Các chữ viết tắt

MỤC LỤC

Đặ t vấ n đề.......................................................................................................1

Chươ ng 1..........................................................................................................3

Tổ ng quan........................................................................................................3

1.1. Vài nét về giải phẫu đường hô hấp trên liên quan đến NKQK ...............3

Đường hô hấp trên được định nghĩa là gồm mũi, miệng, hầu, thanh quản

[83]...............................................................................................3

1.1.1. Mòi. [3],[8],[13],[42],[83]...............................................................3

1.1.2. Miệng [3],[8],[13],[29],[104]..........................................................4

1.1.3. Hầu (Pharynx) [13],[29],[83],[104]..................................................7

1.1.4. Thanh quản (Larynx).[8],[13],[83]...................................................9

1.2. Một số đăc điểm sinh lý có liên quan đến đặt NKQ. ............................11

1.2.1 Một số đặc điểm sinh lý đường hô hấp trên [30][59][104][137].....11

1.2.2. Thuốc sử dụng có liên quan đến đường hô hấp trên:[5],[12],[30]..12

1.2.3. Đáp ứng của tim mạch và hô hấp đối với đặt ống NKQ..............13

1.3. Một số đặc điểm bệnh lý và Gây mê hàm mặt....................................14

1.3.1. Bệnh lý thường gặp trong hàm mặt(HM): ....................................14

1.3.2. Một số đặc điểm chính trong gây mê hàm mặt [21],[134],[136]. 19

1.4. Những dấu hiệu để tiên lượng đặt ống nội khí quản khó .................20

1.4.1.Một số khái niệm [53]...................................................................20

1.4.2. Tiền sử bệnh [9], [24],[31],[55].....................................................21

1.4.3. Một số yếu tố gây đặt NKQ khó [4][41],[37],[45],[55],[72][90].....21

1.4.4. Sự phối hợp các yếu tố dự đoán NKQK: .....................................28

1.4.5. Dấu hiệu Xquang dự đoán NKQK..............................................29

1.5. tháI độ xử trí đặt NKQ trong gây mê phẫu thuật hàm mặt .................31

1.5.1. Nguyên tắc xử trí đặt NKQ.[4],[9],[44][47],[46],[114]..................31

1.5.2. Chọn phương pháp GM và đặt NKQ.[21],[28],[31],[74],[79],[134]

...................................................................................................31

1.5.3. Các biến chứng thường gặp trong GM hàm mặt:..........................33

1.6. một số kỹ thuật có thể áp dụng trong xử lý NKQK ..............................35

1.6.1. Mask TQ (Laryngeal Mask Airway) “LMA”[17],[40],[110]...........36

1.6.2. Đặt NKQ bằng ống soi mềm (Fibropticbronchoscope)“FOB” [20],

[35], [44], [53].............................................................................37



1.6.3. Combitube (Esophageal/Tracheal Double Lumen Airway) [2],[60].. 37

1.6.4. Đặt ống NKQ theo đường ngược dòng (Retrograde Intubation) [32].

...................................................................................................37

1.6.5. Mở thông giáp-nhẫn, và Mở thông khí quản (Cricothyrotomy and

Tracheotomy),[29],[111], [142],[143] .........................................38

1.6.6. Mở khí quản (Tracheostomy),[28],[44],[81],[85]...........................39

1.7. Tình hình nghiên cứu trong nước và thế giới có liên quan đến NKQK 41

1.7.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................41

1.7.2. Lịch sử và tình hình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đặt

ống NKQ....................................................................................41

Chươ ng 2........................................................................................................43

Đố i tượ ng và phươ ng pháp nghiên cứ u ....................................................43

2.1. Đối tượng nghiên cứu ..........................................................................43

2.2. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................43

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu[7],[10]..........................................................43

2.2.2. Cỡ mẫu [7],[10]...........................................................................43

2.2.3. Phương pháp tiến hành................................................................44

2.2.4. Phương pháp đánh giá kết quả:[7],[10]........................................50

2.3. Phân tích và xử lý số liệu......................................................................52

2.4. VÊn đề đạo đức trong nghiên cứu........................................................52

Chươ ng 3........................................................................................................54

kế t quả nghiên cứ u.......................................................................................54

3.1. Các yếu tố nhân khẩu và bệnh lý...........................................................54

3.1.1. Tuổi..............................................................................................54

3.1.2. Giới..............................................................................................54

3.1.3. Chiều cao......................................................................................55

3.1.4. Cân nặng......................................................................................55

3.1.5. Các loại bệnh lý hàm mặt cần phẫu thuật...................................56

3.2. Dù kiến đặt NKQ khó trong hàm mặt....................................................58

3.2.1. Dự kiến NKQK:...........................................................................58

3.2.2. Liên quan dự kiến NKQK với thực tế NKQK..............................59

3.3. Kết quả đặt NKQ khó thực tế...............................................................60

3.4. Dự kiến NKQK theo phân độ của Cormack&Lehane............................60



3.4.1. Phân loại Cormack&Lehane trước khi can thiệp Ên TQ..................60

3.4.2. Phân loại Cormack&Lehane sau khi can thiệp Ên TQ (ý nghĩa của can

thiệp Ên thanh quản)....................................................................62

