3 Kết luận rút ra từ việc phân tích chính sách kiều hối của Ấn độ, Trung Quốc và Philippines

đóng góp tích cực vào việc giảm nghèo đói đối với các gia đình nhận kiều hối

hoặc có thể giúp các hộ này tránh rơi vào tình trạng nghèo đói. Lượng kiều hối

tạo cơ hội cho hoạt động đầu tư vào các ngành kinh doanh mới hoặc mở rộng các

doanh nghiệp hiện tại. Kiều hối có thể giúp gia đình nhận kiều hối đầu tư nhiều

hơn vào nguồn nhân lực dưới dạng tăng chi tiêu cho giáo dục và sức khỏe. Kiều

hối trở thành một nguồn ngoại tệ quan trọng, đặc biệt đối với các nước có thâm

hụt tài khóa, nợ nước ngoài, thường xuyên mất cân bằng cán cân thương mại và

hoạt động đầu tư nước ngoài còn hạn chế.

Cả ba quốc gia đều sử dụng nhiều chính sách nhằm thu hút có hiệu quả

nguồn kiều hối giúp ích cho phát triển kinh tế xã hội của đất nước, mỗi quốc gia

đều có những điểm riêng biệt tùy thuộc vào điều kiện phát triển kinh tế xã hội

của từng quốc gia.

Ấn độ



Trung Quốc



Philippines



-Sử dụng chính sách -Chính phủ Trung Quốc đã sử dụng - Chính phủ Philippines

phát hành trái phiếu kiều hối để phát triển sản xuất thông nắm băt tình hình kinh

kiến thiết Ấn Độ chỉ qua việc hỗ trợ các doanh nghiệp ở tế thế giới và có chính

dành cho Ấn kiều;



quy mô nhỏ không đủ điều kiện để sách huy động kiều hối



- Ban hành quy chế vay vốn ở các ngân hàng hay các tổ đa dạng và linh hoạt

"quasi-citizenship",



chức tín dụng thông qua các quỹ gọi cho phép kiều hối gửi



theo đó Ấn kiều được tắt là TVEs (township and village tiền về nước dễ dàng

hưởng quyền lợi như enterprises).



hớn và ít tốn kém hơn.



công dân trong nước, ra - Trung Quốc đã có nhiều nỗ lực - Sự hiện diện ngày

vào Ấn Độ không cần trong việc cải cách các chính sách càng tăng của các ngân

thị thực, được quyền sở thương mại theo hướng minh bạch hàng cũng như các tổ

hữu nhà đất tại Ấn Độ và tự do hóa hơn, thể hiện ở các cam chức chuyển tiền phi

và hưởng các ưu đãi kết đa phương về pháp luật về thể ngân



hàng



đầu tư chỉ dành cho Ấn chế, cũng như các cam kết về mở cửa Phillipines

kiều;



thị trường hàng hóa và dịch vụ.



ở



của

nước



ngoài cũng góp phần



- Chính quyền New - Định kỳ hàng năm, chính phủ gia tăng lượng kiều hối

91



Delhi còn lập ra Bộ Trung Quốc tổ chức các cuộc gặp của nước này.

Các vấn đề Ấn kiều để trực tiếp giữa các nhà đầu tư Hoa - Chuyên nghiệp hóa

thường xuyên xử lý kiều để hướng dẫn giải thích, giải chính sách xuất khẩu

những thắc mắc của họ, quyết những khó khăn vướng mắc.



lao động, biến lĩnh vực



hay thành lập các thành - Chính phủ Trung Quốc thực hiện này trở thành ngành

phố dành riêng cho Ấn nhiều các chương trình ưu đãi về nhà công



nghiệp



mới,



kiều (NRI City) có cơ đất, tuyển dụng vào bộ máy công hướng đến thị trường là

sở hạ tầng và dịch vụ quyền thu hút Hoa kiều.



các quốc gia phát triển



hiện đại trên khắp đất - Trung Quốc đang bước đầu áp đồi hỏi nguồn nhân lực

nước.



dụng chế độ thẻ xanh trong những chất lượng cao.



- Ấn Độ thường xuyên năm gần đây. Theo đó, những người - Trong lĩnh vực xuất

tổ chức ngày Ấn kiều tài nước ngoài sẽ được mời nhập cư khẩu



lao



để các bộ, ngành đối vĩnh viễn, xuất nhập cảnh và được Philippines



động.

