CHƯƠNG 1: NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH

Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



Khõu bo qun, d tr NVL cng luụn phi quan tõm chỳ ý, phi xỏc nh mc

d tr ti a, ti thiu cho tng loi NVL m bo khụng thiu ht v trỏnh ng.

Gúp phn h thp chi phớ tn kho, lm tng vũng quay ca vn nõng cao doanh li cho

doanh nghip.

Khõu s dng NVL phi qun lý cht ch sao cho s dng tit kim trờn c s

xỏc nh cỏc nh mc d toỏn cú nh vy mi h thp c chi phớ, t ú h thp

c giỏ thnh lm tng li nhun cho doanh nghip.

Quỏn trit nhng yờu cu qun lý NVL trờn doanh nghip s thc hin tt cụng

tỏc k toỏn NVL.

1.1.3. Khỏi nim ni dung, ý ngha, nhim v v nguyờn tc hch toỏn k

toỏn nguyờn vt liu.

1.1.3.1. Khỏi nim, ni dung ca hch toỏn NVL

Hch toỏn NVL mt cỏch khoa hc hp lý cú ý ngha thit thc v hiu qu

trong qun lý, kim soỏt ti sn doanh nghip, thỳc y vic cung cp kp thi, ng

b nhng NVL cn thit cho sn xut kinh doanh ca doanh nghip theo tng i

tng s dng, ngn nga cỏc hin tng h hng mt mỏt, lóng phớ v cú th trỏnh

c tỡnh trng ng hay khan him vt t nh hng n tin sn xut kinh

doanh.

1.1.3.2. í ngha ca hch toỏn NVL

Hch toỏn NVL l cụng c giỳp cho lónh o doanh nghip nm c tỡnh hỡnh

v ch o sn xut kinh doanh. Hch toỏn NVL cú chớnh xỏc, hp lớ, kp thi, y

thỡ lónh o mi nm bt c chớnh xỏc tỡnh hỡnh thu mua, d tr xut dựng, thc

hin k hoch nhp - xut - tn kho, giỏ c thu mua v tng giỏ tr t ú ra bin

phỏp qun lý thớch hp.

1.1.3.3. Nhim v ca hch toỏn NVL

thc hin chc nng giỏm c v l cụng c qun lý kinh t, xut phỏt t v

trớ yờu cu qun lớ: V trớ ca k toỏn trong qun lý kinh t, qun lý doanh nghip, Nh

nc ó xỏc nh nhim v ca k toỏn nguyờn vt liu trong cỏc doanh nghip sn

xut nh sau:

- T chc phõn loi NVL theo yờu cu qun lý ca doanh nghip, sp xp v

to thnh danh mc NVL m bo tớnh thng nht gia cỏc b phn.

- T chc chng t, ti khon, s k toỏn phự hp vi phng phỏp k toỏn

hng tn kho ca doanh nghip ghi chộp, phõn loi, tng hp s liu v tỡnh hỡnh

hin cú v s bin ng tng gim ca nguyờn vt liu trong quỏ trỡnh sn xut kinh

doanh, cung cp s liu kp thi tp hp chi phớ sn xut v tớnh giỏ thnh sn

phm.

- Thc hin vic phõn tớch ỏnh giỏ tỡnh hỡnh thc hin k hoch mua, tỡnh hỡnh

s dng nguyờn vt liu trong quỏ trỡnh sn xut kinh doanh.

4



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



4



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



1.2. Phõn loi v ỏnh giỏ NVL

1.2.1.Phõn loi NVL

Trong cỏc doanh nghip sn xut nguyờn vt liu bao gm rt nhiu th, loi

khỏc nhau vi ni dung kinh t, cụng c v tớnh nng lớ hoỏ khỏc nhau. cú th qun

lý mt cỏch cht ch v t chc hch toỏn chi tit vi tng loi nguyờn vt liu phc

v cho k toỏn qun tr v cn thit phi phõn loi nguyờn vt liu.

