Chương 1: Những lý luận cơ bản về thị trường quyền chọn và điều kiện áp dụng quyền chọn vào thị trường chứng khoán

Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



Quyền chọn bán là quyền được ghi trong hợp đồng cho phép người mua quyền

chọn bán lựa chọn quyền bán một số lượng chứng khoán trong tương lai với giá đã

được thỏa thuận trước trong hợp đồng hiện tại.

1.1.2 Phân loại hợp đồng quyền chọn:

1.1.2.1 Theo quyền của người mua:

Hợp đồng quyền chọn mua (Call options): Là một thỏa thuận giao dịch một lượng

tài sản cơ sở nhất định, trong đó người mua call options (A) sẽ trả cho người bán call

options (B) một khoản tiền, gọi là giá trị quyền chọn hay phí quyền chọn (options

premium) và A sẽ có quyền được mua nhưng không bắt buộc phải mua một lượng tài

sản cơ sở đó theo một mức giá đã được thoả thuận trước vào một ngày hoặc một

khoảng thời gian xác định trong tương lai. B nhận được tiền từ A nên B có trách nhiệm

phải bán lượng tài sản cơ sở đó với giá thực hiện đã thỏa thuận vào ngày đáo hạn (nếu

là quyền chọn kiểu Châu Âu) hoặc bất kì ngày nào trong khoảng thời gian từ ngày ký

hợp đồng đến ngày đáo hạn (nếu là quyền chọn kiểu Mỹ), khi A muốn thực hiện quyền

mua của mình. Vào ngày thực hiện quyền (thường cũng là ngày kết thúc hợp đồng),

sau khi xem xét với mức giá giao ngay của tài sản cơ sở ở ngày này, nếu thấy có lợi

cho mình, tức giá tài sản cơ sở lớn hơn giá thực hiện, A có thể thực hiện quyền của

mình để được mua lượng tài sản cơ sở đó ở mức giá thực hiện, rồi ra thị trường bán lại

với giá cao hơn để thu một khoản lợi nhuận. Nếu thấy giá của tài sản cơ sở dưới giá

thực hiện, A có thể không cần phải thực hiện quyền mua của mình, và chịu lỗ tiền phí

quyền chọn.

Hợp đồng quyền chọn bán (Put options): Là một thỏa thuận giao dịch một lượng tài

sản cơ sở nhất định, theo đó người mua Put options (C) sẽ trả cho người bán Put

options (D) một khoản tiền, gọi là giá trị quyền chọn bán hay phí Put options và C sẽ

có quyền nhưng không phải là nghĩa vụ phải bán lượng tài sản cơ sở đó theo một mức

giá đã thỏa thuận trước (giá thực hiện) vào một ngày hoặc một khoảng thời gian xác

định trong tương lai. D nhận được tiền từ C, nên có nghĩa vụ phải mua lượng tài sản cơ

sở đó ở mức giá thực hiện vào ngày đáo hạn (nếu là quyền chọn kiểu Châu Âu) hoặc

bất kì ngày nào trong khoảng thời gian từ ngày ký hợp đồng đến ngày đáo hạn (nếu là

quyền chọn kiểu Mỹ), khi C muốn thực hiện quyền được bán của mình. Vào ngày thực

11



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



hiện quyền (thường cũng là ngày kết thúc hợp đồng), sau khi xem xét giá giao ngay

của tài sản cơ sở trên thị trường, nếu thấy có lợi cho mình, tức mức giá này nhỏ hơn giá

thực hiện, C có thể thực hiện quyền của mình để được bán lượng tài sản cơ sở đó với

giá thực hiện sau khi đã mua được ở ngoài thị trường với giá thấp hơn để thu một

khoảng lợi nhuận. Nếu thấy giá giao ngay cao hơn giá thực hiện, C có thể không cần

phải thực hiện quyền chọn bán của mình, và chịu lỗ tiền phí quyền chọn.

