IV. Η κατάργηση του γενικού εκλογικού δικαιώματος το 1850

060



ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ.



Αμεσα άπό τήν χυβέρνηση. (Χ εισαγωγικοί τελωνειακοί δασμοί

στή Γαλλία έφτασαν στούς Εννιά πρώτους μήνες τοϋ 1848 τά

6 3 έκατομμύρια φράγκα, στούς έννιά μήνες τοϋ 1849 τά 9 5

έκατομμύρια φράγκα καί στούς άντίστοιχους μήνες τοϋ 1850

τά 9 3 έκατομμύρια φράγκα. Ε ξ ά λ λ ο υ τό Σεπτέμβρη τοϋ 1850

καί σέ σύγκριση μέ τόν ίδιο μήνα τοϋ 1849 άνέβηκαν πάλι κ α τά ένα καί πάνω Εκατομμύριο. Οί έξαγωγές έπίσης αύξήθηκαν

τό 1849 καί άκόμα πιό πολύ τό 1850.

Ή πιό χ τ υ π η τ ή Απόδειξη γιά τήν Αποκατάσταση τής εύημερίας είναι ή Επανάληψη, μέ τό νόμο τής 6 τοϋ Αύγούστου

τοϋ 1850, τών πληρωμών τοις μετρητοίς άπό τήν τράπεζα.

Στίς 15 τοϋ Μάρτη 1848 ή τράπεζα είχε έξουσιοδοτηθεί

νά διακόψει τ ί ; πληρωμές τοις μετρητοίς, 'il κυκλοφορία τών

τραπεζογραμματίων της μαζί μέ τίς Επαρχιακές τράπεζες, ήταν

τότε 3 7 3 έκατομμύρια φράγκα (14.920.000 λίρες στερλίνες).

Στίς 2 τοϋ Νοέμβρη 1849, ή κυκλοφορία αύτή άνέβηκε σέ

482 έκατομμύρια φράγκα ή σέ 19.280.000 λίρες, δηλ. μιά αύξηση άπό 4.360.000 λίρες καί στίς 2 τοϋ Σεπτέμβρη l a s c i f έκατομμύρια φράγκα ή 19.840.000 λίρες στερλίνες, δηλ.

μιά αύξηση άπό 5 Εκατομμύρια περίπου λίρες. Ή αύξηση αύτή δέ συνοδεύτηκε άπό μιάν όποτίμηοη τών τραπεζογραμματίων.

'Απεναντίας, ή αύξημένη κυκλοφορία τών τραπεζογραμματίων

συνοδεύτηκε άπό τή σταθερή αΰςηση τή; συσσώρευσης τοϋ χρυσού καί τοϋ άσημιοϋ στά όπόγεια τής τράπεζας, έτσι πού τό κ α λοκαίρι τοϋ 1850τό μεταλλικό άπόθεμά της έφτασε τά 14 έκατομμύρια περίπου λίρες, ένα Ανήκουστο γιά τή Γαλλία ποσό. Τό γεγονός δτι ή τράπεζα μπόρεσε έτσι ν' αύξήσει τήν κυκλοφορία της

καί συνεπώς ν' Ανεβάσει τό Ενεργό κεφάλαιο της κατά 123 έκατομμύρια φράγκα, ή κατά 5 έκατομμύρια λίρες, άποδείχνει π ε ρίλαμπρα πόσο σωστή ήταν ή βεβαίωση μας σ' ενα προηγούμενο

τεύχος, δτι ή Αριστοκρατία τοϋ χρήματος, δχι μόνο δέν ανατράπηκε άπό τήν Επανάσταση, άλλά δτι άντίθετα δυνάμωσε άκόμα πιό πολύ. Τό άποτέλεσμα αύτό γίνεται άκόμα πιό Εξώφθαλμο άπό τήν άκόλουθη Επισκόπηση τής γαλλικής τραπεζιτικής

νομοθεσίας στά τελευταία χρόνια. Στίς 10 τοϋ Ι ο ύ ν η 1847,

ή τράπεζα Εξουσιοδοτήθηκε νά Εκδόσει τραπεζογραμμάτια τών

2 0 0 φράγκων. Τό μικρότερο τραπεζογραμμάτιο ήταν ώς τότε

τών 500 φράγκων. "Ενα διάταγμα τής 15 τοϋ Μάρτη

1848

καθιέρωσε τά τραπίζογραμμάτια τής τράπεζας τής Γαλλίας σάν



Ol



ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΑΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1848 ΩΣ ΣΤΟ 1850



266



νόμιμο νόμισμα χι Απάλλαξε τήν τράπεζα άπό τήν όποχρεωσΐ/

νά τά Εξαργυρώνει τοίς μετρητοίς. Ή έκδοση τραπεζογραμματίων περιορίστηκε στά 3 5 0 έχατομμύρια φράγκα. Ταυτόχρονα

Εξουσιοδοτήθηκε νά Εκδίδει τραπεζογραμμάτια τών 100 φράγκων. Έ ν α διάταγμα τής 2 7 τοό 'Απρίλη Επέβαλε τή συγχώνευση τών νομαρχιακών τραπεζών μέ τήν τράπεζα τής Γαλλίας.

