Sử dụng GIMP căn bản

3.1. Giới thiệu



Ảnh chụp màn hình trên cho thấy cách sắp xếp cơ bản nhất của các cửa sổ GIMP để có thể sử

dụng một cách có hiệu quả. Ba cửa sổ trên thể hiện:

The Main Toolbox: (Hộp Công cụ Chính) Đây là trái tim của the GIMP. Nó chứa menu cấp

cao nhất, cùng với một bộ các nút biểu tượng có thể dùng để chọn công cụ, và một số thứ

khác.

 



46



Tool options: (Các tùy chọn Công cụ) Ngay phía dưới hộp công cụ chính là hộp thoại các

tuỳ chọn Công cụ (Tool Options Dialog), hiển thị các tuỳ chọn của công cụ đang được chọn

(trong trường hợp này là công cụ Rectangle Select).

An image window: (Cửa sổ Ảnh) Mỗi ảnh mở trong GIMP hiển thị trong một cửa sổ riêng

biệt. Có thể mở nhiều ảnh cùng một lúc: giới hạn chỉ tuỳ thuộc vào tài nguyên của hệ thống.

Ta cũng có thể chạy GIMP mà không cần mở ảnh nào, tuy nhiên như thế thì cũng chẳng có

nhiều điều hữu ích để làm cho lắm!

Layers Dialog: (Hộp thoại Lớp) Hộp thoại này hiển thị cấu trúc lớp của ảnh hiện đang được

kích hoạt, và ta có thể điều khiển hộp thoại này theo nhiều cách khác nhau. Ta cũng có thể

thực hiện được một vài thao tác rất cơ bản mà không cần đến hộp thoại này, tuy nhiên ngay

cả những người dùng GIMP căn bản nhất cũng thấy rằng cần thiết phải luôn có hộp thoại

này bên cạnh.

Brushs/Patterns/Gradients: Nằm ngày dưới hộp thoại các lớp, hiển thị các hộp thoại để

quản lý các cọ vẽ (brush), kiểu (pattern) và gradient.

Đây là một thiết lập tối thiểu. Còn có trên một tá các kiểu hộp thoại khác mà GIMP sử dụng cho

nhiều mục đích khác nhau, nhưng thông thường người dùng chỉ mở chúng ra khi cần thiết và

đóng chúng lại khi không cần. Những người dùng "khôn ngoan" luôn mở hộp thoại Toolbox

(cùng với Tool Options) và hộp thoại các lớp. Hộp công cụ rất cần thiết cho nhiều tác vụ của

GIMP; thực ra, nếu bạn đóng nó, GIMP sẽ thoát. (tất nhiên bạn sẽ được hỏi để khẳng định muốn

đóng). Các tuỳ chọn công cụ thực ra là một hộp thoại riêng biệt, nó được "gắn" vào hộp công cụ

chính. Người dùng khôn ngoan luôn để chúng được thiết lập như vậy: thật khó sử dụng các công

cụ có hiệu quả khi không nhìn thấy các tuỳ chọn của chúng được thiết lập thế nào. Hộp thoại

Layers sẽ "nhập cuộc" khi nào bạn làm việc với một ảnh có nhiều lớp: một khi bạn đã sử dụng

GIMP thành thạo qua mức cơ bản thì câu này sẽ có nghĩa là luôn luôn. Và sau cùng, tất nhiên

phải có các ảnh để có thể làm việc với chúng là điều có lẽ quá hiển nhiên.

Ghi chú



Nếu "diện mạo" của GIMP trở nên "lôi thôi lếch thếch" quá, may mắn thay ta có thể dễ

dàng sắp xếp lại các hộp thoại. Trong menu File từ Hộp Công cụ Chính, chọn File>Dialogs->Create New Dock->Layers, Channels, and Paths sẽ mở cho bạn hộp thoại các

Lớp giống như cái được minh họa. Cũng trong menu này, chọn File->Dialogs->Tool

Options sẽ mở ra hộp thoại tùy chọn Công cụ mới, nhờ đó bạn có thể gắn vào phía dưới

Hộp Công cụ Chính. (Phần Các Hộp thoại và Docking giải thích làm thế nào để gắn các

hộp thoại). Không cần thiết phải tạo ra một Hộp Công cụ Chính mới, bởi vì bạn không

thể loại bỏ nó mà không làm cho GIMP thoát chương trình.