1.1.2.2 Theo thời gian thực hiện:

Quyền chọn kiểu Mỹ (American style option) Là quyền chọn cho phép người nắm

giữ thực hiện quyền mua hoặc bán của mình vào bất kỳ thời điểm nào trong thời gian

hiệu lực của hợp đồng, kể từ khi ký kết hợp đồng cho đến hết ngày đáo hạn của hợp

đồng. Việc thanh toán sẽ thực sự xảy ra trong vòng hai ngày làm việc sau khi việc thực

hiện quyền chọn được người nắm giữ xác nhận (trong thời gian hiệu lực của hợp

đồng).

Quyền chọn kiểu châu Âu (European style option) là quyền chọn chỉ cho phép

người nắm giữ thực hiện quyền mua hoặc bán của mình vào ngày đáo hạn của hợp

đồng. Việc thanh toán thực sự xảy ra trong vòng hai ngày làm việc sau khi việc thực

hiện quyền chọn được người nắm giữ xác nhận vào ngày đáo hạn.

Sự phân biệt giữa hai loại quyền chọn kiểu châu Âu và quyền chọn kiểu Mỹ không

liên quan đến vị trí địa lý. Ða số hợp đồng quyền chọn được trao đổi chính yếu trên thị

trường Mỹ. Tuy nhiên, quyền chọn kiểu châu Âu có đặc điểm dễ phân tích hơn quyền

chọn kiểu Mỹ và một số thuộc tính trong quyền chọn kiểu Mỹ thường được suy ra từ

quyền chọn kiểu châu Âu.

1.1.2.3 Theo thị trường giao dịch:

Hợp đồng quyền chọn giao dịch trên thị trường tập trung: Là quyền chọn được tiêu

chuẩn hóa về quy mô, số lượng, giá thực hiện và ngày đáo hạn, được giao dịch trên các

thị trường tập trung như Chicago Board of Trade, TTCK New York…Do đó, tính minh

bạch của thị trường rất cao, thể hiện ở chỗ giá cả, số lượng của hợp đồng giao dịch

được công bố chi tiết vào cuối ngày giao dịch, làm dữ liệu tham khảo cho các ngày

giao dịch tiếp theo hoặc cho nhiều mục đích khác. Đặc biệt, các hợp đồng quyền chọn

này có thể được dễ dàng chuyển nhượng giữa các NĐT, điều này cho thấy tính thanh

12



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



khoản cao của các hợp đồng quyền chọn được giao dịch trên các thị trường tập trung

kiểu này. Trên thế giới, thị trường giao dịch quyền chọn theo kiểu này chiếm tỉ trọng

rất lớn, khoảng 98% tổng giá trị giao dịch quyền chọn của thế giới.

Hợp đồng quyền chọn giao dịch trên thị trường phi tập trung : Là thỏa thuận mua

bán giữa hai bên, theo đó quyền chọn được người bán đưa ra theo thỏa thuận với người

mua nhằm đáp ứng nhu cầu cụ thể của một người mua, chúng không được giao dịch

trên các sở giao dịch tập trung. Hợp đồng thường được giao dịch giữa các đối tác liên

ngân hàng, hoặc giữa ngân hàng với khách hàng là các cá nhân, doanh nghiệp(DN). Do

các hợp đồng quyền chọn không được chuẩn hóa, chi tiết của hợp đồng là thỏa thuận

giữa các bên, nên tính linh hoạt đối với các hợp đồng này là rất cao, đáp ứng được các

nhu cầu cá biệt của các khách hàng. Dù vậy, các giao dịch quyền chọn phi tập trung

kiểu này chỉ chiếm khoảng 2% giá trị giao dịch quyền chọn trên thế giới.

