Một sỏ định hướng nhằm phát triển công nghệ môi trường tại việt N

- K h u y ế n k h íc h c á c d o a n h n g h iệ p áp d ụ n g sản x u ất sạch hơ n, đ á y là m ộ t giải

p h á p p h ù h ợ p với đ iề u k iệ n V iệt N a m tro n g h o à n c ả n h c ô n g n g h ệ sản x u ấ t c ò n lạc h ậu ,

ý th ứ c c ô n g n h â n c h ư a ca o với việc đ ầ u tư k in h phí c ò n h ạn c h ế th ì á p d ụ n g s ả n x u ấ t

s ạ c h h ơ n n h ằ m g iả m thiểu ô n h iễ m và n â n g c a o hiệ u q u ả k in h t ế c h o c á c d o a n h n g h iệ p

là p h ư ơ n g á n tối ưu

2.1. Tiêu chí lựa chọn công nghệ môi trường

V iệ c lựa c h ọ n c õ n g n g h ệ m ô i trư ờ n g th íc h h ợ p c ó ý n g h ĩa q u a n trọ n g tr o n g c ô n g

tá c b ảo vệ m ô i 1rư ờ ng, p h ụ c vụ c h o ph át triển b ền vữ ng tại V iệ t N a m . T iê u c h í lựa c h ọ n

c ô n g n g h ệ là tính h iệ n đ ại, tính h iệ u q u ả , tính p hù hợp, tín h p h ổ biến . Bên c ạ n h đ ó

c ô n g n g h ệ lựa c h ọ n phải có g iá th à n h đ ầu tư, g iá th à n h v ận h à n h th ấ p , k h ô n g c h iế m

n h iề u m ặ t b ằ n g , dỗ d à n g q u ả n lý, b ảo h à n h v à b ảo trì đ ơ n giả n . M ộ t s ố đ ịn h h ư ớ n g cơ

b ả n đổ lựa c h ọ n c ô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g n h ư sau:



- Công nghệ thích hợp

- C ô n g n g h ệ th ô n g d ụ n g

- C ô n g n g h ệ sạch.

2.1.1. Công nghệ thích hợp

“C ô n g n g h ệ thích h ợ p ” được hiểu là cô n g n g h ệ p hù hợp với điều k iệ n thự c tế n h ư

đ ất đai, tài chính, vận hành đơn giản và tận d ụ n g được các loại ngu y ên , vật liệu tại chỗ.

2.1.2. Công nghệ thông dụng

C ô n g n g h ệ th ô n g d ụ n g là c ô n g n g h ệ đ ã đ ư ợ c á p d ụ n g ở n h iề u nư ớc, n h iề u đ ịa

p h ư ơ n g , đ ã đ ư ợ c ứ n g d ụ n g ổ n đ ịn h v ào th ự c tế và c h o h iệ u su ất x ử lý cao. V iệ c áp

d ụ n g c ô n g n g h ệ th ô n g d ụ n g có thể g iả m đ ư ợ c chi phí đ ầu tư n g h iê n cứu v à g iả m rủi ro

tro n g q u á trìn h lắp đặt, vận h àn h .

2.1.3. Công nghệ sạch

C ô n g n g h ệ s ạ ch c ó n h ữ n g đ ặ c trư n g n h ư sau:

- M ộ t c ổ n g n g h ệ sạch , trước h ết là m ộ t c ô n g n g h ệ sản x u ấ t s ử d ụ n g n g u y ê n vật

liệu tối ưu và sin h ra ít h o ặ c k h ô n g sin h ra ch ất thải.

- C ô n g n g h ệ s ạch n g ă n n g ừ a ô n h iễ m n g a y ở đ ầ u n g u ồ n , so với s ự x ử lý ở đ ầ u ra

c ủ a c ố n g th o á t n ư ớ c h ay ố n g khói.