Không giống như các chương trình khác, GIMP không cung cấp cho bạn tùy chọn đưa tất cả mọi

thứ--các kiểm soát và hiển thị ảnh--tất cả vào một cửa sổ chi tiết. Các nhà phát triển GIMP luôn

luôn nghĩ rằng đây là một cách làm việc không hay, bởi vì nó buộc chương trình phải thực hiện

nhiều chức năng khác nhau, điều mà nên để cho một chương trình dành riêng cho việc quản lý

cửa sổ thực hiện. Điều này không chỉ làm mất thời gian của các nhà lập trình mà còn là một điều

không thể thực hiện hoàn hảo trên tất cả các hệ điều hành mà GIMP được thiết kế để chạy trên

đó.

 



47



Các phiên bản trước đây của GIMP (cho đến GIMP 1.2.5) rất "dồi dào" về các hộp thoại: những

người dùng kinh nghiệm thường có đến nửa tá các hộp thoại mở ra cùng một lúc hay còn nhiều

hơn nữa, nằm tản mát trên khắp màn hình khiến cho việc theo dõi chúng rất khó khăn. Về

phương diện này, GIMP 2.0 tốt hơn rất nhiều, bởi vì nó cho phép các hộp thoại có thể được gắn

với nhau một cách linh động. (ví dụ Hộp thoại Layers trên màn hình minh họa thực ra chứa đến

bốn hộp thoại, thể hiện bằng các thẻ: Layers, Channels, Paths và Undo). Bạn tốn chút ít thời gian

để học hệ thống này, nhưng một khi đã hiểu nó, chúng tôi hy vọng rằng bạn sẽ thích nó.

Các phần dưới đây sẽ dẫn dắt bạn qua từng thành phần của các cửa sổ, giải thích chúng là gì và

chúng làm việc như thế nào. Một khi bạn đã đọc chúng, cùng với phần mô tả cấu trúc cơ bản của

các ảnh trong GIMP, bạn đã đủ biết GIMP để sử dụng nó cho nhiều mục đích xử lý ảnh khác

nhau. Sau đó bạn có đọc tiếp phần còn lại của tài liệu hướng dẫn này khi muốn (hoặc chỉ biết để

thử) để biết những thứ chuyên biệt và tinh vi hơn mà GIMP có thể làm gần như không có giới

hạn. Chúc bạn vui vẻ!

3.2. Hộp Công cụ Chính



Hộp Công cụ Chính là trái tim của GIMP. Nó là phần duy nhất của GIMP mà bạn không thể sao

chép hoặc đóng lại. Dưới đây giới thiệu vắn tắt những gì bạn sẽ thấy trong Hộp Công cụ Chính.

Mẹo



Trong Hộp công cụ, cũng giống như hầu hết các phần khác của GIMP, khi di

chuyển chuột lên trên một nội dung nào đó và để con trỏ chuột trên đó một chút sẽ

hiện ra một thông điệp "tooltip" có thể giúp bạn biết đó là thứ gì hoặc bạn có thể

làm gì với nó. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp bạn có thể bấm phím F1 để hiển thị

giúp đỡ về nội dung đang ở phía dưới con trỏ chuột.

Toolbox Menu: (menu Hộp Công cụ) Đây là menu đặc biệt: nó chứa một số lệnh không có

trong các menu đi kèm với ảnh (một số có thể có). Menu này bao gồm các lệnh dùng để

thiết lập các sở thích (preferences), tạo một số kiểu hộp thoại,... Các nội dung được mô tả

có hệ thống trong phần Menu Hộp Công cụ.

Tool icons: (Các biểu tượng Công cụ) Các biểu tượng này là các nút lệnh để kích hoạt các

công cụ dùng cho nhiều mục đích khác nhau: chọn các phần khác nhau trên ảnh, tô màu cho

chúng, chuyển đổi chúng,... Phần Giới thiệu Hộp Công cụ trình bày tổng quát cách làm việc

 



48



với các công cụ và mỗi công cụ được mô tả chi tiết trong chương Các Công cụ.

