Các hướng tiếp cận lý thuyết

Su phat trien cua ly thuyet cau true, chuc nang la ket qua nghien ciru

cua nhieu nha xa hoi hoe theo cac trudng phai khac nhau nhu chii nghia

cau true va chii nghia chii-c nang. Du d trudng phai nao thi ho deu thdng

nhat d chd cho rSng: Mudn giai thich su ton tai va van hanh ciia xa hdi deu

can phai phan tich cau true chirc nang ciia nd, ed y nghia la phan tich cac

thanh phan cau thanh va ca che hoat ddng eiia chung.

Ly thuyet cau true ehu-e nang, cac nha xa hdi hoe theo trudng phai

nay xem xet xa hdi nhu la mot he thdng bao gdm nhieu bd phan khac

nhau, mdi bd phan chiem giir mot vai trd tat yeu nao dd trong xa hdi va

van hanh mot each ddng bd de thue hien cac yeu cau hay chirc nang nao

dd nham thoa man nhirng nhu cau nao dd eiia xa hdi, vi theo cac nha cau

true - chire nang "cac hoat ddng xa hdi, cac qua trinh xa hoi da ton lai bdi

chiing cd mot churc nang tich cue nao dd de thue hien trong xa hdi". Nhu

vay su ton tai ciia cac hoat ddng xa hdi chdc chdn phai thuc hien mot chiic

nang nao dd trong xa hdi. Ly thuyet cau triic, chuc nang khdng dinh mdi

chinh the.

Duac lien ket chat che bdi nhieu bo phan va mdi bd phan deu cd mot

chirc nang nhat dinh. Cac chire nang nay da lam cho chinh the duac ton tai

va cd mot ca'u true tuang ddi on dinh va ben vung.

Trong ITnh vuc xa hdi hoc kinh te thuyet cau triic - chuc nang rat can

thiet va thich hap khi xem xet dac diem, linh chat mdi quan he giua kinh le

va xa hdi, giua con ngudi va kinh le. Bdi vi thuyet cau true chirc nang phan

tich cac yeu td va quan he ciia hanh vi kinh le d cap do vi md.

Vi du: Theo Dukheim "su phan cong lao dong" mot each linh \ i, da

lam cho mot mat, mdi ca nhan phu ihude true tiep han \ao xa hdi va hoat

dong ciia mdi ca nhan trd nen ca nhan hoa han do duoc chuyen mdn hoa

han. Chinh vi the cac ca nhan ngay cang phai le ihudc vao mdi quan he

trao ddi. hap tac phong phii da dang nhieu chien \di nhau tren co sd ciia

cac hoat ddng cd linh chuyen mdn hoa va nhirng dac trung ricng cua nd.

Mdi lien ket cac ca nhan vdi xa hdi do sir phan cong lao ddng lac ra trong

xa hdi cd ve tuang lu nhu mdi lien he chiic nang giCra cac ca quan \di mot



13



ca the song trong the gidi sinh hoc, chinh vi su tuang tu dd ma Dukheim

goi la su doan ket huu ca.

Theo Talcott Parsons, ca sd ciia su phan hoa ca'u true cua he thdng xa

hoi la bdn loai thiet che. Thiet che kinh te, thiet che hudng dinh (vj the, vai

trd), thiet che dieu chinh - lien kiet va thiet che van hoa.

Sa do ndi tieng ve he thdng xa hdi viet tat la AGIL. Cac tieu he thdng

cd mdi quan he vdi nhau theo nguyen ly chire nang de tao thanh mot chinh

the toan ven. Trong dd tieu he thdng (A) cung cap cac phuang tien, nguon

luc va nang luang de thue hien cac muc dich da xac dinh. Trong he thdng

xa hdi day chinh la tieu he thdng kinh te, nen kinh le, cac quy trinh kinh

te, cac qua trinh kinh teduac id chirc de thue hien chuc nang thich irng ciia

xa hdi ddi vdi moi



mdi trudng. Tieu he thdng hudng dich (G) ddng



vai trd xac dinh cac muc tieu va dinh hudng cho loan bd he thdng vao viec

thuc hien muc dich da xac dinh. Tieu he thdng (1) thuc hien cac chuc nang

lien ket cac ca nhan, cac nhdm, cac td chire xa hdi va lien hanh dieu chinh,

dan xep cac quan he mau thuan, xung dot giira chiing de tao ra su doan kei

va trat tu xa hdi. Tieu he thdng (L) thuc hien chuc nang kich thich, quan ly

va bao tri cac khudn mau irng xir ciia ca nhan va xa hdi. Cac lieu he thdng

trao ddi vdi nhau thdng qua mot loai cac phuang lien va cong eu xa hoi. Vi

du nhu: Tai san, tien bac, quyen luc, su anh hudng, su gan bd va niem tin.

