TP.Hồ Chí Minh – Năm 2012

Lời mở đầu



1



Chương 1: Những tư tưởng cơ bản của chủ nghĩa duy vật kinh nghiệm Anh



2



1.1 Những tư tưởng cơ bản của F.Bacon



2



1.1.1 Vài nét về F.Bacon



2



1.1.2 Những định hướng xây dựng triết học và khoa học mới



2



1.1.3 Quan niệm về thế giới và con người



3



1.1.4 Quan niệm về nhận thức và phương pháp nhận thức



3



1.1.5 Quan niệm về chính trị xã hội



4



1.2 Những tư tưởng cơ bản của T.Hobbs



5



1.2.1 Lý luận về triết học tự nhiên



5



1.2.2 Lý luận về triết học xã hội



6



1.3 Những tư tưởng cơ bản của J.Locke



6



1.3.1 Lý luận về cảm giác và kinh nghiệm



6



1.3.2 Lý luận về đặc tính của sự vật.



7



Chương 2: Những giá trị và hạn chế chủ nghĩa duy vật kinh nghiệm Anh



8



2.1 Những giá trị và hạn chế trong tư tưởng của F.Bacon



8



2.2 Những giá trị và hạn chế trong tư tưởng của T.Hobbs



12



2.3 Những giá trị và hạn chế trong tư tưởng của J.Locke



13



Kết luận

Tài liệu tham khảo



14



BIÊN BẢN HỌP NHÓM

I.

II.



Địa điểm: Phòng A303 Trường ĐH Kinh tế TPHCM

Nội dung buổi họp lần 1: 18h ngày 21/12/2011, vắng 01: Hà Đăng Khôi

- Chính thức bầu chọn nhóm trưởng (đã được đề cử qua mail trước đó)

- Nhóm trưởng đề xuất cách làm việc, đưa ra ý kiến về đề cương sơ bộ của

một bạn đã đóng góp. Các thành viên cùng nhau thảo luận và thống nhất đề

cương chung cho cả nhóm. Cả nhóm tiếp tục thảo luận trực tiếp về dàn ý

chương 1 trên cơ sở bản thảo do một thành viên trong nhóm đã soạn sẵn.

Nhóm trưởng tổng hợp ý kiến của các thành viên và thống nhất nội dung

chương 1 cho cả nhóm.

- Nhóm trưởng đề nghị thêm các biện pháp tìm những nguồn tài liệu tham

khảo khác, đề xuất gom tài liệu thành một cơ sở dữ liệu chung cho cả nhóm.

Nhóm trưởng yêu cầu cả nhóm tiếp tục về đọc thêm tài liệu để rút ra những

giá trị và hạn chế và gửi cho các thành viên khác cùng nhau đọc và đánh giá.



III.



Hạn chót gửi bài đóng góp là ngày: 10/01/2012.

Nội dung buổi họp lần 2: 18h ngày 11/01/2012, vắng 01: Hà Đăng Khôi

- Nhóm trưởng gửi cho cả nhóm tài liệu tham khảo đã tổng hợp được. Cả

nhóm tiếp tục thảo luận những điểm hạn chế và những đóng góp của chủ

nghĩa duy vật kinh nghiệm Anh.

- Nhóm trưởng phổ biến lưu ý của giáo viên hướng dẫn về hình thức trình

bày tiểu luận. Cả nhóm thống nhất ngày gửi bài hoàn chỉnh là 14/02/2012.

Ngày 11 tháng 01 năm 2012

Nhóm trưởng

Đỗ Đăng Khoa



LỜI MỞ ĐẦU

Mỗi người một tâm trạng, đó là cảm giác chung của từng thành viên trong

nhóm khi được thầy-TS Bùi Văn Mưa-giao nhiệm vụ nghiên cứu về chủ nghĩa duy

vật kinh nghiệm Anh. Có lẽ vì thời điểm đó, chỉ với một ít kiến thức tiếp thu từ

giảng đường, các thành viên trong nhóm vẫn chưa hiểu rõ ngay được những điểm

hạn chế và những giá trị mà trào lưu triết học này đã thật sự đóng góp cho nhân loại.

Theo thời gian, sau những ngày nghiền ngẫm, những cuộc thảo luận nhóm và

nhất là trên cơ sở tham khảo những tài liệu hữu ích của TS Bùi Văn Mưa, giờ đây cả

nhóm dường như đều có chung một tâm trạng. Đó là tâm trạng ngưỡng mộ dành cho

các bậc tiền nhân đã khai sáng cho cả một thời đại, đặc biệt là Sir Francis Bacon. Có

thể vì thế mà nhiều thành viên của nhóm đã không tiếc lời ca ngợi Bacon và những

người kế thừa tư tưởng của ông. Tất nhiên với nhận thức ngày nay, nhóm có thể

nhận ra những hạn chế trong các quan điểm của các nhà triết học duy vật kinh

nghiệm Anh. Nhưng cũng như ai đó đã đã từng nói: “Những lỗi lầm nơi một người

thường là sản phẩm của thời đại, đức hạnh và tài hoa nơi y mới chính thật là của y”.

Lịch sử luôn phán xét rất công bằng. Và lịch sử đã vinh danh F.Bacon, T.Hobbs và

J.Locke. D’Alembert gọi Bacon là “triết gia vĩ đại nhất, phổ quát nhất, hùng hồn

nhất trong các triết gia”. Lời khen đó liệu có phải là quá lời không?