Έ ν α άλλο διάταγμα τής 2 τοο Μάη 1848 αύξησε τήν έκδοση

τραπεζογραμματίων άπό τήν τράπεζα τής Γαλλίας σέ 442 έχατομμύρια φράγκα. Έ ν α διάταγμα τής 2 2 τού Δεχέμβρη 1849,αύξησε τό άνώτατο δριο έκδοσης τραπεζογραμματίων σέ 525 έχατομμύρια φράγχα. Τέλος, ό νόμος τής 6 τού Αύγούστου 1850

Αποκατάστησε τή μετατρεψιμότητα τών τραπεζογραμματίων σέ

μεταλλινό χ?ήμα. Τά γεγονότα Αύτά, ή αονεχής αύξηση τής κ υ κλοφορίας, ή συγκέντρωση όλης τής γαλλικής πίστης στά χέρια

τής τράπεζας χαί ή συσσώρευση δλου τού γαλλικού χρυσού χαί

Ασημιού στά όπόγεια τής τράπεζας, οδήγησαν τόν χύριο Προυντόν στό συμπέρασμα δτι ή τράπεζα θά έπρεπε τώρα νά βγάλει

τό παλιό φιδίσιο δέρμα της χαί νά μεταμορφωθεί σέ μιά προυντονιχή λαϊκή τράπεζα. "Ο Προυντόν δέν είχε χάν Ανάγκη νά

γνωρίζει τήν ίστορία τοϋ περιορισμού τών Αγγλικών τραπεζών τοϋ

1 7 9 7 - 1 8 1 9 1 . Δέν είχε παρά νά στρέψει τό βλέμα του π έ ρ α ά π '

τή Μάγχη γιά νά δεί δτι τό γεγονός αύτό, πού γι* αύτόν ήταν

Ανήκουστο στήν ίστορία τής άστιχής κοινωνίας, δέν ήταν τίποτα περισσότερο Από ένα πέρα γιά πέρα ομαλό άστιχό φαινόμενο, πσύ συνέβαινε τώρα μόλις γιά πρώτη φορά στή Γαλλία.

Βλέπουμε δτι οί δήθεν Επαναστάτες® θεωρητικοί πού, ύστερα

άπό τήν προσωρινή χυβέρνηση, έδιναν τόν τόνο στό Παρίσι,

ήταν τόσο άμαθείς γιά τήν ουσία και τ ' Αποτελέσματα τών μέτρων πού έφαρμόστηχαν δσο κι οί ίδιοι οί κύριοι τής προσωρινής κυβέρνησης.

Παρά τήν προσωρινή βιομηχανική χι έμποριχή Ανθιση τής

Γαλλίας, ή μάζα τοϋ πληθυσμού, τά εικοσιπέντε έχατομμύρια

Αγρότες, αποφέρουν Από μεγάλη χρίση. Οί καλές σοδιές στά

1

Γιά νά οώοιι τήν τ ρ α π · ζ α τής ' Α γ γ λ ί α ς άπό τή χρ«αχοπ(α, η χ ο Ηρνηοη ψ ή φ ι ο · οτά 1797 Ιναν «Ι5·.χό νόμο πού δριζ» μιαν Αναγχαοτιχή

τιμή γιά τχ τραηιζογραμμαηα χ ι έξοοοιοΐοτοΟο· τήν τ ρ α ι ν ζ α να οταματήο·'. τήν Ανταλλαγή τών τραπεζογραμματίων της μΐ χρυοό. H i τό νόμο

τοβ 1819 ξανάρχιο· ή Ανταλλαγή τβν τραπεζογραμματίων μί χρυοό. (Σημ.

26ντ.)



262



ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ.



τελευταία χρόνια Εριξαν τις τιμές τών σιτηρών πολύ πιό κάτω

α π ' 2τι τίς έριξαν οτήν 'Αγγλία, χι ή θέση τών καταχρεωμένων, ξεζουμισμένων άπό τήν τοκογλυφία χαί τσακισμένων άπό τούς

φόρους αγροτών—σέ καμιά περίπτωση δέ μπορεί νά είναι λαμπρή. Ί Ι ιστορία τών τελευταίων τριών χρόνων Εχει ώστόσ·

άποδείξει άρχετά ότι ή τάξη αύτή τοϋ πληθυσμού, είναι πέρα

γιά πέρα ανίκανη γιά οποιαδήποτε Επαναστατική πρωτοβουλία.

"Οπως ή περίοδος τής χρίσης άρχίζει στήν ήπειρωτιχή Εύρώπη άργότερα άπό τήν 'Αγγλία, Ετσι άρχίζει άργότερα και ή

περίοδος τής άνθισης. Ί ο άρχιχό προτσές γίνεται πάντα στήν

'Αγγλία. Αύτή είναι ό δημιουργός τοϋ άστικοϋ κόσμου. Οί διάφορες φάσεις τοϋ χύχλου πού διαγράφει πάντα ά π ' τήν άρχή

ή άστιχή κοινωνία, έρχονται στήν ήπειρωτίκή Εύρώπη μέ δευτερεύουσα χαί τριτβύουσα μορφή. ΙΙρώτα, ή ήπειρωτιχή Εύρώπη Εχανε άσύγχριτα μεγαλύτερες Εξαγωγές στήν 'Αγγλία παρά

σέ οποιαδήποτε άλλη χώρα. Μά οί εξαγωγές αυτές στήν ' Α γ γλία έςαρτώνται άπό τή θέση τής 'Αγγλίας, ιδιαίτερα άπό τή

σχέση της μέ τήν όπερπόντια άγορά. "Επειτα ή 'Αγγλία Εξάγει

στίς υπερπόντιες χώρες άσύγχριτα περισσότερα ά π ' όσα έξάγει

όλόχληρη ή ήπειρωτιχή Εύρώπη, έτσι που οί ποσότητες τών

ήπειρωτιχών έξαγωγών σ' αύτές τίς χώρες Εξαρτώνται π ά ν τ α

άπό τίς κάθε φορά υπερπόντιες εξαγωγές τής 'Αγγλίας. "Αν

λοιπόν οί χρίσεις γεννούν έπαναστάσεις πρώτα στήν ήπειρωτιχή Εύρώπη, ή αιτία τους ώστόσο βρίσκεται πάντα στήν ' Α γ γλία. Είναι φυσικό οί βίαιες Εχρήξεις νά Εχδηλώνονται νωρίτερα στά άκρα τού άστιχοϋ σώματος παρά στήν χαρδιά του, γιατί έδώ είναι περισσότερες οί δυνατότητες Εξομάλυνσης. Ά π ό

τήν άλλη μεριά ό βαθμός πού οί ηπειρωτικές έ.ταναστάσκς Επιδρούν στήν Α γ γ λ ί α , είναι ταυτόχρονα τό θερμόμετρο πού δείχνει ώς ποιό σημείο οί Επαναστάσεις αύτές βάζουν πραγματικά

σέ κίνδυνο τίς άστιχές συνθήκες ζωής, ή ώς ποιό σημείο χ τ υ πούν μόνο τούς πολιτικούς σχηματισμούς τους.