đặc



biệt



thoại và thu hút đầu tư tạm trú với hộ chiếu có sẵn mà quan tâm đến đào tạo

của người Ấn.



không cần visa.



dạy nghề chuyên sâu,



- Chính phủ phát hành “trái phiếu bài bản và có trách

kiều dân” (diaspora bond) – một loại nhiệm cao để người lao

nợ chính phủ phát hành bằng nội tệ động nước mình hội

được bán cho người dân xa xứ để có nhập nhanh chóng vào

vốn đầu tư vào các dự án cụ thể.



các nước, kể cả các

nước phát triển.



Tóm lại, tổng quan về kiều hối của một các nước thuộc khu vực Châu Á

cho thấy, dòng kiều hối là lợi ích lớn nhất mà các nước xuất khẩu lao động nhận

được từ quá trình dịch chuyển lao động toàn cầu. Trong những năm gần đây đã

có sự tăng trưởng nhanh chóng của dòng kiều hối trong mối tương quan với các

dòng tài chính khác. Rõ ràng là trong khi các dòng tài chính khác khá bất ổn và

thậm chí có khuynh hướng giảm từ sau năm 2000 thì kiều hối vẫn tăng một cách

vững chắc. Tác động của kiều hối có thể diễn ra theo chiều hướng tích cực hoặc

tiêu cực. Kiều hối có thể tác động đến những vấn đề như: vấn đề nghèo đói và



92



bất công bằng thu nhập, tiêu dùng, đầu tư và tiết kiệm gia đình, thị trường lao

động, nguồn nhân lực và các biến số kinh tế vĩ mô khác.

Ở Ấn Độ, kiều hối mang lại nhiều lợi ích to lớn đối với phát triển kinh tế

xã hội: nền công nghệ thông tin đã trở thành mũi nhọn kinh tế của Ấn Độ, có khả

năng cạnh tranh toàn cầu. Cùng trở về với chất xám là nguồn vốn khổng lồ của

các Ấn kiều. Số vốn này, bằng 23% dự trữ ngoại tệ của Ấn Độ, giúp cân bằng

cán cân thương mại và ngăn chặn lạm phát hiệu quả. Bên cạnh đó, kiều hối còn

có vai trò không nhỏ trong việc đóng góp vào GDP của Ấn độ. Năm 2005- 2006,

kiều hối chiếm 3,08% GDP của nước này - một sự tăng mạnh từ 0,7% trong

1990-1991. Ngày nay, những Ấn kiều thành đạt đã trực tiếp thu nhận kinh

nghiệm quản lý, kỹ năng kinh doanh, khoa học công nghệ tiên tiến ở bên ngoài

và khi trở về nước, họ trở thành “vũ khí tối thượng” của chính phủ Ấn Độ trong

nỗ lực đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng kinh tế và đưa thương hiệu quốc gia ra quy

mô toàn cầu.

Kiều hối của Trung Quốc gia tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây.

Theo WB, hàng năm lượng kiều hối đổ về Trung Quốc là rất lớn, chiếm khoảng

14% GDP của Trung Quốc. Có thể nói, lượng kiều hối gửi về nước tăng dần qua

các năm, năm 2000 lượng kiều hối mới chỉ đạt 6 tỷ USD, nhưng đến năm 2010,

Trung Quốc đã thu hút 51 tỷ USD, gấp hơn 9 lần năm 2000, đứng thứ hai Châu

Á và thế giới chỉ sau Ấn Độ.

Philippines là nước xếp hạng thứ tư trong việc thu hút kiều hối ở Châu Á,

Philippines có một hệ thống những người lao động tạm thời phức tạp nhất trên

thế giới. Giá trị của kiều hối đối với các quốc gia đang phát triển nói chung hay

Philippines nói riêng thể hiện ở nhiều phương diện khác nhau và qua từng năm,

giá trị của dòng tiền này ngày càng được nâng cao và giúp thay đổi bộ mặt kinh

tế một cách đáng kể.

93



Có được những kết quả như trên về thu hút kiều hối, mỗi quốc gia đều có

những chính sách nhằm thu hút có hiệu quả nguồn kiều hối, phát huy vai trò tích

cực của nguồn kiều hối đến phát triển kinh tế xã hội của đất nước.



94



CHƯƠNG III: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆC HOẠCH ĐỊNH

VÀ THỰC THI CHÍNH SÁCH KIỀU HỐI CỦA VIỆT NAM

3.1 Bài học kinh nghiệm về chính sách kiều hối của ba quốc gia Ấn Độ,

Trung Quốc và Philippines.