Thời đại mà Bacon sống được xem là thời kỳ đêm trước của cuộc cách mạng

tư sản Anh. Đấy là thời đại của những công trình, của hy vọng và sự hùng mạnh, của

những bắt đầu mới, một thời đại đang chờ một tiếng nói vắn tắt mang tính quyết

định cho những đổi thay của xã hội. Liệu có chăng một mối liên hệ nào giữa sự phát

triển thịnh vượng của nước Anh trong giai đoạn này với tiếng nói của các nhà triết

học duy vật kinh nghiệm Anh? Nếu có một tiếng nói như thế và một mối liên hệ như

thế, thì đó phải là tiếng nói của F.Bacon, “tâm thức hùng mạnh nhất của thời đại tân

tiến”, “người đã rung chuông triệu tập những người đại trí cùng nhau” để công bố:

Châu Âu đã đến tuổi trưởng thành !



CHƯƠNG 1

NHỮNG TƯ TƯỞNG CƠ BẢN CỦA

CHỦ NGHĨA DUY VẬT KINH NGHIỆM ANH

Từ thế kỷ XVII trở đi, Tây Âu trở mình dữ dội sau ngàn năm “yên tĩnh”,

Những cuộc cách mạng liên tục xảy ra làm cho quan niệm lẽ sống, cung cách ứng

xử, hoạt động thực tiễn và nhận thức dần dần thay đổi, sức mạnh tinh thần của lý trí

được khôi phục dần, khoa học từng bước chiến thắng thần học. [2,60]

Trong triết học thế kỷ XVII – XVIII, lý luận nhận thức là đối tượng được

nghiên cứu chuyên biệt. Thời bấy giờ có hai khuynh hướng: triết học kinh nghiệm

và triết học duy lý. Và chúng đã để lại một dấu ấn rất sâu trong khoa học và văn hóa

Phương Tây [2,61] Một khuynh hướng là khuynh hướng siêu hình học duy lý do

R.Descartes đặt nền móng, B.Spinoza và G.W.Leibnitz phát triển. Một khuynh

hướng nữa là khuynh hướng duy vật kinh nghiệm do F.Bacon sáng lập, T.Hobbes

phát triển theo hướng duy danh và J.Locke phát triển theo hướng duy giác.

1.1 Những tư tưởng cơ bản của Francis Bacon:

1.1.1 Vài nét về Francis Bacon (1561-1626):

Theo K.Marx, F.Bacon là nhà triết học vĩ đại,“ông tổ chủ nghĩa duy vật kinh

nghiệm Anh” và khoa học thực nghiệm. Lịch sử triết học Phương Tây chịu ảnh

hưởng sâu sắc bởi các tư tưởng của ông. Quan điểm triết học của ông có những nội

dung cơ bản sau:

1.1.2 Những định hướng xây dựng triết học và khoa học mới

F. Bacon là một nhà tư tưởng có đầu óc thực tiễn của tầng lớp quý tộc cấp

tiến Anh, ông đòi hỏi phải chấn hưng đất nước. Nhưng muốn chấn hưng đất nước

cần phải thống trị giới tự nhiên, nghĩa là phải biết sử dụng sức mạnh của nó và bắt

nó phục vụ cho lợi ích con người. Đề làm được điều này thì cần phải phát triển khoa

học và triết học [1,132]



Theo Bacon xây dựng triết học và khoa học mới xuất phát từ 2 cơ sở là : tri

thức là sức mạnh và lý luận thống nhất với thực tiễn.

Bacon cho rằng triết học mới phải là khoa học của mọi khoa học, hoặc là cơ

sở của mọi khoa học. Khoa học mới là lý luận thống nhất với thực tiễn. Mục đích

của triết học mới và khoa học mới là xây dụng các tri thức lý luận chặt chẽ, khắc

phục lòng tin mù quáng [1,133]

1.1.3 Quan niệm về thế giới và con người

Quan niệm về thế giới:

Bacon cho rằng giới tự nhiên tồn tài khách quan, đa dạng và thống nhất:

- Tính khách quan : thế giới tồn tại một cách khách quan không phụ thuộc

vào tình cảm, uy tín, nhận thức( cái chủ quan) của con người. Triết học và khoa học

không thể biết cái gì ngoài thế giới vật chất khách quan đó.

- Tính đa dạng: được lý giải một cách đúng đắn và đầy đủ nhờ vào quan niệm

về vật chất, về hình dạng, về vận động.

-Tính thống nhất: vật chất,hình dạng, vận động thống nhất với nhau nên nhận

thức bản chất của sự vật vật chất là khám phá ra hình dạng, là vạch ra các quy luật

vận động chi phối chúng [1,133]

Quan niệm về con người:

F. Bacon cho rằng con người là sản phẩm của thế giới, nó bao gồm thể xác và

linh hồn và đều được cấu tạo từ vật chất. Khoa học nghiên cứu con người và linh

hồn là khoa học tự nhiên [1,134]

1.1.4 Quan niệm về nhận thức và phương pháp nhận thức:

Quan niệm về nhận thức

F. Bacon cho rằng quá trình nhận thức xảy ra bắt đầu từ thế giới khách quan,

thông qua kinh nghiệm cảm tính, tiến đến tư duy lý tính để xây dựng các tri thức

khách quan về thế giới.

Cảm giác kinh nghiệm là nguồn gốc duy nhất của mọi tri thức: khoa học phải

là khoa học thực nghiệm sử dụng tư duy tổng hợp và phương pháp quy nạp để khái