CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ THUẾ

6



nộp thuế TNDN. Do vậy, thuế TNDN cũng có thể coi là một biện pháp quản lý thu

nhập cá nhân.

1.1.1.3. Vai trò của thuế TNDN

Vai trò của thuế TNDN được thể hiện trên 3 khía cạnh sau.

Thứ nhất, thuế TNDN là khoản thu quan trọng của Ngân sách Nhà nước. Điều

này thể hiện ở phạm vi áp dụng thuế TNDN rất rộng rãi, bao gồm mọi cơ sở kinh

doanh có thu nhập. Mặt khác, cùng với xu hướng tăng trưởng kinh tế, quy mô của các

hoạt động kinh tế ngày càng được mở rộng, hiệu quả kinh doanh ngày càng cao sẽ tạo

ra nguồn thu về thuế TNDN ngày càng lớn cho Ngân sách Nhà nước.

Thứ hai, thuế TNDN là một công cụ để Nhà nước thực hiện chính sách công

bằng xã hội. Thuế TNDN được tính trên số thu nhập còn lại sau khi đã trừ đi tất cả

những khoản chi phí hợp lý theo quy định với thuế suất ổn định cho nên những doanh

nghiệp có thu nhập cao phải nộp thuế nhiều. Ngược lại, những doanh nghiệp có thu

nhập thấp thì nộp thuế ít, doanh nghiệp không có thu nhập thì không phải nộp thuế.

Điều này đã tạo ra sự bình đẳng công bằng trong khả năng đóng góp cho Ngân sách

Nhà nước giữa các cơ sở kinh doanh.

Thứ ba, thuế TNDN là công cụ quan trọng của Nhà nước trong việc điều tiết các

hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Thông qua hệ thống thuế suất ưu đãi, chế độ

miễn, giảm thuế..., thuế TNDN đã góp phần khuyến khích đầu tư, sản xuất kinh doanh

phát triển theo định hướng của Nhà nước nhằm đảm bảo một cơ cấu kinh tế hợp lý.

1.1.2. Nội dung cơ bản của Luật thuế TNDN

1.1.2.1. Người nộp thuế TNDN

a. Tại điều 2, Luật thuế TNDN được Quốc hội khoá XII thông qua số 14/2008/QH12

ngày 03/6/2008 quy định như sau:

Người nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là tổ chức hoạt động sản xuất, kinh

doanh hàng hoá, dịch vụ có thu nhập chịu thuế (sau đây gọi là doanh nghiệp) bao gồm:

- Doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Pháp luật Việt Nam.

- Doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật nước ngoài (sau đây

gọi là doanh nghiệp nước ngoài) có thường trú hoặc không có cơ sở thường trú tại Việt Nam.

- Tổ chức được thành lập theo luật hợp tác xã.

- Đơn vị sự nghiệp được thành lập theo quy định pháp luật của Việt Nam.

- Tổ chức khác có hoạt độngsản xuất, kinh doanh có thu nhập.



7



b. Doanh nghiệp có thu nhâp chịu thuế quy định tai điều 3 của luật này phải nộp thuế

như sau :

- Doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam nộp thuế

đối với thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam và thu nhập chụi thuế phát sinh

ngoài Việt Nam.

- Doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở thường trú tai Việt Nam nộp thuế đối với

thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam và thu nhập chịu thuế phát sinh ngoài Việt

Nam liên quan đến hoạt động của cơ sở thường trú đó.

- Doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở thường trú tại Việt Nam nộp thuế đối với

thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam mà khoản thu nhập này không liên quan đến

hoạt động của cơ sở thường trú.

- Doanh nghiệp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam nộp thuế

thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam.

c. Cơ sở thường trú của doanh nghiệp nước ngoài là cơ sở sản xuất, kinh doanh mà

thông qua cơ sở này, doanh nghiệp nước ngoài tiến hành một phần hoặc toàn bộ hoạt

động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam mang lại thu nhập, bao gồm :

- Chi nhánh văn phòng điều hành, nhà máy, công xưởng, phương tiện vận tải,hầm

mỏ, mỏ dầu, khí hoặc địa điểm khai thác tài nguyên thiên nhiên khác tại Việt Nam.

