c. Những phương thức hình thành nhà nước điển hình trong lịch sử

c. Những phương thức hình thành nhà nước điển

hình trong lịch sử

- Sự ra đời của các nhà nước Phương Đông cổ

đại.

Do nhu cầu tự vệ và yêu cầu sản xuất như khai

khẩn đất đai, trị thuỷ, chống thiên tai đòi hỏi

con người phải tập hợp nhau lại trong một

cộng đồng có sự liên hệ cao hơn gia đình và

thị tộc, với một bộ máy có quyền lực tập

trung, thống nhất hơn để điều hành và quản

lý các công việc chung của cộng đồng đó là

NN.

- NN Việt Nam đầu tiên là NN Văn Lang của các



II.2. Bản chất nhà nước

II.2.1. Tính chất giai cấp của nhà nước.

- NN xuất hiện và tồn tại trong XH có giai cấp và

luôn mang bản chất giai cấp sâu sắc.

+ NN do giai cấp nào tổ chức ra và lãnh đạo?

+ NN tồn tại và hoạt động trước hết phục vụ lợi

ích của giai cấp nào?

- Những nhà kinh điển của CN Mác -Lênin

khẳng định: "NN là sản phẩm và biểu hiện

của những mâu thuẫn giai cấp không thể điều

hoà được".



II.2.1. Tính chất giai cấp của nhà nước.

- NN trước hết là "bộ máy trấn áp đặc biệt của

giai cấp này đối với giai cấp khác", là bộ máy

dùng để duy trì sự thống trị giai cấp.

- Sự thống trị giai cấp được biểu hiện ở 3 mặt:

+ Kinh tế

+ Chính trị

+ tư tưởng

- NN là một bộ máy cưỡng chế đặc biệt, là công

cụ sắc bén nhất để duy trì sự thống trị giai

cấp, đàn áp lại sự phán kháng của giai cấp bị

trị, bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị



II.2.1. Tính chất giai cấp của nhà nước.

- Trong XH bóc lột, NN có thuộc tính chung là

bộ máy đặc biệt duy trì sự thống trị về K.Tế,

C.Trị, T.Tưởng của thiểu số đối với đa số là

nhân dân lao động, thực hiện nền chuyên

chính của giai cấp bóc lột.

- NN XHCN là NN kiểu mới, là công cụ thực

hiện nền chuyên chính của giai cấp công

nhân và nhân dân lao động.



II.2.2. Vai trò xã hội của nhà nước

- NN là một tổ chức quyền lực công, là phương

thức bảo vệ lợi ích chung của XH (bảo đảm

trật tự chung, sự ổn định, bảo đảm các giá trị

chung của XH để XH tồn tại và phát triển).

- Vai trò XH là một thuộc tính khách quan phổ

biến của NN nhưng việc biểu hiện củ thể và

mức độ thể hiện này không giống nhau ở các

kiểu NN khác nhau.



II.2.3. Các đặc điểm (dấu hiệu) của nhà nước

- Nhà nước là một tổ chức quyền lực chính trị

công cộng đặc biệt, có bộ máy chuyên thực

hiện cưỡng chế và quản lý những công việc

chung của XH.

- NN thực hiện quản lý dân cư theo lãnh thổ

- NN có chủ quyền quốc gia

- NN ban hành pháp luật và thực hiện quản lý

bắt buộc đối với công dân.

- NN quy định các loại thuế và thực hiện thu

thuế dưới hình thức bắt buộc.



II. 3. Các kiểu lịch sử nhà nước

II.3.1. Khái niệm kiểu lịch sử nhà nước

- Kiểu NN là tổng thể những đặc điểm cơ bản

của NN thể hiện bản chất giai cấp, vai trò XH,

những điều kiện phát sinh, tồn tại và phát

triển của NN trong một HTKTXH có giai cấp

nhất định.

- XH loài người đã trải qua 5 HTKTXH trong đó

có 4 HTKTXH có giai cấp và tương ứng có 4

kiểu NN: NN chủ nô; NN phong kiến, NN tư

sản, NN XHCN



II.3.1. Khái niệm kiểu lịch sử nhà

nước

- Kiểu NN chủ nô; NN phong kiến, NN tư sản

đều có đặc điểm chung là kiểu NN bóc lột,

chúng xuất hiện và tồn tại trên cơ sở chế độ

tư hưu về TLSX, là công cụ duy trì và bảo vệ

nền thống trị và lợi íc của giai cấp chủ nô, địa

chủ phong kiến và tư sản.

- NN XHCN là NN cuối cùng trong lịch sử, xây

dựng trên chế độ sở hữu XHCN về TLSX, là

tổ chức quyền lực của nhân dân lao động, sứ

mệnh lịch sử của nó là xoá bỏ chế độ bóc lột,

xây dựng CNXH, CNCS.



II.3.1. Khái niệm kiểu lịch sử nhà

nước

- Sự thay thế của các kiểu NN không phải là

quá trình tự nó, giai cấp thống trị đại biểu cho

PTSX cũ không bao giờ tự rời bỏ NN và địa vị

thống trị của mình, bởi vậy giai cấp đại biểu

cho PTSX mới phải tập hợp lực lượng để lật

đổ kiểu NN cũm thiết lập NN mới.



II. 3.2. Kiểu nhà nước chủ nô,

phong kiến và tư sản.

a. Kiểu nhà nước chủ nô

- Là NN đầu tiên trong lịch sử

- Cơ sở kinh tế của NN là chế độ sở hữu của

chủ nô đối với TLSX và người nô lệ.

- Trong XH có 2 GC chính là chủ nô và nô lệ

- NN chủ nô là công cụ bạo lực để thực hiện

nền chuyên chính của giai cấp chủ nô, duy trì

và bảo vệ lợi ích của giai cấp chủ nô, đàn áp

nô lệ và những người lao động khác.



a. Kiểu nhà nước chủ nô

- NNCN thực hiện bảo vệ và củng cố chế độ sở

hữu của chủ nô đối với TLSX và người nô lệ

- Chức năng đối ngoại nổi bất của NNCN là tiến

hành chiến tranh xâm lược

- HTKTXH CHNN được phân thành:

+ Chế độ nô lệ cổ điển

+ Chế độ nô lệ Phương Đông cổ đại