Chương 2: Sự trao đổi nước và dinh dưỡng khoáng

2. Vai trò c a nư c ñ i v i các ho t ñ ng sinh lý c a cây

2.1. Nư c trong cây và vai trò c a nó ñ i v i các ho t ñ ng sinh lý c a cây

Trong các t bào, mô c a cây ch a lư ng nư c r t l n (kho ng 3/4 kh i lư ng cây), bao

g m nư c t do và nư c liên k t. Hàm lư ng và t l hai d ng nư c này quy t ñ nh tr ng

thái ch t nguyên sinh, cư ng ñ , chi u hư ng trao ñ i ch t, kh năng sinh trư ng, phát

tri n và ch ng ch u c a cây. C th :

Nư c quy t ñ nh s n ñ nh c u trúc c a ch t nguyên sinh. Nư c t o màng thu hoá

bao quanh ch t nguyên sinh và tuỳ theo ñ thu hoá mà h keo nguyên sinh ch t tr ng

thái sol, coaxecva hay gel. Nh v y mà duy trì ñư c c u trúc và ho t tính c a keo nguyên

sinh ch t, quy t ñ nh m c ñ ho t ñ ng s ng, quy t ñ nh tính ch ng ch u c a keo nguyên

sinh ch t c a t bào và c a cây.

Nư c tham gia vào các ph n ng hóa sinh, các bi n ñ i ch t trong t bào. Nư c v a

là dung môi cho các ph n ng, v a là nguyên li u tham gia tr c ti p vào các ph n ng

trong cây. Ch ng h n, nư c cung c p ñi n t và H+ cho vi c kh CO2 trong quang h p,

tham gia oxi hóa nguyên li u hô h p, tham gia vào các ph n ng th y phân...

Nư c là dung môi hòa tan các ch t h u cơ và các ch t khoáng. Nư c liên quan ñ n

ñ pH c a dung môi, nh hư ng ñ n lư ng hoà tan các ch t trong môi trư ng nư c.

Nư c t o dòng v n chuy n các ch t trong t bào và gi a các t bào v i nhau, ñ n các

cơ quan trong toàn cơ th và tích lũy vào cơ quan d tr quy t ñ nh s hình thành năng

su t kinh t c a cây tr ng. Nư c t o nên dòng v n chuy n v t ch t, t o nên m ch máu lưu

thông trong cây như tu n hoàn máu ñ ng v t.

Nư c ñi u ch nh nhi t trong cây. Quá trình bay hơi nư c làm gi m nhi t ñ ñ c bi t

là c a b lá, ñ m b o ho t ñ ng quang h p và các ch c năng sinh lý khác ti n hành thu n

l i.

Nư c có ch c năng d tr trong cây. Th c v t ch u h n như các th c v t m ng nư c

có hàm lư ng nư c d tr l n. Hàm lư ng nư c liên k t trong cơ th th c v t này r t cao,

quy t ñ nh kh năng ch ng ch u c a chúng ñ i v i ñi u ki n b t thu n nh t là ch u nóng và

h n.

Nư c t o nên s c trương P trong t bào. Nh có s c trương P mà ñ m b o cho t bào

luôn tr ng thái trương nư c t o tư th thu n l i cho các ho t ñ ng sinh lý và sinh trư ng

phát tri n c a cây.

Nư c là thành ph n quan tr ng trong vi c duy trì s cân b ng t l O2/CO2 trong khí

quy n, thu n l i cho các ho t ñ ng s ng c a m i sinh v t thông qua quang h p c a cây.

Ð i v i t ng ch c năng sinh lý c th , nư c có vai trò ñ c trưng riêng.

a. Vai trò c a nư c ñ i v i quang h p

Nư c trong lá và trong t bào th c v t nói chung ñ u nh hư ng ñ n s hình thành và

kích thư c c a b máy quang h p. Nư c không ch là ngu n nguyên li u mà còn là ñi u

ki n ñ c bi t quan tr ng trong qua trình sinh t ng h p các ch t h u cơ quan tr ng – cơ s

cho vi c hình thành năng su t c a cây tr ng (hình 1.2).Thi u nư c gây s phân hu b

máy quang h p, làm suy thoái l c l p, phá hu m i liên k t gi a di p l c và protein...

Thi u nư c làm khí kh ng ñóng, h n ch s xâm nh p CO2 vào lá, ñ thu hoá c a ch t

nguyên sinh gi m làm ho t tính c a enzym RDP-cacboxylaza, t c ñ bi n ñ i các ch t

trong pha sáng và pha t i c a quang h p; các s n ph m quang h p không ñư c v n chuy n

ra kh i lá... làm gi m sút ho t ñ ng quang h p c a lá, th m chí c ch quang h p. Cây ñ

nư c, khí kh ng m , nh hư ng t t t i t c ñ xâm nh p CO2 vào lá cung c p cho quang

h p.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….37



Các thí nghi m ñ u cho th y

r ng: hàm lư ng nư c trong lá ñ t tr ng

thái bão hoà và thi u bão hoà m t ít (90

- 95%) thì quang h p ñ t c c ñ i. Tuy

nhiên, n u ñ thi u bão hoà nư c tăng

lên trên 10% thì quang h p b gi m sút.

Quang h p ng ng khi ñ thi u bão hoà

nư c trong lá tăng trên 30%.

Tuy nhiên, tuỳ theo kh năng

ch ng ch u h n c a cây mà m c ñ

gi m sút quang h p khác nhau. Th c

v t càng ch ng ch u h n t t thì quang

h p càng gi m ít hơn khi thi u nư c,

ví d : cây bông

r p cư ng ñ

quang h p gi m ch m và ch ng ng

khi ñ thi u bão hoà nư c lên t i >35%.

Chính vì v y, trong s n xu t c n có ch ñ tư i nư c h p lý cho cây tr ng ñ chúng có

ho t ñ ng quang h p t i ưu và tránh h n x y ra, nh t là trong th i kỳ hình thành cơ quan

kinh t .

b. Vai trò c a nư c ñ i v i s v n chuy n và phân b các ch t trong cây

Nư c nh hư ng ñ n quá trình v n

chuy n các ch t trong cây m nh nh t so v i

các y u t khác. Nư c quy t ñ nh t c ñ và

c chi u hư ng v n chuy n, phân b các

ch t trong cây b i nó v a là dung môi hoà

tan, v a là môi trư ng ñ các ch t này

ñư c v n chuy n. Các ch t vô cơ ñư c r

hút vào và v n chuy n trong m ch g

(xylem) theo hư ng chính là t r lên ng n.

