm /8 điểm và hợp tác xã chỉ đạt 2,95 điểm /10 điểm.

Nếu xét chung cả 3 cấp độ liên kết, thì điểm số trung bình đạt 8,31

điểm /24 điểm. Kiểm định thống kê đã minh chứng rằng mức độ

nhận thức không có sự khác biệt giữa các tỉnh nghiên cứu.

“Hình hài” của tổ chức hợp tác trong tâm thức của nông dân là một

hỗn hợp pha tạp từ một số tính chất của tổ chức công quyền, với

một số đặc tính của các đoàn thể xã hội mang tính từ thiện, một vài

nét đặc trưng của một công ty vì mục đích lợi nhuận.

Nhận thức sai lệch về bản chất tổ chức hợp tác là nguyên nhân của

vấn đề “loạn nhịp” trong môi trường hợp tác như:



- Nhiều tổ chức hợp tác được thành lập một cách gượng ép, không

trên nền tảng vững chắc và mang nặng tính “phong trào ồ ạt”.



- Nhiều tổ chức hợp tác đánh mất hoặc làm phai mờ giá trị xã hội,

nhân văn của tổ chức hợp tác.



- Chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với hợp tác xã bị lợi dụng và

mất tác dụng khuyến khích hợp tác xã thực thụ phát triển.



- Danh thế của các tổ chức hợp tác trong xã hội thấp.

Kết quả nghiên cứu khẳng định giả thuyết thứ hai: Rào cản quá

trình liên kết của nông dân trong sản xuất nông nghiệp là mức độ

nhận thức thấp của họ về bản chất tổ chức hợp tác, về vai trò,

quyền lợi và trách nhiệm của thành viên khi tham gia liên kết.

3.4. Một số yếu tố thúc đẩy sự liên kết của nông dân trong sản xuất

hàng hóa



17



Một số biến số được đưa vào mô hình hồi quy Poisson đa biến

nhằm xác định yếu tố mang tính thúc đẩy sự liên kết của nông dân.

Các mô hình khác nhau được xây dựng với biến phụ thuộc là mức

độ liên kết của nông dân và các biến độc lập lần lượt là diện tích

đất canh tác của hộ, mức độ liên kết xã hội, điểm nhận thức về bản

chất tổ chức hợp tác, số lao động nông nghiệp chính trong nông

hộ, độ tuổi và trình độ học vấn của nông dân.

Mô hình tối ưu là mô hình hồi quy Poisson đa biến thể hiện sự

tương quan giữa mức độ tham gia liên kết của nông dân (số dịch

vụ sử dụng) với hai yếu tố ảnh hưởng là diện tích đất canh tác và

số lao động chính trong nông hộ, như sau:

Số dịch vụ sử dụng = 0,41 + 0,49 x diện tích canh tác - 0,09 x số

người lao động chính

Mô hình này có nghĩa là khi số người lao động chính trong nông

hộ giảm 1 người thì nhu cầu sử dụng dịch vụ của hộ tăng thêm 0,1

dịch vụ. Khi diện tích canh tác của nông hộ tăng lên 1 công (1.000

m2) thì nhu cầu liên kết của nông dân gia tăng thêm 0,5 dịch vụ,

với mức ý nghĩa α=5%.

Phân tích trên minh chứng tính đúng đắn của giả thuyết thứ ba:

Tiềm năng phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa (quy mô đất

canh tác) trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự chuyển đổi cơ cấu lao

động từ lĩnh vực nông nghiệp sang lĩnh vực phi nông nghiệp trong

quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hóa là những yếu tố thúc đẩy

sự liên kết của nông dân trong sản xuất nông nghiệp.

CHƯƠNG 4

DỰ BÁO XU HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY

PHÁT TRIỂN LIÊN KẾT TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA



4.1 Bối cảnh sản xuất nông nghiệp hàng hóa tại vùng Tây-Nam bộ



18



Với tổng dân số bằng 20% tổng dân số cả nước, với diện tích tự

nhiên chỉ bằng 12,2% cả nước và với diện tích đất nông nghiệp

bằng 26,6% tổng diện tích đất nông nghiệp cả nước, giá trị sản

xuất nông nghiệp tại vùng Tây - Nam bộ năm 2010 chiếm 33,1%

giá trị sản xuất nông nghiệp cả nước. Trong cùng thời điểm, các

tỉnh Tây - Nam bộ đóng góp 54% tổng sản lượng lúa của cả nước

và trên 90% lượng gạo xuất khẩu. Ngoài lúa gạo, vùng Tây - Nam

bộ còn chiếm ưu thế trong cây ăn trái, chiếm 35,1% về diện tích và

46,1% về sản lượng.