O nude ta hien nay vice ehuyen nen kinh te bao cap sang nen kinh te

hoat dong theo ca ehe thi trudng dudi sir quan ly eiia Nha nude theo dinh

hudng xa hoi chii nghTa duong nhien tao ra nhung thay doi d eae ti^u he

thdng gdm cac thanh phan kinh te dang ton tai \ a hoat dong. Theo trudng

phai ly thuyet cau triic - chuc nang ta cd the gia thu\ et rang kinh le ho gia

dinh nong dan sdm on dinh va duoc eai thien la do dieu kien kinh te thi

trudng ho buoe phai nang cao thich nghi mau ehdng \di nhiing doi mdi.

Trong each thuc td chuc lao dong va kip thdi tinli den yeu td thi trudng de

san xuat ra cac mat hang cd the dap ung nhu can ciia khach hang. Nhu \a\

mc)i quan he giua xa hoi kinh te va con ngirdi. Ly thii\et cau true chuc

nang cd the giai thich hanh \\ lira chon ciia ca nhan trong san \ual [ia\ trao



14



doi hoac tieu dung. Ndi tdm lai thuyet cau true, chuc nang chu yeu phan

tich cac yeu td va quan he trong xa hoi. Dac biet trong nen kinh te thi

trudng cac chinh sach xa hoi cua Nha nude cd chiic nang nhu the nao ddi

vdi viec phat trien kinh te cua mot qudc gia, 1 vung, 1 dia phuang nhat

djnh, dua vao dd ta cd the giai thich duac vi sao cac ho nong dan mien niii

lai cd su lira chon trong cay nay ma khong trong cay khac trong qua trinh

san xuat trong n6n kinh te thi trudng hien nay.

2.3. Ly thuyet dong ca trong quan ly

Moi hoat dong cua con ngudi trong ddi sdng xa hoi deu duac di^n ra

bdi cac hanh vi hoat dong cua con ngudi. Dong ca thiie day hanh vi eiia

con ngudi trong quan ly thuc hien muc dich, nhu cau nhim ton tai cuoc

sdng cua chinh con ngudi. Nghien cuu ve ITnh vuc nay ed rat nhieu nha xa

hoi hoc de cap tot: Maslow vdi ly thuyet nhu cau hanh vi, Heizbeg "ly

thuyet hai yeu td thiic day" Victor H.vroom "ly thuyet dong ea thiic day

hanh vi" da ddng gop.

- Cach tiep can ciia cac nha xa hoi hoc nghien cuu ve ly thuyet dong

ca trong quan ly, deu cho rang hanh vi eon ngudi duac cac yeu td thiic diy

de trd thanh hoat dong. Moi nha xa hoi hoc nghien cuu d cac khia canh

khac nhau.

