Kinh nghiệm của một số quốc gia về sử dụng nguồn lực đất đai cho việc trồng cây ăn quả

quy dat ndng nghiep dac biet la trdng cay hoa qua cho cac hd ndng dan va

ludn keu goi sir dung dat cd hieu qua. Qua trinh hoan thien khung chinh

sach quan ly dat ndng nghiep da dugc tien hanh bang cac bien phap eu the

sau:

Thuc hien chinh sach chuyen ddi co cau cay trdng, xen canh, tang

vu ... chinh quyen chu truong khuyen khich tan dung phai trien cay hoa

qua de dem lai Igi nhuan cao nhat chinh quyen da dua ra chinh sach de

ngudi dan cd dat trdng cay hoa qua nhu sau:

Thuc hien chinh sach han dien: Chinh quyen chu truong han che

quy md sd hiru tu nhan ve dat ndng nghiep thdng qua quy djnh mire tdi da

dai dat chiem hiiu ca nhan, mdi chu dai chi cd quyen sd hiru khong qua 9

ha . Chinh quyen tuyen bd gianh quyen trung mua sd dai ndng nghiep vugi

qua miic quy djnh tren va ap dung chinh sach. gia Irung mua bang gia ban

lai cho ngudi linh canh, thanh loan dugc keo dai trong 10 nam, \di lai suai

4%/nam. Neu ndng dan khong du lien mua dai Ihi chinh quyen cho vay tin

dung de dii mua, lao dieu kien cho ndng dan ngheo cd dai san xuat. Dien

lich dai ndng nghiep edng do ehinh quyen quan ly, dai ndng nghiep do cac

to chu'c xa hdi, edng ddng quan ly deu dugc ehuyen lai cho ngudi linh

canh (ndng dan ngheo). Kei qua da lao dieu kien cho 209f hd ndng dan

dugc nhan dai mdi (chiem 16% dien tich quy dai ndng nghiep). Cd dieu

kien dc phai trien cay hoa qua dai han

Chinh sach hd trg va khuyen khich ndng dan dau tu eai tao dai: Sau

khi da phan chia hgp ly quy dai ndng nghiep cho sd ndng dan \a\ tin dung

de driu lu eai lao dai, xay dung mdi va hoan thien cac cong trinh thuy lai ,

hudng dan ndng dan ihuc hien cac bien phap canh lac ndng nghiep ben

vCrng, nang cao vai ird ciia ngudi ndng dan trong \ ice true tiep quan ly dai.

lao ddng lire trong san xuai. Dae bicl uu dai trong \ ice trdng ca\ hoa qua.

Chinh siich thue sir dung dai ndng nghiep: Chinh qu\cn tu\cn bd

giam Ihue dai ndng nghiep tir 5()-liV"( xudng 35'^f san luang thu hoach



26



nham giam bdt ganh nang ddng gdp cua ndng dan, tao dieu kien cho ndng

dan C dugc thu nhap cao han d^ tich luy, phat tri^n san xuat cd vdn de

O

phat trien cay hoa qua trong thdi gian dai.

Tuy nhien, den nam 1997, do vai trd cua thue dat ndng nghiep giam,

dong thdi de tao dieu kien tang thu nhap va tich luy cho ndng dan, chinh

quyen Dai Loan da bai bd chinh sach thu thue dat ndng nghiep ddi vdi

ndng dan. Dac biet la trdng cay hoa qua.De tang quy md su dung dai va

khuyen khich viec su dung dat cd hieu qua, chinh quyen da thuc hien

chinh sach cho phep ndng dan chuyen nhugng dat ndng nghiep cho nhau

va nhan phi chuyen nhugng. Thdng thudng phi chuyen nhugng khoang 40

- 60% phan gia trj chenh lech giira gia mua va gia ban do chinh quyen

cong bd.(Ts. Chu Tien Quang huy ddng va sir dung cac ngudn lire trong

phat trien kinh te ndng thon thuc trang va giai phap).