- Địa điểm xây dựng, công trình xây dựng, lắp đặt, lắp ráp.

- Cơ sở cung cấp dịch vụ, bao gồm cả dịch vụ tư vấn thông qua người làm công

hay một tổ chức, cá nhân khác.

- Đại lý cho Doanh nghiệp nước ngoài .

- Đại diện tại Việt Nam trong trường hợp là đại diện có thẩm quyền ký kết hợp

đồng đứng tên doanh nghiệp nước ngoài hoặc đại diện không có thẩm quyền ký kết

hợp đồng đứng tên doanh nghiệp nước ngoài nhưng thường xuyên thực hiện việc giao

hàng hóa cung ứng dịch vụ tại Việt Nam.

1.1.2.2. Phương pháp tính thuế TNDN

Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong kỳ tính thuế bằng thu nhập tính

thuế nhân với thuế suất.

Thuế TNDN

phải nộp



=



Thu nhập

tính thuế



x



Thuế suất

thuế TNDN



8



Trường hợp doanh gnhiệp nếu có trích quỹ phát triển khoa học và công nghệ thì

thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp được xác định như sau:

Thuế TNDN



Thu nhập

=



Phấn trích lập

-



phải nộp



Tính thuế



Thuế suất

x



quỹ KH&CN



thuế TNDN



Trường hợp doanh nghiệp đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc loại thuế

tương tự thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam thì doanh nghiệp được trừ số thuế

TNDN đã nộp nhưng tối đa không quá số thuế TNDN phải nộp theo quy định của Luật

thuế TNDN.

Kỳ tính thuế được xác định theo năm dương lịch. Trường hợp doanh nghiệp áp

dụng năm tài chính khác với năm dương lịch thì kỳ tính thuế xác định theo năm tài

chính áp dụng. Kỳ tính thuế đầu tiên đối với doanh nghiệp mới thành lập và kỳ tính

thuế cuối cùng đối với doanh nghiệp chyển đổi loại hình doanh nghiệp, chuyển đổi

hình thức sở hữu, sáp nhập, chia tách, giải thể, phá sản được xác định phù hợp với kỳ

kế toán theo quy định của pháp luật kế toán. Trường hợp kỳ tinh thuế năm đầu tiên của

doanh nghiệp mới thành lập kể từ khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh

và kỳ tính thuế năm cuối cùng đối với doanh nghiệp chuyển đổi loại hình doanh

nghiệp, chuyển đổi hình thức sở hữu, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể, phá sản

có thời gian ngắn hơn 03 tháng thì được cộng với kỳ tính thuế năm tiếp theo (đối với

doanh nghiệp mới thành lập) hoặc kỳ tính thuế năm trước đó (đối với doanh nghiệp

chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, chuyển đổi hình thức sở hữu, hợp nhất, sáp nhập,

chia, tách, giải thể, phá sản) để hình thành một kỳ tính thuế TNDN. Kỳ tính thuế TNDN

năm đầu tiên hoặc kỳ tính thuế TNDN năm cuối cùng không vượt quá 15 tháng.

1.1.2.3. Căn cứ tính thuế TNDN

Thu nhập tính thuế

Thu nhập tính thuế trong kỳ tính thuế được xác định bằng thu nhập chịu thuế

trừ thu nhập được miễn thuế và các khoản lỗ được kết chuyển từ các năm trước theo

quy định.

Thu nhập tính thuế được xác định theo công thức sau:

Thu nhập

tính thuế



=



Thu nhập

chịu thuế



Thu nhập

-



được miễn

thuế



Các khoản lỗ

+



được kết chuyển

theo quy định



9



Thu nhập chịu thuế

Thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất

kinh doanh hàng hoá, dịch vụ và thu nhập khác.

Thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế xác định như sau:

Thu nhập

chịu thuế



=



Doanh

thu



-



Chi phí

được trừ



+



Các khoản

thu nhập khác



Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ bằng doanh thu

của hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ trừ chi phí được trừ của hoạt

động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ đó. Doanh nghiệp có nhiều hoạt động

kinh doanh áp dụng nhiều mức thuế suất khác nhau thì doanh nghiệp phải tính riêng

thu nhập của từng hoạt động nhân với thuế suất tương ứng.

Thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản phải hạch toán riêng để

kê khai nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, không được bù trừ với thu nhập hoặc lỗ từ

các hoạt động sản xuất kinh doanh khác.

Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế

Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế (gọi tắt là doanh thu tính thuế) là toàn bộ

tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ (không có thuế GTGT nếu cơ sở kinh doanh nộp

thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ; có cả thuế GTGT nếu cơ sở kinh doanh nộp

thuế theo phương pháp trực tiếp) sau khi đã trừ chiết khấu giảm giá hàng bán, trị giá

hàng bị trả lại, tiền lãi trả chậm, nhưng bao gồm cả các khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội

mà cơ sở kinh doanh được hưởng. Doanh thu tính thuế còn bao gồm trị giá của hàng

hoá, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu tặng (tính theo giá của mặt hàng cùng loại hoặc

tương đương trên thị trường tại thời điểm trao đổi, biếu tặng, trang bị, thưởng cho

người lao động) và sản phẩm tự dùng (tính theo chi phí để sản xuất ra sản phẩm đó).

Thời điểm xác định doanh thu để tính thu nhập chịu thuế:

+ Đối với hoạt động bán hàng hoá là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu,

quyền sử dụng hàng hóa cho người mua.

+ Đối với cung ứng dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung ứng dịch vụ cho

người mua hoặc thời điểm lập hoá đơn cung ứng dịch vụ.

Trường hợp lập hóa đơn xảy ra trước thời điểm dịch vụ hoàn thành thì thời

điểm xác định doanh thu được tính theo thời điểm lập hoá đơn.



10



+ Trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

*Các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế

Về lý thuyết thì thuế thu nhập doanh nghiệp được xác định trên cơ sở các chi

phí thực tế mà doanh nghiệp đã bỏ ra để tiến hành sản xuất kinh doanh trong một thời

kỳ nhất định có liên quan đến doanh thu và thu nhập chịu thuế. nói cách khác, chi phí

được trừ khỏi doanh thu để tính thu nhập chịu thuế lẽ ra phải là các chi phí phản ánh

trong các báo cáo ké toán của doanh nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế các doanh nghiệp

thường có xu hướng tìm mọi cách biến đổi nhằm “tăng” chi phí, hạ thấp thu nhập chịu

thuế để trốn thuế. Để hạn chế tiêu cực nói trên, nhằm chống thất thu ngân sách, Luật

thuế TNDN đã quy định các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế:

Các khoản chi được trừ là những khoản chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra để

tiến hành sản xuất kinh doanh trong kỳ tính thuế có liên quan đến việc tạo ra doanh thu

và thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế mà theo quy định của luật thuế được phép trừ

khỏi doanh thu để tính thu nhập chịu thuế.

Các khoản chi được trừ gồm nhiều khoản chi phí khác nhau nên công tác

quản lý, theo dõi rất phức tạp. Bao gồm các chi phí liên quan đến lao động quá khứ

như chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí nguyên vật liệu (đặc điểm khoản chi

này là có hoá đơn), chi phí liên quan đến lao động sống như chi phí tiền lương,

thưởng, chi hoa hồng môi giới (đặc điểm khoản chi này là không có hoá đơn mà chỉ

có hợp đồng hoặc bảng kê chi trả) và các chi phí khác.

