Phần II. Cơ sở lý luận và thực tiễn về thẩm định tài chính đối với dự án vay vốn của doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại

quan ñ n vi c b v n ñ t o m i, m r ng ho c c i t o nh ng c s v t ch t

nh t ñ nh nh m ñ t ñư c s tăng trư ng v s lư ng ho c duy trì, c i ti n,

nâng cao ch t lư ng c a s n ph m ho c d ch v theo th i gian xác ñ nh (ch

bao g m ho t ñ ng ñ u tư tr c ti p).

M t cách cô ñ ng nh t thì : “D án ñư c hi u là m t t p h p các ho t

ñ ng ñ c thù liên k t ch t ch và ph thu c l n nhau nh m ñ t ñư c trong

tương lai ý tư ng ñã ñ t ra(m t m c tiêu nh t ñ nh) v i m t ngu n l c và

th i gian xác ñ nh.”

Nh ng ñ c ñi m n i b t c a d án là: DA không ph i m t ý tư ng hay

phác th o mà nó còn hàm ý hành ñ ng và m c tiêu c th . DA ph i nh m ñáp

ng m t nhu c u c th ñã ñư c ñ t ra và nó luôn t n t i trong m t môi

trư ng không ch c ch n.Môi trư ng tri n khai DA thư ng xuyên bi n ñ i,

ch c ñ ng nhi u y u t b t ñ nh.Thêm vào ñó DA l i b kh ng ch v th i

gian. M i s ch m tr trong DA s làm m t cơ h i phát tri n, kéo theo nh ng

b t l i cho nhà ñ u tư và n n kinh t . Các ngu n l c c a d án cũng b ràng

bu c v các m t v n, v t tư, ngu n lao ñ ng.

Như v y, d án vay v n c a doanh nghi p có th ñư c hi u là ph icó

m c ñích vay v n h p pháp, và kh năng tài chính c a chính doanh nghi p ñó

ph i ñ m b o ñúng th i h n ñã cam k t trong h p ñ ng. N u doanh nghi p có

d án ñ u tư, phương án s n xu t, kinh doanh hay d ch v kh thi và ñ t hi u

qu ho c có d án ñ u tư ñ xin vay v n t ngân hàng và ñư c gi i ngân

trong m t th i gian xác ñ nh theo như h sơ vay v n.

Ngân hàng cho vay theo d án ñ u tư nh m cung ng v n cho khách

hàng ñ th c hi n các d án ñ u tư phát tri n s n xu t kinh doanh, d ch v và

các d án phuc v ñ i s ng . ð i tư ng cho vay theo hình th c này là các d

án ñ u tư v thi t b máy móc, nhà xư ng, các công trình xây d ng cơ b n,

nên cho vay theo d án thư ng có các ñ c ñi m cơ b n sau: th nh t, th i h n

cho vay thư ng dài; th hai, m c v n c a các d án ñ u tư này thư ng l n



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



5



Vì v y các Ngân hàng thương m i ph i cân nh c kĩ lư ng ư c lư ng

kh năng r i ro và sinh l i khi quy t ñ nh cho vay, nh m m c tiêu nâng cao

hi u qu và ch t lư ng tín d ng, ñ m b o an toàn v n. Và m t bi n pháp r t

quan tr ng trong s ñó là nâng cao ch t lư ng th m ñ nh d án (ñ c bi t là

th m ñ nh tài chính d án trong ngân hàng thương m i).

2.1.1.3 Khái ni m v th m ñ nh tài chính d



án vay v n c a NH



Thương m i

Th m ñ nh tài chính d án vay v n là quá trình rà soát, ñánh giá m t

cách khoa h c và toàn di n m i khía c nh tài chính c a d án trên giác ñ

c a nhà ñ u tư, doanh nghi p, các t ch c kinh t khác, cá nhân (Trung tâm

ñào t o, Ngân hành Thương m i c ph n Công Thương Vi t Nam).