Qua những nghiên cứu về chính sách thu hút kiều hối của các nước Ấn

Độ, Trung Quốc, Philippines, những bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam từ

những thành công mà các quốc gia trên đạt được từ việc thu hút nguồn kiều hối

nhằm phát huy những ích lợi mà kiều hối mang lại cho phát triển kinh tế xã hội

của đất nước có thể khái quát như sau:

Thứ nhất là chính sách thu hút kiều bào về nước của cả ba nước mỗi năm

một cởi mở, thông thoáng hơn. Ấn Độ phát hành trái phiếu kiến thiết Ấn Độ chỉ

dành cho Ấn kiều và thu được 4,2 tỉ USD phục vụ phát triển kinh tế. Chính sách

này thực sự phát triển vào những năm 2003-2005 tạo ra nguồn thu đáng kể về

kiều hối; Ấn Độ ban hành quy chế "quasi-citizenship", theo đó Ấn kiều được

hưởng quyền lợi như công dân trong nước,Chính phủ Ấn Độ thành lập Ủy ban

cấp cao để nghiên cứu phương cách cải thiện quan hệ với cộng đồng Ấn kiều.

Tại Trung Quốc, chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong việc cải cách các chính sách

thương mại theo hướng minh bạch và tự do hóa hơn, thể hiện ở các cam kết đa

phương về pháp luật về thể chế, cũng như các cam kết về mở cửa thị trường

hàng hóa và dịch vụ. Theo đó các doanh nghiệp Hoa kiều có điều kiện mở rộng

kinh doanh và đầu tư về quê nhà. Chính phủ Trung Quốc thực hiện nhiều các

chương trình ưu đãi về nhà đất, tuyển dụng vào bộ máy công quyền thu hút Hoa

kiều. Những mô hình như văn phòng Bắc Kinh tại Thung lũng Silicon, "chợ tìm

kiếm người tài" tại Thượng Hải...đang thu hút ngày càng nhiều người tài trở về

Trung Quốc.

95



Thứ hai, bài học về sử dụng kiều hối của Trung Quốc để phát triển sản

xuất thông qua việc hỗ trợ các doanh nghiệp ở quy mô nhỏ không đủ điều kiện

để vay vốn ở các ngân hàng hay các tổ chức tín dụng thông qua các quỹ gọi tắt là

TVEs (township and village enterprises).

Thứ ba, bài học về thu hút người tài ở nước ngoài về nước của Trung

Quốc. Chính phủ trung Quốc đang bước đầu áp dụng chế độ thẻ xanh trong

những năm gần đây. Theo đó, những người tài nước ngoài sẽ được mời nhập cư

vĩnh viễn, xuất nhập cảnh và được tạm trú với hộ chiếu có sẵn mà không cần

visa. Con cái họ được ghi tên vào các trường học địa phương với mức học phí rất

thấp theo thỏa thuận. Ngoài ra, họ có thể dùng thẻ xanh như chứng minh thư

nhân dân hợp pháp trong suốt thời gian ở Trung Quốc và nó còn có giá trị hơn

giấy tờ định cư hay định cư vĩnh viễn. Chính phủ phát hành “trái phiếu kiều

dân” (diaspora bond) – một loại nợ chính phủ phát hành bằng nội tệ được bán

cho người dân xa xứ để có vốn đầu tư vào các dự án cụ thể. Thông qua hình thức

này, kêu gọi lòng yêu nước của người di cư ra nước ngoài có nguyện vọng muốn

đầu tư xây dựng đất nước.

Thứ tư, bài học về chính sách xuất khẩu lao động của Philippines. Chính

phủ Philippines chuyên nghiệp hóa chính sách xuất khẩu lao động, biến lĩnh vực

này trở thành ngành công nghiệp mới, hướng đến thị trường là các quốc gia phát

triển đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao hay các quốc gia có nền dân số đang

già đi. Chính sách này đã tạo ra những người lao động chuyên nghiệp, có chuyên

môn tốt, trình độ học vấn cao và lao động chăm chỉ siêng năng. Đó là lý do mà

những nhà tuyển dụng nước ngoài tìm kiếm đến thị trường lao động Phillipines.

Điều đó vô hình chung đã tạo dựng một uy tín cho Chính phủ Phillipines trong

việc đào tạo nguồn nhân lực. Trong lĩnh vực xuất khẩu lao động. Philippines đặc

biệt quan tâm đến đào tạo dạy nghề chuyên sâu, bài bản và có trách nhiệm cao để

96