Các ch t h u cơ ñư c t ng h p lá, v n

chuy n trong h m ch rây (libe, floem)

theo hư ng chính là t lá xu ng r và

hư ng khác là t i các cơ quan d tr như

c , qu , h t - khi các cơ quan này hình

Hình 2.2. Mô hình v n chuy n nư c, các

thành (hình 2.2).

ch t khoáng và các ch t ñư c t ng h p.

Khi thi u nư c thì t c ñ v n chuy n các v t ch t trên ñ u gi m. Các thí nghi m ñã

kh ng ñ nh r ng t c ñ dòng v n chuy n trong m ch libe gi m t 1/3- 1/2 l n khi thi u

nư c. N u thi u nư c nhi u s gây hi n tư ng ch y ngư c dòng: các ch t h u cơ l i v n

chuy n t cơ quan d tr , cơ quan tích lu ñ n cơ quan dinh dư ng. H u qu là cây sinh

trư ng kém, năng su t gi m, th m chí không cho năng su t.

Ví d : lúc lúa tr ch c mà g p h n thì h t b lép, l ng nhi u; khoai tây b h n thì ít c và

c nh ; ñ u, l c khi vào ch c mà thi u nư c thì h t không m y. Vì v y, vi c ñ m b o nhu

c u nư c cho cây tr ng ñ c bi t là giai ño n hình thành cơ quan kinh t là r t c n thi t,

b i ñây là m t y u t quy t ñ nh năng su t kinh t .

c. Vai trò c a nư c ñ i v i hô h p c a cây

Nư c là môi trư ng cho các ph n ng sinh hoá, là nguyên li u tr c ti p tham gia vào

các quá trình ôxi hoá trong hô h p. Hàm lư ng nư c trong mô nh hư ng r t m nh, có tính



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….38



quy t ñ nh t i cư ng ñ hô h p. Thi u nư c s làm tăng hô h p vô hi u, hi u qu s d ng

năng lư ng trong hô h p th p.

Tuy nhiên, m i quan h gi a cư ng ñ hô h p và hàm lư ng nư c trong mô là ph c

t p, ph thu c vào các lo i th c v t, các lo i mô khác nhau. Ch ng h n: cây m ng nư c,

m t s mô có cư ng ñ hô h p tăng khi mô héo. Ð i v i h t thì tuân theo qui lu t rõ ràng:

khi ñ m tăng thì thúc ñ y cư ng ñ hô h p tăng theo.

Ví d : h t lúa mì phơi khô trong không khí (hàm lư ng nư c còn kho ng10%) thì

cư ng ñ hô h p r t th p, khi ñ m h t tăng 14 - 15 % thì cư ng ñ hô h p tăng 4 - 5 l n.

Khi ñ m h t tăng lên ñ n 30-35% thì cư ng ñ hô h p c a h t tăng g p hàng nghìn l n.

C n lưu ý là m i quan h gi a hàm lư ng nư c trong mô và cư ng ñ hô h p có liên quan

khá ch t ch v i nhi t ñ .

d. Vai trò c a nư c ñ i v i dinh dư ng khoáng

S trao ñ i dinh dư ng khoáng trong cây là m t quá trình sinh lý r t ph c t p, ph

thu c r t nhi u vào các ñi u ki n khác nhau, trong ñó nư c là m t trong các y u t ñóng

vai trò quan tr ng.

Các ch t dinh dư ng khoáng

ñư c bón vào ñ t ho c phun lên

lá ñ u d ng ion hoà tan trong

nư c. Cây hút nư c, v n chuy n

nư c kèm theo hút khoáng và

v n chuy n khoáng vào cây

(hình 3.2). Hàm lư ng nư c

trong t bào, trong cây, trong

ñ t ñ u nh hư ng t i t c ñ

hút, v n chuy n b ñ ng và ch

ñ ng các ch t khoáng và ch t

dinh dư ng khác trong cây.

Thi u nư c, s hút và v n

chuy n khoáng ñ u gi m do t c

Hình 3.2: S v n chuy n các ch t khoáng và nư c

ñ dòng thoát hơi nư c (ñ ng

vào r cây

l c trên) b gi m.

e. Vai trò c a nư c ñ i v i sinh trư ng, phát tri n c a cây

Nư c luôn ñư c coi là ñi u ki n sinh thái t i c n thi t cho sinh trư ng, phát tri n c a

cây. Nư c nh hư ng t i t t c các giai ño n sinh trư ng, phát tri n c a cây nhưng m nh

nh t là giai ño n giãn (ñó chính là th i kỳ kh ng ho ng nư c c a cây). Ð c bi t m n c m

v i hàm lư ng nư c là s n y m m c a h t. Khi h t gi ng phơi khô còn kho ng 10 - 12 %

nư c thì ng ng sinh trư ng, h t tr ng thái ng ngh . H t hút nư c vào, ñ t ñ m h t

kho ng 50 - 60 % s phát ñ ng sinh trư ng và n y m m.

Cây sinh trư ng, phát tri n thu n l i nh t khi ñ nư c. Song, ph i lưu ý: n u cây luôn

bão hoà nư c s d n ñ n kéo dài th i kỳ sinh trư ng, phát tri n dinh dư ng, cây ch m ra

hoa; n u cây b thi u nư c (b h n) thì th i kỳ sinh trư ng, phát tri n dinh dư ng rút ng n,

cây ra hoa, qu s m.

Cây b thi u nư c do b t kỳ nguyên nhân nào, dù là h n ñ t (do ñ t thi u nư c), h n

không khí (do ñ m không khí quá th p) hay h n sinh lý (do tr ng thái sinh lý c a cây

không cho phép cây hút ñư c nư c) ñ u nh hư ng x u t i t t c các ch c năng sinh lý c a

cây, làm là cây sinh trư ng, phát tri n ch m, th m chí ng ng sinh trư ng. Bi u hi n ñ u

tiên, rõ nh t khi cây b thi u nư c là cây b héo, rũ, sau ñó lá d n m t màu xanh do di p l c

b phá hu . Khi cây b héo, dù là héo t m th i hay héo lâu dài ñ u có h i. Ð c bi t, héo lâu

dài gây tác h i nghiêm tr ng t i sinh trư ng, phát tri n c a cây. Do ñó, c n xác ñ nh ch ñ



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….39



tư i h p lý cho t ng lo i cây tr ng tránh b héo. Khi b héo, ph i tìm nguyên nhân gây héo ñ

có bi n pháp kh c ph c.