Μέ τή γενική αύτή άνθιση, μέσα στήν όποια ο: παραγωγικές δυνάμεις τής άστιχής κοινωνίας Αναπτύσσονται τόσο π λ ο υ σιοπάροχα, δσο αύτό είναι γενιχά δυνατό μέσα στίς άστιχές

σχέσεις, δέ μπορεί νά γίνεται λόγος γιά πραγματική Επανάσταση. Μιά τέτια έπανάσταση είναι δυνατή μόνο σέ περίοδες πού

ο ί δ υ ό αύτοί π α ρ ά γ ο ν τ ε ς , οί σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς παραγωγικές

δ υ ν ά μ ε ι ς χαί οί ά σ τ ι χ έ ς π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς μ ο ρ φ έ ς 8ρ-



Ol ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΑΤΤΟ ΤΟ 1848 ΩΣ ΤΟ 1850



343



χονται σέ Α ν τ ί φ α σ η μεταξύ τους. Οί λογής-λογής καυγάδες στούς όποιους έπιδίδονται τώρα οί Αντιπρόσωποι τών ξεχωριστών δμάδων τού ηπειρωτικού κόμματος της τάξεως χαί Εκθέτουν ή μιά δμάδα την άλλη, δχι μονάχα δέ δίνουν καθόλου

Αφορμή γιά νέες έπαναστάσεις, μά άντίθετα είναι δυνατοί μόνο

γιατί ή βάση τών σχέσεων είναι προσωρινά τόσο Ασφαλής χαί,

κάτι πού ή Αντίδραση δέν τό ξέρει, τόσο ά σ τ ι χ ή . Πάνω σ'

αύτή τή βάση θά σπάσουν δλες οί προσπάθειες τής άντίδρασης

νά σταματήσει τήν άστιχή άνάπτυξη, χαθώς χι δλη ή ήθιχη

Αγανάχτηση χι δλες οί ενθουσιώδικες διακηρύξεις τών δημοκρατών. Μ ι ά ν έ α έ π α ν ά σ τ α σ η ε ί ν α ι δ υ ν α τ ή μ ό ν ο σ ά ν

έ π α χ ό λ ο υ ϋ ο μιας νέας χ ρ ί σ η ς . Είναι δμως τόσο

βέβαιη δσο χι αύτή ή χρίση.

"Ας περάσουμε τώρα στή Γ α λ λ ί α .

Προκαλώντας νά γίνουν νέες έχλογές στίς 2Ä τού 'Απρίλη, ό λαός μόνος του άκύρωσε τή νίχη πού είχε πετύχει ένωμένος μέ τούς μικροαστούς, στίς έχλογές τής 10 τού Μάρτη.

Ό Βιντάλ βγήκε βουλευτής δχι μόνο στό Παρίσι άλλά καί στόν

Κάτω Ρηνο. Ή παρισινή έπιτροπή, δπου οί όρεινοί καί ή μικροαστική τάξη Αντιπροσωπεύονταν γερά, τόν παρακίνησαν νά

δεχτεί τήν έντολή της έχλογιχης περιφέρειας τού Κάτω Ρήνου. Ή νίχη της 10 τού Μάρτη έπαψε νά είναι άχοφασιστιχή.

Ή ήμερομηνία τής τελικής άπόφασης Αναβλήθηκε γιά άλλη

μιά φορά. Ή δύναμη δντασης τού λαού χαλαρώθηκε. Ό λαός

συνήθιζε στούς νόμιμους Θριάμβου; άντί στούς έπαναστατικούς.

Έ έπαναστατική σημασία τής 10 τού Μάρτη, ή Αποκατάσταση τής έξέγερσης τού 'Ιούνη τελικά καταστράφηκε ολότελα μέ

τήν όποψηφιότητα τού Εύγενίου Σύ, τού αισθηματία - μικροαστού κοινωνικού φαντασιοκόπου, πού τό προλεταριάτο μπορούσε τό πολύ νά τόν δεχτεί σάν χωρατό γιά νά εύχαριστήσει τίς

γχριζέττες*. 'Ενάντια σ' αύτή τήν καλοπροαίρετη όποψηφιότητα,

τό χόμμα τής τάξεως, πού είχε γίνει πιό τολμηρό χάρη στήν ταλαντευόμενη πολιτική τών άντιπάλων του, παρουσίασε έναν υποψήφιο πού θά έκπροσωπούσε τή ν ί κ η τού 'Ιούνη. Ό κωμικός



* Γ χ ρ ι ζ έ τ τ ι ; ΐ ν ο μ α ' ο ν τ α : οτή Γαλλία οί ί ρ γ χ τ ρ ι ι ς πού δουλ·6•οον οέ ίιάφορα καταστήματα (μ&?·.οτρο3λ·(, ραπτρκς, -οολήτριις κλπ.

( Ι η μ . Μ.τ.)



269



ΚΑΡΛ



ΜΑΡΞ.



αύτός ύποψήφιος ήταν ό σπαρτιατικός οικογενειάρχης Λεχλέρ,.

