D. Tiến trình lên lớp

- Qua cách nói của chàng trai và cô gái em hãy

nêu cảm nhận của mình về tiếng cười của người

lao động trong cảnh nghèo (Cười về điều gì ? cười

ai ? ý nghóa của tiếng cười ?)

-Gv cho 3 hs đọc 3 bài ca dao. Phân 3 nhóm (mỗi

nhóm 1bài) để thảo luận cho câu hỏi sau và cử đại

diện trình bày trước lớp.

- Bài ca dao chế giễu loại người nào trong xã hội ?

Em thử phân tích nghệ thuật trào lộng của người

bình dân ở bài ca dao trên ?



- Tiếng cười trong 3 bài ca dao này có gì khác với

tiếng cười ở bài 1 ?

*Hoạt động 3: Hs xem và học ghi nhớ sgk

*Hoạt động 4 :Cho hs làm bài tập

-Nhữngbiện pháp nghệ thuật nào thường được sử

dụng trong ca dao hài hước ?



mẻ, củ rím, củ hà -> lễ vật khác thường

=> Với lối nói giảm dần tiếng cười được bật lên qua lời

thách cưới dường như phi lí của cô gái : vô tư thanh thản

mà lạc quan yêu đời.

* Bài ca dao là tiếng cười tự trào của người bình dân. Đó

là lời đùa cợt bằng lòng với cảnh nghèo, chia sẻ những gì

còn khốn khó. Đồng thời thể hiện một triết lý nhân sinh :

đặt tình nghóa cao hơn của cải.

2. Bài 2, 3, 4

* Bài 2

- Làm trai … sức trai >< khom lưng …

(Bản lónh

sức mạnh)

(yếu đuối)

gánh 2 hạt vừng

-> Qua nghệ thuật phóng đại kết hợp với thủ pháp đối

lập bài ca dao đã dựng lên một bức tranh hài hước đặc

sắc và thú vò nhằm phê phán loại đàn ông yếu đuối

không đáng sức trai

* Bài 3 :

- Chồng người đi ngược về xuôi ><

(đảm đang)

chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo

(Vô tích sự)

-> Trong sự đối lập của 2 câu thơ hình ảnh người đàn

ông hiện lên qua lời than của vợ vừa hài hước vừa thảm

hại : èo uột, lười nhác, ăn bám vợ, suốt ngày ru rú ở xó

bếp, không còn phong độ của bậc nam nhi.

* Bài 4 :

- Lỗ mũi..gánh lông >< râu rồng trời cho

- Ngáy o o >< cho vui nhà

- Hay ăn quà >< về nhà đỡ cơm

- Đầu ..rác… rơm >< hoa thơm rắc đầu

-> Qua bức tranh hư cấu hài hước kết hợp với cấu trúc

câu “chồng yêu chồng bảo” trong từng cặp câu, thơ bài

ca dao là tiếng cười sảng khoái nhưng vẫn ngầm chứa

một ý nghóa châm biếm nhẹ nhàng về loại phụ nữ đỏng

đảnh vô duyên qua cái nhìn nhân hậu và cảm thông của

dân gian.

* So sánh

Bài 1 : Tiếng cười tự trào.

Bài 2, 3, 4 : Tiếng cười châm biếm phê phán.

III. Ghi nhớ (Sgk / 92)

IV. Luyện tập

1. Những biện pháp nghệ thuật

- Hư cấu dựng cảnh tài tình

- Cường điệu phóng đại, tương phản đối lập

- Dùng ngôn ngữ đời thường mà hàm chứa ý nghóa sâu

sắc.

2. Sưu tầm.



- Sưu tầm những bài ca dao hài hước, châm biếm.



45



- Củng cố: Gọi hs nhắc lại những phần vừa học.

- Dặn dò : Học bài, làm bài tập, chuẩn bò bài “Lời tiễn dặn”.



46



Ngày soạn: 20/10

Tiết 30 : Đọc văn



Tuần 10



LỜI TIỄN DẶN



(Trích “Tiễn dặn người yêu” – Truyện thơ dân tộc Thái )

A. Mục tiêu bài học : Giúp học sinh

- Hiểu được tình yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương của các chàng trai, cô gái

Thái.

- Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ.

B. Phương tiện thực hiện

- Sgk và Sgk Ngữ văn 10

- Thiết kế bài học

C. Cách thức tiến hành:

- Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp

với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.

D. Tiến trình lên lớp

1. Kiểm tra bài cũ :( Ca dao hài hước)

2. Giới thiệu bài mới

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1 :( Hs đọc và tìm hiểu tiểu dẫn)

I. Đọc – Tìm hiểu tiểu dẫn

- Phần tiểu dẫn sgk giới thiệu nội dung gì ? Em 1. Truyện thơ : Là những truyện kể dài bằng thơ, có sự

hãy trình bày từng nội dung cụ thể

kết hợp giữa hai yếu tố tự sự và trữ tình, phản ánh số

phận của những người nghèo khổ và khát vọng về tình

yêu tự do, hạnh phúc và công lý.