TTieo Maslow thi nhu cau chinh la yeu td thiic day hanh vi cua con

ngudi. Trong ddi sdng xa hoi thi nhu cau eiia eon ngudi ton tai rat phong

phu da dang. Nhu cau ciia con ngudi duoc Maslow sap xep theo mot thu tu

nhat dinh dua theo cac quan he xa hoi va ea nhan. Trong ly thuyet nhu cau

hanh vi ciia Maslow da chi ra: Nhu cau sinh ly duac sap xep la loai nhu

cau dac biet \'i nd lien quan den sir ton tai va du\ tri cuoc sdng eiia con

ngudi vc mat sinh hoc nhu an, udng, ngii, nghi ngai. Do \a\ nhu cau sinh

ly la mot trong nhung dong ca thiic day hanh \i ciia con ngudi. Dac biet

trong quan ly, hoac trong qua trinh san xuat. De dap un^^: duac nhu cau ciia

ca nhan, nhdm, cong ddng hanh vi duoc bieu hien thdng qua cac hoat dong

thuc te. Muc dich ciia con ngudi phai dua tren nhu cau thiet yeu. Moi ca

nhan trong xa hdi cd nhu cau khac nhau dan den nuic dich cua cac ca



15



nhan, nhdm dd cd nhung tieu chuan khac nhau (2) Nhu cau ve an ninh an

toan tiic la loai nhu cau ne tranh nguy hiem, con ngudi trong qua trinh lao

ddng san xuat ho sa mat viec, mat tai san, mat thiic an, nha d. Con ngudi

van duac bao ve de giu duac cong viec va tai san can cd de ton tai.(3) Nhu

cau ve lien ket va thiia nhan xa hoi, bat cir ca nhan nao trong xa hoi deu cd

cac mdi quan he, mac du cac mdi quan he cua ca nhan la khac nhau nhung

cd diem thdng nhat la cac mdi quan he cua ea nhan deu nham muc dich

lien ket con ngudi lai vdi nhau thanh mot nhdm, mot tap doan nhu: Hoi

nong dan, hoi cuu chien binh, tap the cong nhan, mdi ea nhan deu mudn

duac thiJa nhan vdi tu each la thanh vien ciia nhdm, cua xa hdi.( 4) Nhung

nhu cau ve sir ton trong, bat cu ca nhan trong xa hoi nao deu cd nhu cau

can dugc ca nhan khac, nhdm, cong ddng trong xa hoi ton trong. De c6

dugc su ton trong dd ddi hdi cac ca nhan phai cd uy tin, quyen luc va dia

vi.... Tat ca nhung nhu cau ve sir ton trong cua mdi ca nhan, nhdm, cong

ddng thiic day hinh thanh nhung hanh vi tuang ung de thoa man nhu cau

ma con ngudi mong mudn (5) nhu cau tu hoan thien minh. De trd thanh

mot con ngudi cd ich cho xa hoi. Cac ca nhan deu cd nhu cau tu hoan thien

minh theo chuan muc ciia xa hoi va nhan thiie eiia chinh ca nhan dd.

Tuy nhien, ben canh dd chi ra nhu cau la yeu td thuc day hanh vi eiia

con ngudi cac nha xa hoi hoc thuoc nhdm ly thuyet dong ea trong quan ly

cdn de cap den nhung yeu td kich thich eon ngudi tich cue han. Con ngudi

y thuc rat rd ve gia tri hanh vi ciia minh. De chiem ITnh dugc mot muc tieu

con ngudi thuc hien bang hanh dong cua minh trong thue te cuoc sdng.

Nhung hanh ddng do thuc hien nhu the nao do dong ca nao dd thiic day d

mire do khac nhau. Con ngudi nhin thay trong muc tieu eae gia tri ehinh

thuc ciia hanh vi, vi the con ngudi xac dinh dugc tam quan trong cua muc

tieu ma con ngudi hudng tdi cd y nghTa nhu the nao trong cuoc sdng eiia

ho. Vi the ma muc tieu ciia hoat dong dat dugc trong cuoc song a mdi

ngudi hoan loan khac nhau. Bdi \'\ hieu qua hanh ddng ciia mdi con ngudi

bi phu thuge vao ddng ca thiic day hanh ddng dd. Ddng ca chinh la gia tri

da dugc gui vao trong sir mong dgi cua con ngudi, nhu \a\ khong cd nigt



1^



16



hanh ddng y thurc nao xay ra ma khong cd su chd dai, mong mudn, hy

vpng cua con ngudi vdi sue hap dan Idi cudn cua ddi tuang se tao ra ddng

ca chi phdi hanh vi cua con ngudi. Nhu vay hanh ddng chi khong xay ra

neu chij the khong cd qua trinh vuan tdi muc lieu va cd nghia la khong cd

dong ca nao thuc day ea. Dong ca thiic day duac do bang muc do hap dan

ddi tuang cua chu the vdi hy vong va muc lieu se dat duac nhu the nao?

Theo ly thuyet ddng ca thiic day thi trong qua trinh lao ddng san xuat cua

ngudi nong dan de dat duac muc tieu cua minh ngudi ndng dan phai nam

duac quan ly duac cac khau quan he giua cac yeu id sau:

- Dap ling nhu cau ngay cang cao cua cac hd dng dan nhu an, mac, d,

giao tiep xa hdi.