πού ατό μεταξύ 6 τύπος τοϋ είχε άποοπάοει κομάτι μέ κομάτι

τήν ήρωϊχή π α ν ο π λ ί α του, χαί πού στίς εκλογές ήττήθηχε π ε ρίλαμπρα. Ή νέα έχλογιχή νίχη τής 2 8 «οϋ 'Απρίλη έ χ α ν ε

όπεροπτιχους τούς ορεινούς καί τή μιχροαστιχή τάξη. Οί ορεινοί

αναγάλλιαζαν χιόλας μέ τή σχέψη δτι θά μπορούσαν νά φτάσουν

στό τέρμα τών πόθων τους μέ χαθαρά νόμιμο τρόπο χ α ί χ ω ρίς νά σπρώξουν π ά λ ι στό προσκήνιο τό προλεταριάτο μέ μιά

νέα έπανάσταση. Λογάριαζαν σταθερά, στίς νέε; έχλογές τοϋ

1852 νά φέρουν μέ τό γενικό έχλογιχό δικαίωμα στήν προεδρική έδρα τό Λεντρύ-Ρολλέν χαί στήν έθνοσυνέλευση μιά πλειοψηφία άπό ορεινούς. Τό χόμμα τής τάξεως, πού οί νέες έ χ λ ο ·

γές, ή υποψηφιότητα τοϋ Σύ χαί οί διαθέσεις τών όρεινών χαί

τής μιχροαστιχής τάξης τό είχαν πείσει πέρα γιά πέρα δτι

ήταν Αποφασισμένοι" χ ά τ ω άπό όποιεσδήποτε περιστάσεις νά

μείνουν ήσυχοι, Απάντησε στίς δυό Εκλογικές νίχες μέ τόν έ χ λ ο γ ι χ ό ν ό μ ο πού χαταργοϋσε τό γενικό έχλογιχό διχαίωμα.

Ή χυβέρνηση Απόφυγε νά χάνει ή ίδια χαί μέ διχή της

εύθύνη τή νομοθετική αύτή πρόταση. Έ χ α ν ε μιά φαινομενική

παραχώρηση στήν πλειοψηφία, Αναθέτοντας τήν έπεξεργασία τοϋ·

νομοσχεδίου στούς μεγάλοος Αξιωματούχους τής πλειοψηφίας

αύτής, στούς δεκαεφτά «μπουργκράφους» 1 . Δέν ήταν λοιπόν ή

κυβέρνηση πού πρότεινε τήν κατάργηση τοϋ γενικού έκλογιχοβ

δικαιώματος στή συνέλευση: ή πλειοψηφία τής συνέλευσης τήν

πρότεινε στόν έαυτό της.

Στίς 8 τοϋ Μάη τό σχέδιο παρουσιάστηκε στή βουλή.

'Ολόκληρος ό σοσιαλδημοκρατικός τ ύ π ο ; σηκώθηκε σάν ένας

άνθρωπος γιά νά χηρύξει στό λαό τήν Ανάγχη νά τηρήσει Αξιοπρεπή στάση, μεγαλόπρεπη ήρεμία, παθητικότητα, χαί νά δείξει Εμπιστοσύνη στούς άντιπροσώπους του. Κάθε άρθρο τών

Εφημερίδων α&τών ήταν χαί μιά ομολογία δτι μιά έπανάσταση

θά Εξόντωνε πρίν Απ' δλα τό λεγόμενο επαναστατικό τύπο χαί

1

B u r g g r a f e n : οτρατκοτιχοί Ϊιοιχητές μιάς πόλης ατή Γ·ρμαν(α ατό

μ»αα(ανα. Ό (Υπαινιγμός γ ί ν ι τ α ι γιά tat κοινοβουλιοτιχά γ ρ α φ ι ί α τοβ·

κόμματος τής τ ά ξ ι α ς ατή νομοθιτιχή οονίλιυση πού τά μίλη το» όνομαζονταν ·1ρανιχά μπονργχράφοι γ ι ά νά χαρακτηριστεί Ιται ή άνίοχορη άκόρ«οτη Ϊίψα γιά τήν ίξβοοία χαί ο( φ · ο ο ! α ρ χ ι χ ί ς έπι9ιώ£«ις τ β ν μοναρχτχβν Τό παρατοο&χλι «Ιναι παρμένο din' τ ί όμώνυμο θεατρικό Ιργο τοϋ·

Βίχτωρ Οόγχώ. (Σημ. Σ6ντ.)



Ol ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΑΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1848 ΩΣ ΣΤΟ 1850



265



8*1, έπομένως, {μπαίνε τώρα ζήτημα γιά τήν αύτοσυντήρησή

τβο. Ό ίήθεν επαναστατικός τύπος πρόδοσε ολόκληρο τό μυστικό του. Υπόγραψε μόνος του τή θανατική του καταδίκη.

Στίς 21 τοϋ Μάη οί όρεινοί Εβαλαν τό προκαταρκτικό

ζήτημα σέ συζήτηση χαί πρότειναν τήν άπόριψη ολόκληρου τοϋ

νομοσχεδίου γιατί παραβίαζε τό σύνταγμα. Τό χόμμα τής τάξεως άπάντησε ότι τό σύνταγμα θά παραβιαζόταν άν αύτό ήταν

άναγχαίο, δτι δμως πρός τό παρόν δέν όπήρχε τέτια άνάγχη,

γιατί τό σύνταγμα ήταν κατάλληλο γιά χάθε Ερμηνεία χαί γιατί μόνο ή πλειοψηφία ήταν άρμόδια ν' άποφασίσει γιά τή σωστή έρμηνβία. Στίς άχαλίνωτες, άγριες επιθέσεις τού Θιέρσου

χαί τοϋ Μονταλαμπέρ, οί όρεινοί άντέταξαν ενα σεμνό χαί πολιτισμένο άνθρωπισμό. Στηρίχτηκαν πάνω στό Εδαφος τοϋ διχαί•υ. Τό χόμμα τής τάξεως τούς παρέπεμψε στό έδαφος όπου φυτρώνει τό δίκαιο, στήν άστιχή ίδιοχτησία. Οί ορεινοί κλαίγοντ α ν : μήπως λοιπόν θέλανε πραγματικά νά προκαλέσουν μέ χ ά θε θυσία Επαναστάσεις; Καί τό χόμμα τής τάξεως άπάντησε:

θά τίς περιμένουμε.