(Hs thảo luận nhóm và cử đại diện trả lời)

2. Tác phẩm : Tiễn dặn người yêu

- Bố cục : gồm 1846 câu thơ

- Người dòch : Mạc Phi

- Tóm tắt : Theo 3 phần

+ Đôi trẻ yêu nhau tha thiết

+ Tình yêu tan vỡ, đau khổ

+ Tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ vượt qua khó khăn để

trở về sống hạnh phúc

3. Đoạn trích : Lời tiễn dặn

a. Bố cục: 2 phần (sgk)

b Đại ý : Tâm trạng xót thương của chàng trai trên

đường tiễn cô gái về nhà chồng và chứng kiến cảnh cô

bò người chồng đánh đập. Đồng thời đoạn trích còn

khẳng đònh khát vọng hạnh phúc, tình yêu thuỷ chung

của chàng trai với cô gái.

Hoạt đôïng 2 :(Hs đọc văn bản, giải nghóa các từ II. Đọc – hiểu văn bản

khó.):

1. Tâm trạng của chàng trai (và cô gái – qua sự mô tả

của chàng trai), trên đường tiễn dặn.

- Cách gọi của chàng trai :

+ Người đẹp anh yêu >< cất bước theo chồng

-> yêu thương, trìu mến -> khẳng đònh tình yêu vẫn còn

thắm thiết >< sự thực đau lòng là cô gái đã có chồng.

- Cảm nhận của chàng traivề tâm trạng cô gái

* Khi cô qua đường rộng

- Phân tích những câu thơ mô tả hành động, tâm + Vừa đi vừa ngoảnh lại



47



trạng của cô gái trên đường về nhà chồng ?



- Nghệ thuật được sử dụng trong đoạn thơ này là

gì ? Em thử phân tích giá trò biểu cảm của những

câu thơ đó ?



- Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường

tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào ? Hãy

phân tích những câu thơ thể hiện tâm trạng đó ?



- Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện

thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái

trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của

cô ?



Em cảm nhận được điều gì qua hình ảnh của cô gái

lúc cô ở nhà

chồng?



+ Vừa đi vừa ngoái trông

-> Hành động thể hiện sự nuối tiếc, níu kéo những giây

phút cuối cùng còn được ở bên chàng trai và tâm trạng

xót xa khi “chân bước xa lòng càng đau càng nhớ” của

cô gái

* Khi cô gái qua các khu rừng :

+ Em tới rừng ớt …. Ngồi chờ

+ Em tới rừng cà.. ngồi đợi

+ Tới rừng lá ngón, ngóng trông

=>Qua nghệ thuật điệp từ, các hình tượng có tính chất

tăng tiến kết hợp với các động từ “chờ, đợi, ngóng

trông” đã diễn tả nỗi lòng đầy khắc khoải và tâm trạng

bồn chồn, đau khổ, đắng cay của côgái nhưmuốn bám

víu trong sự vôvọng

- Cử chỉ, hành động của chàng trai

+ Được nhủ đôi câu.. mới đành lòng

+ Được dặn đôi lời… mới chòu quay đi

+….

+ Nựng con rồng, con phượng ..

-> Cử chỉ âu yếm, hành động săn sóc hết sức sôi nổi,

thiết tha trong tâm trạng vừa luyến tiếc, day dứt vừa

ý thức được hoàn cảnh không thể thay đổi.

- Lòng quyết tâm giữ trọn tình yêu của chàng trai.

+ Đôi ta…. Đợi tới tháng năm rau nở

+ ………………………………………………………………………………..

+ … ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già

-> Bước đi của thời gian được diễn tả bằng những hình

ảnh thiên nhiên núi rừng đã phác hoạ, phần nào nghóa

thuỷ chung, tình yêu sâu sắc bất tử của chàng trai đối

với cô gái. Đồng thời cũng thể hiện thái độ bất lực chấp

nhận tập tục hôn nhân do cha mẹ đònh đoạt.

* Tóm lại : Toàn bộ tâm trạng của chàng trai trong

đoạn 1 là tâm trạng rối bời, đầy mâu thuẫn khi phải từ

biệt người yêu, tiễn cô về nhà chồng. Tâm trạng đó là

của một người có tình yêu tha thiết, thuỷ chung.

2. Cử chỉ, hành động và tâm trạng của chàng trai lúc

ở nhà chồng cô gái.

- Cử chỉ hành động :

+ “Dậy đi em. Dậy đi em ơi !

+. . .

+ Lam ống thuốc này em uống khỏi đau”

-> Chàng trai cảm thông săn sóc, vỗ về an ủi cô gái

bằng những lời lẽ hết mực yêu thương trong nỗi xót xa

đầy thương cảm.

-> Hình ảnh cô gái bò đánh đập, hành hạ thảm thương

đã khái quát lên một sự thực đau lòng về số phận người

phụ nữ ở xã hỗi miền núi ngày xưa,.

- Lời tiễn dặn của chàng trai

+. . .

+ . . .về với người ta thương thû cũ



48