Như vậy, việc quy định cụ thể khoản chi nào được hạch toán vào chi phí,

khoản chi nào không được hạch toán vào chi phí là cụ thể hoá 4 nguyên tắc khấu

trừ chi phí và tạo ra tính minh bạch về thuế TNDN. Trên thực tế khoản chi trực tiếp

cấu thành sản phẩm (ví dụ: khấu hao tài sản cố định, nguyên vật liệu, tiền lương...)

dễ xác định, nhưng có những khoản chi mang tính gián tiếp thì khó xác định hơn

(ví dụ: chi đi nghỉ mát cho công nhân, chi thưởng cuối năm, chi đào tạo, lợi thế

kinh doanh...).

Luật thuế TNDN số 14/2008/QH12 quy định điều kiện xác định các khoản chi

được trừ và liệt kê cụ thể các khoản chi không được trừ. Theo cách này, những khoản

chi còn lại không kê trong Luật và thoả mãn điều kiện xác định các khoản chi được trừ

thì được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.



11



* Các khoản thu nhập chịu thuế khác

Thu nhập khác là các khoản thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế mà khoản thu

nhập này không thuộc các ngành, nghề lĩnh vực kinh doanh có trong đăng ký kinh

doanh của doanh nghiệp

Ngoài các khoản thu nhập mang tính kinh doanh, mang tính chất thu nhập chủ

động, doanh nghiệp còn có các khoản thu nhập khác mang tính chất bị động như: thu

nhập từ lãi cho vay vốn, lãi tiền gửi, lãi bán hàng trả chậm; các khoản nợ khó đòi đã bù

đắp bằng khoản dự phòng nay đòi được; các khoản thu nhập của những năm trước bị

bỏ sót mới phát hiện,... Các khoản thu nhập này được theo dõi riêng, cuối năm cũng

được tổng hợp vào thu nhập chịu thuế.

Thuế suất thuế TNDN

Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 25%, trừ trường hợp quy định tại

khoản 2 Điều 10 và Điều 13, Chương II của Luật thuế TNDN hiện hành.

Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động tìm kiếm, thăm dò,

khai thác dầu khí và tài nguyên quí hiếm khác từ 32% đến 50% phù hợp với từng dự

án, từng cơ sở kinh doanh.

Nơi nộp thuế

Doanh nghiệp nộp thuế tại nơi có trụ sở chính. Trường hợp doanh nghiệp có cơ

sở sản xuất hạch toán phụ thuộc hoạt động tại địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc trung

ương khác với địa bàn nơi doanh nghiệp có trụ sở chính thì số thuế được tính nộp theo

tỷ lệ chi phí giữa nơi có cơ sở sản xuất và nơi có trụ sở chính. Việc phân cấp, quản lý,

sử dụng nguồn thu được thực hiện theo quy định của Luật ngân sách nhà nước.

Ưu đãi thuế TNDN

Ưu đãi về thuế suất

Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, khu công nghệ cao; doanh nghiệp thành lập

mới từ dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ cao, nghiên cứu khoa học và phát

triển công nghệ, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đặc biệt quan trọng của Nhà nước,

sản xuất sản phẩm phần mềm được áp dụng thuế suất 10% trong thời gian mười

lăm năm.

Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề, y tế, văn

hoá, thể thao và môi trường được áp dụng thuế suất 10%.

Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã

hội khó khăn được áp dụng thuế suất 20% trong thời gian mười năm.



12



Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp và quỹ tín dụng nhân dân được áp dụng thuế

suất 20%.

Đối với dự án cần đặc biệt thu hút đầu tư có quy mô lớn và công nghệ cao thì

thời gian áp dụng thuế suất ưu đãi có thể kéo dài thêm, nhưng thời gian kéo dài thêm

không quá thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này.

Thời gian áp dụng thuế suất ưu đãi được tính từ năm đầu tiên doanh nghiệp có

doanh thu.

Ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế

Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã

hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, khu công nghệ cao; doanh nghiệp thành lập mới từ

dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ cao, nghiên cứu khoa học và phát triển công

nghệ, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đặc biệt quan trọng của Nhà nước, sản xuất sản

phẩm phần mềm; doanh nghiệp thành lập mới hoạt động trong lĩnh vực giáo dục - đào

tạo, dạy nghề, y tế, văn hoá, thể thao và môi trường được miễn thuế tối đa không quá

bốn năm và giảm 50% số thuế phải nộp tối đa không quá chín năm tiếp theo.

Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã

hội khó khăn được miễn thuế tối đa không quá hai năm và giảm 50% số thuế phải nộp

tối đa không quá bốn năm tiếp theo.

Thời gian miễn thuế, giảm thuế quy định tại Điều này được tính từ năm đầu tiên

doanh nghiệp có thu nhập chịu thuế; trường hợp doanh nghiệp không có thu nhập chịu

thuế trong ba năm đầu, kể từ năm đầu tiên có doanh thu thì thời gian miễn thuế, giảm

thuế được tính từ năm thứ tư.

Các trường hợp giảm thuế khác

Doanh nghiệp sản xuất, xây dựng, vận tải sử dụng nhiều lao động nữ được giảm

thuế thu nhập doanh nghiệp bằng số chi thêm cho lao động nữ.

Doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động là người dân tộc thiểu số được giảm thuế

thu nhập doanh nghiệp bằng số chi thêm cho lao động là người dân tộc thiểu số.

1.2. Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp

1.2.1. Tổng quan về doanh nghiệp NQD

1.2.1.1. Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp NQD.

a) Khái niệm:

Theo luật doanh nghiệp: “Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài

sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật



13



nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh” (điều 3.1 luật Doanh nghiệp do

Quốc hội thông qua ngày 12/6/1999).

Trong khái niệm này “ kinh doanh” được hiểu là việc thực hiện một, một số hoặc

tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng

dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lời.

Các doanh nghiệp NQD là các doanh nghiệp được hình thành và phát triển

trong nền kinh tế thị trường với nhiều hình thức khác nhau, hoạt động dựa trên sở hữu

tư nhân về tư liệu sản xuất. Các doanh nghiệp NQD nói chung có quy mô lớn hơn kinh

tế cá thể. Mục tiêu của các doanh nghiệp này là tạo ra ngày càng nhiều hơn giá trị

thặng dư. Quy luật chi phối hoạt động của doanh nghiệp là tái sản xuất mở rộng.

Các loại hình doanh nghiệp NQD nước ta hiện nay bao gồm: Doanh nghiệp tư

nhân, Công ty Trách nhiệm hữu hạn, Công ty cổ phần và Công ty hợp danh.

 Doanh nghiệp tư nhân ( DNTN )

DNTN là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng

toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp.

DNTN có các đặc điểm:

+ Doanh nghiệp thuộc sở hữu tư nhân, chủ doanh nghiệp là người lao động

chính. Đôi khi trong một số trường hợp chủ doanh nghiệp cũng có thể thuê người khác

quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh.

+ Là doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn, có nghĩa là chủ doanh nghiệp phải

chịu bằng toàn bộ tài sản của mình đối với kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

+ Chủ doanh nghiệp có toàn quyền quyết định quy mô, phương thức hoạt động,

quản lý kinh doanh cũng như sử dụng lợi nhuận sau khi nộp thuế và thực hiện đầy đủ

các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

 Công ty trách nhiệm hữu hạn ( hai thành viên trở lên ). Công ty trách nhiệm

hữu hạn thuộc loại công ty đối vốn, chịu trách nhiệm hữu hạn. Đặc điểm của loại hình

doanh nghiệp này là:

+ Công ty TNHH là một pháp nhân kinh doanh, không được phép phát hành

chứng khoán.

+ Vốn của công ty ( vốn điều lệ ) được chia ra từng phần không nhất thiết phải

bằng nhau. Mức góp tuỳ khả năng tài chính của từng thành viên. Các thành viên chỉ

chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong

phạm vi số vốn đã cam kết góp vào doanh nghiệp.



14



+ Các thành viên có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn góp của

mình cho người khác nhưng phải chào bán phần vốn đó cho các thành viên còn lại

theo tỷ lệ phần vốn góp của họ trong công ty với cùng điều kiện.

