Phương pháp xác định nguồn lao động

Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



b lut Lao ng ca nc Vit nam ban hnh nm 1994 quy nh v " tui

lao ng" nam t 15 n 60 tui, n t 15 n 55 tui. Tuy nhiờn khụng

phi mi ngi trong tui lao ng u tham gia hot ng kinh t. Vic

quy i ngi trờn v di tui lao ng thnh ngi lao ng nh sau: c

hai ngi trờn tui lao ng c tớnh bng mt ngi lao ng, ba ngi

di tui lao ng c tớnh bng mt ngi trong tui lao ng.

2.2. Dõn s hot ng kinh t.

Trong nghiờn cu ngun lao ng, cỏc thut ng sau õy c s dng

theo ngha tng t: Lc lng lao ng, dõn s lm vic v "dõn s hot

ng kinh t" thụng thng, ngi ta phi chia dõn s thnh hai khi ln: Mt

khi l nhng ngi tớch cc vi cỏc hot ng kinh t. Khuyn ngh ca Liờn

hp quc i vi cỏc cuc iu tra dõn s, hai b phn ny c tỏch bch

nh sau: Dõn s hot ng kinh t bao gm tt c nhng ngi khụng phõn

bit gii, cú th cung cp sc lao ng cho cỏc hot ng sn xut ra cỏc hng

hoỏ kinh t hoc cỏc hot ng trong lnh vc hot ng dõn s hopc nhng

ngi hot ng trong lnh vc v trang; khi phõn tớch s liu, nhúm ngi

lm vic trong lnh vc v trang cú th tỏch riờng khụng tớnh vo "lc lng

lao ng". Nh th, lc lng nhõn s bao gm:

- Nhng ngi ang cú vic lm: L nhng ngi lm vic trong

khong thi gian xỏc nh trong cuc iu tra, k c lm vic cho gia ỡnh

c tr cụng hoc tm thi ngh vic do m au, tai nn, tranh chp lao ng

hoc ngh l hoc ngng vic tm thi do thi tit xu, trc trc dõy truyn

sn xut...

- Khụng cú vic lm, tht nghip: Gm nhng ngi trong khong thi

gian xỏc nh ca cuc iu tra khụng cú vic lm. Nú cng bao gm c

nhng ngi trc ú khụng tỡm c vic lm vỡ lý do m au, tai nn tm

thi m h khụng cú tho thun s bt u cụng vic mi ngay sau khong

thi gian xỏc nh trờn, hoc h tm thi ngh hoc ngh khụng cú thi hn

m khụng c tr cụng nhng ni m c hi kim vic lm rt hn hp.

Khi tht nghip cng bao gm nhng ngi khụng cú vic lm, cú kh nng

lao ng mc dự h khụng tớch cc kim vic lm vỡ h tin rng khụng cú c

hi lm vic no m ra i vi h.

Khoa: Kinh tế lao động và dân số



13



Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



2.3. Dõn s khụng hot ng kinh t.

Khi ny bao gm cỏc nhúm sau:

Ngi lm vic nh: Bao gm nhng ngi khụng phõn bit gii tớnh,

khụng thuc dõn s hot ng kinh t, tham gia vo cỏc hot ng trong phm

vi gia ỡnh ca chớnh h. Vớ d ngi lm vic ni tr hoc trụng nom nh

ca con cỏi (nhng ngi c thuờ giỳp vic nh cú tr cụng thỡ li c coi

l cú hot ng kinh t).

- Hc sinh, sinh viờn: Bao gm tt c mi ngi khụng phõn bit gii

tớnh ang tham gia hc tp thng xuyờn, khụng k trng cụng trng t

hay cỏc khoỏ hun luyn bt k cp giỏo dc no.

- Ngi hng li tc, hng thu nhp m khụng lm vic. Bao gm

tt c nhng ngi khụng phõn bit gii tớnh, khụng thuc khi dõn s hot

ng kinh t, nhng thu nhp do u t, do cú ti sn cho thuờ, do tin bn

quyn hay phỏt minh sỏng ch, tin tỏc gi, tin lng hu do cỏc nm lm

vic trc ú.

