1 Về hình thức tạp chí.

Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



bài, đề mục, hình thức các bảng, biểu số liệu , tác giả, chú thích… theo tiêu

chuẩn kỹ thuật in tạp chí.

Hình thức tạp chí có hai phưong diện cần được xem xét. Đó là hình thức

chung, bao quát các yếu tố kỹ thuật được trình bày, thể hiện phần ngoài của mỗi

tờ tạp chí và hình thức bố cục các chuyên mục đã xác định .

Dưới đây là một số nhận xét chủ yếu:

Số kỳ, số trang và khổ in tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố (nguồn bài, khả năng

tạo nguồn và lượng dự trữ bài, nhu cầu thực tế của các đối tượng bạn đọc, năng

lực tài chính và tổ chức khâu in ấn, phát hành …)

Từ số lớn các tạp chí kinh tế ở nước ta hiện nay, có thể xác định:

Tạp chí nên dùng khổ nhở 19x27cm hoặc 20x30cm số trang 40 - 48 trong

đối với tạp chí có nhiều kỳ trong tháng hoặc 60 - 80 trang đối với tạp chí chuyên

sâu và xuất bản hằng tháng)

Nhiều tờ tạp chí nước ngoài thường sử dụng khổ nhỏ hơn 15x21cm tương

tự như sách với độ dày trên 100 trang. Như tờ Asian Pacific Economic Literature

của Ôt-xtrây-lia hoặc khổ lớn hơn 17 x 24cm với độ dày 80 trang như tờ Far

Eastern Economic Review của Hồng Kông. Các tạp chí nước ngoài đều theo

khuynh hướng chú trọng nhiều hơn tới nội dung, khả năng sử dụng nhiều thông

tin hữu ích hơn.

Việc trình bày bìa và trang ruột đối với tạp chí nươc ta những năm gần đây

có hai xu hướng: với yêu cầu hình thức tạp chí trang nhã bìa in 2 hay 4 màu, ruột

in một màu, hợp với hướng trình bày của tạp chí kinh tế nước ngoài. Đó là

những tờ tạp chí chuyên sâu nghiên cứu khoa học và thực tế về kinh tế, kinh tế vĩ

mô như Tạp chí Nghiên cứu kinh tế (Viện Kinh tế Việt Nam, tạp chí Quản lý



83



Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



kinh tế (Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương)… Bìa được in trên giấy

láng bóng định lượng từ trên 200 gr/m2 , không dùng ảnh màu.

Một hướng khác cả bìa và ruột đều in nhiều màu; mỗi kỳ đều có ảnh với

nội dung khác nhau. đây là những tạp chí chuyên ngành, chủ yếu nhằm mục đích

hướng dẫn công tác với đối tượng phổ thông. Gần đây những tạp chí này có

hướng in ruột cả trên giấy láng định lượng 50 - 60 gr/m2 với tất cả số thường kỳ

trong năm (kể cả đối với tạp chí có nhiều kỳ trong tháng như tạp chí Thương mại

ra 4 kỳ /tháng.

ý kiến chung của nhiều nhà làm tạp chí cho đây là thiên về hình thức, chi

phí cao, không hợp lý đối với loại ấn phẩm thường không mang tính chất sử

dụng lâu dài. nhất là đối với tờ tạp chí ra nhiều kỳ nặng về thông tin báo

Về kỹ thuật trình bày trang ruột, nói chung tính nhất quán về trình bày còn

thấp. Những sai sót, lỗi chính tả vẫn còn phổ biến (câu và từ, dấu câu, chữ viết

hoa…).

Đặt tít bài quá dài và có trường hợp ngắt dòng không đúng cách. Ở đây

cần thể hiện sự khác biệt yêu cầu trình bày giữa tạp chí (kinh tế) với báo hàng

ngày, với tờ thông tin (nội san).

Tạp chí Kinh tế thường ít hoặc không sử dụng ảnh minh hoạ trong bài

(như tạp chí Nghiên cứu kinh tế, Quản lý kinh tế… một số tạp chí nước ngoài

như tờ Asian Pacific Economic Literature), dùng ảnh không chỉ để cho đẹp “bắt

mắt” mà chủ yếu là làm rõ thêm khía cạnh nội dung thông tin nhất định. Tuỳ

theo nội dung bài và chuyên mục nhất định mà sử dụng ảnh cho thích hợp.

Vị trí đặt ảnh cũng phải thích ứng với nội dung bài và đặc biệt chú ý tính

chính trị thể hiện qua ảnh. Đối với tạp chí kinh tế trong bài còn sử dụng các sơ

đồ, biểu đồ và bảng số liệu … cũng có tác dụng lý giải rõ thêm nội dung và tăng



84



Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



sự linh hoạt trong trình bày. Một hình thức khác là việc bố trí độ dài của bài

thường không trọn trang (nhiều đoạn thừa phải chuyển tiếp) đây là nhược điểm

của biên tập viên và người trình bày.