1.1.3 Các chủ thể tham gia thị trường quyền chọn:

Các chủ thể tham gia thị trường giao dịch quyền chọn rất đa dạng, bao gồm các

DN, các cá nhân, các tổ chức hoạt động tài chính như ngân hàng thương mại (NHTM),

ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán (CTCK)…Dựa vào các mục đích tham gia thị

trường của mỗi đối tượng, ta có thể phân ra thành các nhóm sau:

 Những người phòng ngừa rủi ro: Là những tổ chức tài chính và phi tài chính hay



những cá nhân, tham gia thị trường quyền chọn do có nhu cầu giao dịch các loại tài sản

cơ sở như ngoại tệ, chứng khoán, vàng, lãi suất…và có những lo ngại về sự biến động

của giá cả hàng hóa, tỉ giá, lãi suất…làm ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh,

lợi ích của họ. Thông thường, họ tham gia thị trường với tư cách là những người mua

các quyền chọn để bảo hiểm các rủi ro về sự biến động của giá cả, tỉ giá, lãi suất…Họ

sẵn sàng bỏ ra một khoản phí cho hợp đồng quyền chọn để đổi lấy một mức tỉ giá, giá

cả, lãi suất cố định.

 Các NĐT, đầu cơ: Là các cá nhân, các tổ chức tài chính và phi tài chính, tham

gia vào thị trường với mục đích đầu cơ vào sự chênh lệch tỉ giá, giá cả, lãi suất… Họ

thường dựa vào các công cụ phân tích kỹ thuật để đưa ra các dự đoán về xu hướng tỉ

giá, giá cả, lãi suất…Từ đó, thực hiện mua bán các quyền chọn thích hợp để thu lợi

nhuận.

13



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



 Các tổ chức tài chính trung gian: Bao gồm các NHTM, ngân hàng đầu tư,



CTCK…Ngoài mục đích tham gia vào thị trường cũng với tư cách là các NĐT hoặc

những người có nhu cầu về bảo hiểm rủi ro. Ở các nước phát triển, nơi mà các giao

dịch quyền chọn hầu như chỉ diễn ra trên các sàn giao dịch tập trung, với tư cách là các

thành viên của sở giao dịch quyền chọn, họ đóng vai trò như một nhà môi giới các giao

dịch quyền chọn trên thị trường, chỉ một số ít các tổ chức tài chính lớn như các tập

đoàn tài chính khổng lồ mới có khả năng tự đứng ra phát hành quyền chọn cho thị

trường.

 Những người giao dịch quyền chọn: Trên thị trường OTC, một số định chế nhất

định, có thể là ngân hàng hoặc công ty môi giới, sẵn sàng đứng ra tạo lập thị trường

quyền chọn. Các quyền chọn này được niêm yết trên sàn giao dịch dĩ nhiên được tạo ra

bởi sàn giao dịch. Sàn giao dịch này là một pháp nhân mà các thành viên là cá nhân

hoặc công ty. Mỗi quyền thành viên được gọi là một seat. Những người giao dịch

quyền chọn bao gồm: người tạo lập thị trường, người môi giới, người giữ sổ lệnh…

1.1.4 Cơ chế hoạt động của quyền chọn:

Đối với quyền chọn cổ phiếu được giao dịch trên Sở giao dịch, các chi tiết của hợp

đồng – thời gian đáo hạn, giá thực hiện, ảnh hưởng của việc thanh toán cổ tức, quy mô

nắm giữ của NĐT – sẽ do Sở giao dịch quy đinh.

 Về thời gian đáo hạn: mỗi Sở giao dịch tại mỗi quốc gia có thể có quy định

riêng. Tại Hoa Kỳ, một khoản mục được xác định trong quyền chọn cổ phiếu là tháng

mà có ngày đáo hạn. Ngày đáo hạn chính xác là vào thứ 7 kế tiếp sau ngày thứ sáu tuần

thứ ba của tháng. Ngày cuối cùng giao dịch quyền chọn là ngày thứ 6 tuần thứ 3 của

tháng. NĐT có vị thế mua quyền chọn chỉ dẫn nhà môi giới thực thi quyền chọn với

thời hạn cuối cùng là 4h 30 ngày thứ sáu. Nhà môi giới sẽ có cả ngày hôm sau để hoàn

tất thủ tục thực thi quyền chọn.

