Nhu cầu thực tiễn về vấn đề công khai và minh bạch các báo cáo tài chính đặt ra đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

20

đông chi phối, các thông tin về thu nhập và các giao dịch liên quan tới l ợ i

ích cá nhân của họ đều cẩn được công khai. Việc công khai và minh bạch

các BCTC do đó trở thành yếu tố vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp

trong vấn đề thu hút đẩu tư.

Mặt khác, việc công khai và minh bạch các BCTC của doanh nghiệp

mặt khấc cũng tạo điểu kiện cho thị trường chứng khoán ( T T C K ) phát triển.

Thị trường chứng khoán là kênh huy đững vốn phổ biến và ưu việt. T u y

nhiên, ở Việt Nam hiện nay lại đang trong cảnh "chợ chiều". M ữ t trong

những nguyên nhân chính gây cản trở đối với sự phát triển của thị trường

chứng khoán Việt Nam là các doanh nghiệp "ngại" phải cung cấp thông t i n

kinh doanh k h i niêm yết. Mặc dù thị trường chứng khoán đã hoạt đững

được gần 5 năm và nhiều công ty niêm yết là công ty đại chúng, nhưng lãnh

đạo các công ty này vẫn chỉ chú trọng vào hoạt đững kinh doanh, chứ chưa

thật sự coi trọng việc thiết lập m ố i quan hệ xã hữi, đặc biệt là với cổ đôngngười chủ thực sự của mình. Điều đó đã khiến cho chất lượng công b ố

thông tin của các công ty niêm yết chưa thật hoàn thiện: n ữ i dung công b ố

thông tin còn nghèo nàn, chưa cập nhật và có hệ thống; gây khó khăn cho

nhà đầu tư trong việc tiếp cận thông tin doanh nghiệp. Trong điều kiện hiện

nay, việc kinh tế V i ệ t Nam đã và đang tăng trưởng mạnh khiến tình trạng

lạm phát nóng bắt đầu xuất hiện. Tiền gửi ngân hàng trở nên không còn hấp >

dẫn với đại đa số dân chúng. Chính lúc này, thị trường chứng khoán, nơi

vừa tận dụng được khả năng tâng trưởng của nền kinh tế, vừa triệt tiêu được

yếu tố lạm phát sẽ trở thành môi trường lý tưởng thay thế cho các biện pháp

đẩu tư và tiết k i ệ m truyền thống. Nền kinh tế V i ệ t N a m đang tăng tốc trên

con đường h ữ i nhập kinh tế quốc tế. Nhiều lĩnh vực hoạt đững đang rất cần

vốn đầu tư. Thị trường chứng khoán Việt Nam với tham vọng trở thành

kênh dẫn vốn hiệu quả, đang rất cần có nhiều nhà đầu tư thành công để lôi

kéo và tạo sức hút mạnh mẽ đối với lượng vốn nhàn r ỗ i trong dân chúng.

Không có cách gì hữu hiệu hơn trong việc hấp dẫn các nhà đầu tư bằng việc

hạn chế được mữt phần rủi ro và gia tăng cơ h ữ i tìm k i ế m lợi nhuận cho họ.



21



Việc công khai và minh bạch báo cáo tài chính doanh nghiệp là một trong

những yêu cầu đẩu tiên đối với doanh nghiệp để thực hiện được điều đó.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế đã rất gần, doanh nghiệp nào

biết chú trọng xây dựng hình ảnh của mình thông qua việc cung cấp thông

tin đầy đủ và cập nhật sẽ giúp nhà đầu tư dứ tiếp cận hơn, từ đó cơ hội nhận

được sự ủng h ộ bằng hình thức góp vốn trực tiếp sẽ cao hơn. Mặt khác, k h i

hình thành một liên minh tài chính trong k h u vực Đông Á và nếu Việt Nam

muốn hội nhập thì phải khắc phục những hạn chế của mình, đó là : quy m ô

thị trường vốn còn quá nhỏ, thị trường chứng khoán m ớ i chỉ phát triển ở

mức sơ khai và còn nhiều hạn chế, chưa có một chiến lược rõ ràng về cách

thức tham gia vào liên kết tài chính k h u v ự c . Bước đầu, V i ệ t N a m cũng có

ý định đưa thị trường chứng khoán tham gia h ộ i nhập với các thị trường '

chứng khoán trong khu vực, tuy nhiên nếu doanh nghiệp muốn lên niêm yết

tại thị trường chứng khoán nước ngoài thì phải hội đủ các tiêu chuẩn niêm

yết và phải thực hiện công b ố thông tin một cách bài bản hơn so với trong

nước theo các quy định rất rõ ràng. Chính bởi vậy, doanh nghiệp càng cần

phải quan tâm hơn nữa đến vấn đề công khai và minh bạch các BCTC.

Một thực tiứn đặt ra đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là

phải nâng cao năng lực cạnh tranh của chính mình để tạo ra vị thế riêng

trong bối cảnh hội nhập toàn cầu với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Việt

Nam đang từng bước hội nhập với nền kinh tế k h u vực và thế giới.Thực tế

này mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng buộc doanh nghiệp phải đối mặt v ớ i

không í ihách thức. C ó thể nói bên cạnh một số doanh nghiệp có khả năng

t

cạnh tranh tốt, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa có khả năng thâm

nhập các thị trường khu vực và quốc tế và luôn chịu sức ép mất thị trường

khi hàng rào bảo hộ thuế quan dần xóa bỏ. Ngày nay, k h i thông tin cũng trở

thành một nguồn lực cạnh tranh của doanh nghiệp thì tất nhiên nâng cao

việc công khai và minh bạch các BCTC cũng chính là tạo ra l ợ i thế cạnh

tranh cho doanh nghiệp nhằm nâng cao giá trị doanh nghiệp trong con mắt

các nhà đầu tư. Việc minh bạch và công khai thông t i n cũng buộc các nhà



22

quản trị doanh nghiệp phải thận trọng hơn trong quá trình ra quyết định,

góp phân nâng cao hiệu quả quản lý doanh nghiệp, từ đó đẩy mạnh hoạt

động sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, điều đó cũng góp phần lành mạnh hóa

công tác quản trị doanh nghiệp, ngăn chặn phần nào sai sót hoặc hành v i lừa

đảo, gian lận, giảm bót rủi ro cho các nhà đầu tư.