Ben canh dd, chinh quyen thuc hien ehinh sach gia dai linh hoat

phuc vu chii truang thuc day ndng dan nhanh ehdng phai trien san xuai

hang hoa hoa qua xuat khau.Chinh quyen thuc hien chinh sach phat hanh

trai phieu de lay tien tra cho cac chu dat chap nhan ehuyen nhugng mot

phan dien tich dat ndng nghiep cua ho cho ndng dan khdng cd dai (khoang

30% gia trj chuyen nhugng) de thuc day nhanh qua trinh phan phdi lai quy

da't va dd la khau quan trong tao dieu kien de ho ndng dan phat trien kinh

te thdng qua qua trinh trdng cay an qua lau nam.

2.2 Nhat Bdn

Sau chien tranh the gidi thu hai den nay, chinh phu nhat Chinh phii

Nhat Ban da tien hanh hai cude eai each nham chuven ddi ca cau cav

tr6ng va sir dung toi iru dat nong nghiep. Cai each lan thu nhat nh^m vao

thuc hien chinh sach han di^n, nha nuac chii dong ban hanh muc han dien

la 5ha doi vai moi chu sa huu, phan \ua{ han dt^n phai ban lai cho nhung

n6ng dan khong co du dat canh tac, dat nong nghiep cua nhung chu vang

mat phai chuyen nhugng cho nong dan. Thong qua hai chinh sach nay



27



chinh phu tao dieu kien cho tat ca ndng dan cd dat de san xuat, xac djnh

dia td phai dugc thanh toan bang tien mat, lap "hdi ddng dat ndng nghiep"

gom dai dien cua ca ndng dan va cac thanh phan trung gian de thuc hien

cai each dat ndng nghiep trong do chinh phu Nhat Ban dac biet quan tam

tdi van de chuyen ddi ca cau cay trdng nhat la cay hoa qua nham phuc vu

nhu cau trong nude va xuat khau.

Cuoc cai each lan thir hai nham vao: Dieu chinh lai miic han dien

cho phu hgp vdi dieu kien thue tien, ddi vdi viing it dat la I ha va vung

nhieu dat la 4ha. Chinh phu tiep luc khang djnh quyen mua lai tai ca sd

dien tich vugt han dien cua cac ehii dai de phan phdi cho ta dien phai linh

canh dat ndng nghiep; (2) xac lap rd hon va cung cd quyen sd hiru, sir dung

dat ndng nghiep cua ndng dan mdi dugc nhan chuyen nhugng dai san xual.

Xac djnh quyen lam chu va chuyen nhugng quyen sir dung cua ndng dan

mdi dugc nhan quyen nhugng dai san xual. Xac dinh quyen lam ehii va

chuyen nhugng quyen sir dung dat ciia ndng dan ddi vdi dai ndng nghiep;

(3) giam nhe dja td cho ndng dan; (4) khdng djnh vai ird eiia nha nude

trong viec dieu chinh cac quan he mua ban dat ndng nghiep giua ndng dan,

ke ca dat dang canh tac va dai bd hoang, dai ddng cd (5) Chuyen ddi ca

cau cay trdng phu hgp vdi vdn dai da cd.

Cude cai each dat ndng nghiep hoan thanh vao nam 1948 lam sup

do he thdng phat canh thu td lir 50% dien tich xudng cdn 10%. Hau hei

ndng dan dugc lam chii dai ndng nghiep. tir dd tao ddng luc quan trong cho

Siin xuai ndng nghiep phat trien. Dac biet san xuai trdng cay hoa qua.