Trong hoat ñ ng c a các ngân hàng, trư c khi cho vay d án, các ngân

hàng quan tâm t i kh năng sinh l i c a d án cũng như kh năng hoàn tr

n vay ñ ra quy t ñ nh cho vay, do ñó khâu th m ñ nh tài chính ñ i v i d

án vay v n là m t khâu h t s c quan tr ng trong cho vay theo d án c a các

ngân hàng thương m i.

Ho t ñ ng th m ñ nh tài chính d án hay th m ñ nh tín d ng ñ u tư

trong các ngân hàng thương m i là vi c t ch c thu th p và x lý thông tin

m t cách khách quan, toàn di n, các n i dung cơ b n nh hư ng tr c ti p

ñ n tính kh thi c a d án làm căn c ñ ra quy t ñ nh cho vay (Trung tâm

ñào t o, Ngân hành Thương m i c ph n Công Thương Vi t Nam).

B t c nhà ñ u tư nào khi ñã b ti n ra ñ u tư kinh doanh ñ u mu n

ñ ng ti n c a mình sinh lãi nhi u nh t có th . Do v y ñi u h quan tâm là

kh năng sinh l i c a d án như th nào , li u phương án kinh doanh ñưa ra

có ph i phương án t i ưu không? Câu tra l i ch có th có ñư c sau khi quá

trình th m ñ nh tài chính d án k t thúc.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



6



Còn ñ ng trên góc ñ c a Ngân hàng thương m i thì sao? Ngân hàng

thương m i tham gia vào ho t ñ ng ñ u tư v i tư cách là nhà tài tr d án, do

ñó các Ngân hàng Thương m i ñ c bi t quan tâm t i vi c sinh l i và thu h i

v n ñ u tư, h n ch r i ro t i m c th p nh t có th . Chính vì v y m c ñích

c a th m ñ nh cho vay c a d án trong ho t ñ ng cho vay c a Ngân hàng

thương m i và ñưa ra ñư c nh ng quy t ñ nh cho vay ñúng ñ n và có hiêu

qu .

Như v y có th hi u “th m ñ nh tài chính d án là quá trình rà soát,

ñánh giá m t cách khoa h c và toàn di n m i khía c nh tài chính c a d án

nh m ñ m b o tính kh thi c a d án vay v n’

2.1.2 Ý nghĩa th m ñ nh tài chính d án vay v n c a Doanh nghi p t i

ngân hàng thương m i c ph n

2.1.2.1 ð i v i Ngân hàng

Vi c th m ñ nh tài chính d án vay v n c a doanh nghi p t i NHTM

có m t ý nghĩa vô cùng quan tr ng ñó là nó giúp cho các NHTM ñánh giá

ñư c chính xác hi u qu tài chính cũng như hi u qu ñ u tư d án, t ñó l a

ch n ñư c nh ng d án kh thi cao ñ cho vay v n, ñ m b o ñư c kh năng

thu h i v n và lãi vay t d án

Trong hoat ñ ng c a các ngân hàng, trư c khi cho vay d án, các ngân

hàng quan tâm t i kh năng sinh l i c a d án cũng như kh năng hoàn tr

n vay ñ ra quy t ñ nh cho vay, do ñó khâu th m ñ nh tài chính ñ i v i d

án vay v n là m t khâu h t s c quan tr ng trong cho vay theo d án c a các

ngân hàng thương m i

Ch t lư ng th m ñ nh d ánbao g m ch t lư ng th m ñ nh d án vay

v n là s quan tâm hàng ñ u trong ho t ñ ng cho vay c a các Ngân hàng

thương m i b i nó là nhân t quy t ñ nh ch t lư ng cho vay c a Ngân hàng.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



7



Th m ñ nh d án vay v n ñư c coi là có ch t lư ng khi nó ñ t ñư c m c tiêu

th m ñ nh c a ngân hàng ñ ng th i tho mãn ñư c nhu c u c a khách hàng.