Στίς 22 τοϋ Μάη, λύθηχε τό προκαταρκτικό ζήτημα μέ

4 6 2 ψήφους χατά 227. Οί ίδιοι άνθρωποι που είχαν άποδείξει

μέ τέτια πανηγυρική Εμβρίθεια δτι ή έθνοσυνέλευση χαί χάθε

βουλευτής χωριστά θά παραιτούνταν άν άπαρνιοϋνταν τόν Εντολοδότη τους λαό, κόλλησαν στίς Εδρες τους καί γύρευαν τώρα

ξαφνικά άπ 1 τή χώρα νά δράσει στή θέση τους, και νά δράσει

μάλιστα μέ άναφορές. Καί κάθονταν άκόμα εκεί μέ άπάθεια,

δταν στίς 31 τοϋ Μάη ψηφίστηκε πανηγυρικά ό νόμος. Προσπάθησαν νά έχδιχηθοϋν μέ μιά γραφτή διαμαρτυρία δπου δήλωναν τήν άθωότητά τους γιά τό βιασμό τοϋ συντάγματος, μιά

διαμαρτυρία πού δέν τήν κατέθεσαν χάν άνοιχτά, μά πού τή

βάλανε λαθραία στήν πίσω τσέπη τοό προέδρου.

"Ενας στρατός άπό 150.000 άντρες στό Παρίσι, ή μακρόχρονη άργοπορία τής οριστικής λύσης, ή κατευναστική στάση

τοο τύπου, ή μιχροψυχία τών ορεινών χαί τών νεοεκλεγμένων

Αντιπροσώπων, ή μεγαλόπρεπη ήρεμία τών μικροαστών, άλλά

πάνω i s " δλα ή έμποριχή χαί βιομηχανική άνθιση, εμπόδιζαν

κάθε άπόπειρα γιά έπανάσταση ά π ' τή μεριά τοϋ προλεταριάτου.

Τό γενιχό Εχλογιχό δικαίωμα είχε Εκπληρώσει τήν ά π ο στολή του. ' i l πλειοψηφία τοό λαού είχε περάσει ά π ' τ ό σχολειό

èwfvo άνάπτυξης, πού τό γενικό Εκλογικό διχαίωμα μπορεί νά



266



ΚΑΡΛ



ΜΑΡΞ.



τόν Εξυπηρετήσει μονάχα μέσα σέ μιάν Επαναστατική περίοδο.

"Επρεπε νά παραμεριστεί άπό μιάν έπανάσταση ή άπ' τήν Αντίδραση.

Οί ορεινοί έδειξαν άκόμα μεγαλύτερη δραστηριότητα σέ

μιάν εύκαιρία πού πιρουσιάστηχι λίγο άργότερα. Ά π * τό Οψος

τοό βήματος ό όπουργός τών στρατιωτικών ντ' 'ΰπούλ ε ί χ ·

ονομάσει τήν έ,πανάσταση τού Φλεβάρη όλέθρια καταστροφή. Ό

πρόεδρος Ντυπέν δέν επέτρεψε v i πάρουν τό λόγο οί ρήτορες

τών όρεινών, π ι ύ δπως πάντα, διχχρίνονταν άπ' τό γεμάτο ήθιχ ή Αγανάχτηση θόρυβο πού έχαναν. Ό Ζιραρντέν πρότεινε στούς

ορεινούς ν' άποχωρήσουν άμέσως όμαδικά. Καί τό Αποτέλεσμα

ήτχν δ τ ι : οί ορεινοί έμειναν Ακίνητοι στίς έδρες τους, ό Ζιραρντέν δμως διώχτηχε Απ' τούς κόλπους τους σάν Ανάξιος.

Ό έχλςγικός νόμος χρειαζόταν Ακόμα μιά συμπλήρωση,

ενα νέο ν ό μ ο π ε ρ ί τ ύ π ο υ . Καί δέν άργησε πολύ ναρθεί.

Μιά πρόταση νόμοο τής κυβέρνησης, πού έγινε Από πολλές

άπόψεις δραστικότερη μέ τίς τροπολογίες τού κόμματος τής τ ά ξεως, αύξησε τά ποσά τών έγγυήσεων, επέβαλε ένα έκτακτο χαρτόσημο στά μυθιστορήματα-έπιφυλλίδες (Απάντηση στήν έκλογή

τού Εύγενίου Σύ), φορολόγησε δλες τίς βδομαδιάτικες ή μηνιάτικες έκδόσεις ως ένα ορισμένο αριθμό τυπογραφικά φύλλα χαί

τελικά δρισε δτι κάθε Αρθρο εφημερίδας πρέπει νά φέρει τήν

υπογραφή τοό συντάχτη. Οί διατάξεις γιά τά ποσά τής Εγγύησης σκότωσαν τό λεγόμενο Επαναστατικό τύπο. Ό λαός θεώρησε τήν Εξαφάνισή του σάν μίά ικανοποίηση γιά τήν κατάργηση

τού γενικού Εκλογικού δικαιώματος, 'ίίστόσο, ούτε ή τάση ούτε τό Αποτέλεσμα τού νέου νόμου περιορίστηκαν μόνο σ' αύτή

τή μερίδα τού τύπου. 'Εφόσον ό ημερήσιος τύπος ήταν ανώνυμος, Εμφανιζόταν σάν δργανο τής Αναρίθμητης καί Ανώνυμης

κοινής γνώμης. "Ηταν ή τρίτη δύναμη μέσα στό κράτος. Μέ

τήν όπογραφή κάθε Αρθρου ή Εφημερίδα γινόταν μιά άπλή συλλογή Από φιλολογικές εισφορές λιγότερο ή περισσότερο γνωστών

προσώπων. Κάθε Αρθρο ξέπεφτε στό Επίπεδο μιάς Αγγελίας. "ίίς

τότε οί Εφημερίδες κυκλοφορούσαν

σάν τό χαρτονόμισμα

τής δημόσιας γνώμης. Τώρα διαλύθηκαν σέ λίγο-πολύ κακά Ατομικά χρεωστικά γραμμάτια πού ή Αξία καί ή κυκλοφορία τους

εξαρτιόνταν Απ' τήν πίστη ϊ χ ι μόνο τού Εκδότη, Αλλά καί τ ο ·

οπισθογράφου. Ό τύπος τού κόμματος τής τάξεως είχε προκαλέσει δχι μόνο τήν κατάργηση τού γενικού Εκλογικού δικαιΑ-



Ol ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΑΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1848 ΩΣ ΣΤΟ 1850



267



fiatoc, άλλά χαί τά έσχατα μέτρα ένάντια στόν «χαχό» τύπο.