Có th mô t tóm t t vai trò c a nư c trong

m i quan h h u cơ v i các ho t ñ ng s ng

trong cây theo hình 4.2.

f. Vai trò c a nư c ñ i v i kh năng ch ng

ch u các ñi u ki n ngo i c nh b t thu n

Hàm lư ng, t l nư c t do và liên k t

trong cây, các d ng nư c mao qu n, nư c

màng, nư c tr ng l c trong ñ t không ch nh

hư ng t i các ho t ñ ng sinh lý c a cây mà còn

có quan h khá ch t ch t i kh năng ch ng

ch u các ñi u ki n ngo i c nh b t thu n c a

cây.

Lư ng nư c t do trong các t bào c a cây

cao thì cư ng ñ trao ñ i ch t trong cây di n ra

m nh và theo hư ng t ng h p, cây sinh trư ng

t t. Nhưng ngư c l i, chúng l i ch ng ch u rét,

h n, m n kém nên d b t n thương, th m chí

ch t và r ng.

Nư c liên k t trong ch t nguyên sinh t o

nên ñ b n v ng c a keo nguyên sinh ch t nên nó có vai trò quan tr ng trong vi c quy t

ñ nh kh năng ch ng ch u c a cây. T l nư c liên k t càng cao thì cây càng ch ng ch u t t

v i các ñi u ki n ngoai c nh b t l i như: ch ng ch u nóng, h n, m n.. Cây xương r ng

s ng ñư c trong ñi u ki n r t nóng và khô h n c a sa m c là do t l hàm lư ng nư c liên

k t chi m 2/3 hàm lư ng nư c trong chúng. Tuy nhiên, cây sinh trư ng kém.

Vì lý do nào ñó làm cây thi u nư c, nói cách khác là cây b h n gây nh hư ng x u ñ n

ho t ñ ng c a các ch c năng sinh lý và sinh trư ng, phát tri n nói chung c a cây. T ñó,

nh hư ng x u ñ n s c s ng và kh năng ch ng ch u các lo i b nh h i c a cây. Hi n tư ng

này bi u hi n khá rõ khi s thay ñ i ñ m ñ t x y ra ñ t ng t (quá thi u ho c quá dư th a

nư c, ñ t b ng p, úng) ho c b váng ch t làm ñ t thi u dư ng khí. các ñi u ki n trên,

sinh trư ng, phát tri n và ho t ñ ng c a b r (nh t là v i các cây có r ăn sâu) b nh

hư ng x u nhưng l i r t thu n l i cho vi c phát sinh, phát tri n m t s lo i b nh như b nh

l c r , cu n lá cây h cà (ví d : cà chua xuân hè).

2.2. Cơ s sinh lý c a vi c tư i nư c h p lý cho cây

Ð các ch c năng sinh lý c a cây di n ra thu n l i, hài hoà t o ñi u ki n cho cây sinh

trư ng, phát tri n t t và cho năng su t cao c n ph i có m t ch ñ nư c thích h p cho cây.

Nói cách khác là ph i ñi u ch nh ch ñ nư c (tư i và tiêu nư c h p lý) theo nhu c u sinh

lý c a cây.

M i lo i cây tr ng, m i th i kỳ sinh trư ng khác nhau, cây có nhu c u nư c khác

nhau tuỳ thu c vào các ho t ñ ng sinh lý c a th i kỳ ñó. Hai quá trình hút nư c và thoát

hơi nư c có liên quan tr c ti p ñ n hàm lư ng nư c trong cây và lư ng nư c cây c n. Ð

tư i nư c h p lý cho cây, trư c h t c n xác ñ nh ñư c nhu c u nư c c a cây, xác ñ nh th i

ñi m tư i và phương pháp tư i thích h p.

a. Xác ñ nh nhu c u nư c c a cây

Nhu c u nư c c a cây chính là lư ng nư c t ng s và trong t ng th i kỳ sinh trư ng mà

cây c n ñ có năng su t t i ña. Ði u ñó cũng có nghĩa là năng su t cây tr ng có liên quan

ch t ch v i lư ng nư c ñư c cung c p. Có th i kỳ ñ c bi t mà n u thi u nư c s nh

hư ng nghiêm tr ng ñ n ñ i s ng c a cây và năng su t, ph m ch t cu i cùng c a s n ph m



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….40



thu ho ch. Các nhà nghiên c u v ch ñ nư c c a cây g i ñó là th i kỳ kh ng ho ng nư c

c a cây. Nhu c u nư c thay ñ i tuỳ thu c t ng lo i cây tr ng và các giai ño n sinh trư ng

khác nhau. Nhìn chung, nhu c u nư c c a cây tăng d n theo ñ l n c a cây và ñ t t i ña

khi cây có kh i lư ng thân lá và b m t phát tán nư c l n nh t, sau ñó gi m d n. Theo các

nhà thu nông thì trung bình m i ngày các cây tr ng như lúa, ngô, lúa mì, rau c n t 30 60 m3 nư c/ha.

Trong m t gi ñã có t 10 ñ n

100% lư ng nư c trong cây ñã ñ i

m i. Các lo i cây l y h t thư ng có

nhu c u nư c nhi u nh t th i kỳ

hình thành cơ quan sinh s n. Các

cây l y c có nhu c u nư c nhi u

nh t th i kỳ sinh trư ng (phình

to) c a c . D a vào nhu c u nư c

c a cây có th d tính ñư c t ng

lư ng nư c c n tư i trên m t di n

tích gieo tr ng c a m t cây tr ng

nào ñó tuỳ theo th i v . Có th mô

ph ng m i quan h gi a nhu c u

nư c c a cây (lư ng nư c cây hút

vào) và lư ng nư c cây ñã th c

hi n thoát hơi nư c như hình 5.2

Có nhi u quan ñi m khác nhau trong vi c xác ñ nh nhu c u nư c c a cây (lư ng nư c

cây c n):

Quan ñi m 1: Xác ñ nh nhu c u nư c c a cây b ng cách xác ñ nh lư ng nư c cây hút

vào ho c lư ng nư c cây ñã cho bay hơi ñi thông qua vi c xác ñ nh s thay ñ i kh i lư ng

cây ho c b ph n cây trư c và sau khi thí nghi m.