Vi c th m ñ nh d án c a Ngân hàng còn có ý nghĩa quan tr ng khác

n a v i ngân hàng là nó giúp cho các NHTM có th h n ch ñư c r i ro v

m t tín d ng khi cho các d án vay v n. Ch t lư ng c a vi c th m ñ nh d án

có ý nghĩa r t quan tr ng ñ n hi u qu kinh doanh tín d ng c a ngân hàng

2.1.2.2 ð i v i doanh nghi p

Còn ñ i v i khách hàng, ch t lư ng th m ñ nh d án c a Ngân hàng

chính là th i gian th m ñ nh và các kho n l i ích t vi c th m ñ nh d án c a

ngân hàng s mang l i cho h .

Các d án ñ u tư vay v n c a doanh nghi p thư ng là ñư c xây d ng

d a vào nhu c u th c t c a th trư ng, vi c th m ñ nh tài chính d án trong

m t kho ng th i gian ng n hay dài có ý nghĩa r t quan tr ng ñ i v i doanh

nghi p vì nó có th quy t ñ nh ñ n hi u qu s n xu t kinh doanh, hi u qu

c a d án, kh năng thu h i v n và chi phí cơ h i c a d án. N u d án ñư c

th m ñ nh nhanh g n, gi i ngân nhanh g n cho doanh nghi p thì doanh

nghi p có th t n d ng th i cơ, ñi trư c ñón ñ u khi mà các ñ i th c nh

tranh chưa k p tung ra các s n ph m tương ñương, s n ph m cùng lo i.

Vi c th m ñ nh tài chính d án còn có m t ý nghĩa v i khách hàng n a

là nó có ñư c gi i ngân, ñư c cho vay ñúng như ñ xu t ban ñ u c a doanh

nghi p hay không ñ doanh nghi p có th s n xu t theo ñúng như d án ban

ñ u, t ñó t o ñi u ki n thu n l i ñ cho doanh nghi p kinh doanh và tăng

hi u qu s n xu t kinh doanh.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



8



2.1.3 N i dung ch y u th m ñ nh tài chính d án vay v n

2.1.3.1Th m ñ nh t ng v n ñ u tư và các ngu n tài tr cũng như các

phương th c tài tr d án

a)Th m ñ nh t ng m c ñ u tư c a d án

Dư i góc ñ c a m t d án,v n ñ u tư là t ng s ti n ñư c chi tiêu ñ

hình thành nên các tài s n c ñ nh và tài s n lưu ñ ng c n thi t , các tài s n

này s ñư c s d ng vào vi c t o ra doanh thu, chi phí , thu nh p su t vòng

ñ i h u ích c a d án này; hay nói cách khác t ng v n ñ u tư là toàn b s

v n c n thi t ñ thi t l p và ñưa d án vào ho t ñ ng. T ng v n ñ u tư d án

thư ng bao g m các y u t chính:

-V n ñ u tư vào tài s n c ñinh

Bao g m toàn b các chi phí có liên quan ñ n vi c hình thành tài s n

c ñ nh tài s n c ñ nh t giai ño n chu n b ñ u tư ñ n giai ño n ñ u tư và

giai ño n k t thúc xây d ng d án ñưa vào s d ng như chi phí xây d ng, ñ u

tư mua s m máy móc thi t b (k c chi phí v n chuy n ñ n công trình, lưu

kho, lưu bãi, chi phí b o qu n b o dư ng t i kho bãi, thu và phí b o hi m

thi t b công trình…), chi phí ñào t o và chuy n giao công ngh (n u có), chi

phí l p ñ t các thi t b và th nghi m, chi phí mua s m phương ti n v n

chuy n cùng các chi phí khác trư c v n hàng (như chi ñi u tra kh o sát, l p

và th m ñ nh d án, chi phí kh i công, ñ n bù gi i phóng m t b ng, tư v n

kh o sát, thi t k …).