"Ωστόσο χι ό ίδιος ό «χαλός» τύπος μέ τήν άνησυχαστιχή του

4νωνυμία ήταν ένοχλητικός γιά τό χόμμα τής τάξεως, χι άχόμα πιό πολύ γιά τούς ξεχωριστούς έπαρχιακούς Αντιπροσώπους

του. Στή θέση του, τό χόμμα δέν ήθελε πιά παρά τόν πληρωμένο συγγραφέα, μέ δνομα, διεύθυνση χαί χαραχτηριστιχά. Μάταια ό καλό; τύπος όδυρόταν γιά τήν Αχαριστία μέ τήν όποία

Ανταμείβονταν οί υπηρεσίες του. Ό νόμος ψηφίστηκε. Ή διάταξη γιά τήν υποχρεωτική υπογραφή χτύπησε πρίν άπ' δλα αύτόν. Τά όνόματα τών δημοχρατιχών δημοσιογράφων ήταν άρχ ε τ ά γνωστά, μά οί άξιοσέβαστες φίρμες της «Ζουρνάλ ντέ Ντεμ χ ά » , τής «Άσσαμπλέ Νασιονάλ» 1 , της «Κονστιτουσιονέλ» 1 κλπ,

χ λ π , έχαναν ελεεινή έντύχωση μέ τή διατυμπανιζόμενη πολιτική σοφία τους, δταν ή μυστηριώδης τους παρέα άποσυντέθηχε

μονομιάς σέ έξαγοραζόμενους penny-a-liners" μέ μακρόχρον η πείρα, πού είχαν υποστηρίξει τοις μετρητοίς κάθε δυνατή υπόθεση, δπως ό Γκρανιέ ντέ Κασανιάκ, ή σέ παλιοπατσαβούρες πού αύτονομάζονταν πολιτικοί, δπως ό Καπφίγκ, ή σέ

φιλάρεσκους καρυδοθραόστες, δπως ό χ. Λεμουάν της «Ντεμπά».

Στή συζήτηση γιά τό νόμο περί τύπου, οί ορεινοί είχαν

χιόλας ξεπέσει σέ τέτιο βαθμό ήθιχης έξαχρείωσης πού ύποχρεώΟηκαν νά Αρκούνται στό νά χειροκροτούν τίς λαμπρές μακρυγορίες μιάς χαλιάς διασημότητας της έποχης τού Λουδοβίκου Φ ι λίππου, τού κ. Βίκτωρ Ούγκώ.

Μέ τόν έκλογικό νόμο χαί μέ τό νόμο περί τύπου, τό έ π α ναστατιχό χαί δημοχρατικό χόμμα Αχοσύρεται Απ' τήν έπίσημη

σκηνή. Ιΐροτού νά ξεκινήσουν γιά τό σπίτι τους, λίγο ύστερα

Απ' τό κλείσιμο τής συνόδου, οί δυό ομάδες τών όρεινών, οί

σοσιαλιστές δημοχράτε; χαί οί δημοκρατικοί σοσιαλιστές, έβγαλαν δυό μανιφέστα, δυό testimonia paupertatis 4 δπου Απόδειχ ν α ν δτι άν ή έξουσία χαί ή επιτυχία δέν είχαν βρεθεί ποτέ μέ

τό μέρος τους, αυτοί τουλάχιστο βρέθηχαν πάντα μέ τό μέρος

1

«Assemblée Nationale»: Καθημερινή 1φημ*ρ(βα μοναρχικών άρχΑν,

πού ΐΡγαιν» οτό ΙΙαρΙαι άπ' τό 1848 ώς τό 1S57. (Σημ. Ι ύ ν τ . )

1

«Constitutionnel»: Κα&ημερινή « φ η μ ί ρ ί ΐ α τβν οονταγματικβ* μοναρχικών, πο6 Ι β γ α ι ν · οτό Παρίοι άπ' τό 1815 ώς τό 1870. (Σημ. Ζ6ντ.)

* Δημοοιογράφοι, πού τα άρθρα του; πληρώνονται μέ τό οτίχο. (Σημ.

ΧΑντ.)

Testimonia paupertatis: ΠιοτοΓ.οιητικα άπορ(ας. (Σημ. Σ6ντ.)



308



ΚΑΡΛ



ΜΑΡΞ.



τής αιώνιας δικαιοσύνης καί δλων τών Αλλων αιώνιων Αληθειών.

"Ας δούμε τώρα τό κόμμα τ ή ; τάξεως. Ή «Νέα 'Εφημερίδα τού Ρήνου» έλεγε σχετικά (τεύχος 3, σελ. 16): «'Απέναντι

στίς παλινορθωτικές όρέξει; τών ένωμένων όρλεανικών και νομιμοφρόνων ό Β ο ν α π ά ρ τ η ; υπερασπίζει τόν τίτλο τ ή ; π ρ α γ μ α τ ι κ ή ; έξουσία; τ ο υ : τή δημοκρατία. ' Α π έ ν α ν τ ι σ τ ί ; ρ·α)ινορθωτικές όρέξει; τού Βοναπάρτη, τό κόμμα τ ή ; τάξεω; όπερασπίζει τόν τίτλο τ ή ; κοινή; του κ υ ρ ι α ρ χ ί α ; : τή δημοκρατία.