Quan ñi m 2: Xác ñ nh nhu c u nư c c a cây thông qua m t s ch tiêu nghiên c u

v s thoát hơi nư c như: cư ng ñ thoát hơi nư c, h s thoát hơi nư c, hi u su t thoát

hơi nư c ho c thoát hơi nư c tương ñ i.

+ Cư ng ñ thoát hơi nư c: tính b ng lư ng nư c bay hơi ñi (gam ho c kilôgam) trên

m t ñơn v di n tích lá (dm2 ho c m2) trong m t ñơn v th i gian (phút ho c gi ). Cây có

b n lá r ng (di n tích b m t phát tán nư c l n), cây ñang giai ño n ho t ñ ng s ng

m nh, cây s ng trong ñi u ki n nhi t ñ cao, ánh sáng m nh khô h n v.v thư ng có cư ng

ñ thoát hơi nư c l n, dao ñ ng trong ph m vi 15 - 250 g/m2 lá/gi .

+ H s thoát hơi nư c kl: tính b ng lư ng nư c bay hơi ñ t o nên m t ñơn v ch t

khô. Ch tiêu này cho bi t nhu c u nư c c a cây tr ng trong vi c hình thành nên năng su t.

Do v y, ngư i ta có th d a vào năng su t ñ d ñoán nhu c u nư c c a cây.

H s thoát hơi nư c thay ñ i tùy thu c vào gi ng cây tr ng và ñi u ki n ngo i c nh.

Các cây C3 có h s thoát hơi nư c l n hơn cây C4: lúa là 680 (C3), khoai tây là 640 (C3),

ngô là 170 (C4), rau d n là 300(C4)...

+ Hi u su t thoát hơi nư c: tính b ng s gam ch t khô t o nên khi bay hơi m t kg

nư c. Có th xác ñ nh lư ng ch t khô hình thành trong t ng giai ño n ho c trong c chu kỳ

s ng c a cây mà xác ñ nh nhu c u nư c c a cây trong t ng giai ño n ho c c a c chu kỳ

s ng ñó c a cây.

+ Thoát hơi nư c tương ñ i: là t s gi a lư ng nư c thoát ñi qua b m t lá so v i

lư ng nư c bay hơi qua m t thoáng có cùng di n tích trong cùng m t th i gian bay hơi.



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….41



Tuy nhiên, ch tiêu này ch u nh hư ng r t l n c a ñi u ki n ngo i c nh nên trong th c

nghi m ít ñư c s d ng.

Trong các ch tiêu trên, vi c xác ñ nh cư ng ñ thoát hơi nư c ñư c coi là phương pháp

có tính thuy t ph c hơn c (vì > 99% lư ng nư c cây hút vào ñ u bay hơi qua khí kh ng

n m l p bi u bì lá, ch còn lư ng r t nh dùng ñ xây d ng các b ph n c a cây).

Quan ñi m 3: Xác ñ nh nhu c u nư c c a cây d a theo ñ thi u h t bão hoà không

khí:

Theo Anpachiep (Nga), ñ xác ñ nh lư ng nư c c n c a cây có th d a vào ñ thi u h t

ñ m bão hoà không khí (trong th i kỳ sinh trư ng c a cây) và h s ñư ng cong sinh h c

theo công th c:

E = K .Σ D

Trong ñó: E: Lư ng nư c cây c n (mm)

K: H s ñư ng cong sinh h c.

Σ D: T ng thi u h t bão hoà không khí (mm Hg)

ñây, K ñư c xác ñ nh b ng t s gi a lư ng nư c c n th c t c a cây và lư ng thi u

h t ñ m bão hoà không khí. Ð i lư ng này ñư c xác ñ nh trong cùng m t th i gian ñ i

v i t ng th i kỳ sinh trư ng ho c trong th i gian 10 ngày m t k t lúc gieo tr ng ñ n khi

thu ho ch trong nh ng ñi u ki n khí h u c th và ñ m ñ t thích h p cho cây tr ng. H

s K thay ñ i theo th i gian sinh trư ng c a cây ho c t th i ñi m này ñ n th i ñi m khác

do nhi u nguyên nhân như: s tăng thêm v kh i lư ng cây tr ng; giai ño n sinh trư ng,

phát tri n c a cây; tình tr ng b m t ñ t ñư c che ph khác nhau; t c ñ và kh i lư ng

nư c bay hơi; s thay ñ i th i ti t khí h u qua các giai ño n sinh trư ng, phát tri n c a

cây. Thông thư ng, ñ có ñư ng cong sinh h c trung bình c n có s li u nghiên c u trong

4 - 5 năm (trong ñó có s li u c a năm khô h n, năm mưa nhi u và năm trung bình) B ng

2.1. là h s ñư ng cong sinh h c c a cây ngô và cây khoai tây ñư c xác ñ nh

B ng 1.2. H s ñư ng cong sinh h c trung bình K c a cây ngô và khoai tây

Th i

Lo i

gian

cây tr ng

quan sát



Th t 10 ngày m t l n theo th i gian sinh trư ng



Trung

bình



1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11

4 năm Ngô

0,37 0,43 0,53 0,57 0,58 0,59 0,60 0,59 0,55 0,50 0,50 0,56

5 năm Khoai tây 0,55 0,56 0,57 0,61 0,63 0,69 0,73 0,68 0,63 0,13

0,61

b. Xác ñ nh th i ñi m tư i nư c thích h p cho cây:

Vi c tư i nư c cho cây ph i d a vào yêu c u sinh lý c a cây t c là ch tư i khi cây có

nhu c u. Có nhi u quan ñi m khác nhau v v n ñ này. C th , có th d a vào:

+ Ngo i hình: khi quan sát cây tr ng có d u hi u héo hay khi màu s c lá thay ñ i, sinh

trư ng, phát tri n kém là cây có bi u hi n thi u nư c, cây c n ñư c tư i nư c. Tuy nhiên,

ch tiêu này không chính xác vì: khi cây ñã có bi u hi n ngo i hình thì các ho t ñ ng sinh

lý, sinh hoá bên trong cây ñã b vi ph m nghiêm tr ng.

+ H s héo q c a ñ t: t c d a vào lư ng nư c còn l i trong ñ t mà cây không hút

ñư c, cây héo thì tư i. Ch tiêu này cũng không chính xác vì khi ñ t ñ t t i h s héo q thì

có nghĩa cây cũng ñã hút t i phân t nư c cu i cùng mà cây có kh năng l y ñư c (lư ng

nư c còn l i ch là nư c ng m).

