Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.78 MB, 273 trang )
1.2. Phân loại môi trường
- Môi trường tự nhiên: bao gồm các yếu tố thiên
nhiên, vật lý, hóa học, sinh học tồn tại khách quan
bao quanh con người.
- Môi trường xã hội: là tổng thể các quan hệ giữa con
người với con người, tạo nên sự thuận lợi hoặc trở
ngại cho sự phát triển của các cá nhân hoặc từng
cộng đồng dân cư. VD: sự gia tăng dân số, định cư,
di cư, môi trường sống của dân tộc thiểu số,…
- Môi trường nhân tạo: là tập hợp các yếu tố tự nhiên
và xã hội do con người tạo nên và chịu sự chi phối
của con người. VD: nhà ở, môi trường khu vực đô
thị và khu công nghiệp, môi trường nông thôn,…1.
3
1.3. Quan hệ giữa môi trường và phát triển
MÔI TRƯỜNG
PHÁT TRIỂN
Là địa bàn và đối tượng
của sự phát triển
Là nguyên nhân tạo nên các
biến đổi đối với môi trường
Suy thoái tài nguyên, thảm
họa, thiên tai…ảnh hưởng
đến các hoạt động phát
triển.
TÍCH CỰC TIÊU CỰC
Cung cấp tài nguyên,
nguyên liệu cho hoạt động
phát triển.
Cải tạo môi trường tự nhiên
hoặc tạo ra kinh phí cần
thiết cho sự cải tạo đó.
Ô nhiễm môi trường tự
nhiên hoặc nhân tạo.
4
1.4. Các chức năng của môi trường
Môi trường là không gian sống của con người
- Chức năng xây dựng: cung cấp mặt bằng và nền
móng cho các đô thị, khu công nghiệp, kiến trúc hạ
tầng và nông thôn;
- Chức năng vận tải: cung cấp mặt bằng và không
gian cho việc xây dựng các công trình giao thông
thủy, bộ, hàng không;
- Chức năng sản xuất: cung cấp mặt bằng và các yếu
tố cần thiết khác cho hoạt động canh tác nông
nghiệp, nuôi trồng thủy sản…;
- Chức năng giải trí: cung cấp mặt bằng và không
gian cho hoạt động giải trí ngoài trời của con người;
- …
5
Môi trường là nguồn tài nguyên của con người
Môi trường là nơi con người khai thác nguồn vật
liệu và năng lượng cần thiết cho hoạt động sản xuất
và cuộc sống. VD: đất, nước, không khí, khoáng
sản và các dạng năng lượng như củi, gỗ, nắng, gió,
…;
6
Môi trường là nơi chứa đựng phế thải
- Môi trường là nơi chứa đựng các phế thải do con
người tạo ra trong quá trình sản xuất và tiêu dùng.
- Môi trường tự nhiên có khả năng tiếp nhận và phân
hủy chất thải (khả năng nền) giúp biến phế thải trở
thành dạng ban đầu trong một chu trình sinh địa
hóa phức tạp.
Tuy nhiên, khi lượng chất thải lớn hơn khả năng
nền, hoặc thành phần của chất thải khó phân hủy
và xa lạ với sinh vật, thì chất lượng môi trường sẽ bị
suy giảm và môi trường có thể bị ô nhiễm.
7
Bãi rác xe cũ
8
Chức năng giảm nhẹ các tác động có hại của thiên nhiên
tới con người và sinh vật trên Trái đất
- Khí quyển giữ cho nhiệt độ Trái đất tránh được các
bức xạ quá cao, chênh lệch nhiệt độ lớn, ổn định
nhiệt độ trong khả năng chịu đựng của con người,
…;
- Thủy quyển thực hiện chu trình tuần hoàn nước, giữ
cân bằng nhiệt độ, các chất khí, giảm nhẹ tác động có
hại của thiên nhiên đến con người và các sinh vật;
- Thạch quyển liên tục cung cấp năng lượng, vật chất
cho các quyển khác của Trái đất, giảm tác động tiêu
cực của thiên tai tới con người và sinh vật;
- …
9
10
Chức năng lưu trữ và cung cấp thông tin của Trái đất
- Ghi chép và lưu trữ lịch sử địa chất, lịch sử tiến hóa
của vật chất và sinh vật, lịch sử xuất hiện và phát
triển văn hóa của loài người;
- Cung cấp các chỉ thị không gian và tạm thời mang
tính chất báo động sớm các nguy hiểm đối với con
người và sinh vật sống trên Trái đất;
- Lưu trữ và cung cấp cho con người sự đa dạng các
nguồn gen, các loài động thực vật, các hệ sinh thái
tự nhiên và nhân tạo, các vẻ đẹp và cảnh quan có
giá trị thẩm mỹ, tôn giáo và văn hóa khác,…;
- …
11
Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ
12
1.5. Khoa học – Công nghệ - Quản lý môi trường
- Khoa học môi trường nghiên cứu mối quan hệ giữa
con người với môi trường, trên cơ sở đó đề xuất các
mô hình sinh thái hợp lý, đảm bảo sự cân bằng sinh
thái giữa con người và môi trường.
- Công nghệ môi trường là tổng hợp các biện pháp
vật lý, hóa học, sinh học nhằm ngăn ngừa và xử lý
các chất độc hại phát sinh từ quá trình sản xuất và
hoạt động của con người.
- Quản lý môi trường là tổng hợp các biện pháp luật
pháp, kỹ thuật, chính sách, kinh tế nhằm hạn chế
tác động có hại của phát triển kinh tế xã hội đến
môi trường.
13