' Α π έ ν α ν τ ι στούς όρλεανικούς, οί νομιμόφρονες—καί Απέναντι

ατούς νομιμόφρονες οί όρλεανικοί, όπερασπίζουν τό status

q u o : τή δημοκρατία. "Ολες αύτές οί όμάδες τού κόμματος

τής τάξεως, πού ή καθεμιά τους έχει οτήν καρδιά της τό δικό της βασιλιά καί τή δική της παλινόρθωση, επιβάλλουν Αμοιβαία, απέναντι στίς σφετεριστικές καί στασιαατικές ορέξεις τών

Αντιπάλων τους, τήν κοινή κυριαρχία τής άστιχής τάξης, τή μορφή δπου εξουδετερώνονται καί άναβάλλοντ.χι γιά τό μέλλον οί

Ιδιαίτερες Αξιώσεις: τή δ η μ ο κ ρ α τ ί α . . . Καί ό Ηιέρσος μιλούσε

πιό Αληθινά Απ' ότι όποπτεύεται, δταν έλεγε δτι: 'Εμείς οί

βασιλόφρονες, είμαστε τά Αληθινά στηρίγματα τής συνταγματικής δημοκρατίας».

' Η κωμωδία τών δημοκρατικών μέ τό στανιό, ή Αντιπάθεια πρός τό όπάρχον καθεστώς καί τό συνεχές στερέωμά του,

οί άκατάπαυτες

προστριβές Ανάμεσα στό Βοναπάρτη καί τήν

έθνοσυνέλευση, ή διαρκώς Ανανεωμένη άπειλή τού κόμματος τής

τάξεως νά διαλυθεί στά συστατικά του μέρη καί ή όλοένα Επαναλαμβανόμενη συσπείρωση τών ομάδων του, ή Απόπειρα κάθε

ομάδας νά μετατρέψει κάθε νίκη ένάντια στόν κοινό έχθρό σέ

ήττα γιά τούς προσωρινούς της ουμμάχους, ή Αμοιβαία ζήλια,

μνησικακία, καταπόνηση, τό Ακούραστο ςεσπάθωμα πού τελειώνει πάντα μ' ένα φιλί τοϋ Λαμουρέτ '· δλη αύτή ή δυσάρεστη

κωμωδία τών παρεξηγήσεων ποτέ δέν ξετυλίχτηκε πιό κλασικά

Από δτι έγιν3 στή διάρκεια τοϋ τελευταίου έξάμηνου.

Τό κόμμα τής τάξεως θεωρούσε συνάμα τόν έκλογικό νόμο

1



Λαμουρέτ : βουλιυτης ατή νοροθιτιχή ουνέλιυοη τόν χαιρό τής γαλλικής έπαναοταοης ατα τέλη τοϋ 18ου αΙώνα. Έ γ ι ν * Βιαοημος για τήν

πρόταοή του οτ(ς 7 τοδ 'Ιούλη 1792, νοί μπ»1 τέρμα οέ χάθ* κομματική

διχογνωμία μ' Ινα άί«λφιχό φιλί. "Γοτ«ρα άπό τήν πρόταοη αύτή, ο( άντιπρόοοποι τ&ν έχθριχι^ν κομμάτων ρίχτηκαν δ Ινας οτήν άγχαλια τοϋ ά λ λου, ιια τήν άλλη μιρα, δπως ήταν έπόμινο, τό 6ποχρ'.τ:χό αύτό « ά ί ι λ φιχό φιλί* £(χάοτηχ* δλότελα. (Σημ. Σόντ )



Ol ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΑΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1848 ΩΣ ΣΤΟ 1850



274



«άν μιά νίκη ενάντια στό Βοναπάρτη. Μήπως ή κυβέρνηση δέν

είχε παραιτηθεί όταν παράδοσε τή σύνταξη χαί τήν εΰθύνη τής

δικής του πρότασης στήν έπιτροπή τών δεκαεφτά; Καί ή κύρια δύναμη τοό Βοναπάρτη άπέναντι στή συνέλευση δέ στηριζόταν μήπως στό γεγονός δτι ?(ταν ό έκλεχτός τών έξι έκατομμυρίων; Ό Βοναπάρτης άπό τή μεριά του, χειρίστηκε 'τόν

έχλογιχό νόμο σάν μιά παραχώρηση πρός τή συνέλευση, που

μ ' αύτήν είχε έξαγοράσει τήν άρμονίχ άνάμεσα στή νομοθετική καί

τήν έχτελεστιχή εξουσία. Σάν άνταμοιβή ό χυδαίος τυχοδιώχτης

ζήτησε μιάν αύξηση τών αποδοχών του χατά τρία έκατομμύρια

τό χρόνο. Ή έθνοσυνέλευση μπορούσε μήπως νά έρθει σέ σύγκρουση μέ τήν έχτελεστιχή έξουσία σέ μιά στιγμή πού είχε κηρύξει έχτός νόμου τή μεγάλη πλειοψηφία τών γάλλων ; 'Ορθώθηκε οργισμένη, φάνηκε σάν νά θέλει νά σπρώξει τά πράγματα

στά άχρα. Ή έπιτροπή της άπόριψε τήν πρόταση, ό βοναπαρτιχός τύπος άπείλησε χαί παρέπεμψε τή συνέλευση στόν ξεκληρισμένο λαό, πού τόν είχαν στερήσει άπό τό έχλογιχό δικαίωμα.

"Εγιναν ένα πλήθος θορυβώδεις άπόπειρες γιά συνδιαλλαγή, χαί

ή συνέλευση τελικά υποχώρησε στό ζήτημα, μά ταυτόχρονα έχδιχήθηχε κατ' άρχήν. Ά ν τ ί μιά κατ άρχήν χρονιάτικη αύξηση

τού μισθού του κατά τρία εκατομμύρια, τού χορήγησε μιά βοήθεια άπό 2.160.000 φράγκα. Καί σάν νά μήν Ικανοποιήθηκε μ*

αύτό, έκανε τήν παραχώρηση αύτή μόνο άφού τήν υποστήριξε

i Σανγκαρνιέ. ό στρατηγός τού κόμματος τής τάξεως κι ό προστάτης πού επιβλήθηκε στό Βοναπάρτη. Δέ χορήγησε λοιπόν

τά δυό έκατομμύρια στό Βοναπάρτη, άλλά, στήν πραγματικότητα, στό Σανγκαρνιέ.