* Cn c vo ni dung kinh t, vai trũ ca chỳng trong qun lý sn xut kinh

doanh, yờu cu qun lý ca doanh nghip nguyờn vt liu c chia thnh cỏc loi sau:

Nguyờn vt liu chớnh: L nhng NVL sau quỏ trỡnh ch bin s l c s vt

cht ch yu cu thnh nờn thc th chớnh ca sn phm.

Nguyờn vt liu ph: l nhng loi nguyờn vt liu ch cú tỏc dng ph tr

trong sn xut, c s dng kt hp vi nguyờn vt liu chớnh lm thay i mu

sc, hỡnh dỏng, mựi v hoc dựng bo qun, phc v hot ng ca cỏc t liu lao

ng hay phc v cho lao ng ca cụng nhõn viờn chc.

Nhiờn liu: l nhng th dựng cung cp nhit lng trong quỏ trỡnh sn xut

kinh doanh nh: than, ci, xng, du

Ph tựng thay th: l cỏc chi tit, ph tựng dựng sa cha v thay th cho

mỏy múc thit b.

Nguyờn vt liu v thit b xõy dng c bn: bao gm cỏc nguyờn vt liu v

thit b m doanh nghip mua vo nhm mc ớch u t cho xõy dng c bn.

Ph liu: l cỏc nguyờn vt liu thu trong quỏ trỡnh sn xut hay thanh lớ ti sn,

cú th s dng hay bỏn ra ngoi.

Nguyờn vt liu khỏc: bao gm cỏc loi nguyờn vt liu cũn li ngoi cỏc th

cha k trờn.

* Cn c vo mc ớch cụng dng ca nguyờn vt liu, chia thnh:

- Nguyờn vt liu dựng trc tip cho sn xut ch to sn phm

- Nguyờn vt liu dựng cho nhu cu qun lý

* Cn c vo ngun hỡnh thnh, nguyờn vt liu c chia thnh:

- Nguyờn vt liu t sn xut, gia cụng, ch bin

- Nguyờn vt liu mua ngoi

- Nguyờn vt liu do nhn vn gúp

1.2.2. ỏnh giỏ nguyờn vt liu

1.2.2.1. Nguyờn tc ỏnh giỏ vt t

- Nguyờn tc giỏ gc: Hng tn kho vt liu phi c ỏnh giỏ theo giỏ gc.

Giỏ gc hay c gi l tr giỏ vn thc t ca vt liu ton b chi phớ m doanh

nghip b ra cú c nhng vt liu ú a im v trng thỏi hin ti.

- Nguyờn tc thn trng: Vt liu c ỏnh giỏ theo giỏ gc nhng giỏ trng

hp giỏ tr thun cú th thc hin thp hn giỏ gc thỡ tớnh theo giỏ tr thun cú th

5



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



5



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



thc hin c. Giỏ tr thun cú th thc hin c l nhng giỏ bỏn c tớnh ca hng

tn kho trong k sn xut kinh doanh tr i chi phớ c tớnh hon thnh sn phm

v chi phớ c tớnh cho vic tiờu th chỳng.

- Nguyờn tc nht quỏn: Cỏc phng phỏp k toỏn ỏp dng trong vic ỏnh giỏ

NVL phi m bo tớnh nht quỏn. Tc l k toỏn ó chn phng phỏp no thỡ phi

ỏp dng phng phỏp ú nht quỏn sut niờn k toỏn. Doanh nghip cú th thay i

phng phỏp ó chn, nhng phi m bo phng phỏp thay th cho phộp trỡnh by

thụng tin k toỏn mt cỏch trung thc v hp lý hn, ng thi phi gii thớch c

nh hng ca s thay i ú.