- C ô n g n g h ệ sạch có k h ả n ă n g sin h lợi n h u ậ n . X â y d ự n g c ô n g n g h ệ s ạ c h tro n g

m ộ t n h à m á y có th ể làm p h á t s in h n h ữ n g chi p h í k h á lớn về m u a s ắ m th iết bị, th a y đ ổ i



14



p h ư ơ n g p h á p san xu ất. N h ư n g c ộ n g lại, c á c đ ầu tư đ ó th ư ờ n g c ó k h ả n ă n g sinh lợi

n h u ậ n c a o h ơ n là x â y d ự n g m ộ t trạm x ử lý ch ấ t thải cuối đ ư ờ n g ống.

2.2. Định hướng phát triển công nghệ môi trường

2.2.1. Hoàn thiện cơ sở pháp luật/thê chê

- Chi tiết h ó a , c ụ thể h ó a c á c q u y đ ịn h về n h ậ p k h ẩ u c ô n g n g h ệ /th iế t bị d ự a th e o

c ác tiêu c h u ẩ n về hệ s ố thải, h ệ s ố tiêu h a o n g u y ê n vật liệ u /n ă n g lư ợ ng tro n g q u y trìn h

th ẩ m đ ịn h c ô n g n g h ệ m ô i trường.

- S oạn ih á o và b an h àn h c á c q u y đ ịn h về g iá m sá t việc tu â n th ủ cá c tiêu c h u ẩ n

tr o n g s ả n x u ấ t th iết b ị/c h u y ể n g ia o c ô n g n g h ệ.

- T ổ c h ứ c th a n h tra /g iá m sát v iệc tu â n thủ tro n g c ô n g tá c n h ậ p k h ẩ u c ô n g

n g h ệ /th iế t bị.

- T h à n h lập c á c cơ q u a n tư vấn về c ô n g n g h ệ /th iế t bị x ử lý c h ấ t thải.

- T ă n g c ư ờ n g g iá m sát việc tu â n thủ đối với cá c c ơ sở sả n x u ấ t đ a n g h o ạ t đ ộ n g .

2 .2 .2 . Các biện pháp khuyến khích

- Đ ề xuất và th ự c h iệ n c ác b iệ n p h á p k h u y ế n k h íc h việc triển k h a i á p d ụ n g c á c

b iệ n p h á p khốny, c h ế ô n h iễ m , cụ th ể th ô n g q u a c h ín h s á c h thu t h u ế h o ặ c á p d ụ n g cá c

“ n h ã n x a n h ” , c h ín h s á c h ưu đ ã i đ ố i với c á c c ơ sở tu â n th ủ L u ậ t b ả o v ệ m ô i trư ờ ng.

- T h à n h lập Q u ỹ m ô i trư ờ n g n h ằ m h ỗ trợ v ố n c h o c á c c ơ s ở c ó n g u y ệ n v ọ n g áp

d ụ n g , triển khai c ô n g n g h ệ x ử lý với lãi s u ấ t ưu đãi.

- K h u y ế n k h íc h th à n h lập c á c c ơ sở d ịc h vụ x ử lý c h ấ t th ả i ( n h à n ư ớ c /tư n h â n )

đ ể th ự c h iệ n d ịc h vụ x ử lý c h ấ t thải c h o c ác cơ sở sản x u ấ t q u y m ô n h ỏ /tr u n g b ìn h h o ặ c

có lư ợ n g c h ấ t thai n h ỏ .

- Á p d ụ n g c h ế đ ộ th u ế, g iá sử d ụ n g c á c n g u ồ n tài n g u y ê n th iên n h iê n n h ư nư ớc

n g ầ m , nư ớc m ặ t ... đ ể k h ố n g c h ế lư ợ n g thái, h iệ u suất s ử d ụ n g c á c n g u ồ n tài n g u y ê n

th iên n h iên .

2.2.3. Tiêu chuẩn môi trường/ thiết bị công nghệ

- T riển lchai c á c tiêu ch u ẩn n g ành, vùng và tiêu ch u ẩn trong m ô i trường lao độ n g .

- Soạn th ả o và b an h à n h các tiêu c h u ẩ n về thiết bị c ô n g n g h ệ , c á c tiê u c h u ẩ n về

h ệ s ố thải c ủ a c á c n g à n h cô n g n g h iệ p n h ằ m q u ả n lý

n g h ệ /th iế t bị sán xuất.