 Quyền chọn có thể được xem xét một trong ba trạng thái: đang có lời (in the

money), hoà vốn (at the money), và đang lỗ (out of the money). Nếu K là giá thực

hiện , S là giá của chứng khoán cơ sở. Một quyền chọn mua trong trạng thái đang có

lời khi S>K, trong trạng thái hoà vốn khi S=K, trong trạng thái đang lỗ khi S
vậy, rõ ràng rằng một quyền chọn được thực hiện chỉ khi trong trạng thái đang có lãi.

14



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



 Giá trị nội tại của quyền chọn (intrinsic value): được xác định là giá trị lớn nào

lớn hơn khi so sánh với 0 và giá trị của quyền chọn nếu nó được thực hiện ngay. Chẳng

hạn, với quyền chọn mua giá trị nội tại sẽ là max(S-K, 0). Đối với quyền chọn bán, giá

trị nội tại sẽ là max(K-S, 0).

Đối với quyền chọn giao dịch trên thị trường OTC, nếu một công ty công bố chi trả

cổ tức, giá thực hiện quyền chọn sẽ bị giảm trong ngày giao dịch không có cổ tức đúng

bằng giá trị cổ tức chi trả. Nếu quyền chọn giao dịch trên thị trường giao dịch tập

trung, việc thanh toán cổ tức thường chỉ bị điều chỉnh giá thực thì giá trị chi trả cổ tức

lớn.

 Đối với việc chia tách cổ phiếu: sẽ có một số điều chỉnh trong giao dịch quyền

chọn. Khi cổ phiếu được chia tách n từ m sẽ làm giá cổ phiếu giảm xuống m/n giá trị

trước đó. Sau khi chia tách n từ m, giá thực hiện sẽ giảm xuống m/n giá trị trước đó và

số lượng cổ phiếu giao dịch trong một hợp đồng sẽ tăng n/m số lượng trước đó.

Nhằm hạn chế sự ảnh hưởng của một hoặc một nhóm NĐT tới thị trường, các sở

giao dịch quyền chọn thường có quy định giới hạn số lượng tối đa một NĐT có thể

nắm giữ và có thể thực thi quyền trong một đơn vị thời gian. Sở giao dịch quyền chọn

Chicago quy định mức giới hạn đối với một NĐT cho quyền chọn của cổ phiếu lớn

nhất có mức giao dịch nhiều nhất là 75.000 hợp đồng.

Một NĐT mua một quyền chọn có thể kết thúc vị thế của mình bằng một lệnh bán

một quyền chọn có nội dung tương tự. Một NĐT bán quyền chọn có thể kết thúc vị thế

của mình bằng việc mua một quyền chọn tương tự.

Trong giao dịch quyền chọn, NĐT mua quyền chọn có thể trả bằng tiền mặt hoặc sử

dụng tài khoản ký quỹ. Mức ký quỹ ban đầu thường là 50% giá trị của chứng khoán và

phải duy trì mức ký quỹ tối thiểu là 25% giá trị của chứng khoán. Thông thường,

quyền mua có thời gian đáo hạn dưới 9 tháng sẽ phải trả bằng tiền mặt mà không được

sử dụng tài khoản ký quỹ.

Đối với NĐT bán quyền chọn, yêu cầu phải duy trì một tài khoản ký quỹ để đảm

bảo thực hiện hợp đồng. Mức ký quỹ cụ thể có quy định trong từng trường hợp.



15



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



 Trường hợp quyền chọn không có đảm bảo (naked options): mức ký quỹ thông

thường của quyền chọn mua (theo quy định của Sở giao dịch quyền chọn Chicago) sẽ

là một trong 2 giá trị sau tuỳ theo giá trị nào cao hơn.

 Một trăm phần trăm giá trị phí mua quyền chọn đã nhận được cộng với 20% giá

trị thị trường của chứng khoán cơ sở trừ đi phần thua lỗ hiện có trong hợp đồng (nếu

có).

 Một trăm phần trăm giá phí quyền chọn cộng với 10% giá trị thị trường của

chứng khoán cơ sở.