Sau khi hoan thanh cai each dai ndng nghiep. Nhat Ban da ban hanh:

"Luat dat ndng nghiep" va Luat ve ddm bdo quyen sd hint dat ndng nghiep

ciui ndng ddn. 'Luat chuyen ddi cry ciiu cdy trdng". Nam 1999 Chinh phii

ban hanh Lurit cdi tao dat ndng nghiep nham dua ra cac qu\ dinh phap ly

yeu ciiu ngudi sir dung dai ndng nghiep phai cd liaeh nhicm cai lao dat.

quy dinh Chinh phu phai Ihuc hien chuang trinh cai lao 1.5 irieu ha dai



28



ndng nghiep trong 5 nam. Nam 2000 Chinh phu ban hanh Luat vi td chuc

lai nganh ndng nghiep tgi cdc vung can phat trien trong dd xac djnh nhirng

vung chuyen canh ndng nghiep san xuat hang hoa ndng san tap trung de

Nha nude dau tu ket cau ha tang can thiei phuc vu cho san xuat tham canh,

ap dung nhirng quy trinh canh tac tien bd, thay doi Idi canh tac truyen

thdng cua ndng dan de dat nang suat, chat lugng cao. Dua ra cac quy djnh

cu the ddi vdi ngudi sir dung huge phai tien hanh nhirng bien phap nang

cao hieu qua su dung; nhu khuyen khich va md rong viec ndng dan trao

ddi dat cho nhau, tirng bude hgp ly hoa quy md canh tac eiia mdi hd ndng

dan, giam thieu cac manh dai cd san pham thi ap dung mdi loai quy liinh

canh tac thdng nhat, han che viec chuyen dai ndng nghiep vao eae muc

dich sir dung khac, cd chinh sach uu dai hap dan ddi vdi nhung trudng hgp

chuyen dat khac vao sir dung canh tac ndng nghiep hoac ehuyen ddi co cau

cay trdng, dac bicl la trdng cay hoa qua den nay van cdn hieu luc,

Kinh nghiem ve hoach djnh khung chinh sach quan ly dai nong

nghiep d Nhal Ban cho thay rd tac ddng tich cue cua cac quy dinh ve cai

tao dat ndng nghiep tren co sd trao quyen sd hiru va quyen sir dung dai

ndng nghiep cho ndng dan va chuyen dich co cau cay trdng. nhai la cay

hoa quii lau nam. Chinh phii phai cd ehinh sach han dien dut khoat \a ro

rang de han che tinh trang mdi sd dja chu chiem hiru qua nhieu dai \a bao

ve quyen Igi ciia nhirng ngudi ndng dan ngheo can cd dai san xuai. Dat ra

yeu cau bat bude cac hd ndng dan phai cung nhau hgp ly hoa cac hinh thuc

khai thac dai de khdng ngirng nang cao hieu qua sir dung \a phai khong

ngirng cai lao dai. va chuyen djch co cau ca> trdng hap ly. dac bict la cay

hoa qua lau nam.

2.3 Han Qudc

Chinh sach quan ly dai ndng nghiep d Him Qudc duoc hinh thanh

dua tren ca sd thira nhan sd hiru lu nhan ve dai ndng nghiep. nhung rna nha

nude quan ly chat che \c muc dich sir dung. .Nha nude ludn dc ra cac \cu



29



c^u nong dan phai six dung cd hieu qua dat dat theo hudng tap trung va hgp

ly hoa quy mo canh tac ciia mdi ho san xuat. Nhat la viec trdng cay hoa

qua lau nam.

Toan bd chinh sach quan ly dat ndng nghiep dugc dieu chinh bdi 3

bd luat dd la: Luat ve da't ndng nghiep, trong dd de cap quyen sd him. sir

dung va quan ly d^t trdng trot, trong dd de cap cac chinh sach khuyen

khich tinh linh hoat trong sir dung dat trdng trot va luat ve to chuc lai san

xuat d ndng thon, trong dd de cap cac quy djnh ve bd tri lai dat trdng trot

va giam sat dat de phat trien cac hoat ddng khac trong ndng thon.