15



ch ặ t c h ẽ việc n h ậ p k h ẩ u c ô n g



- P h ân đ o ạ n thời gian thực h iệ n tiêu c h u ẩ n thải ra n g o ài m ô i trư ờ n g m ộ t c á c h

h ợ p lv và lin h h o ạt đối với từ n g v ù n g /k h u vực có tính đ ến cá c y ế u tô' k in h tế, n h ằ m vừa

k h u y ế n k h íc h p h á t triển k in h t ế vừa đ ả m b ả o m ô i trư ờ ng tro n g sạch.

2.2.4. Nhân lực /thiết bị



- T ă n g c ư ờ n g c ô n g tác đ ào tạo c á c kỹ sư về c ô n g nghệ.

- X e m xét v à k iể m đ ịn h c ô n g tá c s ả n x u ấ t/c u n g ứng c á c th iết bị c ô n g n g h ệ x ử lý

ch ất th ả i n h ằ m đ á m b ảo các h ệ th ố n g x ử lý ch ấ t thải h o ạ t đ ộ n g ổ n đ ịn h , h iệ u q u ả.

2.2.5. Trọ' giúp và hợp tác quốc tế

- T ă n g c ư ờ n g trợ g iú p q u ố c t ế tro n g lĩn h vực đ à o tạo n h â n lự c /c u n g c ấ p cá c

n g u ồ n tín d ụ n g /k i ể m to á n q u ố c t ế về c ô n g n g h ệ /th iế t bị .

2.2.6. Đa ilạnq hoá các nguồn vốn đầu tư cho phát triển công nghệ môi trường:

T r o n g th ờ i g ia n 10 n ă m q u a , C h ín h p hủ đ ã đ ầ u tư trên 2 .0 0 0 tỷ đ ồ n g c h o b ả o vệ

m ô i trư ờ n g ( c h iế m 0 .2 5 % G D P h à n g n ă m ) . Đ ầ u tư c h o b ả o vệ m ô i trư ờ n g sẽ tă 1 %

ng

CiDP v ào n ă m 2 0 0 5 v à 2 % G D P v ào n ă m 201 0 .

C á c n g u ồ n v ốn có thể h u y đ ộ n g n h ằ m tă n g c ư ờ n g và đ a d ạ n g h ó a đ ầ u tư ch o

p h át triển c ô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g b ao g ồ m : N g â n s á c h T r u n g ư ơ n g , c á c B ộ /n g à n h , địa

p h ư ơ n g ; đ ó n g g ó p c ủ a d o a n h n g h iệ p , c ộ n g đ ồ n g ; c á c n g u ồ n tài trợ, v ố n O D A .

N g o à i ra, việc th à n h lập Q u ỹ b ảo vệ m ô i trư ờ n g V iệ t N a m , c á c q u ỹ B V M T cá c

đ ịa p h ư ơ n g , c á c h o ạt đ ộ n g thu phi n ư ớ c thải sẽ tạo ra n g u ồ n v ố n lớn n h ằ m đ ẩ y m ạ n h áp

d ụ n g c ô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g tại V iệ t N a m .

2.2 .7 . Xây dựng thị trường công nghệ môi trường

X â y dựnc, thị trư ờ n g c ô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g trên c ơ sở giới th iệu c ồ n g n g h ệ m ô i

trư ờ n g th ô n g q u a c h ợ thiết bị, c ô n g n g h ệ m ô i trư ờng, hội trợ triễn lã m k h o a h ọ c c ô n g

n g h ệ , vvebsile g iớ i th iệu về c ô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g ... N g o à i ra, c ầ n tă n g c ư ờ n g m ối

q u a n h ệ g iữ a cơ q u a n q u ả n lý, n h à k h o a h ọ c và k h á c h h à n g ứng d ụ n g c ô n g n g h ệ .