Mức ký quỹ thông thường của quyền chọn bán sẽ là giá trị nào lớn hơn trong hai

giá trị tính toán sau:

+ Một trăm phần trăm giá phí quyền chọn cộng với 20% giá trị thị trường của

chứng khoán cơ sở trừ đi phần thua lỗ (nếu có).

+ Một trăm phần trăm giá phí quyền chọn cộng với 10% giá trị thực hiện quyền

chọn.

 Trường hợp quyền chọn có đảm bảo (covered options): đối với quyền chọn mua

đó là toàn bộ chứng khoán cơ sở của quyền chọn, biên bản thỏa thuận để bên thứ ba

nắm giữu chứng khoán cơ sở, hoặc chứng khoán có thể hoán đổi ra chứng khoán cơ sở,

hoặc một hợp đồng quyền chọn mua cùng loại chứng khoán cơ sở có thời gian đáo hạn

dài hơn, giá thực hiện thấp hơn, hoặc quyền mua cổ phiếu cơ sở có giá thực hiện ngang

bằng hoặc thấp hơn giá thực hiện quyền chọn.

Đối với quyền chọn bán, người bán quyền chọn phải đảm bảo: số tiền mặt tương

đương với giá trị thực thi hợp đồng hoặc thư đảm bảo của ngân hàng, hoặc số bán

khống chứng khoán cơ sở, hoặc đã mua quyền chọn bán khác cùng loại chứng khoán

có giá thực hiện cao hơn có cùng thời gian đáo hạn (hoặc thời gian đáo hạn dài hơn).

Quyền chọn có thể sử dụng riêng biệt, độc lập hoặc có thể kết hợp theo nhiều cách

khác nhau để tạo ra các sách lược làm biến đổi tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận. Một phương thức

rất thông dụng là mua bán song hành cùng lúc các hợp đồng quyền chọn của cùng một

loại chứng khoán cơ sở. Có nhiều kiểu mua bán song hành nhưng có 2 loại thông dụng

là mua bán song hành chiều dọc và mua bán song hành theo lịch. Mua bán song hành

theo chiều dọc là hình thức mua và bán đồng thời các quyền chọn có cùng chứng

16



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



khoán cơ sở, cùng thời gian đáo hạn nhưng khác giá thực hiện. Mua bán song hành

theo lịch là hình thức mua và bán đồng thời các quyền chọn có cùng giá thực hiện

nhưng khác thời gian đáo hạn.

1.1.5 Ưu nhược điểm của quyền chọn:

1.1.5.1 Ưu điểm:

Thứ nhất, có nhiều thời gian hơn để quyết định: Thông qua quyền chọn, mức giá

mua hoặc bán đã được xác định. Tuy nhiên, từ thời điểm hiện tại đến thời điểm thực

hiện NĐT vẫn còn khoảng thời gian đáng kể để cân nhắc kỹ lưỡng việc có mua hoặc có

bán chứng khoán đó hay không. Việc đầu tư một khoản tiền khiêm tốn ban đầu để có

thời gian cân nhắc kỹ lưỡng cho một khoản mục đầu tư lớn trong nhiều trường hợp

cũng đánh giá là đáng giá.

Thứ hai, Cho phép NĐT thu được tỷ lệ % lợi tức trên vốn đầu tư cao nhất. Do NĐT

chỉ bỏ ra chi phí nhỏ là giá quyền chọn và một số chi phí liên quan trong quá trình giao

dịch và thanh toán như chi phí môi giới, phí thanh toán... tuy nhiên nếu giá tài sản cơ

sở (cổ phiếu, trái phiếu....) biến động đúng như kỳ vọng của NĐT, lúc này khoản lợi

nhuận là rất lớn.

Thứ ba, Linh hoạt phòng ngừa rủi ro: đây là một trong những đặc điểm nổi bật của

quyền chọn so với công cụ khác như cổ phiếu, chứng chỉ quỹ. Dùng quyền chọn, NĐT

có thể hạn chế mức tổn thất tối đa trong phạm vi giá phí quyền chọn. Đối với quyền

chọn bán còn có thể dùng để tự bảo hiểm cho trường hợp giảm giá chứng khoán mà

NĐT đang nắm giữ. Quyền chọn cho phép NĐT xây dựng một danh mục chứng khoán

đa dạng với chi phí ban đầu thấp hơn việc mua thẳng chứng khoán đó.