- Cỏc ngi khỏc: Bao gm tt c nhng ngi khỏc khụng phõn bit

gii tớnh, khụng thuc khi dõn s hot ng kinh t nhng c tr cp hoc

c nhn cỏc khon h tr cú tớnh t nhõn khỏc v nhng ngi khụng thuc

bt k mt din no trong cỏc din k trờn, chng hn nh tr em khụng hoc

cha i hc.

2.4. Ngi tht nghip.

L ngi cú tui nm trong tui lao ng, cú kh nng lao ng v cú

nhu cu lao ng nhng khụng cú vic lm trong thi im xỏc nh ca cuc

iu tra.

3. Vic lm.

3.1. Vic lm, phõn loi vic lm.

Núi n vic lm l núi n vai trũ ca con ngi trong s nghip phỏt

trin kinh t - xó hi. m bo nõng cao cht lng cuc sng, ngi lao

ng phi thụng qua hot ng sn xut, chớnh l ngi lao ng cú vic lm.

Tuy vy khỏi nim v vic lm li cú s khỏc nhau, tu vo tng thi k, tng

giai on phỏt trin kinh t - xó hi.

Khoa: Kinh tế lao động và dân số



14



Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



Trc õy trong ch quan liờu bao cp, nc ta thỡ vic lm c

xem l nhng hot ng lao ng trong cỏc xớ nghip quc doanh, cỏc hp tỏc

xó v cỏc n v kinh t tp th. Tc l ngi lao ng phi nm trong biờn

ch nh nc thỡ mi c xem l ngi cú vic lm.

Tuy nhiờn khi nc ta chuyn i c ch t c ch quan liờu bao cp

sang c ch th trng cú s iu tit v nh hng ca Nh nc thỡ quan

nim vic lm cú thay i cho phự hp hn vi c ch mi. Ngy nay Nh

nc ta quy nh rt rừ v vic lm trong b lut Lao ng l: "Vic lm l

nhng hot ng cú ớch khụng b phỏp lut ngn cm v em li thu nhp cho

ngi lao ng". Vy, theo quan nim mi ny thỡ tt c cỏc hot ng lao

ng trong mi thnh phn kinh t, khụng b phỏp lut cm v to ra thu nhp

t hot ng ú c coi l vic lm.

Vic lm l hot ng to ra giỏ tr, ca ci vt cht ch thụng qua hot

ng sn xut con ngi mi cú iu kin m bo v nõng cao cht lng

cuc sng. "Lao ng l ngun gc ca mi ca ci... lao ng l iu kin c

bn u tiờn ca ton b i sng loi ngi." Ta cú th thy vic lm c

th hin di cỏc dng sau:

- Vic lm chớnh: L cụng vic m ngi thc hin dnh nhiu thi

gian nht hoc cú thu nhp cao hn cỏc cụng vic khỏc.

- Vic lm ph: L cụng vic m ngi lao ng dnh nhiu thi gian

nht sau cụng vic chớnh.

- Vic lm hp lý: L cụng vic m ngi thc hin nhn thy phự hp

vi iu kin v nng lc ca bn thõn.

- Vic lm hiu qu: L cụng vic m em li hiu qu cao nht i vi

ngi lao ng.

Cng t cỏch phõn chia nh vy, ngi ta phõn chia:

- Vic lm y : L nhng ngi cú vic lm n nh v s dng ht

thi gian lm vic theo mc chun quy nh cú thu nho cao t vic lm ú.

- Thiu vic lm: Bao gm nhng ngi cú vic lm bp bờnh (khụng

n nh) hoc ang cú vic lm (40 gi trong 5 ngy tr lờn) trong tun l

tham gia khụng y thi gian lm trong ngy, trong nm v hng thu



Khoa: Kinh tế lao động và dân số



15



Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



nhp rt thp khụng sng t vic lm ú nhng khụng th kim c vic

lm khỏc.