+ Quyền quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh của công ty thuộc về Hội

đồng thành viên, Chủ tịch hội đồng thành viên và Giám đốc (Tổng giám đốc).

+ Phân phối lợi nhuận theo tỷ lệ phần vốn góp của các thành viên, nhưng chỉ

được chia lợi nhuận khi công ty kinh doanh có lãi, đã hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế và

các nghĩa vụ tài chính kháctheo quy định của pháp luật.

+ Số lượng thành viên không lớn (không quá 50 người) nên tổ chức và quản lý

tương đối đơn giản.

 Công ty cổ phần (CP):

Công ty CP là loại hình công ty đối vốn, chịu trách nhiệm hữu hạn, trong đó các

thành viên (cổ đông) có cổ phần và chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ

tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn góp vào doanh nghiệp. Đây là một

trong những loại hình doanh nghiệp đang chiếm nhiều ưu thế, hoạt động có hiệu quả

và mang tính xã hội hoá cao. Đặc điểm của loại hình công ty này là:

+ Công ty được phép phát hành chứng khoán ra công chúng theo đúng quy định

của pháp luật.

+ Vốn điều lệ được chia thành các phần bằng nhau. Mệnh giá cổ phiếu là do

công ty quyết định phù hợp với hoạt động kinh doanh, đồng thời thu hút được sự tham

gia rộng rãi của công chúng.

+ Các cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần trừ các trường hợp sau:

thứ nhất, cổ đông sở hữu ưu đãi biểu quyết không được chuyển nhượng cổ phần đó

cho người khác; thứ hai, trong thời gian 3 năm đầu hoạt động kể từ ngày công ty được

cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, các cổ đông sáng lập phải cùng nhau nắm

giữ ít nhất 20% số cổ phần phổ thông được quyền chào bán. Cổ phần phổ thông của cổ

đông sáng lập có thể chuyển nhượng cho người không phải là cổ đông nếu được chấp

nhận của Đại hội đồng cổ đông.

+ Hội đồng quản trị là cơ quan quản lý và điều hành hoạt động kinh doanh,

quyết định mọi vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của công ty, trừ những vấn

đề thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông.

Công ty cổ phần chỉ được trả cổ tức cho các cổ đông khi công ty kinh doanh có

lãi, hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế và các nghĩa vụ tài chính.



15



+ Số lượng cổ đông tối thiểu là 3 và không hạn chế tối đa.

 Công ty hợp danh:

Công ty hợp danh là doanh nghiệp trong đó phải có ít nhất hai thành viên hợp

danh, ngoài các thành viên hợp danh có thể có thành viên góp vốn. Thành viên hợp

danh phải là cá nhân, có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp, và phải chịu trách

nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty. Còn thành viên góp

vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi phần vốn đã góp.

b)Đặc điểm:

Tuy đa dạng về hình thức tổ chức nhưng kinh tế NQD có một số đặc điểm

chung cơ bản sau:

Một là, các doanh nghiệp NQD có đặc điểm sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất.

Do gắn với sở hữu tư nhân nên thành phần kinh tế này gắn liền với lợi ích cá

nhân, đây là động lực thúc đẩy xã hội phát triển.

Nền kinh tế thị trường tồn tại và phát triển vẫn chủ yếu dựa trên lợi ích cá nhân,

tôn trọng lợi ích cá nhân. Vấn đề là nhà nước, với tư cách là tổ chức quản lý xã hội,

phải định hướng, dẫn dắt lợi ích cá nhân hài hoà với lợi ích xã hội.

Thực tế đã chỉ ra rằng trong nền kinh tế kế hoặch hoá tập trung trước đây đã đề

cao quá mức lợi ích nhà nước, lợi ích tập thể, coi nhẹ lợi ích lợi ích cá nhân, do đó làm

thui chột động lực phát triển kinh tế xã hội. Chuyển sang nền kinh tế thị trường, việc

tôn trọng lợi ích cá nhân đã tạo ra một động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất phát triển.