Hình thức bố cục các chuyên mục. Như đã xem xét cụ thể 4 loại hình tạp

chí ở trên, hình thức bố cục các chuyên mục đó rất đa dạng linh hoạt theo tôn chỉ

mục đích, phạm vi nội dung, khả năng tiếp nhận nguồn dung lương tthông tin(số

trang của mỗi số trong kỳ)...mà bố cục các chuyên mục của mỗi tờ tạp chí kinh tế

có sự khác nhau nhất định. Nói chung các tờ tạp chí đã khảo sát cho thấy: hình

thức bố cục chuyên mục chính, gắn với nội dung hợp với tôn chỉ mục đích và

thường chọn tên chuyên mục có tính tổng hợp (như Kinh tế vĩ mô, Quản lý kinh

tế, Kinh tế vùng, Kinh tế chính trị …) hoặc xác định nội dunng chuyên mục theo

hoạt động chủ yếu của mỗi tạp chí (như Nghiên cứu - trao đổi; Kinh nghiệm thực

tiễn …) hay theo đối tượng phục vụ (như Kinh tế ngành - địa phương, Kinh tế

doanh nghiệp…) Việc lựa chọn tên chuyên mục tổ hợp có khả năng bao quát

nhiều loại nội dung với số chuyên mục vừa phải, không quá nhiều tạo cho việc

phản ánh nội dung không bị dàn trải, tránh sự trùng lặp về nội dung giữa các

chuyên mục, thể hiện tập trung được nội dung của từng kỳ tạp chí. Trừ vài số cá

biệt, đặc biệt có sự thay đổi chuyên mục, các tạp chí đều duy trì đều kỳ các

chuyên mục đã xác định, bảo đảm sự ổn định về chuyên mục.

Đối với các tạp chí chuyên ngành, có chức năng chủ yếu hướng dẫn công

tác , chuyên mục tạp chí được xác định theo từng mặt hoạt động và theo lĩnh vực

phục vụ; Trong chuyên mục tổng hợp nếu cần có thêm tiểu mục cụ thể thì trong

một số kỳ nhất định có thể nhấn mạnh một tiểu mục nào đó.Ví dụ chuyên mục

“Pháp luật” có thể xác định riêng trang “Chính sách thuế trong cuộc sống”(tạp



85



Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



chí Thương mại); hoặc “kinh tế địa phương” có “tiềm năng, cơ hội phát triển địa

phưong” (Tạp chí Kinh tế và Dự báo)

Tên chuyên mục của các tạp chí còn được xác định theo mục đích và tính

chất phản ánh nội dung. Ví dụ : “Kinh nghiệm - Thực tiễn” phán ánh cả kinh

nghiệm nước ngoài và trong nước hoặc nhằm quảng bá hình ảnh doanh nghiệp

hay sản phẩm có thể phán ánh trong “Sản phẩm mới - Dịch vụ mới” hoặc

“Doanh nghiệp- Doanh nhân”…Bên cạnh những chuyên mục chính phản ánh

nội dung trọng tam, rất cần có những chuyên mục bổ trợ “thông tin” “tin hoạt

động”…Mỗi chuyên mục dù chỉ là 1- 2 trang hoặc đặt ở cuối mỗi tờ tạp chí song

đều mục đích gắn với nội dung nhất định. Chuyên mục “Thông tin” “Tin hoạt

động” “Năm tháng và sự kiện” của 4 tạp chí khảo sát cho thấy về phạm vi nội

dung thông tin ở đây nhưng đều là những thông tin có ý nghĩa nhất định cần

được phản ánh trong cơ cấu tạp chí.

Tuy nhiên việc xác định chuyên mục trong tạp chí kinh tế, nhất là tạp chí

ngành vẫn còn những ý kiến chưa thống nhất, cần trao đổi thêm. Việc xác định

một số chuyên mục chưa bao quát được nội dung cần phản ánh theo phạm vi

nghiên cứu của Tạp chí, như trong “Kinh nghiệm nước ngoài” không đưa vào

đây các bài đơn thuần giới thiệu đất nước, quan hệ hợp tác với nước ngoài. Hoặc

tên chuyên mục không phân định rõ phạm vi thông tin, thông tin năm tháng và

sự kiện, tin trong ngành … có trong cùng một tạp chí thường rất khó sắp đặt theo

đúng chuyên mục đó. hay khó xác định giữa các bài thuộc chuyên mục “ nhận

xét - bình luận” với “Nghiên cứu - trao đổi”

Tuỳ theo vai trò và phạm vi nội dung của từng chuyên mục trong mỗi tờ

tạp chí mà số bài, nội dung thông tin phải được phân bổ tương thích. Thực tế,

một số tạp chí chưa quan tâm yêu cầu này. Ví dụ “Vấn đề cần quan tâm” mỗi kỳ



86



Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



chỉ nên có một bài, hay “Giới thiệu văn bản pháp quy” cũng tương tự như vậy,

nhưng có khi lại đề cập 2,3 bài trong cùng một kỳ. Hoặc chuyên mục “phát

minh- sáng tạo” mà nội dung thông tin lại không gắn liền với chuyên mục đó

(như giới thiện máy bay Boeing, Phòng chống bệnh ung thư) và xa lạ với phạm

vi nghiên cứu của tờ tạp chí kinh tế.