- Tht nghip: B Lao ng thng binh v xó hi quy nh: ngi tht

nghip l ngi 15 tui tr lờn trong nhúm hot ng kinh t m trong tun

l trc iu tra khụng cú vic lm nhng cú nhu cu lm vic.

3.2. To vic lm.

Lao ng l ngun lc quan trng phỏt trin t nc. Gii quyt

vic lm cho ngi lao ng va l mc tiờu, va l ng lc phỏt trin. ng

v Nh nc ta luụn luụn quan tõm n vn vic lm cho ngi lao ng.

ng v Nh nc ta ó khng nh vic gii quyt vic lm cho ngi lao

ng "Gii quyt vic lm v m bo cho mi ngi cú kh nng lao ng

u cú c hi cú vic lm l trỏch nhim ca Nh nc, cỏc doanh nghip v

ton xó hi". Nh nc hng nm ang n lc to nhng iu kin cn thit,

h tr ti chớnh, cho vay vn hoc min, gim thu v ỏp dng cỏc bin phỏp

khuyn khớch ngi lao ng cú kh nng t gii quyt vic lm, cỏc t

chc, n v v cỏc cỏ nhõn thuc mi thnh phn kinh t phỏt trin theo c

chiu rng v chiu sõu nhm to vic lm cho ngy cng nhiu ngi lao

ng cú vic lm.

Nh vy, cú vic lm trc ht cn hai yu t l sc lao ng v

iu kin cn tht s dng sc lao ng, trong ú bao gm c yu t xó

hi. Nh vy, vic lm l phm trự dựng ch trng thỏi phự hp vi sc lao

ng v nhng iu kin s dng sc lao ng ú. Trng thỏi phự hp th

hin thụng qua t l chi phớ ban u vi chi phớ lao ng. Quan h t l ny

phự hp vi trỡnh phỏt trin ca lc lng sn xut. Khi trỡnh ú thay

i thỡ t l ú cng thay i theo. Chớnh vỡ vy, quỏ trỡnh to vic lm l quỏ

trỡnh to ra ca ci vt cht. Cú th mụ phng quy mụ to vic lm theo

phng trỡnh sau:

Y = f (C,V,X...)

Trong ú:

Y: S lng vic lm c to ra.

C: Vn u t.



Khoa: Kinh tế lao động và dân số



16



Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



V: Sc lao ng.

X: Th trng tiờu th sn phm....

Chng hn mun to vic lm cho lao ng trong lnh vc cụng nghip

thỡ cn thit phi b vn u t xõy dng nh xng, mua mỏy múc thit b,

cụng c, nguyờn vt liu, thuờ cụng nhõn v th trng cho sn phm u ra

v sn phm u vo ca quỏ trỡnh sn xut. Hoc to vic lm trong nụng

nghip cn t chc sn xut thõm canh tng v, sn xut thõm canh trng mu

v lm cỏc ngnh ngh truyn thng khi nụng nhn, tt nhiờn cỏc hot ng

ny cng rt cn n vn, th trng tiờu th.



III. S CN THIT PHI IU CHNH S PHT TRIN CA DN S, LAO

NG TNG BC GII QUYT CễNG N VIC LM CHO NGI LAO

NG .



1. S cn thit phi iu chnh s phỏt trin dõn s, lao ng.

1.1. Dõn s

Ngay t nhng nm 60 ng v Nh nc ta ó quan tõm n vn

dõn s. Song nú cha thc s c coi trng, bi vỡ mc gia tng dõn s

nc ta vn cũn khỏ cao cho ti ngy nay, t l ny hin nay hng nm

khong 1,8%/nm. Quy mụ dõn s ln, tc gia tng dõn s li cao trong

iu kin kinh t - xó hi cũn chm v thp kộm ang t ra cho chỳng ta

nhng vn kinh t - xó hi ht sc gay gt cn gii quyt trc mt cng

nh lõu di dõn s v phỏt trin l hai mt ca vn v cú nh hng qua li

sõu sc vi nhau. Do vy chỳng ta cn phi iu chnh s phỏt trin dõn s

sao cho phự hp vi yờu cu ca s phỏt trin hin ti v lõu di.