3.5. Dự kiến NKQK theo Mallampati............................................................62

3.5.1. Dự kiến NKQK theo Mallampati đối với bệnh lý HM...................63

3.5.2. Dự kiến phân loại Mallampati đối với chấn thương HM...............65

Nhận xét................................................................................................66

3.5.3. Dự kiến NKQK theo Mallampati trong HM (chung cả bệnh lý và

chấn thương) ............................................................................67

3.6. Liên quan của các yếu tố nguy cơ đối với NKQK..................................68

3.6.1. Độ mở miệng (ĐMM <4cm).........................................................68

3.6.2. Khoảng giáp cằm (KGC < 6cm)....................................................69

3.6.3. Nuốt nước bọt khó (hoặc nói khó).................................................69

3.6.4. Phân độ của Bellhouse..................................................................70

3.6.6. Mô hình hồi quy Logistic giữa NKQK với các yếu tố có liên quan 71

3.7. Liên quan các bệnh lý Hàm mặt (HM) với NKQK.................................73

3.7.1. Liên quan NKQK với nhóm các bệnh lý HM.................................74

3.7.2. Liên quan NKQK với nhóm các chấn thương HM.........................76

3.8. Các phương pháp xử trí đặt ống nội khí quản khó:..............................77

Nhận xét:...............................................................................................78

- Tỷ Lệ đặt NKQ bằng đèn soi TQ chiếm 94,5%( trong đó tê tại chỗ

0,9%), tỷ lệ xử trí đặt NKQ khác chiếm 5,5%( trong đó bằng ống

soi mềm 5,1%, MKQ 0,4%)........................................................78

- Những can thiệp đường thở khác: ống mũi hầu hoặc miệng hầu 4,8%,

Mask TQ 0,6%............................................................................78

Sau đây là nhận xét lần lượt kết quả theo từng loại dự kiến..................78

3.8.1. Đối với loại dự kiến NKQ dễ........................................................78

3.8.2. Đối với loại dự kiến NKQ khó vừa...............................................79

3.8.3. Đối với loại dự kiến NKQ rất khó................................................80

3.9. thất bại và biến chứng.........................................................................81

3.9.1. Thất bại.......................................................................................81

3.9.2. Biến chứng...................................................................................81

Bàn luậ n.........................................................................................................83

4.1. Liên quan NKQK với yếu tố nhân khẩu và bệnh lý..............................84



4.1.1 Tuổi...............................................................................................84

4.1.2. Giới..............................................................................................85

4.1.3. Cân nặng- chiều cao.....................................................................85

4.2. Dự kiến đặt ống NKQK........................................................................86

4.3. Kết quả đặt NKQ khó thực tế...............................................................90

4.4. Phân loại NKQK theo Cormack&Lehane...............................................92

4.4.1. Tỷ lệ phân loại Cormack&Lehane trước khi can thiệp Ên TQ.........92

4.4.2. Phân loại Cormack&Lehane sau khi can thiệp Ên TQ.....................94

4.5. dự kiến NKQK theo phân loại của Mallampati......................................96

4.5.1. Liên quan giữa Mallampati với NKQK đối với các bệnh lý HM.....96

4.5.2. Liên quan giữa Mallampati với NKQK đối với chấn thương HM...98

4.5.3. Liên quan Mallampati chung trong phẫu thuật HM (bệnh lý và chấn

thương) ....................................................................................100

4.6. Các yếu tố không thuận lợi (nguy cơ) gây NKQK................................102

4.6.1. Độ mở miệng (ĐMM) < 4 cm.....................................................103

4.6.2. Khoảng giáp cằm(KGC) < 6cm...................................................104

4.6.3. Độ Bellhouse (giãn khớp đội chẩm)............................................107

4.6.4 Nuốt nước bọt khó (và/hoặc nói khó)...........................................108

4.6.5. Kết hợp các yếu tố dự đoán tốt nhất:..........................................110

4.7. Liên quan bệnh lý Hàm mặt với NKQK...............................................111

4.7.1. Liên quan bệnh lý hàm mặt với NKQK.......................................112

4.7.2. Liên quan chấn thương hàm mặt với NKQK. .............................114

4.7.3. Liên quan NKQK với bệnh lý chung trong HM.( chung cả nhóm

bệnh lý và chấn thương)...........................................................116

4.8. Các phương pháp xử trí NKQK..........................................................117

4.8.1. Đánh giá kết quả xử trí NKQK đối với nhóm dự kiến đặt NKQ dễ.