Αύτό τό δώρο πού τού πέταξε ή έθνοσυνέλευση χωρίς προθυμία, έγινε δεχτό άπό τό Βοναπάρτη ολότελα στό πνεύμα τού

δωρητή. Ό βοναπαρτικός τύπος θορυβούσε πάλι ένάντια στήν

έθνοσυνέλευτη. Κι δταν πιά στή συζήτηση γιά τό νόμο περί

τύπου, υποβλήθηκε ή τροπολογία γιά τήν υπογραφή τών άρθρων,

πού στρεφόταν είδιχά ένάντια στίς δευτερεύουσας σημασίας εφημερίδες, πού εκπροσωπούσαν τά ιδιωτικά συμφέροντα τού Βονα.

πάρτη, το κυριότερο βοναπαρτιχό φύλλο, ή «Πουβουάρ», έχανε

μιάν άνοιχτή χαί σφοδρή έπίθεση ένάντια στήν έθνοσυνέλευση.

4M υπουργοί βρέθηκαν οτήν άνάγκή ν' Αποκηρύξουν τό φύλλο

μπροστά στή συνέλευση. Ό εκδότης τής «Πουβουάρ» κλήθηκε

οέ απολογία μπρός στήν έθνοσυνέλευση καί καταδικάστηκε



270



ΚΑΡΛ



ΜΑΡΞ.



στό Ανώτατο χρηματικό πρόστιμο, σέ 5.000 φράγκα. Τήν Αλλη μέρα ή «Πουβουάρ» δημοσίευσε ένα άκόμα αύθαδέστερο Αρθρο ένΑντια στή συνέλευση χαί σάν Ανταπόδοση γιά λογαριασμέ

τής κυβέρνησης, ή εισαγγελία καταδίωξε Αμέσως πολλές νομιμόφρονες έφημερίδες γιά παραβίαση τοό συντάγματος.

Τέλος ήρθε τό ζήτημα τής Αναβολής τών συνεδριάσεων τής

βοολής. Ό Βοναπάρτης έπιθυμοϋσε τήν άναβολή γιά νά μπορέσει νά ένεργεί χώρίς νά έμποδίζεται Από τή συνέλευση. Τό χ ό μ μα τής τάξεως τήν έπίθυμοϋσε, έν μέρει γιά νά χάνει τίς φ α τριαστικές του μηχανοραφίες, έν μέρει γιά νά φρονιίσουν οί διάφοροι βουλευτές γιά τά ιδιωτικά τους συμφέροντα. Κι οί δυό τή

χρειάζονταν γιά νά χατοχυρώσουν χαί νά προωθήσουν τις νίκες

τής Αντίδρασης στίς έπαρχίες. Γι* αύτό ή συνέλευση Ανέβαλε τίς

συνεδριάσεις της Από τίς 11 τοϋ Αύγουστου ως τίς 11 τοϋ Νοέμβρη. Καί έπειδή ό Βοναπάρτης δέν έκρυβε καθόλου δτι τό μόνο πράγμα πού τόν ένδιέφερε ήταν νά Απαλλαγεί Από τήν ένοχ λ η τ ι χ ή έπίβλεψη τής έθνοσυνέλευσης, ή συνέλευση έβαλε στήν

ίδια τήν ψήφο Εμπιστοσύνης τή σφραγίδα τής έλλειψης έ μ π ι στοσύνης στόν πρόεδρο. Ά π ό τή μόνιμη έπιτροπή τών είχοσιοχτώ μελών πού έμεναν στή διάρχεια τών διακοπών σάν φρουροί

τής Αρετής τής δημοχρατίας, Απομαχρύνθηχαν δλοι οί βοναπαρτιχοι. Στή θέση τους έχλέχτηχαν μάλιστα χαί μεριχοί δημοκρατικοί τοϋ «Αίώνα» χαί τής «Νασιονάλ», γιά νά χαταδειχτεί στόν

πρόεδρο ή άφοσίωση τής πλειοψηφίας στή συνταγματική δημοχρατία.

Λίγο πρίν χαί ίδιαίτερα Αμέσως μετά τήν άναβολή τών

συνεδριάσεων τής βουλής, οί δυό μεγάλες ομάδες τοϋ κόμματος

τής τάξεως, of όρλεανιχοί καί οί νομιμόφρονες, φάνηκαν σάν νά

θέλουν νά συμφιλιωθούν, χι αύτό, μέ μιά συγχώνευση τών δυό

βασιλικών οίχων πού πολεμούσαν κάτω Από τίς σημαίες τους.

Οί έφημερίδες ήταν γεμάτες Από συμφιλιωτικές προτάσεις που

λέγεται δτι είχαν συζητηθεί στό κρεβάτι τοϋ Αρρωστου Λουδοβίκου Φιλίππου, στόν "Αγιο Λεονάρδο, δταν ό θάνατος τοϋ Λουδοβίκου Φιλίππου άπλοποίησε ξαφνικά τήν κατάσταση. Ό Λουδοβίκος Φίλιππος ήταν ό σφετεριστής, 5 Ερρίκος ό Ε', ό Ανθρωπος πού τοϋ στέρησαν τό θρόνο. Ό κόμης τών Παρισίων Απ'

τήν Αλλη μεριά, μιά χι ό 'Ερρίκος 6 Ε' δέν είχε παιδιά, ήταν

ό νόμιμος διάδοχος του στό θρόνο. Κάθε πρόφαση γι' Αντίρηοη στή συγχώνευση τών δυό δυναστικών συμφερόντων είχε τ ώ -