IV. KẾT LU ẬN - KIẾN NGH Ị



T ừ khi L u ậ t B ảo vệ m ôi trư ờ n g đư ợ c b an h à n h (1 9 9 3 ) n g à n h c ô n g n g h ệ m ô i

trư ờ ng V iệ t N a m đ ã h ìn h h à n h và c ó n h ữ n g bước đi b an đ ầu th ô n g q u a v iệ c p h á t triển

nội lực và d u n h ậ p c ô n g n g h ệ nư ớc n g o à i n h ằ m đ á p ứng n hu c ầ u th ự c tế. T u y n h iê n

cô n g n g h ệ m ô i trư ờ n g vãn cò n m a n g n h iề u p h o n g thái tự phát, c h ạ y th e o th ị trư ờ n g ,

thiếu sự chỉ đ ạ o q u ả n lý th ố n g n h ất c ủ a n h à nước, n ên hiệu q u ả x ử lý c ủ a n h iề u c ô n g

n g h ệ , th iết bị c h ư a cao .

16



Đ ể k h ắ c p h ụ c tình trạn g trên, thời g ia n tới sẽ tiếp tục h o à n th iệ n c ơ sở p h á p lý,

c ơ c h ế tài c h ín h d ầ u lư và tă n g c ư ờ n g đ à o tạo n h â n lực n h ằ m p h át triể n c ô n g n g h ệ m ô i

trư ờ n g m ộ t c ác h to à n d iệ n đ á p ứ ng m ụ c tiêu p h át triển b ền v ữ n g c ủ a V iệ t N a m ./.

V. T À I L I Ệ U T H A M K H Ả O

1.



Luật bào vệ môi trường (1 9 9 3 ).



2.



Nghị cỉịnh 17 5 /N Đ -C P về hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường (1 9 9 4 ).



3.



Chiến lược Bào vệ môi trường Việt Nam (2 0 0 3 ).



4.



K ể hoạch hành dộng Quốc gia về sản xuất sạch hơn (2 0 0 2 ).



5.



P h ù n g C h í Chương trình phát triển công nghệ môi trường Việt Nam.

Sỹ,



6.



T r u n g tâ m K h o a h ọ c K ỹ th u ậ t v à C ô n g n g h ệ Q u â n sự, Bộ Q u ố c p h ò n g .

Tuyển tập



báo cáo Hội nghị Khoa học về môi trường lần thử nlìâl. H à N ộ i, 2 0 0 4 , 5 18 tran g .

7.



T h e S o c ia list R e p u b lic o f V ie tn a m . S u s ta in a b le D e v e lo p m e n t in V ie t n a m A



review of the past ten years and the path ahead, J o h a n n e s b u r g , S o u th A fric a , 2 4

A u g u s t - 4 S e p te m b e r 2 0 0 2 .

8.



SIDA , Study on Environmental Issues related to the sustainable development of a



modern sector in Vietnam and possible areasfor Swedish support. Final report, M arch 2 0 0 2

9.



Bùi X u â n A n , Bùi C á c h T u y ế n , D ư ơ n g N g u y ê n K h a nNghiên cứu và phát triển

g.



túi ủ khí đốt bằn (Ị chất dẻo cho nông thôn Việt Nam, Hội nghị KHCN &MT các tỉnh



Đ B S C L , C à M a u , 9 /1 9 9 8 .

10.



H o à n g V ă n T h ố n g ,Việc phát triển các hầm biogas trong các trang trại nuôi heo



à tỉnh Đồng Nai. Hội th ả o h ỗ trợ p h á t triển k h í sin h h ọ c b io g a s c h o n g à n h c h ă n n u ô i,

5 /1 9 9 9 , V S E D v à E T C E n e rg y , H à N ội.

11.



P h ù n g C h í Sỹ, N g h iê n cứu C ô n g n g h ệ th ích h ợ p x ử lý c h ấ t th ả i s in h ra từ c á c cơ



sở sản x u ấ t q u ỵ m ô vừa v à n h ỏ , B áo c á o tổ n g hợp đ ề tài K H C N - 0 7 - 1 6 , V iệ n K ỹ th u ậ t

N h iệ t đ ớ i và B ảo vệ M ô i trư ờ ng, 9 /1 9 9 9 .

12.



C ô n g n g h ệ m ô i trư ờ ng.Kỷ yếu Hội thảo toàn quốc lần thứ nhất về Công nghệ



Mỏi trường, H à N ội n ăm 1997. N X B N ô n g n g h iệ p , 1998.



17