Foreground/Background colors: (Màu tiền cảnh/hậu cảnh) Các vùng có màu ở đây cho biết

màu tiền cảnh (foreground) và hậu cảnh (background), có tác dụng trong nhiều lệnh. Nhắp

chuột vào một trong hai vùng màu này sẽ mở ra hộp thoại chọn màu cho phép ta đổi chúng

thành màu khác. Nhắp chuột vào mũi tên hai đầu sẽ hoán đổi hai màu này, và nhắp chuột

vào biểu tượng nhỏ ở góc dưới bên trái sẽ tái lập hai màu này thành trắng và đen.

Brush/Pattern/Gradient Các biểu tượng ở đây cho ta biết các phép chọn hiện hành của

GIMP đối với: cọ vẽ (Paintbrush), được tất cả các công cụ sử dụng cho phép bạn "sơn" lên

ảnh ("painting" bao gồm cả các hoạt động (operation) như xoá và làm nhoè (smudging));

Kiểu (Pattern), được sử dụng để "đổ" (fill) vào các vùng được chọn của ảnh; và Gradient,

có tác dụng khi có bất cứ hoạt động nào cần đến sự làm trơn (smoothing) qua nhiều màu

khác nhau. Nhắp chuột vào bất kỳ biểu tượng nào trong số này sẽ mở ra hộp thoại cho phép

bạn thay đổi nó.

Active Image: (Ảnh kích hoạt) (đây là đặc điểm mới của GIMP 2.2) Trong GIMP, ta có thể

làm việc với nhiều ảnh cùng một lúc, nhưng tại một thời điểm, chỉ có một là "ảnh kích hoạt"

(active image). Ở đây ta sẽ thấy một biểu tượng nhỏ cho biết ảnh đang kích hoạt. Nhắp

chuột vào đó sẽ mở ra hộp thoại liệt kê danh sách các ảnh đang mở, cho phép ta chọn một

ảnh khác để kích hoạt nếu muốn. (Tuy nhiên, nhắp chuột vào của sổ của một ảnh nào đó

cũng có tác dụng tương tự.)

Ghi chú



Theo mặc định chức năng "Ảnh kích hoạt" bị tắt đi. Nếu muốn, bạn có thể bật nó

lên trong thẻ Toolbox Preferences.

3.3. Cửa sổ Ảnh



Trong GIMP, mỗi ảnh bạn mở ra được hiển thị trong một cửa sổ riêng biệt. (Trong một số trường

hợp, nhiều cửa sổ có thể cùng hiển thị một ảnh, nhưng điều này là không bình thường). Chúng ta

 



49



sẽ bắt đầu bằng việc mô tả tóm tắt những thành phần hiện diện mặc định trong một cửa sổ ảnh

bình thường. Thực ra, một số thành phần có thể được "hô biến" bằng cách sử dụng cách lệnh

trong menu View, nhưng có lẽ bạn sẽ thấy rằng mình không muốn làm như thế!

Thanh Tiêu đề: Trên cùng cửa sổ ảnh bạn sẽ thấy một thanh tiêu đề, cho biết tên của ảnh

cùng với một số thông tin cơ bản về nó. Thanh tiêu đề thực ra do hệ thống cửa sổ

(windowing system) cung cấp, chứ không phải của GIMP, do vậy diện mạo của nó có thể

thay đổi tuỳ theo các hệ điều hành, các chương trình quản lý cửa sổ và/hoặc các chế độ

(theme) khác nhau. Trong Hộp thoại Preferences bạn có thể thay đổi thông tin hiển thị ở

đây nếu muốn.

Menu Ảnh: Ngay phía dưới Thanh Tiêu đề là menu Ảnh (trừ khi nó đã bị "cho biến đi").

Menu này cho phép ta thâm nhập vào gần như tất cả các lệnh ta có thể dùng để xử lý ảnh.