Tu tudng ca ban trong cac dao luat tren la: Chi nhirng ai dang sir

dung hoac se sir dung dat vao muc dich trdng irgl trong ndng nghiep thi

mdi dugc quyen sd hiJu dat ndng nghiep . Viec quy djnh ca nhirng ngudi se

d^u tu vao san xuat ndng nghiep (vao muc dich trdng trot) cung dugc

quyen sd hiru dat ndng nghiep nham muc dich thu hut them nhirng ngudi

cd vdn dau tu vao ndng nghiep. Luat cung cho phep ngudi dang sir dung cd

the chuyen nhugng quyen sd hiiru dat ndng nghiep. nhung chi khi ngudi

mua lai quyen quyen sd hihi cd dii dieu kien theo quy djnh ciia Nha nude

mdi dugc mua dat trdng trot. Nhu vay tao dieu kien cho san xuai cay hoa

qua lau nam tren quy md Idn.De nam quyen quan ly tap trung ve dai ndng

nghiep, Nha nude xac djnh w'cdc vung khuyen khich phat trien ndng

nghiep, " (TS.Chu Tien Quang. Huy ddng va sir dung cac ngudn lire trong

phat trien kinh te ndng thon thuc trang va giai phap.ichu yeu la ddi vdi cac

viing dat trdng cay hoa qua lau nam . Tai cac viing nay gidi han quy md

sd hu\i dat ndng nghiep dugc huy bd nham khuyen khich tang cucmg quy

md canh tac cua ngudi sir dung tdi mu:e tdi uu. Ddi vdi dai nam ngoai cac

vung dd, ngudi sir dung chi cd quyen sd hiru tdi da 3ha/hd ndng dan. trong

trudng hgp neu dieu kien cho phep va dugc su ddng y cua chinh quyen dia

phuang thi quy md sd hiru cd the tang len den 5ha trdng cay hoa qua cd

the xen vdi cac loai cay hoa mau khac...



30



Mac du Chinh phu da cd nhieu nd lire hd trg ndng dan tang quy md

d^t canh tac nhung khdng de dang giai quyet, vi gap phai rat nhieu can trd

tCr ca phia chu dat va ndng dan. Den nhirng nam 1990 quy md dat canh lac

cua cac ho ndng dan true tiep san xuat van cdn rat nhd, binh quan chi dat

l,3ha vao cudi nam 1997. Chinh phu Han Qudc da phai tiep luc chi ngan

sach nham hd trg ndng dan mua them dat cua cac chii dai de tang quy md

dien tich canh tac, thdng qua cac chuang trinh nhu "tdi uu hoa quy md

trang trai (tir nam 1994", "cho thue dai ndng nghiep dai han" ddn dai va

trao doi dat giira cac hd san xuat ndng nghiep, ehdng phan lan". Trong cac

chuang trinh nay, chuang trinh cho thue dai ndng nghiep dai han ddng vai

trd chii dao, do phu hgp vdi tam ly va dieu kien ciia da sd ndng dan va

nhirng hd ndng dan nao thuc hien trdng cay an qua lau nam dugc chinh

phu hd trg vdn, lai suai thap.

Tir nam 1988 den nam 1997, long sd lien Chinh phii da danh dau tu

cho cac chuang liinh hd trg ndng dan tdi uu hoa quy md canh tac (binh

quan 3ha/hd), sir dung dat cd hieu qua cao, giam tieu hao vd ich trong qua

trinh canh tac len den 2,9 ly won.

Diem quan trong trong chinh sach quan ly dai ndng nghiep la ciing

vdi cac bien phap hd trg lirng hd ndng dan tdi uu hoa qu\ md canh tac,

Chinh phu Han Qudc cdn giup ndng dan td chirc lai viec sir dung dai thong

qua cac ke hoach, du an cd muc lieu nhu "qu\ hoach dai. tap the hoa trong

sir dung cac manh dai qua nhd de dat qu> md canh lac tren Iha": "xay

dung he thdng cac kenh tudi lieu, cai lao dudng giao thdng de ndng dan de

tiep can hon ddi vdi may mde canh lac Idn \a de dang \an chuyen san

pham" den cudi nam 1997 da cd 1,2 Irieu ha dai trdng ca\ an qua. chiem

63,6% long dien lich liia dugc id chuc lai de dap ung cac yeu cau cua san

xuai hien dai.