+ Các ch tiêu sinh lý: ñ m c a khí kh ng, n ng ñ d ch bào, áp su t th m th u, s c

hút nư c c a lá cây và th nư c trong cây... Các ch tiêu này khá nh y v i tr ng thái nư c

trong cây:

- Ð ñóng m khí kh ng: n u khí kh ng ñóng ch ng t cây ñang thi u nư c, c n tư i

và ngư c l i. Vì v y, có th quan sát nhanh trên kính hi n vi ñ xác ñ nh ñ m c a khí

kh ng, qua ñó bi t cây ñang c n nư c hay không. Song, c n lưu ý 2 trư ng h p ngo i l :

khi mưa kéo dài (t bào khí kh ng bão hoà nư c nhưng v n ñóng) và khi n ng nóng kéo

dài (t bào khí kh ng thi u nư c nhưng v n m ).



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….42



- N ng ñ d ch bào, áp su t th m th u và s c hút nư c r t d thay ñ i khi hàm lư ng

nư c thay ñ i. Theo Dobrunop thì n ng ñ d ch bào có th coi là ch s thích h p ñ ñánh

giá nhu c u nư c c a cây. Xác ñ nh ñư c n ng ñ d ch bào (Cdb), có th xác ñ nh ñư c áp

su t th m th u (π). T ñó, suy ra s c hút nư c (S) và th nư c (Ψw) c a cây.

Khi Cdb th p, π th m th u nh : bi u hi n cây ñ nư c, chưa c n tư i; khi Cdb cao, π

th m th u cao: bi u hi n cây thi u nư c, c n tư i..

Khi S tăng cao thì Ψw trong cây th p: ch ng t cây thi u nư c, c n tư i. Ngư c l i, khi

S gi m th p thì Ψw trong cây cao, bi u hi n cây ñ nư c, chưa c n tư i.

N ng ñ d ch bào (mol) g n ñúng ñư c xác ñ nh b ng phương pháp co nguyên sinh,

tính b ng trung bình c ng c a hi u s gi a n ng ñ b t ñ u gây co nguyên sinh ch t và

n ng ñ chưa gây co nguyên sinh k sát nó.

Cdb b t ñ u gây co NSC + Cdb chưa gây co NSC k sát nó

Cdb =

2

Áp su t th m th u ñư c tính theo công th c c a Vant Hoff:

π (atm) = R.T.C.i

π: áp su t th m th u c a dung d ch (atm)

Trong ñó:

T: nhi t ñ tuy t ñ i (to + 273)

C: n ng ñ dung d ch (mol/lit)

R: h ng s khí = 0,082

i: m c ñ ñi n ly và i = 1 + α (n - 1)

α: là h s ñi n ly

n: là s ion phân ly, ví d NaCl có n = 2, saccaroza có n = 1.

S c hút nư c S (atm) =



π - P. Khi t



bào cây bão hòa nư c ho c ñ nư c hoàn toàn thì



π



= P. Khi t bào héo hoàn toàn (x y ra khi t bào không th hút nư c t bên ngoài,

nguyên nhân do m n, pH...). Tư i nư c d a theo ch tiêu sinh lý là cách tư i nư c tiên ti n

hi n ñang ñư c các nư c có n n nông nghi p tiên ti n s d ng.

c. Xác ñ nh phương pháp tư i thích h p:

Có nhi u phương pháp tư i: tư i trên m t ñ t (bao g m: tư i ng p, tư i tràn, tư i rãnh,

tư i d i, tư i phun mưa, tư i nh gi t) và tư i ng m.

Tư i ng p, tư i tràn

Tư i ng p, tư i tràn t c là ñưa nư c vào ph tràn, ng p m t ru ng. M c nư c ng p

thư ng t 5 - 15 cm tuỳ lo i cây.

Phương pháp này thư ng s d ng cho cây lúa và m t s cây trông c n nhi u nư c như

cói, m t s cây th c ăn gia súc ho c áp d ng trong trư ng h p c n r a m n. và ch ñ ng

v th y l i.

Phương pháp này có nhi u ưu ñi m như: ñi u hoà ñư c nhi t ñ trong ru ng, kìm hãm

ñư c sinh trư ng, phát tri n c a c d i, gi m b t n ng ñ các ch t có h i trong t ng canh

tác. Tuy nhiên, tư i ng p cũng có m t s như c ñi m như: gi m ñ thoáng khí trong ñ t,

h n ch ho t ñ ng c a các vi sinh v t cũng như quá trình phân gi i các ch t h u cơ, nh

hư ng x u t i tính ch t v t lý và ñ phì c a ñ t. Tư i tràn liên t c còn r a trôi ñ t màu và

phân bón. M t khác, tư i ng p thư ng xuyên có th d n ñ n làm tăng m c nư c ng m

trong ñ t, d gây tái m n cho ñ t.

Do v y, ñ i v i nh ng cây tr ng c n nư c thư ng xuyên, vi c tư i ng p, tư i tràn là

bi n pháp tích c c, song c n có bi n pháp ñi u ch nh k thu t tư i thích h p ñ h n ch

nh ng tác h i c a hi n tư ng ng p nư c gây nên. Ch ng h n, khi tư i ng p cho lúa c n

chú ý: luôn gi cho m t ru ng m t l p nư c v a ñ theo nhu c u c a cây mà ch ñ tư i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….43



ñã qui ñ nh, không ñ ch t dinh dư ng, phân bón b r a trôi và xói mòn ñ t ho c tái m n;

chú ý k t h p làm c , s c bùn và có h th ng tư i tiêu nư c ch ñ ng.

Tư i rãnh

Phương pháp tư i rãnh thư ng s d ng v i các cây màu, cây tr ng theo hàng r ng, theo

lu ng như ngô, khoai (khoai tây, khoai lang), mía v.v... Tư i rãnh là hình th c ñưa nư c

vào theo rãnh lu ng, nư c th m d n vào ñ t theo l c mao d n và m t ph n theo tr ng l c

ng m xu ng ñáy rãnh. Phương pháp tư i này có ưu ñi m là không gây k t váng l p ñ t

m t, k t c u ñ t không b phá v ; ch ñ nư c, không khí và ch t dinh dư ng ñư c ñi u

ti t thích h p, không b r a trôi. Do v y, tư i rãnh ñư c coi là phương pháp tư i thích h p

nh t cho các cây ưa m, thu n l i cho sinh trư ng, phát tri n c a cây.