Các số liệu trên cho thấy so với các vùng, miền khác trong cả

nước, ở Tây - Nam bộ người nông dân đang tích cực chuyển đổi

sang sản xuất nông nghiệp hàng hóa nhằm hội nhập vào nền kinh

tế thị trường và quá trình toàn cầu hóa. Sản xuất nông nghiệp hàng

hóa là một trong những thành phần chính tạo nên “chất keo” liên

kết giữa người nông dân trong sản xuất nông nghiệp.

4.2 Dự báo xu hướng tất yếu của sự liên kết của nông dân dưới

hình thức các tổ chức hợp tác trong bối cảnh toàn cầu hóa

Trong sản xuất nông nghiệp, các nông hộ luôn có nhu cầu liên kết

để giúp đỡ nhau. Trong nền nông nghiệp thiên về tự cung, tự cấp,

sự liên kết của nông dân không thường xuyên, theo từng hoạt

động, từng vụ mùa, dưới hình thức đổi công.

Dù tốc độ có nơi nhanh, có nơi chậm, nền nông nghiệp Việt Nam

đang chuyển đổi dần từ nền nông nghiệp phát triển trên diện rộng,

chủ yếu bằng khai thác tài nguyên thiên nhiên và giá cả sức lao

động rẻ sang nền nông nghiệp phát triển theo chiều sâu, phù hợp

với hệ sinh thái, giá thành hợp lý, chất lượng cao, bảo đảm an toàn

vệ sinh thực phẩm… Đáp ứng các yêu cầu của sản xuất nông

nghiệp hàng hóa trong môi trường cạnh tranh, sự liên kết chuyển

thể từ đơn ngành sang đa ngành, từ đơn giản sang cấp độ cao hơn.



19



Trình độ của lực lượng sản xuất càng phát triển thì nhu cầu liên kết

càng tăng lên và định hình các tổ chức hợp tác chính thức.

Thực tế cho thấy cơ sở nảy sinh các quan hệ liên kết trong sản xuất

nông nghiệp xuất phát từ nhu cầu của hộ nông dân và vì lợi ích của

nông hộ. Liên kết giữa nông dân trong sản xuất vừa phát huy tối đa

lợi thế của sản xuất nông nghiệp theo quy mô nhỏ của kinh tế hộ,

vừa tận dụng lợi thế theo quy mô lớn của sản xuất hàng hóa.

Liên kết trong sản xuất nông nghiệp trở thành nhu cầu tất yếu,

khách quan để khắc phục nhược điểm của sản xuất nhỏ lẻ, manh

mún, để cơ giới hóa, hiện đại hóa, tiêu chuẩn hóa nông sản, nhằm

thỏa mãn các yêu cầu khắt khe của thị trường trong và ngoài nước

trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới và toàn cầu hóa.

4.3 Định hướng một số giải pháp thúc đẩy sự liên kết của nông dân

trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa

4.3.1 Hướng đến phát triển cấp độ liên kết cao nhất

Trong thực tế, trình độ và tiềm năng phát triển nông nghiệp hàng

hóa của các nông hộ không đồng đều. Các cấp độ liên kết khác

nhau bao quát tính đa dạng trong sản xuất nông nghiệp và trình độ

của lực lượng sản xuất.

Khi nhu cầu sản xuất hàng hóa càng phát triển thì đòi hỏi hình thức

liên kết trở nên chặt chẽ hơn trong cấu trúc, đa dạng hơn trong nội

dung hoạt động và lâu dài hơn trong thời hạn liên kết. Xu thế vận

động của nền kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hóa đòi hỏi sự liên

kết của nông dân ở cấp độ cao hơn để hình thành tổ chức có tư

cách pháp nhân. Theo lý thuyết trò chơi và song đề tù nhân, nếu

trò chơi chỉ diễn ra một lần (từng vụ, việc) thì lòng vị kỷ cá nhân

dễ bị lợi ích trước mắt chi phối. Vì mục tiêu phát triển bền vững,

sự liên kết của nông dân phải trở thành một định chế như hợp tác

xã có tư cách pháp nhân, chứ không chỉ là liên kết nhất thời theo