(Có một số lệnh "toàn cục" mà ta chỉ có thể sử dụng từ menu Hộp Công cụ) Ta cũng có thể

mở menu này bằng cách nhắp chuột phải vào trong ảnh [1], hoặc bằng cách nhắp chuột trái

vào biểu tượng "mũi tên" ở góc trên trái, nếu vì một lý do nào đó bạn thấy một trong những

cách dùng này tiện lợi hơn. Thêm vào đó: hầu hết các lệnh trên menu cũng có thể được kích

hoạt từ bàn phím, bằng cách sử dụng phím Alt cùng với một phím tắt là chữ cái gạch dưới

trên tiêu đề menu. Ngoài ra: bạn cũng có thể định nghĩa các phím tắt riêng của mình cho

các lệnh của menu, nếu bạn bật chức năng Sử dụng các phím tắt động trong hộp thoại

Preferences.

Nút lệnh Menu: Nhắp chuột vào nút này sẽ mở menu ảnh, nhưng thay vì ở dạng hàng thì

là dạng cột. Những người thích nhớ phím nóng không muốn menu này hiển thị có thể mở

menu này bằng tổ hợp phím Shift F10 .

Thước: Ở chế độ hiển thị mặc định, các thước đo hiển thị phía trên và bên trái của ảnh, cho

biết toạ độ bên trong ảnh. Bạn có thể thay đổi kiểu toạ độ hiển thị nếu bạn muốn. Theo mặc

định, điểm ảnh (pixel) là đơn vị đo, tuy nhiên bạn có thể đổi thành đơn vị khác bằng cách sử

dụng thiết lập đơn vị (Units setting) được mô tả ở phần dưới đây.

Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của các thước là dùng để tạo đường chỉ dẫn

(guides). Nếu ta nhắp chuột lên một thước và kéo nó vào phần hiển thị ảnh, một đường chỉ

dẫn (guideline) sẽ được tạo ra, bạn có thể sử dụng để định vị các đối tượng một cách chính

xác. Các đường chỉ dẫn có thể được di chuyển bằng cách nhắp chuột lên chúng và rê chuột,

hoặc có thể xóa bỏ đi bằng cách kéo chúng ra khỏi phần hiển thị ảnh.

Bật/tắt Mặt nạ Nhanh: Ở góc dưới bên trái của cửa sổ hiển thị ảnh là một nút nhỏ dùng

để bật tắt Mặt nạ Nhanh (Quick Mask), đây là một cách khác, và thường là cực kỳ hữu ích,

để xem vùng được chọn trong ảnh. Về nội dung chi tiết, xem phần Mặt nạ Nhanh.

Tọa độ con trỏ chuột: Ở góc dưới bên trái của cửa sổ ảnh là một vùng hình chữ nhật được

sử dụng để hiển thị tọa độ hiện hành của con trỏ (tức là vị trí của chuột, nếu bạn sử dụng

chuột), bất kỳ lúc nào con trỏ chuột cònn nằm trong ranh giới của ảnh. Đơn vị tọa độ giống

với đơn vị trên thước đo.

Menu đơn vị: (Đây là tính chất mới trong GIMP 2.2; không có trong GIMP 2.0). Theo mặc

định, đơn vị sử dụng trên các thước và trong một số mục đích khác là điểm ảnh (pixel). Bạn

có thể thay đổi thành inch (1inch=2,54cm), cm hay một vài đơn vị khác bằng cách sử dụng

menu này. (Nếu thay đổi đơn vị, lưu ý rằng thiết lập "Dot for dot" trong menu View sẽ ảnh

hưởng đến ảnh hiển thị được lấy tỷ lệ như thế nào: xem phần Dot for Dot để có thêm thông

 



50



tin.

Nút Phóng: (Đây là đặc điểm mới trong GIMP 2.2, không có trong GIMP 2.0). Có vài

cách để phóng to hay thu nhỏ ảnh, nhưng có lẽ đây là menu đơn giản nhất.

Vùng Trạng thái: Vùng Trạng thái xuất hiện phía dưới ảnh hiển thị. Ở chế độ mặc định,

phần lớn thời gian là vùng này báo cho ta biết phần nào của ảnh hiện đang được "kích

hoạt", và lượng bộ nhớ hệ thống mà máy đang chiếm dụng. Bạn có thể tùy biến thông tin

hiển thị ở đây, bằng cách thay đổi phần Preferences. Khi bạn thực hiện các thao tác tốn

nhiều thời gian, vùng trạng thái thay đổi tương ứng để cho biết thao tác nào đang được thực

hiện, và tình trạng của tiến trình đó.