Có th tư i rãnh h và tư i rãnh kín. Tư i rãnh h là hình th c tư i mà không gi l i

nư c trong rãnh sau khi ng ng tư i. Ki u tư i này ñòi h i th i gian tư i dài ñ nư c k p

th m ñ u vào trong ñ t mà không gây ng p, thích h p cho các vùng ñ t có ñ d c ít. Tư i

rãnh kín có th gi nư c l i trong rãnh lâu hơn ñ nư c th m d n vào ñ t.

Tư i d i

Ru ng tư i d i ñư c chia theo theo băng, theo d i. Ki u tư i này t o nên l p nư c

m ng (5 - 6 cm) ch y men theo ñ d c c a d i ñ t và th m d n vào ñ t. Tư i d i kh c

ph c ñư c nhi u như c ñi m c a tư i ng p như không t n nhi u nư c, không bào mòn và

phá v k t c u ñ t. Ð m ñ t ñ ng ñ u, ñ t ít b bào mòn, r a trôi, ít k t váng ch t. Tư i

d i dùng cho các cây tr ng hàng h p như ñay, v ng, l c ñ .

Tư i phun mưa, phun sương

Phương pháp tư i này có nhi u ưu ñi m như làm ñ t m ñ ng ñ u, tăng ñ m không

khí g n m t ñ t, gi m b c hơi b m t ñ t. Tư i phun mưa v a làm s ch b i, v a giúp cây

có th hút thu nư c b ng c b m t thân, lá, r , ñi u hoà nhi t ñ b m t lá và ti u khí h u

ñ ng ru ng cho c qu n th cây tr ng, t o ñi u ki n thu n l i cho sinh trư ng c a cây. M t

khác, b ng cách tư i này có th dùng ng d n nư c tư i, gi m b t di n tích mương tư i,

ti t ki m ñư c lư ng nư c tư i (b ng m t n a so v i các phương pháp tư i khác). Tuy

nhiên phương pháp này có h n ch là ph i ñ u tư thi t b , k thu t cao, s c cơ gi i nhi u.

Các nư c nông nghi p tiên ti n, các cơ s trong nư c có ñi u ki n cơ s v t ch t có th

xây d ng h th ng phun mưa áp l c cao ñ phun mưa xa, máy phun mưa áp l c th p ñ

phun mưa g n thu n l i cho vi c ñi u ch nh ch ñ tư i và nâng cao hi u su t tư i.

Phương pháp tư i phun mưa, phun sương thư ng s d ng v i các lo i rau, hoa và m t s

cây tr ng khác khi có ñi u ki n v thi t b tư i.

Tư i nh gi t

Tư i nh gi t là hình th c dùng h th ng ng d n ñ cung c p nư c (b ng cách nh t

t ) ñ n t ng g c cây v a ñ theo nhu c u c a cây. Phương pháp này ti t ki m nư c, th m

chí có th s d ng c nư c hơi m n ñ tư i cho cây mà không gây h i cây. Tuy nhiên,

phương pháp tư i này ñòi h i ph i ñ u tư cao v các trang thi t b tư i. Thư ng s d ng

v i các vùng thi u nư c cho các cây công nghi p, cây ăn qu , cây rau nhưng không thích

h p ñ i v i cây ngũ c c.

Tư i ng m

Tư i ng m là hình th c cho nư c vào h th ng ng chôn ng m dư i ñ t và t ñó nư c

th m d n lên l p ñ t phía trên nh h mao d n c a ñ t. Phương pháp này thích h p v i

nh ng nơi ñ t có kh năng th m nư c mao qu n t t và l p ñ t dư i ch t, th m nư c

kém. Phương pháp tư i này có ưu ñi m là gi ñư c l p ñ t m t tơi x p, không b váng,

không b dí ch t, ñ t gi m dư c lâu và thu n l i cho cơ gi i hoá cũng như các công vi c

khác trên ñ ng ru ng. H n ch c a phương pháp tư i này là l p ñ t m t d b thi u nư c,

không thu n l i cho cây tr ng giai ño n m c m m ho c còn nh , chưa có b r phát

tri n. M t khác, phương pháp tư i này cũng ñòi h i ph i ñ u tư cao, ph i có k thu t x lý

l ng ñ ng bùn, t c ng d n nư c và h n ch s th m l u nư c xu ng dư i. nh ng vùng



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….44



ñ t m n, vi c tư i ng m d gây hi n tư ng ñ y mu i khoáng lên l p ñ t m t gây h i cho

cây tr ng.

Tùy theo t ng lo i cây tr ng, ñ t ñai, ñ a hình, ñi u ki n cung c p nư c và cơ s v t

ch t mà xác ñ nh phương pháp tư i thích h p và có hi u qu nh t.

2.3. ng d ng c a tư i nư c cho cây tr ng trong s n xu t

S sinh trư ng, phát tri n c a cây ph thu c ch y u vào s cung c p nư c. Do v y,

trong su t chu kỳ s ng c a mình, t lúc gieo tr ng ñ n khi thu ho ch lúc nào cây tr ng

cũng c n nư c. Song, trong t nhiên nư c phân b không ñ u, dao ñ ng r t ph c t p c v

không gian và th i gian nên không ñáp ng ñư c nhu c u nư c c a cây tr ng trong h

th ng luân canh. N u ch trông ch vào nư c mưa và nư c ng m thì thư ng không ch

ñ ng th i v . M t khác, lư ng nư c t nhiên quá nhi u (do mưa nhi u, mưa t p trung,

nư c d n ch trũng) ho c quá ít (do h n hán kéo dài, ñ a hình cao) so v i nhu c u c a cây

thì d gây úng ho c h n cho cây. C hai h u qu này ñ u là nh ng nguyên nhân làm cây

sinh trư ng, phát tri n không bình thư ng, năng su t gi m, ñ t tr ng d n b gi m ñ phì

nhiêu.