Có nên xác định và xếp sắp một loạt bài phản ánh Chuyên đề trong mỗi kỳ

Tạp chí hay không? Giải đáp vấn đề này thường có ý kiến khác nhau. theo

chuyên đề, tạo cho việc phản ánh nội dung thông tin của chuyên đề đó được tập

trung, đáp ứng việc nghiên cứu sâu rộng. Nhưng do chuyên đề đó chỉ được đề

cập một lần trong năm, sẽ hạn chế truyền tải những nội dung thông tin có tính

toàn diện, có hệ thống theo thời gian cho nên có những vấn đề cần phản ánh

thường xuyên sẽ ít được xuất hiện sẽ khó bảo dảm yêu cầu thời sự. Giải quyết

một cách hài hoà giữa “đi sâu chuyên đề” với “bao quát nhiều thông tin hữu ích”

là một nghệ thuật trong bố trí cơ cấu nội dung tạp chí kinh tế.

5.2 Về nội dung thông tin của các tạp chí kinh tế: Báo chí nhất là các tạp

chí kinh tế đều có chức năng phản biện, phê phán hiện tượng vi phạm pháp luật

trong hoạt động thực tiễn, đề xuất kiến nghị những biện pháp đổi mới. Nguồn

thông tin này rất cần cho các cơ quan nhà nước, các đối tượng sử dụng tạp chí

tiếp nhận ý kiến phản biện để cải thiện các khâu công tác liên quan. Những bài

viết đánh giá, phân tích tình hình thực tế, tổng kết, kết quả hoạt động của doanh

nghiệp, địa phương…cụ thể, khách quan được sử dụng trên các tạp chí kinh tế

cũng được coi là bài học có ý nghĩa thiết thực trong công tác. Tuy nhiên số lượng

bài về thể loại này còn quá ít. Nếu có thì nội dung bài viết lại không phù hợp với

yêu cầu của tạp chí kinh tế, nội dung phân tích sơ sài, không nêu được những bài

học kinh nghiệm hướng phòng ngừa hoặc khắc phục trong thực tế.



87



Luận văn tốt nghiệp



Trần Thị Thanh Hà



Nội dung kinh tế, là linh hồn, tư tưởng chủ đạo là yếu tố quyết định tính

hấp dẫn. Chất lượng nội dung thông tin luôn gắn liền với quá trình thực hiện đầy

đủ tôn chỉ mục đích đáp ứng nhu cầu thông tin của các đối tượng phục vụ. Mỗi

tạp chí kinh tế thường thể hiện nội dung thông tin riêng, phù hợp với tôn chỉ mục

đích, phạm vi nghiên cứu của tạp chí mình(cho dù cùng chung một vấn đề nhưng

giữa các tạp chí kinh tế khác nhau đều có thể đề cập nhiều khía cạnh khác nhau,

hoàn toàn không trùng lặp về chi tiết nội dung.

Nội dung thông tin của các tạp chí kinh tế thường được thể hiện cụ thể có

sự khác nhau nhất định về đối tượng nghiên cứu, phạm vi nội dung được thể hiện

… trên cơ sở tôn chỉ mục đích, đối tượng phục vụ riêng của từng tạp chí.

Trong hơn 2 năm qua (từ năm 2006 đến tháng 6 năm 2008) các tạp chí

được khảo sát trên đều dựa vào thực tiễn(bối cảnh, cơ hội, thách thức mới, yêu

cầu hoạt động mới…) mà xác định nội dung thông tin phù hợp. Có 2 sự kiện lớn

chi phối phạm vi nội dung tạp chí :

Tổng kết sau 20 năm đổi mới(1986 – 2006), đổi mới kinh tế đất nước

(gồm cả đổi mới hoạt động các lĩnh vực, các ngành…) đồng thời tiếp tục đổi mới

để đưa nền kinh tế nước ta phát triển nhanh và bền vững.

Hai là sau 11 năm đàm phán kết thúc, nước ta chính thức tham gia

WTO(tháng 10 – 2006), đến nay đã có hơn 1 năm bước đầu thực hiện những

cam kết trong quá trình hội nhập toàn cầu.

Với hai sự kiện đó đã đặt ra cho các tạp chí kinh tế nước ta nhất là những

tạp chí nghiên cứu khoa học kinh tế và những tạp chí ngành phải đáp ứng nhu

cầu mới về nội dung thông tin mà các tạp chí đề cập trong thời kỳ này.

Thông tin về đổi mới kinh tế, các tạp chí chú trọng phản ánh theo bốn dạng

bài chủ yếu: Thành tựu đổi mới và những hạn chế, định hướng phát triển của cả



88