Nút Cancel: Góc dưới bên phải của cửa sổ ảnh có nút Cancel (Hủy). Nếu bạn bắt đầu thực

hiện một thao tác phức tạp, tốn thời gian (thường gặp nhất là khi chạy một plug-in) và sau

đó quyết định, trong khi lệnh đó đang được thực hiện, rằng bạn thực sự chẳng muốn làm

chuyện đó chút nào, thì nút lệnh này sẽ hủy thao tác đó ngay lập tức.

Ghi chú



Có một số plug-in phản ứng "rất tệ" khi bị hủy giữa chừng, và có thể sinh ra các

"rác" ảnh.

(11) Kiểm soát định vị: Đây là một nút có hình chữ thập ở góc dưới bên phải cửa sổ ảnh.



Nhắp chuột vào nó và giữ phím chuột trái sẽ mở ra một cửa sổ hiển thị ảnh ở dạng thu nhỏ,

với phần được hiển thị được "đóng khung" (outline). Bạn có thể di chuyển đến một phần

khác của ảnh bằng cách nhắp chuột trái lên khung đó rồi rê chuột. Đối với những ảnh lớn,

mà chỉ có một phần nhỏ đang hiển thị, cửa sổ định vị (Navigation window) này là cách tiện

lợi nhất để tìm chỗ ảnh mà bạn cần. (Xem Hộp thoại Navigation để biết các cách khác truy

nhập vào cửa sổ định vị). (Nếu chuột của bạn có nút giữa, nhắp và kéo chuột để "chạy" trên

ảnh).

(12) vùng đệm không kích hoạt: Vùng đệm này tách biệt phần ảnh hiển thị đang được kích

hoạt với phần không kích hoạt, nhờ đó bạn có thể phân biệt chúng. Bạn không thể áp dụng

các Bộ lọc hay các lệnh nói chung lên vùng không kích hoạt.

(13) Hiển thị Ảnh: Phần quan trọng nhất của cửa sổ ảnh, tất nhiên chính là phần hiển thị ảnh.

Nó "chiếm" phần trung tâm của cửa sổ, bao quanh bởi một đường chấm chấm màu vàng

cho biết giới hạn của ảnh, nằm trên một nền xám trung tính (neutral gray). Bạn có thể thay

đổi độ phóng đại của ảnh theo vài cách, kể cả thiết lập Zoom trình bày dưới đây.

(14) bật/tắt thay đổi kích thước cửa sổ ảnh: Nếu bấm nút này, ảnh sẽ tự thay đổi kích thước

khi cửa sổ ảnh thay đổi kích thước.



[1]



 



Người dùng Apple Macintosh có thể sử dụng Ctrl+nút chuột trái.



51



3.4. Các Hộp thoại và Gắn

Các Thanh gắn



Một dock, Với các thanh gắn được chọn (chỗ có màu trắng)

Trong GIMP 2.0 và 2.2, bạn có khả năng sắp xếp các cửa sổ hộp thoại một cách rất linh động.

Thay vì đặt mổi hộp thoại trong một cửa sổ riêng, bạn có thể gộp chúng lại với nhau bằng cách

dùng các dock. Một dock là một cửa sổ chứa (container window) có thể chứa một tập hợp các

hộp thoại cố định như hộp thoại Tool Options, Hộp thoại Brushes, Hộp thoại Palette, v.v. Tuy

nhiên, dock không thể giữ cửa sổ ảnh: mỗi ảnh luôn có một cửa sổ riêng của nó. Chúng cũng

không thể chứa các hộp thoại không cố định, ví dụ như hộp thoại Preferences hoặc hộp thoại

New Image.

Mỗi một dock có một bộ các thanh gắn (docking bars), giống như thể hiện thành màu trắng trên

ảnh minh họa. Đây là các thanh mảnh màu xám, rất mờ và không dễ nhận thấy: hầu hết mọi

người dùng đều không nhận ra sự hiện diện của chúng cho đến khi có chủ định tìm.