Ði u ch nh ch ñ nư c h p lý cho cây tr ng b ng cách ch ñ ng tư i, tiêu nư c luôn

ñư c coi là bi n pháp thu l i hàng ñ u. Tư i nư c nh m ñáp ng k p th i theo nhu c u

sinh lý c a cây là m t bi n pháp k thu t quan tr ng ñ tăng v , tăng năng su t, ph m ch t

cây tr ng và nâng cao ñ phì c a ñ t. Trên cơ s c a bi n pháp này s phát huy ñư c tác

d ng c a các bi n pháp k thu t khác như làm ñ t, bón phân, b trí th i v v.v. nh m nâng

cao hi u qu c a chúng trong s n xu t nông nghi p. M i loài cây, m i lo i ñ t tr ng, ñi u

ki n canh tác, th i ti t, khí h u khác nhau c n có ch ñ tư i khác nhau m i ñ m b o s

cân b ng nư c trong ñ t, trong cây. Hi u ñư c vai trò c a tư i nư c ñ i v i ñ t tr ng, s

thay ñ i c a ti u khí h u ñ ng ru ng và v i qu n th cây tr ng s xác ñ nh ñư c ch ñ

tư i h p lý, có hi u qu .

a. Tác ñ ng c a tư i nư c t i cây tr ng và ñ t tr ng:

Làm thay ñ i các ñ c tính lý, hoá, sinh h c c a ñ t tr ng:

Các nhà nghiên c u v th như ng và thu nông ñã kh ng ñ nh: nư c là m t trong

nh ng nhân t quan tr ng trong vi c hình thành và chi ph i các ñ c tính v t lý, hoá h c c a

ñ t. Chính s di chuy n nư c trong ñ t có ch a các ch t vô cơ, h u cơ khác nhau ñã t o

nên các t ng trong ph u di n ñ t. Ð ch t, ñ trương, ñ d o, ñ dính, ñ phì, kh năng xói

mòn v.v ñ u b nư c chi ph i. Theo Burôva thì khi tư i nư c v i ñ m 50 - 60% ñ m

ñ t t i ña thì s c liên k t, s c dính hút c a h t ñ t n m trong gi i h n thích h p cho vi c

làm ñ t b ng cơ gi i. Tư i nư c làm tăng c p h t ñ t có kích thư c t 1 - 5 mm thích h p

cho s sinh trư ng c a cây tr ng.

Nh ñ c trưng c u t o lư ng c c c a nư c (m t ñ u mang ñi n âm là O2-, m t ñ u

mang ñi n dương là 2H+) mà có kh năng liên k t v i nhau và h p ph trên m t keo ñ t t o

màng thu hoá. Chính ñ c ñi m này mà nư c ñư c ñ t gi l i b ng nh ng l c khác nhau

ñ t o nên các d ng nư c khác nhau trong ñ t như nư c liên k t hoá h c, nư c h p ph ,

nư c t do. Trong các lo i nư c trên, nư c t do (g m nư c mao qu n và nư c tr ng l c)

là d ng nư c không b gi ch t trong ñ t nên di chuy n d dàng. Ð c bi t, nư c mao qu n

có th di chuy n theo nhi u hư ng khác nhau theo h th ng mao qu n dày ñ c gi a các h t

ñ t nên cây tr ng d hút thu và là ngu n cung c p nư c ch y u cho cây. Tư i nư c ñã

cung c p thêm lư ng nư c t do cho ñ t, làm tăng th nư c trong ñ t giúp cây d hút và

v n chuy n vào cây thu n l i.

Nư c tư i có th làm thay ñ i hoá tính c a ñ t. Nư c có kh năng hoà tan các ch t

dinh dư ng tích lu trong ñ t cùng v i m t s ch t khác trong khí quy n như N2, CO2,

NH3, NO2, mu i, cát b i ñư c nư c mưa hoà tan và cu n xu ng ñ t t o nên dung d ch

ñ t. Dung d ch ñ t là y u t quan tr ng không ch tham gia tr c ti p vào quá trình hình

thành ñ t, vào các ph n ng lý, hoá, sinh h c trong ñ t, mà còn quy t ñ nh pH ñ t, kh



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….45



năng ñ m, tính ôxy hoá kh c a ñ t và trao ñ i dinh dư ng c a cây tr ng. Tư i nư c

h p lý t o ñ m ñ t và n ng ñ dung d ch ñ t, pH thích h p cho các vi sinh v t ñ t

ho t ñ ng phân gi i các ch t h u cơ khó tiêu thành các ch t dinh dư ng d tiêu cho cây

tr ng hút thu thu n l i. Tuy nhiên, n u tư i nư c không h p lý, ngu n nư c tư i không

ñ m b o s d n ñ n nh ng bi n ñ i như tăng ñ m n, b r a trôi, gây xói mòn v.v có

h i cho ñ phì c a ñ t và cây tr ng.

Nh có t nhi t cao, nhi t dung l n nên nư c tư i có kh năng ñi u hoà nhi t ñ ñ t.

Mùa nóng, ñ t có ñ m thích h p có nhi t ñ ñ t th p hơn. Vi c tư i nư c cho ñ t khô

còn ñi u hoà s chênh l ch nhi t ñ gi a ñ t và không khí, gi a ngày và ñêm: nhi t ñ ñ t

tăng ch m vào ban ngày, gi m ch m hơn vào ban ñêm. Nh v y, r cây sinh trư ng, phát

tri n thu n l i, ch m b già hoá, h lông hút ít b h i hơn, thu n l i cho vi c hút nư c và

hút khoáng c a cây.

Làm thay ñ i ti u khí h u ñ ng ru ng

Ð m và nhi t ñ không khí g n m t ñ t là hai y u t ch u nh hư ng m nh nh t khi

ñ t ñư c tư i nư c. Ð m ñ t khác nhau, kh năng h p thu nhi t c a ñ t cũng khác nhau

d n ñ n s thay ñ i v nhi t ñ ñ t cũng như nhi t ñ c a không khí sát m t ru ng. Ð t

ñư c tư i có ñ m cao hơn nhưng nhi t ñ ñ t l i th p hơn so v i ñ t không ñư c tư i.

Ði u này có nh hư ng l n ñ n ho t ñ ng thoát hơi nư c c a cây - m t trong các ñ ng l c

chính c a hút nư c, hút khoáng, v n chuy n nư c, v n chuy n khoáng b ñ ng (ví d : s

hút silic c a cây lúa).

Cũng c n lưu ý ñ n phương pháp tư i. Phương pháp tư i khác nhau s cho k t qu

ti u khí h u ñ ng ru ng khác nhau.

nh hư ng ñ n sinh trư ng, phát tri n, năng su t và ph m ch t cây tr ng.

Nư c, không khí, các ch t khoáng, nhi t ñ , ánh sáng là nh ng y u t sinh thái quan

tr ng ñ i v i sinh trư ng, phát tri n c a cây; trong ñó, nư c luôn ñư c coi là y u t nh

hư ng m nh nh t. Ð ñ m b o cho t t c các ch c năng sinh lý c a cây ho t ñ ng bình

thư ng, trư c h t cây ph i ñ nư c. Do v y, cây luôn c n kh i lư ng nư c r t l n. Ð t

ñư c tư i, ñ m b o ñ m ñ ng ru ng t i ưu và ñi u hoà ñư c ti u khí h u ñ ng ru ng.