Tuy nhiên, do gắn liền với lợi ích cá nhân nên khu vực này cũng tồn tại nhiều

hạn chế. Nếu không có sự quản lý tốt con người sẽ chạy theo lợi ích trước mắt mà

quên đi lợi ích chung, lợi ích lâu dài của toàn xã hội. Trong khu vực kinh tế NQD dễ

có hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh vì một mục đích duy nhất là tối đa hoá lợi

nhuận.

Hai là, doanh nghiệp NQD là mô hình tổ chức kinh doanh của nền sản xuất

hàng hoá.

Hình thức tổ chức sản xuất doanh nghiệp là sản phẩm của nền sản xuất xã hội

hoá. Trước đây, đơn vị cơ bản của nền kinh tế xã hội là gia đình dựa trên cơ sở huyết

thống hoặc công trường thủ công. Với hình thức tổ chức sản xuất doanh nghiệp, năng

suất lao động và hiệu quả sản xuất tăng lên nhiều, trình độ xã hội hoá cũng được phát

triển nhanh chóng.



16



Kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển cao của kinh tế hàng hoá. Cơ cấu của

kinh tế thị trường chủ yếu dựa trên cơ sở của mô hình tổ chức doanh nghiệp có mục tiêu

cao nhất và cuối cùng là tạo ra giá trị thặng dư. Cho đến nay, mô hình doanh nghiệp vẫn là

mô hình tổ chức kinh doanh có hiệu quả nhất, có vai trò thúc đẩy sự phát triển của lực

lượng sản xuất. Và trong tương lai, nó vẫn là mô hình tổ chức kinh tế có hiệu quả, phù

hợp với cơ chế thị trường.

Ba là, kinh tế NQD là một bộ phận quan trọng của kinh tế thị trường.

Cơ chế thị trường là cách thức tốt nhất để một nền kinh tế vận hành có hiệu quả.

Kinh tế thị trường là phương tiện để đạt đến một nền sản xuất lớn, hiện đại. Ngược lại,

kinh tế thị trường khó có thể tồn tại và phát triển nếu không có sở hữu tư nhân. Hay

nói cách khác, kinh tế NQD là bộ phận quan trọng của kinh tế thị trường.

1.2.1.2. Vai trò của doanh nghiệp NQD

Các doanh nghiệp NQD đã thực sự trở thành một động lực mạnh mẽ cho sự

phát triển kinh tế – xã hội ở nước ta.

- Hàng năm, các doanh nghiệp NQD đã đóng góp nguồn thu lớn cho ngân sách,

góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tính đến năm 2005, các doanh nghiệp này đã

đóng góp khoảng 42% GDP cả nước. Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế thì con số thực tế

còn lớn hơn nhiều. Trong năm vừa qua công nghiệp và thương mại kinh tế NQD có

mức tăng cao nhất trong các khu vực kinh tế.

- Khu vực kinh tế NQD đã tạo việc làm và góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động.

Trong điều kiện ở nước ta, vấn đề lao động và việc làm đang là vấn đề kinh tế –

xã hội cấp bách. Hệ thống các doanh nghiệp nhà nước ở nước ta hiện nay đang trong

quá trình cải cách không tạo thêm được nhiều việc làm mới; khu vực hành chính nhà

nước đang giảm biên chế và tuyển dụng mới không nhiều. Do đó khu vực kinh tế

NQD chính là nơi thu hút, tạo việc làm mới cho xã hội. Trong năm 2012, số lao động

làm việc trực tiếp trong các doanh nghiệp NQD đã gần bằng số lao động trong các

doanh nghiệp Nhà nước.Doanh nghiệp NQD góp phần giải quyết khoảng 0,6 đến 1

triệu việc làm, thu hút 49% việc làm phi nông nghiệp ở nông thôn, khoảng 25 đến 26%

lực lượng lao động cả nước.

Như vậy, khu vực kinh tế NQD không chỉ góp phần tạo việc làm mà còn có tác

dụng thúc đẩy nhanh sự chuyển dịch cơ cấu lao động vốn đang mất cân đối ở nước ta

hiện nay.