-V n ñ u tư vào tài s n lưu ñ ng ban ñ u

G m các chi phí ñ t o ra các tài s n lưu ñ ng ban ñ u ñ m b o cho d

án có th ñi vào ho t ñ ng theo các ñi u ki n kinh t – k thu t như ñã d

tính, bao g m tài s n lưu ñ ng s n xu t (g m nh ng tài s n d tr cho quá

trình s n xu t như nguyên, nhiên, v t li u, công c d ng c và tài s n trong



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



9



quá trình s n xu t) và tài s n lưu ñ ng lưu thông (g m tài s n d tr cho quá

trình lưu thông là thành ph m hàng hoá d tr trong kho hay ñang g i bán và

tài s n trong quá trình lưu thông như v n b ng ti n và các kho n ph i thu…)

- V n d phòng: chi phí d phòng cho các kho n chi phí phát sinh

không d ki n trư c ñư c.

Th m ñ nh t ng v n ñ u tư là r t c n thi t nh m tránh vi c khi th c

hi n v n ñ u tư tăng lên ho c gi m ñi quá nhi u so v i d ki n ban ñ u d n

t i vi c không cân ñ i ñư c ngu n làm nh hư ng ñ n hi u qu và kh năng

tr n c a d án.

b)Th m ñ nh các ngu n tài tr cũng như phương th c tài tr d

án vay v n

Trên cơ s xác ñ nh nhu c u t ng v n ñ u tư, ngân hàng thương m i

ph i ti n hành th m ñ nh phương th c tài tr cho d án – vì phương th c tài

tr s chi ph i vi c xác ñ nh dòng ti n phù h p cũng như l a ch n lãi su t

chi t kh u h p lý ñ xác ñ nh các ch tiêu tài chính dư án. Có 3 phương th c

tài tr cho d án:

+ Tài tr b ng v n t có và coi như t có

+ Tài tr b ng n

+ Tài tr d án theo phương th c k t h p: ñây là phương th c tài tr

ph bi n c a các d án vay v n t i Ngân hàng thương m i vì Ngân hàng

thương m i thư ng bao gi cũng quy ñ nh t l t i thi u v n t có tham gia

vào d án.

Ngân hàng thương m i ti n hành rà soát l i t ng ngu n v n tham gia

tài tr d án, ñánh giá kh năng tham gia c a các ngu n huy ñ ng (th hi n

tính pháp lý và cơ s th c t c a các ngu n huy ñ ng) và chi phí c a t ng

lo i v n nh m cân ñ i gi a nhu c u v n ñ u tư và kh năng tham gia tài tr

c a các ngu n v n d ki n ñ ñánh giá tính kh thi c a các ngu n v n th c



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



10



hi n d án. ð ng th i, ñánh giá kh năng ñáp ng nhu c u v n trong t ng

giai ño n th c hi n d án ñ ñ m b o ti n ñ thi công, ngoài ra c n ph i xem

xét tính h p lý trong phân b t l t ng ngu n v n tài tr tham gia trong t ng

giai ño n c a d án. ðánh giá chính xác v t ng v n ñ u tư, tính kh thi c a

các ngu n v n và cơ c u v n ñ u tư thì Ngân hàng thương m i m i có cơ s

ñ tính toán chi phí v n, kh u hao tài s n c ñ nh hàng năm, chi phí s a ch a

tài s n c ñ nh , n ph i tr .

2.1.3.2 Th m ñ nh doanh thu, chi phí, dòng ti n c a d án

Sau khi xác ñ nh ñư c t ng m c ñ u tư, cơ c u ngu n và ti n ñ huy

ñ ng v n, bư c ti p theo c a quá trình th m ñ nh là th m ñ nh k ho ch s n

xu t kinh doanh c a d án bao g m th m ñ nh các d tính v công su t huy

ñ ng d ki n, giá bán s n ph m, chi phí ho t ñ ng hàng năm…

a)Th m ñ nh doanh thu t ho t ñ ng c a d án vay v n

Vi c d báo chính xác và h p lý các kho n doanh thu ho t ñ ng hàng

năm s làcơ s quan tr ng ñ ñánh giá chính xác hi u qu tài chính d án.