Ve thue sir dung dai ndng nghiep. Chinh phu Han Qudc ap dung

hinh thiic Ihu hang nam theo thuc suat luy ticn, cao nhat la 5iV'( thu nhap

ciia doanh Irai.



31



Kinh nghiem ve chinh sach quan ly dat ndng nghiep va phuang

hudng san xuat cay an qua lau nam ciia chinh phii Han Qudc cho thay :

mac du luat ve dat ndng nghiep cho phep ndng dan cd quyen sd hiru tu

nhan, dugc khuyen khich chu ddng va linh hoat trong quyei djnh san xuat

cua minh, nhung Nha nude quan ly dat ndng nghiep rat chat che bang cac

bien phap hanh chinh, ket hgp kinh le, thdng qua nam chae quyen quy

hoach va xac djnh hudng, muc lieu san xual cho lirng viing. Nha nude da

khuyen khich ndng dan tdi uu hoa quy md canh lac va trang bi ddng bd kei

cau ha tang cua san xuat bang cac chuang trinh hd trg tai chinh de thuc

hien muc tieu dd. Nha nude chii ddng ciing ndng dan id ehiie lai viec sir

dung dat ndng nghiep sao cho hgp ly theo yeu cau cua san xuat hien dai.

dat nang suat cao, chi phi thap nhai. Ben canh id chire lai dai trdng cay an

qua, Chinh phii cdn chu trong giup ndng dan cai lao dai ddi de mang canh

lac cay trdng khac va han che anh hudng giam siit dai trdng cay an qua do

ndng dan ed xu hudng ehuyen dat trdng lua sang trdng rau. cay khac cho

thu nhap cao hon. Muc lieu sir dung hieu qua dai ndng nghiep la trong Uim

cOa chinh sach quan ly dai ndng nghiep cua Chinh phu. Chinh phu Han

Qudc khuyen cao vdi cac hd ndng dan rang, quy md tdi thieu cua mot

manh dat canh lac phai dat tren 1 ha nham thu hut su san xuai tren qu\ md

Idn. Vice trdng cay an qua dat nang suai cao phu hgp vdi edng nghiep hoa

- hien dai hoa



32



Chuang II

JK^



MOT SO NHAN TO TAC DONG TOI HANH VI TRONG

CAY HOA QUA CUA CAC H O NONG DAN MI^N NUI



L NHUMG DOI M 6 I TRONG CHINH SACH QUAN LV D.AT NONG

NGHlfiP VA CHUYEN DOI CO CAU CAY TRONG.

1.1 Nhiirng doi mdi trong chinh sach quan ly dat nong nghiep

Trong thdi gian dai thue hien quan ly nen kinh le theo co che ke

hoach hoa tap trung ngudn lire dat ndng nghiep dugc td churc quan ly iheo

sir hinh thanh va md rong ve sd lugng cac hgp lac xa ndng nghiep. Phan

Idn cac hgp tac xa nay da khdng the phat trien dugc do vice thanh lap. id

chiire va hoat ddng khdng luan theo cac nguyen lac hgp lac xa. Vi vay. thuc

tien dat ra yeu cau hire xiie can ed su dieu chinh ve quan ly dai dai trong

cac hgp lac xa va ea che quan ly cac hgp lac xa, ngay 13/1/1981. ban Bi

thu Trung uang ra Chi thi sd 100/CT - TW ve eai lien edng tac khoan, md

rong khoan san pham cudi ciing den nhdm va ngudi lao ddng. Day la bude

khdi dau doi mdi chinh sach quan ly dai ndng nghiep. tirng bude trao

quyen quan ly va sir dung dai ndng nghiep cho cac hd xa \ ien hgp lac xa.