Ðáp ng ñư c nhu c u nư c h p lý cho t ng giai ño n sinh trư ng, phát tri n c a t ng lo i

cây tr ng trong t ng mùa v , ñi u ki n canh tác, ñ t ñai, th i ti t, cây s sinh trư ng, phát

tri n thu n l i.

Cây b thi u nư c do b t kỳ nguyên nhân nào, dù là h n ñ t, h n không khí hay h n sinh

lý ñ u nh hư ng x u t i t t c các ch c năng sinh lý c a cây làm cây sinh trư ng, phát

tri n ch m, th m chí ng ng sinh trư ng. Thi u nư c, h th ng lông hút r t d b t n

thương, th m chí b ch t nh hư ng x u t i s hút nư c, hút khoáng c a cây. Thi u nư c,

thi u ch t dinh dư ng, quá trình th ph n, th tinh không th c hi n ñư c, qu không hình

thành, h t lép và qu b r ng. H th ng v n chuy n và phân ph i v t ch t trong cây b t c

ngh n làm gi m năng su t kinh t và ph m ch t s n ph m thu ho ch. Vì v y, c n xác ñ nh ch

ñ tư i nư c ñ và h p lý cho cây.

b. Xác ñ nh lư ng nư c c n tư i h p lý

Ð ñ m b o lư ng nư c thích h p cho cây thì ngoài vi c ch n ñoán ñư c nhu c u nư c

c a cây còn ph i quan tâm ñ n lư ng nư c b thoát ñi do bay hơi trên m t ru ng.

B c hơi nư c là quá trình t t y u x y ra trong t nhiên, nó không nh hư ng tr c ti p

t i s sinh trư ng c a cây nhưng nh hư ng tr c ti p lư ng nư c tư i và nhu c u c n tư i

nư c c a cây trên ñ ng ru ng. Lư ng nư c b c hơi qua kho ng tr ng tuỳ thu c vào m t ñ

cây, kho ng cách gi a các cây, tán cây và b chi ph i b i ñi u ki n th i ti t, khí h u, k

thu t canh tác và ñ a ch t thu văn c a t ng vùng. Nhi t ñ càng cao, m ñ không khí

càng th p, gió càng m nh càng làm tăng lư ng b c hơi qua kho ng tr ng. M t ñ cây cao,

tr ng dày, tán cây r m, ñ t ñư c x i xáo và bón phân h u cơ, ñ t ñư c che ph ñ u có tác

d ng làm gi m lư ng nư c th t thoát do b c hơi. Vì v y, xác ñ nh lư ng nư c bay hơi qua



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….46



b m t lá (chi m kho ng 99% lư ng nư c cây hút vào) và lư ng nư c b c hơi qua kho ng

tr ng m t ru ng là các thông s ph n ánh tương ñ i ñ y ñ trong vi c xác ñ nh lư ng nư c

c n tư i. Ðây là v n ñ r t ph c t p b i c hai thông s này ñ u ph thu c nhi u vào lo i

cây tr ng, kh năng gi m ñ ng ru ng, ñi u ki n canh tác, ñi u ki n th i ti t, khí h u

(nhi t ñ , ñ m không khí, gió v.v). Các nhà nghiên c u v ch ñ tư i nư c cho cây

tr ng ñã ñưa ra công th c tính các thông s trên như sau:

ET = Kc (ETp) (mm).

Trong ñó: - ET (Evapotranspiration potential) là t ng lư ng nư c b c hơi m t lá và

b c hơi kho ng tr ng

- Kc là h s cây tr ng (ph thu c vào lo i cây tr ng và th i gian sinh

trư ng)

- ETp là lư ng nư c b c hơi m t lá và b c hơi kho ng tr ng ti m năng.

ETp ñư c tính theo công th c Blaney Cridle như sau:

100

ETp = ------- .t . p

K

Trong ñó: ETp: là lư ng nư c b c hơi m t lá và b c hơi kho ng tr ng ti m năng (mm)

T: là nhi t ñ bình quân hàng tháng

P: là t l (%) gi a s gi chi u sáng hàng ngày trong th i gian th c nghi m

so v i t ng s gi chi u sáng c năm.

K: là h s t ng h p các y u t khác không phân tích.

B ng 2. 2. Giá tr Kc c a m t s lo i cây tr ng

Lo i cây tr ng

Ph m vi bi n ñ i

Giai ño n quy t ñ nh

Ngũ c c và rau

0,20 - 1,25

0,95 - 1 25

Cây ăn qu

0,40 - 1,05

0,75 - 1,05

Nho

0,25 - 0,90

0,60 - 0,90

(Ngu n : J.Dro venbos và W.O. Pruitt. Irrigation System Design, AIT, 1987)



B ng 3.2. Giá tr K trong công th c Blaney Cridle

Lo i cây tr ng

Chanh

Khoai tây

Rau

Ngô

Lúa mì

Lúa nư c



Giá tr K

Vùng duyên h i

0,50

0,65

0,70

0,75

0,75

1,00



Vùng khô h n

0,65

0,75

0,70

0,85

0,85

1,20



Th c t cho th y: ru ng khô, không ñư c che ph lư ng nư c b c hơi qua kho ng

tr ng chi m kho ng 10-15% t ng lư ng nư c tư i, ru ng lúa t i 50-57%. Do v y, ñ h n

ch lư ng nư c b c hơi qua kho ng tr ng ru ng khô c n có bi n pháp che ph ñ t, x i

xáo k p th i, tr ng dày h p lý và phân bón h u cơ. ru ng lúa nư c, bi n pháp th bèo

dâu là m t trong nh ng bi n pháp r t h u hi u (v a h n ch ñư c s b c hơi nư c, v a

tăng ñư c lư ng ñ m sinh h c do vi khu n c ñ nh N2 cung c p).

c. Ch t lư ng ngu n nư c tư i

Cùng v i lư ng nư c ñư c tư i, ch t lư ng nư c tư i có nh hư ng t i kh năng s

d ng nư c và s d ng các ch t dinh dư ng c a cây trong ñ t. Hàm lư ng các ion hoà tan



Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Sinh lý Th c v t ng d ng ……………………….47