Thứ tư, quyền chọn là công cụ để tìm kiếm lợi nhuận: Thông qua quyền chọn NĐT

có thể có cơ hội tìm kiếm lợi nhuận gia tăng từ chi phí đầu tư khiêm tốn ban đầu.

Thông qua việc bán quyền chọn, một số nhà đầu tư cũng sẽ được hưởng giá phí quyền

chọn từ một số NĐT khác.

Thứ năm, tận dụng đòn bẩy tài chính: Thông qua công cụ quyền chọn NĐT có thể

tận dụng đòn bẩy tài chính để kiếm lợi nhuận cao hơn. Giao dịch quyền chọn giúp

NĐT hưởng lợi từ sự biến động của giá chứng khoán mà không cần thanh toán toàn bộ

giá trị chứng khoán đó. Thông qua việc tận dụng phối hợp các quyền chọn khác nhau,

17



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



NĐT có thể thực hiện các chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu và hoàn cảnh cụ thể

của mình.

1.1.5.2 Nhược điểm:

Giao dich quyền chọn phụ thuộc vào giá trị tài sản cơ sở, mức giá thực thi quyền,

thời gian, độ biến thiên của tài sản cơ sở... Mặt trái cơ bản nhất của quyền chọn là khi

TTCK diễn biến không như kỳ vọng của NĐT, NĐT sẽ mất toàn bộ số tiền bỏ ra để có

được quyền chọn.

Quyền chọn là công cụ phái sinh khá phức tạp. Do đó, khi sử dụng giao dịch quyền

chọn, NĐT cần phải hiểu rõ và biết cách vận dụng các công cụ quyền chọn một cách

linh hoạt. Do đó, rủi ro lớn nhất của quyền chọn là khi chính NĐT không hiểu rõ về

quyền chọn và không biết cách kết hợp các vị thế để giới hạn tổn thất nếu có và gia

tăng lợi nhuận.

Mặt trái của giao dịch quyền chọn là hiện tượng đầu cơ. Các nhà đầu cơ có thể đầu

cơ giá lên hoặc giá xuống bằng các quyền chọn mua và quyền chọn bán. Việc đầu cơ

giá trên các hợp đồng quyền chọn có thể làm giá cả chứng khoán biến động vượt ra

khỏi biên độ dự kiến và do đó làm mất niềm tin của các DN và các NĐT.

1.1.6 Sự phát triển của thị trường quyền chọn:

Những giao dịch quyền chọn bán và quyền chọn mua đầu tiên được ghi nhận là ở

các quốc gia châu Âu và Mỹ đầu thế kỷ XVIII. Vào đầu những năm 1900, hiệp hội

những nhà môi giới và kinh doanh quyền chọn ra đời. Mục đích của hiệp hội này là

cung cấp kỹ thuật nhằm đưa những người mua và người bán lại với nhau. NĐT muốn

mua quyền chọn sẽ liên hệ với một công ty thành viên, công ty này sẽ tìm nguời bán

quyền chọn từ khách hàng của công ty hoặc của các công ty thành viên khác. Nếu

không có người bán, công ty đó sẽ tự phát hành quyền chọn với giá cả thích hợp. Thị

trường hoạt động theo cách này gọi là thị trường phi tập trung OTC (Over-TheCounter).

Tuy nhiên, thị trường quyền chọn phi tập trung này bộc lộ rõ nhiều khiếm khuyết:

 Thứ nhất, do không có thị trường thứ cấp, thị trường này không cung cấp cho

người nắm giữ quyền chọn có hội bán quyền chọn cho một người khác trước khi quyền

chọn đáo hạn. Các quyền chọn được thiết kế để nắm giữ cho đến khi đáo hạn, và rồi

18



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



chúng sẽ được thực hiện hoặc để cho hết hiệu lực. Vì vậy, hợp đồng quyền chọn có rất

ít, thậm chí không có tính thanh khoản.