1.2.2.2. Tớnh giỏ NVL:

L vic xỏc nh giỏ tr ghi s ca NVL. õy l mt cụng vic rt quan trng

trong t chc hch toỏn k toỏn nguyờn vt liu giỳp cho vic tp hp phn ỏnh y

chớnh xỏc giỏ tr nguyờn vt liu thu mua v xut kho, t ú xỏc nh c giỏ tr tn

kho nguyờn vt liu giỳp cho cụng tỏc kim tra vic s dng, chp hnh nh mc d

tr.

Theo quy nh hin hnh, k toỏn nhp, xut, tn kho NVL phi c phn ỏnh

theo giỏ thc t cú ngha l NVL nhp kho phi phn ỏnh theo giỏ thc t, khi xut kho

cng phi xỏc nh theo giỏ thc t theo ỳng phng phỏp quy nh. Tr giỏ ca NVL

trờn s sỏch, Bỏo cỏo ti chớnh nht thit phi theo giỏ thc t.

Giỏ thc t ca NVL l loi giỏ c hỡnh thnh trờn c s cỏc chng t hp l

chng minh cỏc khon chi hp phỏp ca doanh nghip to ra NVL. Ni dung giỏ

thc t ca NVL c xỏc nh theo tng ngun nhp.

Giỏ thc t ca NVL nhp kho:

Tu theo doanh nghip tớnh VAT theo phng phỏp trc tip hay khu tr m

trong giỏ thc t cú th cú VAT hoc khụng cú VAT.

- Vi nguyờn vt liu mua ngoi: giỏ thc t gm giỏ mua ghi trờn hoỏ n

ngi bỏn (+) thu nhp khu (nu cú) v cỏc khon chi phớ mua thc t (-) cỏc

khon gim giỏ hng mua c hng.

- Vi nguyờn vt liu t sn xut: Tớnh theo giỏ thnh sn xut thc t.

- Vi nguyờn vt liu thuờ ngoi gia cụng ch bin: Giỏ thc t gm giỏ tr

nguyờn vt liu ch bin cựng cỏc chi phớ liờn quan.

- Vi NVL nhn úng gúp t cỏc n v t chc tham gia úng gúp vn liờn

doanh: Giỏ thc t l giỏ tho thun do cỏ bờn xỏc nh (+) chi phớ tip nhn (nu cú).

- Vi ph liu: Giỏ c tớnh thc t cú th s dng c hay giỏ tr thu hi ti

thiu.

- Vi NVL c tng thng: Tớnh theo giỏ th trng tng ng (+) chi chớ

tip nhn (nu cú).

6



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



6



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



Khi s dng giỏ hch toỏn thỡ trờn cỏc phiu nhp kho, xut kho v cỏc s sỏch

k toỏn v nguyờn vt liu c phn ỏnh theo giỏ hch toỏn. Cui thỏng, sau khi xỏc

nh c mc giỏ thc t s tin hnh iu chnh giỏ tr nguyờn vt liu, cụng c t

giỏ hch toỏn sang giỏ thc t.

Giỏ thc t xut kho:

Phi hch toỏn theo giỏ thc t. Trờn thc t, giỏ thc t ca NVL xut kho

c tớnh theo cỏc phng phỏp sau:

- Phng phỏp giỏ thc t bỡnh quõn gia quyn (giỏ thc t bỡnh quõn ca s tn

u kỡ v nhp trong kỡ).

Theo phng phỏp ny, giỏ thc t nguyờn vt liu xut kho cng c cn c

vo s lng xut kho trong kỡ v n giỏ bỡnh quõn tớnh nh sau:

Giỏ thc t NVL

xut dựng



=



S lng

xut dựng



x



Giỏ n v

bỡnh quõn



Trong ú, n giỏ bỡnh quõn cú th tớnh theo mt trong ba cỏch sau:

Theo n giỏ bỡnh quõn c k d tr:



Đơn giá bình quân

của cả kỳ dự trữ

=



Giá trị thực tế NVL tồn kho đầu kỳ + Nhập trong kỳ

Số l ợng thực tế NVL tồn kho đầu kỳ + Nhập trong kỳ



Phng phỏp ny thớch hp vi nhng doanh nghip cú ớt danh im NVL

nhng s ln nhp,xut ca mi danh im nhiu.