Mu n v y, ñòi h i trong quá trình th m ñ nh, Ngân hàng thương m i c n có s

ñánh giá v m t th trư ng, kh năng tiêu th và c nh tranh c a s n ph m, d ch

v ñ u ra c a d án và phương án tiêu th s n ph m, ñ ng th i căn c trên các

ñ c tính s n ph m c a d án và trên cơ s so sánh v i các s n ph m cùng lo i

trên th trư ng, m c s n xu t d ki n c a d án ñã ñư c xác ñ nh trong phân

tích k thu t ñ lư ng hoá ñư c các gi ñ nh v m c huy ñ ng công su t so

v i công su t thi t k (xác ñ nh lư ng s n ph m, d ch v tiêu th ), s thay ñ i

cơ c u s n ph m, xác ñ nh giá bán và di n bi n giá bán s n ph m, d ch v ñ u

ra hàng năm. Vi c d ñoán v giá bán và s n lư ng tiêu th này làm cơ s cho

vi c tính toán doanh thu ho t ñ ng hàng năm c a d án.

b)Th m ñ nh Chi phí



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



11



Phân theo y u t chi phí, toàn b chi phí ho t ñ ng hàng năm có th

chia thành các y u t : nguyên v t li u; nhiên li u; ñ ng l c s d ng vào quá

trình s n xu t, kinh doanh; ti n lương và các kho n ph c p lương; b o hi m

xã h i, b o hi m y t ; kh u hao tài s n c ñ nh; chi phí d ch v mua ngoài và

chi khác b ng ti n.

Ngân hàng thương m i c n ph i ki m tra tính h p lý và ñ y ñ c a

t ng kho n m c chi phí. Vi c d tính các chi phí này d a trên k ho ch s n

xu t hàng năm, k ho ch kh u hao và k ho ch tr n c a d án; căn c trên

các quy ñ nh c a nhà nư c ñ i v i vi c trích l p, tính các kho n chi phí, ñ ng

th i căn c trên các d án ñ u tư cùng lo i ñã th c hi n ñ có cơ s ñ i chi u,

so sánh.

c)Th m ñ nh dòng ti n c a d án

Dòng ti n (CF – Cash Flow) c a d án ñư c hi u là các kho n thu và

chi ñư c kỳ v ng xu t hi n t i các m c th i gian khác nhau trong su t chu kỳ

c a d án. N u l y toàn b kho n ti n thu tr ñi kho n ti n chi ra thì s xác

ñ nh ñư c dòng ti n ròng (NCF – Net Cash Flow) t i các m c th i gian khác

nhau c a d án. ðây chính là cơ s ñ xác ñ nh giá tr hi n t i ròng (NPV)

c a d án. D a trên cách xác ñ nh này, m t cách t ng quát nh t, dòng ti n

c a d án bao g m: dòng chi ñ u tư, dòng ti n t ho t ñ ng kinh doanh hàng

năm c a d án và dòng ti n thu h i sau ñ u tư. Trong ñó:

-Dòng chi ñ u tư bao g m

Các chi phí mua s m, c i t o, m r ng tài s n c ñ nh (như chi phí xây

d ng, chi phí thi t b , chi phí qu n lý d án và chi phí khác trư c khi v n

hành) + ñ u tư vào tài s n lưu ñ ng ròng.

-Dòng ti n t ho t ñ ng kinh doanh hàng năm = L i nhu n sau thu +

kh u hao.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



12



- Dòng ti n thu h i sau ñ u tư = Thu h i t thanh lý tài s n c ñ nh +

Thu h i v n lưu ñ ng ròng.

Trong ñó: Thu h i t thanh lý tài s n c ñ nh = Giá tr thanh lý – (Giá

tr thanh lý - giá tr còn l i c a tài s n c ñ nh ) x thu su t thu thu nh p

doanh nghi p.