- Su hap dan ciia loai cay trong phai cd gia tri cao.

- Viec thuc hien id ehiie san xual ciia ngudi ndng dan ngay cang hien dai

Nhu vay ly thuyet ddng ca trong quan ly nhan manh nhu cau la ddng

ca thiic daiy cac hanh vi cua eon ngudi, nhung hanh vi ay duac thuc hien

nham tac ddng tdi the gidi ben ngoai de eai bien nd. Do vay nhu cau vua la

ddng CO va vim tao ra ddng co de moi hanh vi, dac biet hanh vi kinh le cd y

nghTa. Trong qua trinh lao ddng san xual cay hoa qua ciia cac hd ndng dan

mien niii thi nhu cau lieu thu hang hoa tren thi trudng, nhu cau ca nhan, hd

gia dinh la ddng co trong viec cac hd gia dinh quan ly, id chiic san xuat

trong cay an qua theo md hinh nhu the nao?

3. Quan diem cua Dang va Nha nude ve chuyen doi co cau cay trong

3.1 Vai trd cua viec chuyen ddi ca cau cay trong ddi vdi viec phat

trien kinh te hd gia dinh

Vice chuyen doi ea cau cay irdng la mdi trong nhung ndi dung ca ban

cua dudng Idi ddi mdi ciia Dang \a Nha nude ta, ddi mdi cay trdng phu

hap vdi nguon lire dat dai va quy luat eiia nen kinh tc thi trudng gop phan

phat Irien kinh te dia phuang, \iing mien \a lien pham \i loan qudc. Da

duac thdng qua Nghi quyei 10 ciia Bd chi'nh tri (4-1998) \c chii truong

thuc hien "Viec chuven ddi co cau kinh tc ndng^nghiep, ndng tlion ilteu

TRUNG TAM THONG TIN THU ViEN



tr



17



\_\J' i^/4C



/?



hudng CNH - HDH". Noi dung chu yeu ciia Nghi quyet nay da nhan

manh, viec chuyen dich ca cau kinh te ndng nghiep, ndng thon theo hudng

CNH - HDH phai tao ra nhung chuyen bien manh me theo hudng san xuat

hang hoa vdi ca cau da dang viia de xuat khau vdi sue canh tranh cao, vua

khai thac Igi the tiem tang cua tiing vung sinh thai, tang nhanh nang suat,

chat lugng va hieu qua ciia nong nghiep. Trong dd viec chuyen ddi ca cau

cay trdng cua cac ho nong dan mien niii tir trdng liia sang trdng cay hoa

qua dem lai nhung thuan Igi cho viec phat trien kinh te ho gia dinh nhu:

- Nang cao thu nhap cho cac ho ndng dan

- Thuc hien chuang trinh xoa ddi giam ngheo

- Tan dung dugc nguon lire dat dai vdn cd.

- Tan dung dugc nguon nhan lire ddi dao d nong thon mien nui.

Nhu vay vice chuyen ddi ca cau cay trdng cd mot tam quan trong Idn

ddi vdi viec phat trien kinh te ho gia dinh, chuyen ddi cO cau ca\ trdng la

thay dcSi phuang an san xuat. Tir san xuat cua ddng bao dan toe mien niii la

trdng Ilia md (liia can) nay chuyen sang trdng cay hoa qua \a khong phai

la tu cung tu cap. San xuat cay hoa qua nhu la san xual hang hoa, tao dieu

kien cho cac ho ndng dan phat trien kinh te ho.

3.2 Quan diem cua Ddng vd Nha nude ve chuyen doi ca cau cay

trong voi quy mo xay dung trang trai

Chuyen ddi ca cau cay trdng de' phu hgp vdi dat dai, khi hau, tang

nang suat lao ddng, mang lai thu nhap cao cho cac ho ndng dan. Nhung

ngudi lao ddng true tiep tren nuang ray.... la van de het siic quan trong ddi

vdi su phat trien kinh te ciia dia phuang ndi rieng \ a dat nude ndi chung.

De phat trien cay hoa qua va thuc hien lot chuyen ddi ca cau cay

trdng, Nha nude cdn trien khai mot sd chinh sach cd muc tieu hd tra, thuc

day hd gia dinh, ca nhan sir dung dat ndng nghiep cd hieu qua theo liudng



18