.................................................................................................118

4.8.2. Đối với nhóm dự kiến đặt NKQ khó vừa.....................................120

4.8.3. Đối với loại dự kiến NKQ rất khó...............................................126

4.8.4. Nhận xét chung về một số phương pháp xử trí NKQK: (bảng 3.27)

.................................................................................................131

4.9. Biến chứng và thất bại.........................................................................133

Kế t luậ n.......................................................................................................137

......................................................................................................................138



Kiế n nghị......................................................................................................139

Danh mục các công trình nghiên cứu của tác giả đã đăng in có liên quan

đến luận án

Tài liệu tham khảo

Phụ lục



DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi..............................................................54

Bảng 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới...............................................................54

Bảng 3.3. Phân bố BN theo cân nặng...................................................................55

Bảng 3.4. Phân bố các loại bệnh lý HM............................................................56

Bảng 3.5. Phân bố các loại chấn thương ...........................................................57

Bảng 3.6. Dự kiến NKQK trong HM...................................................................58

Bảng 3.7. Liên quan dự kiến NKQK và thực tế NKQK......................................59

Bảng 3.8. Kết quả NKQK thực tế của phẫu thuật HM........................................60

Bảng 3.9. Phân bố giá trị của phân độ Cormack & Lehane..................................60

Bảng 3.10. Liên quan giữa dự kiến NKQK của Cormack & Lehane với thực tế

NKQK...........................................................................................61

Bảng 3.11. So sánh giá trị phân độ Cormack & Lehane trước và sau khi can thiệp

Ên TQ.............................................................................................62

Bảng 3.12. Liên quan giữa Mallampati với NKQK thực tế trong bệnh lý............63

Bảng 3.13 Liên quan giữa Mallampati với Cormack&Lehane trong bệnh lý HM. 64

Bảng 3.14. Liên quan giữa phân loại Mallampati với thực tế NKQK trong chấn

thương HM....................................................................................65

Bảng 3.15. Liên quan giữa Mal với Cormack & Lehane.......................................66

Bảng 3.16. Tương quan giữa Mallampati với NKQK thực tế trong HM...............67

Bảng 3.17. Tương quan độ mở miệng < 4cm với NKQK....................................68

Bảng 3.18. Tương quan giữa khoảng giáp cằm với NKQK ................................69

Bảng 3.19. Tương quan giữa yếu tố nuốt nước bọt khó với NKQK.....................69

Bảng 3.20. Tương quan yếu tố dự đoán NKQK của Bellhouse < 350 với NKQK

......................................................................................................70

Bảng 3.21. Hiệu quả của sự kết hợp các yếu tố dự đoán NKQK........................71

Bảng 3.22. Mô hình hồi quy Logistic giữa NKQK với các yếu tố có liên quan. . .72

Bảng 3.23. Liên quan NKQK với bệnh lý HM ...................................................74



Bảng 3.24. Liên quan tỷ lệ NKQK trong từng loại các bệnh lý HM ...................75

Bảng 3.25. Liên quan NKQK với chấn thương HM.............................................76

Bảng 3.26. Liên quan tỷ lệ NKQK đối với từng loại chấn thương HM .............76

Bảng 3.27. Kết quả chung các loại can thiệp xử trí đặt NKQK..........................78

Bảng 4.1. Tỷ lệ NKQK theo một số tác giả.........................................................91

Bảng 4.2. Giá trị dự đoán ĐMM của một số tác giả..........................................104

Bảng 4.3. So sánh giá trị dự đoán KGC với một số tác giả.................................105

Bảng 4.4. Giá trị dự đoán của tiêu chuẩn vận động cổ < 900............................108



DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Phân bố bệnh nhân theo chiều cao................55

Biểu đồ 3.2. Phân bố giá trị của Mallampati đối với bệnh

lý HM..........................................................................................63

Biểu đồ 3.3. Phân bố các giá trị Mallampati đối với chấn

thương HM..................................................................................65

Biểu đồ 3.4. Phân bố giá trị Mallampati trong HM............67



DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Vách trong của mũi[8].....................................3

Hình1.2. Hình thể ngoài của ổ miệng[8]......................5

Hình1.3. Thiết đồ cắt dọc của hầu[8].............................8

Hình1.4. Cấu tạo của vùng hầu thanh khí quản...........10

Hình 1.5. Hình ảnh soi TQ[8].......................................11

Hình 1.6. Phân loại gãy xương của Lefort[114]...........18

Hình1.7. Cơ sở về phân loại đường thở của Mallampati

- là kích thước của lưỡi so với kích thước của khoang miệng

(vòng hở) [56]..........................................................................23

Hình1.8. Phân loại NKQK của Samsoon và Young [75]

.................................................................................................23

Hình1.9. Dấu hiệu Belhlouse.........................................25

Độ 1



Độ 2



Độ 3



Độ 4.........................................................................................27

Hình1.10. Dấu hiệu Cormack và Lehane......................27

Hình1.11. Góc Delegue[134]..........................................30



DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Nhận biết đường thở khó về lâm sàng

theo Mallampati[56]........................................................29



Sơ đồ 1.2. Trình tự xử trí một trường hợp đường

thở khó theo Benumof[47]..............................................40



3,5,16,51,54,56,58,59,61,63,67,70-72



1-2,4,6-9,10-15,17-50,52-53,55,57,60,62,64-66,68-69,73-144