1.2. Ngun lao ng.

Tng dõn s nhanh mt mt lm di do thờm ngun nhõn lc, ngun

vn vụ cựng to ln v quý giỏ nht ca t nc. Song mt khỏc nú li t ra

hng lot cỏc vn phỏt trin ngun nhõn lc t bo m y t, giỏo dc, o

to ngh, v gii quyt cụng n vic lm, nõng cao mc sng vt cht v tinh

thn. Dõn s gia tng nhanh s nh hng n s bin thiờn ca quy mụ

ngun lao ng, cht lng v c cu ngun lao ng. Khi dõn s tng nhanh



Khoa: Kinh tế lao động và dân số



17



Luận văn tốt nghiệp



Nguyễn Mạnh Tiến



ngun lao ng, ngun lao ng b xung ngy cng ln trong khi ngun lao

ng hin thi vn cha gii quyt ht vic lm. V mt cht lng thỡ s gia

tng dõn s núi chung v lc lng lao ng núi riờng lm cht lng gim

sỳt. Mc dự chỳng ta ó thnh cụng trong vic xoỏ mự ch. Song t l lao

ng cú tay ngh, qua o to cũn rt thp v bt hp lý so vi yờu cu ca

cụng cuc Cụng nghip hoỏ - Hin i hoỏ t nc.

2. S cn thit nghiờn cu vn to vic lm cho ngi lao ng.

Vn to vic lm, thu hỳt con ngi tham gia vo quỏ trỡnh lao ng,

phỏt trin kinh t cú tm quan trng ln, c bit l noc ta vi c trng

ca nn kinh t chm phỏt trin. Tuy nhiờn mun to vic lm thu hỳt con

ngi vo quỏ trỡnh lao ng phi xột n hng lot cỏc vn cú liờn quan.

i tng ca to vic lm l nhng ngi thiu vic lm, nhng ngi

tht nghip nhng cú nhu cu lm vic. Hin tng tn ti mt lc lng lao

ng tihu vic lm v tht nghip vi t l cao biu hin s lóng phớ ngun

lc quan trng nht trong quỏ trỡnh phỏt trin kinh t. Hn na thiu vic lm

v tht nghip cũn gõy ra mt ỏp lc ln i vi s n nh chớnh tr v tin

b xó hi. Trong nhng nm gn õy, khi nc ta ang tin hnh cụng nghip

hoỏ - hin i hoỏ t nc thỡ vic khai thỏc v s dng cú hiu qu cỏc

ngun lc bờn trong c xem l mc tiờu hng u. c bit l ngun lc

con ngi cn to vic lm, thu hỳt lao ng, nõng cao cht lng cuc sng,

gim ti mc thp nht lc lng tht nghip.

Xột v mt kinh t, tht nghip gn cht vi úi nghốo. T l tht

nghip cao khụng nhng gõy tn tht ln cho nn kinh t m cũn gõy ra nhiu

khú khn cho cuc sng cỏ nhõn ngi lao ng. Nhng ngi tht nghip,

h khụng sn xut ra sn phm nhng h vn phi tiờu dựng mt ngun lc

nht nh ca xó hi c bit tui trng thnh, mc tiờu dựng thng ln

hn cỏc tui khỏc. i vi nc ta, nhng ngi tht nghip l nhng

ngi khụng cú thu nhp v sng nh vo ngun thu nhp ca ngi khỏc

trong gia ỡnh. Hn na thng nhng ngi tht nghip l nhng ngi ch

gia ỡnh, ngun thu nhp ca h cú nh hng rt ln ti i sng ca cỏc

thnh viờn trong gia ỡnh, khi i sng kinh t ca gia ỡnh khú khn thỡ nú



Khoa: Kinh tế lao động và dân số



18