T ó m lại trong x u thế của nền kình tế toàn cáu, m ọ i quốc gia đều phải

m ở cửa h ộ i nhập vồi thế giòi bên ngoài, nâng cao sức cạnh tranh là cơ sở

cho sự tồn tại và phát triển của từng doanh nghiệp nói riêng và của cả nền

kinh tế nói chung. Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh

tế thị trường và trong quá trình đàm phán gia nhập WTO. Điều đó đồng

nghĩa vồi việc hưồng tồi một thị trường mỏ, minh bạch và có tính cạnh

tranh cao. Bởi vậy, doanh nghiệp vồi vai trò là chủ thể chính trong nền kinh

tế càng cần phải công khai thông tin, minh bạch và lành mạnh hóa chính

mình để tạo sức cạnh tranh, tránh nguy cơ bị chèn ép, thôn tính k h i h ộ i

nhập.



HI. KINH NGHIỆM THỰC TIÊN CỦA MỘT số NƯỚC TRONG KHU

Vực V À T H Ế G I Ớ I V Ề C Ô N G K H A I V À M I N H B Ạ C H B Á O C Á O TÀI



CHÍNH

Kể từ sau vụ phá sản của tập đoàn tài chính Eron, vấn đề minh bạch

trong các BCTC càng trỏ nên bức xúc hơn bao giờ hết. Ngày càng có nhiều

sự kiện cho thấy các doanh nghiệp thiếu m i n h bạch sẽ khiến cho các nhà

đầu tư thiếu t i n tưởng vào khả năng quản lý của các nhà quản trị doanh

nghiệp. Trong trường hợp xấu nhất, các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt vồi

sự khủng hoảng niềm tin của các cổ đông, từ đó sẽ gây ảnh hưởng xấu tồi

thị trường vốn, tín dụng, và cổ phiếu của chính doanh nghiệp đó. R õ ràng là

giờ đây các doanh nghiệp đã hiểu rằng bên cạnh những áp lực của việc

minh bạch các BCTC còn có rất nhiều l ợ i ích cho chính bản thân doanh

nghiệp.



23

Đối với các nhà đầu tư, m ố i quan tâm hàng đầu của họ vẫn luôn là uy

tín, danh tiếng, thị phần, mức độ trung thành của khách hàng, sờ hữu trí tuệ

của doanh nghiệp. Doanh nghiệp càng công khai và minh bạch về những

°I tài sản phi tài chính của mình thì giá trị của doanh nghiệp đổ trong mắt các

nhà đầu tư càng tăng lên. Mặt khác, các nhà đầu tư vẫn luôn mong muốn

doanh nghiệp tạo dằng dược hình ảnh tốt đẹp trong công chúng bằng việc

giảm thiểu những tác động tiêu cằc dối với môi trường và xã hội. Thằc tế

nhiều năm qua đã cho thấy, vị thế của một doanh nghiệp không chỉ được

khẳng định thông qua khả năng kinh doanh của doanh nghiệp đó m à giờ

đây còn phải được khẳng định thông qua hình ảnh của doanh nghiệp trong

con mắt các cổ đông, cũng như là trong con mắt của các nhân viên, các

quan chức và cả các khách hàng. Hậu quả là, bất cứ một sằ tính toán sai

lầm nào đối với những yếu tố đó đều có thể gây ra những tác động tiêu cằc,

ảnh hưởng trằc tiếp đến việc hình ảnh, danh tiếng và giá trị doanh nghiệp.

Điều m à các nhà đầu tư mong muốn đối với các thông t i n trong BCTC

doanh nghiệp vẫn luôn là: nhiều hơn và tốt hơn. Các BCTC chất lượng sẽ

giúp các nhà đầu tư đưa ra được những phân tích hiệu quả, cơ bân và chính

xác. Tuy nhiên vẫn luôn tồn tại một thằc tế là một số các doanh nghiệp đưa

ra các BCTC được thiết kế với mục đích che giấu hơn là tiết l ộ thông tin.

Các nhà đầu tư luôn muốn tránh xa những doanh nghiệp thiếu minh bạch

trong quản lý, trong các BCTC hoặc trong việc đưa ra các chiến lược phát

triển doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có những BCTC khó hiểu và phức tạp

luôn tiềmẩn nhiều r ủ i ro hơn và tạo được í niềm t i n nơi các nhà đẩu tư.

t

Ngày nay, người ta coi sằ minh bạch như là m ộ t sằ đảm bảo. Thuật ngữ

"minh bạch" được sử dụng để miêu tả một BCTC có chất lượng cao. Đ ố i với

các BCTC, minh bạch đồng nghĩa với sằ dễ hiểu, rõ ràng, trung thằc và

thẳng thắn. Chúng ta sẽ cùng xem xét hai trường hợp của công ty A và công

ty B. Giả định rằng hai công ty này có cùng thị trường vốn, cùng mức độ r ủ i

ro, có tiêm lằc tài chính như nhau, giống nhau về doanh thu, cùng tỉ lệ tăng

trưởng và có khả năng sinh l ờ i trên mỗi đổng vốn đầu tư bằng nhau. Điểm