 Thứ hai, việc thực hiện hợp đồng của người bán chỉ được đảm bảo bởi công ty

môi giới kiêm kinh doanh. Nếu người bán hoặc công ty thành viên của Hiệp hội các

nhà kinh doanh quyền chọn mua và quyền chọn bán bị phá sản, người nắm giữ quyền

chọn coi như tổn thất hoàn toàn.

 Thứ ba, phí giao dịch tương đối cao, một phần cũng do hai nguyên nhân kể trên.

Năm 1973 đã có một sự thay đổi mang tính cách mạng trong thế giới quyền chọn.

Tháng 4 năm 1973, Ủy ban thương mại Chicago (Chicago Board of Trade – CBO)

thành lập Sàn giao dịch quyền chọn chứng khoán Chicago (Chicago Board Options

Exchange – CBOE), đặc biệt dành cho trao đổi quyền chọn về cổ phiếu. CBOE đã tạo

ra một thị trường trung tâm cho các hợp đồng quyền chọn. Bằng cách tiêu chuẩn hóa

các kỳ hạn và điều kiện của hợp đồng quyền chọn, nó đã làm tăng tính thanh khoản cho

thị trường. Nói cách khác, một NĐT đã mua hoặc bán quyền chọn trước đó có thể quay

trở lại thị trường trước khi hợp đồng đáo hạn và bán hoặc mua quyền chọn, và như vậy

đã bù trừ vị thế ban đầu. Tuy nhiên, quan trọng nhất CBOE đã bổ sung một trung tâm

thanh toán đảm bảo cho người mua rằng người bán sẽ thực hiện nghĩa vụ theo Hợp

đồng. Vì vậy, không giống như trên thị trường phi tập trung, người mua quyền chọn

không còn phải lo lắng về rủi ro tín dụng của người bán. Ðiều này khiến quyền chọn

trở nên hấp dẫn đối với công chúng. Từ đó thị trường quyền chọn trở nên phổ biến với

NĐT. TTCK Philadelphia (Philadelphia Exchange – PHLX) bắt đầu thực hiện giao

dịch quyền chọn vào năm 1975, TTCK Pacific (Pacific Stock Exchange – PSE) thực

hiện vào năm 1976 và TTCK New York (New York Stock Exchange – NYSE) thực

hiện vào năm 1985.

Năm 1982, quyền chọn bắt đầu giao dịch trên các hợp đồng giao sau với trái phiếu

chính phủ, và loại giao dịch này phát triển rất nhanh. Giao dịch trên thị trường đấu giá

mở, việc mua bán quyền chọn cung cấp rất nhiều công cụ để đầu cơ và phòng hộ giá

cho cộng đồng thương mại. Sự thành công của hợp đồng quyền chọn đã mở lối cho

việc ra đời quyền chọn trên vô số các hàng hoá tiêu dùng, như ngô, đậu nành và các

sản phẩm khác.

19



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



Khi xã hội ngày càng phát triển, giao dịch quyền chọn ngày càng trở nên phổ biến

hơn, lan rộng sang Anh, Brazil, Ðức, Pháp, Nhật Bản, Singapore, Hồng Kông và

Australia. Việc toàn cầu hoá thị trường thế giới đã tạo ra nhu cầu liên kết điện tử và

thương mại 24/24 trong ngày. Thị trường Mỹ đã đáp ứng nhu cầu này bằng cách tạo ra

những sản phẩm giao dịch quốc tế, mở rộng giờ giao dịch và triển khai một sàn giao

dịch diện tử.

Những hệ thống đáng chú ý nhất là GLOBEX (được CME phát triển) và Project A

(được CBOT) phát triển. Ở Ðức, Deutsche Terminborse Exchange đã bỏ kiểu giao dịch

đấu giá mở, thay vào đó vận hành sàn giao dịch điện tử. Trên hệ thống GLOBEX, các

NĐT cá thể có thể giao dịch dựa trên chỉ số SP500, SP500 mini và NASDAQ 100 và

các hợp đồng con. Các NĐT cá thể cũng có thể mua bán ngoại hối trên GLOBEX.

