a) Phạm trù Vật chất Quan điểm về vật chất trong lịch sử Triết học duy vật trước C.Mác
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (303.76 KB, 49 trang )
a) Phạm trù Vật chất
Định nghĩa vật chất của
V.I.Lênin
“Vật chất là phạm trù triết học
dùng để chỉ thực tại khách quan
được đem lại cho con người trong
cảm giác, được cảm giác của chúng
ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn
tại không lệ thuộc vào cảm giác”
Theo định nghĩa vật chất của V.I.Lênin
+ LêNin đã định nghĩa không theo cách thông
thường, phân biệt Vật chất, với tư cách là
phạm trù triết học, với khái niệm vật chất
của các KH dùng để chỉ những dạng cụ thể,
cảm tính của vật chất.
+ Thuộc tính cơ bản nhất, phổ biến nhất của
mọi tồn tại vật chất được khái quát là thuộc
tính tồn tại khách quan, không phụ thuộc
vào ý thức của con người.
+ Vật chất, dưới hình thức tồn taị cụ thể của nó,
là cái có thể gây nên cảm giác ở con người
thông qua các giác quan. Từ đó, ý thức con
người phản ánh, còn vật chất là cái được
phản ánh.
Định nghĩa vật chất của V.I.Lênin có ý
nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của
CNDV và nhận thức khoa học vì:
+ Với việc tìm ra thuộc tính cơ bản nhất, phổ
biến nhất của vật chất là thuộc tính “tồn tại
khách quan”, Lênin đã cung cấp căn cứ nhận
thức khoa học để xác định những gì thuộc về
vật chất; tạo cơ sở lí luận cho việc xây dựng
quan điểm DV về lịch sử, khắc phục được
những hạn chế DT trong quan niệm về XH.
+ Khi khẳng định Vật chất là “thực tại khách
quan”, Lênin không những khẳng định tính
thứ nhất của vật chất, tính thứ hai của ý thức
mà còn khẳng định khả năng con người có
thể nhận thức được thực tại khách quan
thông qua sự “chép lại, chụp lại, phản
b) Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Vận động là phương thức tồn tại của Vật
chất
+ Vận động là gì?
Ăngghen định nghĩa: «Vận đông, hiểu theo nghĩa
chung nhất, tức được hiểu là một phương thức tồn
tại của vật chất, thì bao gồm tất cả sự thay đổi và
mọi quá trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay
đổi vị trí đơn giản cho đến tư duy »
+ Bản chất vận động:
– Vận động là phương thức tồn tại, là thuộc tính cố
hữu của vật chất;
– Vận động của vật chất là tự thân vận động;
– Sự tồn tại của vật chất luôn gắn với vận động, vận
động là tuyệt đôi, vĩnh viễn;
– Nguồn gốc vận động là do bản thân sự vật hiện
tượng quy định.
+ Các hình thức vận động cơ bản của VC:
-
Vận động cơ học
Vận động vật lý
Vận động hoá học
Vận động sinh vật
Vận động xã hội
+ Vận động và đứng im
- Vận động là tuyệt đối, đứng im là tương
đối tạm thời vì đứng im, cân bằng chỉ
xảy ra trong một quan hệ xác định, biểu
hiện trong một hình thức vận động nhất
định và chỉ tồn tại trong một thời gian
nhất định.
- Đứng im là trạng thái đặc biệt của vận
động, đó là vận động trong thế cân
bằng, ổn định; vận động chưa làm thay
đổi cơ bản về chất, về vị trí, hình dáng,
kết cấu của sự vật.
Không gian và thời gian là những
hình thức tồn tại của Vật chất
+ Không gian là hình thức tồn tại của mọi
dạng vật chất ở một vị trí nhất định, có
một quảng tính (chiều cao, rộng, dài)
nhất định và trong các mối tương quan
nhất định (trước hay sau, trên hay dưới,
bên phải hay trái v.v...)
+ Thời gian là sự tồn tại của sự vật thể
hiện ở quá trình biến đổi: nhanh hay
chậm, kế tiếp và chuyển hóa v.v…
+ Tính chất của Không gian và Thời gian:
- Là những hình thức tồn tại của vật chất,
không tách khỏi vật chất nên không gian
và thời gian cũng có những tính chất
chung như vật chất; đó là tính khách
quan, vĩnh cửu, vô tận, vô hạn.
- Không gian có thuộc tính ba chiều (cao,
rộng, dài) còn thời gian chỉ có một chiều
(từ quá khứ đến tương lai), biểu hiện
hình thức tồn tại về quảng tính và quá
trình diễn biến của vật chất vận động.
c) Tính thống nhất vật chất của thế giới
- Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất
là thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc
lập với ý thức của con người.
- Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô tận,
vô hạn, không ai sinh ra và không bị mất đi.
- Mọi tồn tại của thế giới vật chất đều có mối
liên hệ kh.quan, th.nhất với nhau…và cùng
chịu sự chi phối của những qui luật phổ
biến của thế giới vật chất.
2. Ý THỨC
a) Nguồn gốc của ý thức
b) Bản chất và kết cấu của ý thức
a) Nguồn gốc của ý thức
Nguồn gốc tự nhiên:
+ Bộ óc con người:
- Bộ não người là một dạng vật chất
có tổ chức cao, có cấu trúc tinh vi và
phức tạp.
- Bộ não người là cơ quan vật chất
của ý thức, là tiền đề để có ý thức.
- Hoạt động ý thức chỉ diễn ra trong
bộ não người, trên cơ sở các quá trình
sinh lý thần kinh của bộ não.