Tuy nhiên, tuỳ theo quan ñi m c a ngư i th m ñ nh mà khi xác ñ nh

dòng ti n c a d án, ta có th có nh ng ñi u ch nh như c ng tr l i lãi vay

vào dòng ti n c a d



án ( n u trên quan ñi m t ng ñ u tư TIP – Total



Investment Point of View) ho c c ng ph n v n vay và tr ñi dòng tr n g c

hàng năm (n u trên quan ñi m ch ñ u tư EPV – Equity Owner Point of

View). ði u này có th ch p nh n n u nó nh t quán v i cách l a ch n lãi su t

chi t kh u.

2.1.3.3 Th m ñ nh hi u qu tài chính c a d án

a) Th m ñ nh lãi su t chi t kh u

Lãi su t chi t kh u là t l sinh l i c n thi t mà nhà ñ u tư yêu c u ñ i

v i m t d án, là cơ s ñ chi t kh u các dòng ti n trong vi c xác ñ nh giá tr

hi n t i ròng c a d án. V b n ch t, lãi su t chi t kh u chính là chi phí v n

c a d án, vi c xác ñ nh lãi su t chi t kh u phù h p có nh hư ng r t l n t i

xác ñ nh và ñánh giá các ch tiêu hi u qu tài chính d án, vì n u xác ñ nh lãi

su t chi t kh u l n thì ch tiêu NPV, PI s th p, PP s kéo dài, ngư c l i, n u

lãi su t chi t kh u th p thì ch tiêu NPV, PI s cao và PP ng n. Vì v y vi c

xác ñ nh h p lý lãi su t chi t kh u là r t quan tr ng ñ ñánh giá tương ñ i

chính xác hi u qu tài chính d án. Tuy nhiên, tùy theo quan ñi m c a ngư i

th m ñ nh và cơ c u v n ñ u tư cho d án mà có th có các cách xác ñ nh

khác nhau. Nh ng d án cho vay t i Ngân hàng thương m i mà ta nghiên c u

là nh ng d án ñư c tài tr theo phương th c h n h p, b i v y lãi su t chi t

kh u ñư c tính theo chi phí v n bình quân gia quy n WACC:



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



13



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



14



WACC = wsks +wbi kbi (1-t )

Trong ñó:



ws là t tr ng v n ch s h u tham gia vào d án

ks là chi phí sư d ng v n ch s h u

wbi là t tr ng c a ngu n v n vay th i

kbi là lãi su t vay c a ngu n v n vay th i

t là thu su t thu thu nh p doanh nghi p



b) Th m ñ nh các ch tiêu hi u qu tài chính c a d án

Trong th m ñ nh ch tiêu hi u qu tài chính d án, ngân hàng thương

m i thư ng s d ng các ch tiêu sau:

-Giá tr hi n t i ròng (NPV-Net Present Value)

Do ti n có giá tr v th i gian nên chúng ta không th so sánh các dòng

ti n xu t hi n t i các m c th i gian khác nhau mà ph i quy chúng v m t

m c ñ so sánh. Vi c quy các dòng ti n v hi n t i là cơ s ñ tính NPV – là

chênh l ch gi a t ng giá tr hi n t i c a các dòng ti n thu ñư c trong t ng

năm th c hi n d án v i v n ñ u tư b ra ñư c hi n t i hoá



m c 0. NPV



ñư c xác ñ nh theo công th c:

n



NPV =

Trong ñó:



n

Bi

Ci

−∑

∑ (1 + r )i i=0 (1 + r )i

i =0



Bi: Là kho n thu c a d án năm i. Nó có th là doanh thu thu n



năm i, giá tr thanh lý tài s n c ñ nh

s n h t tu i th theo quy ñ nh ) và

ñ u và ñư c thu v



các th i ñi m trung gian( khi các tài



cu i ñ i d án, v n lưu ñ ng b ra ban



cu i ñ i d án...



Ci: Là kho n chi phí c a d án năm i. Nó có th là chi phí v n ñ u tư

ban ñ u ñ t o ra tài s n c ñ nh và tài s n lưu ñ ng



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



th i ñi m ñ u và t o ra



15