Cac hgp lac xa khdng quan ly tap trung ddi vdi dai ndng nghiep nhu trudc

ma tien hanh khoan san pham kei hgp khoan su dung dai nong nghiep mot

sd vu san xual lien tdi khoan sir dung dai nhieu vu. Ndi dung co che khoan

san pham la hgp lac xa khoan cho ho xa vien mot sd dien tich dat nong

nghiep tren ca sd quy dai ndng nghiep ciia lirng hop lac xa ciing vdi san

luong khoan de hd xa vien chii ddng cac edng \iec canh tac theo qu\ trinh

san xuat lua va cac loai cay irdng khac, san pham thu dugc hd xa vien nop

cho hgp Uic xa theo mUc da khoan. phan \Uol khoan ihudc \c sd huu cua

hd. Cd the coi khoan san pham theo Chi thi 100 la khau dot pha giai qu\et

kjp thdi tinh trang su\ giam ddng luc san xuai dicn ra tren dicn rdng \ao

nhirng nam 1976-1980. Co che khoan san pha'm da thdi mot luong gio mdi

33



khai day long nhiet tinh cua ngudi dan lao ddng bd them edng sire, vat tu

de' tham canh cay trdng va da thu dugc ket qua rat Idn trong san xuat ndng

nghiep. Tuy nhien, ca che khoan nay sau mot thdi gian ngdn da giam dan

ddng lire vi ngudi lao ddng khdng nam dugc san pham. Ggi la khoan san

pham cudi cung den nhdm va ngudi lao ddng nhung loan bd sdn pham (irir

phan vugt khoan) deu phai nop vao kho hgp tac xa de phan phdi theo edng

diem ma cac xa vien nhan dugc tir hgp tac xa trong qua trinh san xuai. Sd

lugng cong diem cua mdi xa vien da khdng phan anh dung thuc le tham

gia cua xa vien vao cac hoat ddng san xuai chung ciia hgp tac xa.

Tinh hinh dd dan den su ra ddi Nghi quyei sd 10/NQ - TW ngay

05/4/1988 ciia Bd chinh trj ve ddi mdi quan ly kinh le ndng nghiep. Theo

linh than Nghj quyei phai trien khai rdng hinh thiic khoan san pham cudi

cung den hd, nhdm hd xa vien.

Theo CO che khoan nay, dicn lich canh lac giao khoan cho ho xa

vien dugc on djnh trong khoang 15 nam, san luong khoan on dmh trong 5

nam va bao dam cho cac hd xa vien nhan dai khoan duoc hudng khoang

tren, dudi 40% san lugng khoan (khdng linh phan \ ucn khoan)

Thuc hien ca che khoan iheo Nghj quyet 10 ciia Bd chinh tri cac hgp

tac xa va tap doan san xuai thuc hien che do khoan dai ndng nghiep cho xa

vien. Hd gia dinh xa vien dugc xac djnh la nhung don vi kinh te lu chu

(Nghj quyei Trung uang 6, khoa VI). Viec khang dinh hd gia dinh xa \ien

la don vi kinh tc tu chu va dugc khoan dat su dung lau dai da lao quyen

chu ddng nhieu hon cho hd xa vien trong san xuai. khuyen khich ho bo

them edng sue. v(il tu cd san lai chd vao san xuai. Co che khoan theo Nghi

quyei 10 da lam cho ndng dan quy ligng dai san xuai va dat duoc nhiing

thiinh luu to Idn ve nang suai va dat duoc nhirng thanh tuu lo Idn ve nang

suai va Siin lugng ndng nghiep dac bict la qua trinh chuyen ddi co cau cay

trdng phiit trien cay hoa quii nang cao nang xuai lao ddng phuc \ u nhu ciiu

eiia nhan dan va siin pham xuiii khiiu.



34