 



52



Các tay cầm để kéo dock



Một hộp thoại trong một dock, với vùng tay cầm để kéo được thể hiện màu trắng

Mỗi một hộp thoại gắn được (dockable) có một vùng tay cầm để kéo (drag handle area), như thể

hiện trên hình minh họa. Bạn có thể nhận ra điều này bằng việc con trỏ chuột đổi thành hình bàn

tay khi nó chỉ vào vùng tay cầm kéo. Để gắn một hộp thoại, bạn chỉ cần nhắp chuộc lên vùng tay

cầm kéo của nó, và kéo nó vào một trong cách thanh gắn của một dock.

Bạn có thể kéo nhiều hơn một hộp thoại vào cùng một thanh gắn. Nếu bạn làm như vậy, chúng

sẽ biến thành các thẻ, thể hiện bằng cách biểu tượng ở trên cùng. Nhắp chuột vào phần điều

khiển thẻ sẽ chuyển thẻ đó lên phía trước, nhờ đó bạn có thể "giao tiếp" với nó.



 



53



Menu Ảnh



Một dock với một menu ảnh được chọn

Một vài dock có chứa một menu ảnh: là một menu liệt kê tất cả các ảnh mở trong GIMP, và hiển

thị tên của ảnh có thông tin hiện trong dock. Bạn có thể sử dụng menu ảnh để chọn một ảnh

khác. Nếu bấm nút Auto thì menu này luôn hiển thị tên của ảnh đang được kích hoạt trong

GIMP, tức là ảnh mà bạn đang làm việc.

Theo mặc định, dock "Layers, Channels, and Paths" hiển thị một menu ảnh trên cùng, trong khi

các dock khác thì không. Tuy nhiên, bạn luôn luôn có thể thêm hoặc loại bỏ một menu ảnh, bằng

cách bật tắt "Show Image Menu" trong menu Thẻ, như được mô tả dưới đây. (Ngoại lệ: bạn

không thể thêm một menu ảnh vào dock có chứa Hộp Công cụ.)



 



54



Menu Thẻ



Một hộp thoại trong một dock, với menu Thẻ được tô màu trắng

Trong mỗi hộp thoại, bạn có thể vào một menu đặc biệt gồm các lệnh liên quan đến thẻ bằng

cách nhắp chuột vào nút Tab Menu, như thể hiện trên hình minh họa. Chính xác lệnh nào hiển thị

trên menu khác nhau tuỳ theo hộp thoại, tuy nhiên chúng luôn có các lệnh về tạo thẻ mới, đóng

hoặc tách các thẻ.



Menu Thẻ từ hộp thoại Layers

Một menu Thẻ cho phép bạn truy cập vào các lệnh sau:

Context Menu (menu ngữ cảnh)



 



55



Trên cùng mỗi menu Tab có một mục mở ra menu ngữ cảnh của hộp thoại, trong đó chứa

các lệnh đặc trưng cho kiểu hộp thoại đó. Ví dụ, menu ngữ cảnh của hộp thoại Patterns

chứa một tập hợp các lệnh xử lý kiểu.

Add Tab (Thêm thẻ)



Mục này mở ra một menu con cho phép bạn thêm nhiều loại hộp thoại gắn được vào

thành các thẻ.

Close Tab (Đóng thẻ)



Mục này đóng hộp thoại. Đóng hộp thoại cuối cùng trong một dock sẽ làm cho dock đó

cũng đóng lại luôn. Chọn mục này có tác dụng tương tự như nhắp chuột vào nút "Close

Tab".

Detach Tab (Tách thẻ)



Mục này tách hộp thoại ra khỏi dock, tạo ra một dock mới với dock mới chỉ có một hộp

thoại vừa mới tách ra đó. Nó có tác dụng tương tự như kéo tab ra khỏi dock và thả chuột

ở một vị trí bất kỳ.

Kích thước khi xem trước



Menu con kích thước xem trước của một menu Thẻ

Nhiều, nhưng không phải tất cả, hộp thoại có các menu thẻ chứa tùy chọn Preview Size

(kích thước xem trước), mở ra một menu con cung cấp một danh sách về kích thước các

mục trong hộp thoại. Ví dụ, hộp thoại Brushes hiển thị hình của tất cả các loại cọ vẽ: tuỳ

chọn Preview Size quyết định kích thước của tất cả các hình này. Giá trị mặc định là

Medium (trung bình).

Loại Thẻ



Menu con Loại Thẻ của một menu Thẻ

 



56