Phng phỏp giỏ n v bỡnh quõn c k d tr cú u im l gim nh c

vic hch toỏn chi tit NVL so vi phng phỏp nhp trc - xut trc v nhp sau xut trc, khụng ph thuc vo s ln nhp, xut ca tng danh im NVL.

Nhc im ca phng phỏp ny l dn cụng vic tớnh giỏ NVL xut kho vo

cui k hch toỏn nờn nh hng n tin ca cỏc khõu k toỏn khỏc, ng thi s

dng phng phỏp ny cng phi tin hnh tớnh giỏ theo tng danh im NVL.

Theo n giỏ bỡnh quõn sau mi ln nhp:



Đơn giá bình quân

Giá trị thực tế NVL tồn kho sau mỗi lần nhập

sau mỗi lần nhập =

Số l ợng NVL tồn kho sau mỗi lần nhập

Trong phng phỏp ny, sau mi ln nhp k toỏn phi xỏc nh giỏ bỡnh quõn

ca tng danh im NVL. Cn c vo giỏ n v bỡnh quõn v lng NVL xut kho

gia hai ln nhp k tip k toỏn xỏc nh giỏ thc t NVL xut kho.

7



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



7



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



Phng phỏp ny cho phộp k toỏn tớnh giỏ NVL xut kho kp thi nhng khi

lng cụng vic tớnh toỏn nhiu v phi tin hnh tớnh giỏ theo tng danh im NVL.

Phng phỏp ny ch s dng c nhng doanh nghip cú ớt danh im

NVL v s ln nhp ca mi loi khụng nhiu.

- Phng phỏp nhp trc, xut trc (FIFO)

Theo phng phỏp ny, s nguyờn vt liu no nhp trc thỡ xut trc, xut

ht s nhp trc thỡ mi n s nhp sau theo giỏ thc t ca tng s hng xut. Do

vy, giỏ tr nguyờn vt liu tn kho cui k s l giỏ thc t ca s nguyờn vt liu

mua vo sau cựng. Phng phỏp ny thớch hp trong trng hp giỏ c n nh.

- Phng phỏp trc tip

Nguyờn vt liu c xỏc nh theo n chic hay tng lụ v gi nguyờn t lỳc

nhp vo cho n lỳc xut hng. Khi xut nguyờn vt liu no s tớnh theo giỏ thc t

ca nguyờn vt liu ú. phng phỏp ny cũn cú tờn gi l phng phỏp giỏ thc t

ớch danh v thng s dng vi cỏc nguyờn vt liu cú giỏ tr cao v tớnh tỏch bit.

- Phng phỏp nhp sau xut trc (LIFO)

Phng phỏp ny gi nh nhng NVL mua sau s c xut trc tiờn, ngc

li vi phng phỏp nhp trc xut trc, thớch hp trong trng hp lm phỏt.

1.3. K toỏn NVL trong cỏc doanh nghip sn xut kinh doanh

1.3.1. Phng phỏp k toỏn chi tit NVL

L cụng vic hch toỏn kt hp gia kho v phũng k toỏn nhm mc ớch theo

dừi cht ch tỡnh hỡnh nhp - xut - tn cho tng loi c v s lng, cht lng v

chng loi.

1.3.1.1. Phng phỏp ghi th song song

*Nguyờn tc: ghi theo ch tiờu hin vt v giỏ tr.

*Trỡnh t ghi chộp:

- kho: dựng th kho phn ỏnh tỡnh hỡnh nhp - xut - tn v mt s lng.