Trên hệ thống Project A (hiện tại là hệ thống Eurex (Tháng 8/2000, CBOT xây

dựng Eurex, tất cả các giao dịch trên Project A đều được thực hiện tại Eurex)), các

NĐT cá thể có thể mua bán trái phiếu T-bonds và tín phiếu, quyền chọn, và tất cả các

sản phẩm ngũ cốc trên CBOT. Giao dịch điện tử được thiết kế để hỗ trợ việc đấu giá

mở ngoài giờ giao dịch chính thức.

Hiện nay, chủ yếu các hợp đồng quyền chọn được mua bán rộng rãi tại văn phòng

TTCK (Chicago board option Exchange–CBOE, Philadelphia Exchange–PHLX, The

American Stock Exchange–AMEX, The Pacific Stock Exchange–PSE, The New York

Stock Exchange–NYSE...). Việc mua bán dưới hình thức hợp đồng chọn tại các văn

phòng TTCK có nhiều khía cạnh giống như mua bán hợp đồng tương lai. Văn phòng

TTCK phải xác định rõ các điều kiện, mức độ, thời gian đáo hạn và ấn định giá của

hợp đồng quyền chọn được mua bán trên thị trường của họ.Và để giảm rủi ro của việc

thực hiện hợp đồng, lúc mua sản phẩm (cổ phiếu chẳng hạn), người đầu tư mở tài

khoản dự trữ bắt buộc với người môi giới của họ, mức độ dự trữ tuỳ thuộc vào loại

hàng hoá được giao dịch và tuỳ vào từng tình huống cụ thể. Ðồng thời, cũng có những

quy định để kiểm soát thị trường hợp đồng quyền chọn, như những qui định kiểm soát

ứng xử của thương nhân, của những người tạo lập thị trường.



20



Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”



GVHD: Th.S Dương Kha



1.2 Chiến lược phòng ngừa rủi ro bằng quyền chọn:

1.2.1 Phương trình lợi nhuận:

Ký hiệu:

C:



giá quyền chọn mua hiện tại



P:



giá quyền chọn bán hiện tại



S0:



giá cổ phiếu hiện tại



X:



giá thực hiện



St:



giá cổ phiếu khi đáo hạn



t:



thời gian đến khi đáo hạn, dưới dạng phân số theo năm



π:



lợi nhuận chiến lược



Nc:



số quyền chọn mua



Np:



số quyền chọn bán



Ns:



số lượng cổ phiếu



Với: Nc, Np, Ns > 0: nhà đầu tư đang mua quyền hay mua cổ phiếu;

Nc, Np, Ns < 0: nhà đầu tư đang bán quyền hay bán cổ phiếu.

Giả sử số quyền chọn mua, quyền chọn bán, cổ phiếu tiêu chuẩn là 100. Để xác

định lợi nhuận từ một chiến lược đặc biệt; chúng ta chỉ cần biết có bao nhiêu quyền

chọn mua, quyền chọn bán và cổ phiếu đang sử dụng, vị thế là dài hạn hay ngắn hạn,

giá mà quyền chọn hay cổ phiếu được mua hoặc bán, và các mức giá khi vị thế được

đống lại.

 Với quyền chọn mua được nắm giữ cho đến khi đáo hạn, chúng ta đã biết rằng

quyền chọn mua sẽ có giá trị bằng giá trị nội tại khi đáo hạn. Vì vậy, lợi nhuận sẽ là:

π = Nc[Max(0, St – X) – C]

 Giả sử có một người mua quyền chọn mua, Nc = 1, có lợi nhuận là:

π = Max(0, St – X) – C

 Đối với người bán một quyền chọn mua, Nc = -1, lợi nhuận sẽ là:

π = - Max(0, St – X) – C

 Đối với quyền chọn bán, lợi nhuận được biểu diễn như sau:

π = Np[Max(0, X – St) – P]

21