Bc 1: Cn c vo chng t (phiu nhp v phiu xut nguyờn vt liu) th

kho thc hin vic nhp - xut nguyờn vt liu v hin vt. Sau ú vo th kho ct

nhp v xut tng ng

Bc 2: Th kho thng xuyờn i chiu gia s tn thc t vi s tn trờn th

kho.

Bc 3: Cui thỏng th kho tớnh ra s tn v mt hin vt cho tng loi nguyờn

vt liu trờn th kho.

Bc 4: Hng ngy hoc nh k sau ki ghi xong th kho thỡ ngi th kho

chuyn chng t phiu nhp - phiu xut cho k toỏn nguyờn vt liu thụng qua biờn

bn bn giao (bn giao nhn chng t).

- phũng k toỏn: hch toỏn chi tit nguyờn vt liu theo phng phỏp th

song song

8



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



8



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



Bc 1: Hng ngy hoc nh k sau khi nhn c chng t do th kho

chuyn n k toỏn nguyờn vt liu ghi n giỏ, sau ú tớnh thnh tin cho tng phiu

nhp hoc phiu xut.

Bc 2: K toỏn nguyờn vt liu vo s k toỏn chi tit nguyờn vt liu cho

tng loi nguyờn vt liu c v hin vt v giỏ tr.

Bc 3: cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu tớnh ra s tn c v hin vt v giỏ

tr cho tng loi nguyờn vt liu trờn s chi tit.

Lp k hoch i chiu vi th kho v hin vt, nu cú chờnh lch phi tỡm

nguyờn nhõn v iu chnh. K toỏn nguyờn vt liu i chiu vi k toỏn tng hp v

giỏ tr, sau ú lp bng tng hp nhp xut tn trờn c s s liu ca s chi tit.

*u im: ghi chộp n gin, d kim tra, i chiu

*Nhc im: Vic ghi chộp cũn trựng lp v ch tiờu s lng. Hn ch chc

nng kim tra ca k toỏn do cui thỏng mi tin hnh kim tra, i chiu.

*Phm vi ỏp dng: thớch hp trong cỏc doanh nghip cú ớt chng loi nguyờn

vt liu, khi lng cỏc nghip v nhp - xut ớt, khụng thng xuyờn v trỡnh

chuyờn mụn ca cỏn b k toỏn cũn hn ch.

S 1.1: Quỏ trỡnh luõn chuyn chng t theo phng phỏp th song song.



Th kho



Chng t xut



Chng t nhp

S chi tit Nguyờn vt liu



Bng kờ tng hp Nhp - xut - tn



Ghi chỳ:

- Ghi hng ngy:

- Ghi cui thỏng:

- Ghi i chiu:



9



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



9



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



1.3.1.2. Phng phỏp s i chiu luõn chuyn

*Nguyờn tc: ghi theo ch tiờu s lng v giỏ tr

*Trỡnh t ghi chộp:

- kho: ging phng phỏp th song song trờn

- phũng k toỏn: hch toỏn chi tit nguyờn vt liu theo phng phỏp s i

chiu luõn chuyn.

Bc 1: Hng ngy hoc nh k sau khi nhn c chng t th kho chuyn

n k toỏn nguyờn vt liu ghi n giỏ tớnh thnh tin.

Bc 2: K toỏn nguyờn vt liu phõn loi chng t phiu nhp nguyờn vt liu

v phiu xut nguyờn vt liu. Da trờn c s phiu nhp nguyờn vt liu lp bng kờ

nhp nguyờn vt liu c v hin vt ln giỏ tr. Da trờn c s phiu xut nguyờn vt

liu lp bng kờ xut nguyờn vt liu c v hin vt ln giỏ tr.

Bc 3: Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu ly s liu trờn bng kờ nhp v

bng kờ xut vo bng i chiu luõn chuyn, vo ct nhp ct xut cho tng loi

nguyờn vt liu tng ng.

Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu tớnh ra s tn c v hin vt v giỏ tr cho

tng loi nguyờn vt liu trờn s i chiu luõn chuyn. S tn cui thỏng ny l s tn

ca u thỏng tip theo.

Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu lp k hoch i chiu vi th kho v hin

vt. Nu cú chờnh lch phi tỡm nguyờn nhõn iu chnh.

*u im: khi lng ghi chộp ca k toỏn c gim do ch ghi mt ln vo

cui thỏng

*Nhc im: cụng vic ca k toỏn vt t thng dn vo cui thỏng lm cho

cỏc bỏo cỏo k toỏn thng khụng kp thi

*Phm vi ỏp dng: thớch hp vi cỏc doanh nghip cú khi lng nghip v

nhp - xut khụng nhiu, khụng b trớ riờng nhõn viờn k toỏn chi tit nguyờn vt liu,

do vy khụng cú iu kin theo dừi tỡnh hỡnh nhp - xut hng ngy.

S 1.2: Quỏ trỡnh luõn chuyn chng t theo phng phỏp

s i chiu luõn chuyn.

Th kho

Chng t nhp



Chng t xut



Bng kờ nhp



Bng kờ xut

S i chiu

Luõn chuyn

10



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



10



Khúa lun tt nghip



Vin kinh t v qun lý



Ghi chỳ:

- Ghi hng ngy:

- Ghi cui thỏng:

- Ghi i chiu:

1.3.1.3. Phng phỏp ghi s s d.

*Nguyờn tc: ti kho ghi chộp theo ch tiờu s lng, cũn ti phũng k toỏn theo

ch tiờu giỏ tr

*Trỡnh t ghi chộp:

- kho: Th kho ghi chộp s bin ng nhp - xut - tn ca tng loi hin vt

trờn th kho ging nh phng phỏp th song song nhng cui thỏng th kho lp s s

d trờn c s s liu s tn nguyờn vt liu trờn th kho, sau ú chuyn s ny cho k

toỏn nguyờn vt liu.

- phũng k toỏn: hch toỏn chi tit nguyờn vt liu theo phng phỏp s s

d.

Bc 1: Hng ngy hoc nh k sau khi nhn c chng t do th kho em

n ghi n giỏ tỡnh thnh tin.

Bc 2: nh k 5 hoc 10 ngy k toỏn nguyờn vt liu tng hp giỏ tr

nguyờn vt liu nhp v xut vo bng kờ lu k nhp xut tn.

Bc 3: Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu tớnh ra s tn v giỏ tr cho tng

loi nguyờn vt liu trờn bng kờ lu k nhp - xut - tn.

Bc 4: Cui thỏng sau khi nhn c s s d do th kho chuyn n k toỏn

tớnh thnh tin cho tng loi nguyờn vt liu tn kho v ghi vo s s d ct giỏ tr.

Bc 5: Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu t tin hnh i chiu s liu v

giỏ tr s s d v bng kờ lu k nhp xut tn, nu cú chờnh lch phi tỡm nguyờn

nhõn v iu chnh.

Bc 6: Cui thỏng k toỏn nguyờn vt liu i chiu vi k toỏn tng hp v

tng giỏ tr nhp xut tn, nu cú chờnh lch phi tỡm nguyờn nhõn v iu chnh.

*u im: gim c khi lng ghi chộp hng ngy.

*Nhc im: khú kim tra khi sai sút vỡ phũng k toỏn ch theo dừi v mt giỏ

tr tng nhúm nguyờn vt liu.

*Phm vi ỏp dng: phự hp trong cỏc doanh nghip cú khi lng cỏc nghip

v kinh t v nhp - xut din ra thng xuyờn, nhiu chng loi v xõy dng c h

thng danh im nguyờn vt liu, dựng giỏ hch toỏn hch toỏn hng ngy tỡnh hỡnh

nhp - xut - tn, yờu cu v trỡnh cỏn b k toỏn ca doanh nghip tng i cao.



11



Sinh viờn: Trn Th Mai Hoa



11