I. MỘT SỐ THÀNH TỰU TRONG CUNG ỨNG DỊCH VỤ CÔNG CỦA NHÀ NƯỚC

phớa, cú th thy rng chớnh ph ó thc s quan tõm n vic cung cp cho ngi

dõn cỏc dch v cụng thit yu nh giỏo dc, y t v an sinh xó hi. Nhỡn chung,

ngi dõn ó c hng th nhng iu kin giỏo dc, y t v vn húa, tt hn.

iu ú c chng minh qua bng chng ch s phỏt trin con ngi (HDI) ca

nc ta ó t c mc cao hn so vi trỡnh phỏt trin kinh t. Ch s HDI bao

gm mt s yu t c bn ca cuc sng con ngi nh tui th, trỡnh vn hoỏ v

thu nhp thc t theo u ngi. Nu nh trong nm 2004, xp hng v GDP bỡnh

quõn u ngi ca Vit Nam ch mc 124, thỡ ch s HDI ca Vit Nam c

xp th 112 trong s gn 200 nc trờn th gii7.

Trong lnh vc giỏo dc, vi s u t ca Nh nc v truyn thng hiu

hc ca dõn tc, chỳng ta ó hon thnh vic xoỏ mự ch v ph cp giỏo dc tiu

hc, ang thc hin ph cp trung hc c s v phỏt trin mnh cỏc trng dy

ngh, giỏo dc i hc v chuyờn nghip. S tr em trong tui tng cp hc c

i hc t t l cao. Nm 2005 t l ny cp tiu hc l 97%, trung hc c s l

80%, trung hc ph thụng l 45%. C nc cú 17 triu hc sinh ph thụng, trong ú

48% l hc sinh n. Cỏc trng ph thụng hu ht l cụng lp. Trng ngoi cụng

lp cũn ớt, phn ln bc trung hc ph thụng v tp trung ụ th. Cỏc trng

cụng lp khụng thu hc phớ bc tiu hc, cỏc bc hc cao hn cú thu hc phớ

nhng kinh phớ u t v hot ng vn da ch yu vo ngõn sỏch nh nc. Trong

lnh vc o to (dy ngh, giỏo dc i hc, cao ng v chuyn nghip), s trng

dõn lp ngy cng tng, nhng t trng cha cao. Nm 2004 cú 1,32 triu sinh viờn

i hc, cao ng, 465 nghỡn hc viờn trung hc chuyờn nghip, trong ú 10,5% hc

cỏc trng ngoi cụng lp. S hc sinh hc ngh mi tuyn nm 2005 l 1,18 triu

ngi. Sinh viờn, hc sinh nghốo c nh nc tr giỳp thụng qua chớnh sỏch hc

phớ v cho vay di hn; nhiu a phng ó vn ng nhõn dõn lp qu khuyn hc

giỳp cho hc sinh nghốo v khuyn khớch hc sinh gii. Bờn cnh vic khụng

ngng tng t l chi ngõn sỏch cho giỏo dc, ( t 8,6% nm 1985 tng lờn 12,3%

nm 2003) Nh nc ta ó tớch cc vn ng, thu hỳt vn ODA, ti tr ca cỏc t

chc quc t v chớnh ph cỏc nc di hỡnh thc vin tr khụng hon li v cho

vay di hn vi lói sut u ói. u t cho lnh vc giỏo dc nhm thc hin cỏc

mc tiờu v ph cp giỏo dc, bi dng giỏo viờn v cỏn b qun lý giỏo dc; phỏt

trin dy ngh v cng c cht lng i hc.

Trong lĩnh vực y tế, hệ thống y tế nhà nớc đã đợc xây dựng và phát triển

tơng đối rộng khắp. Từ cấp Trung ơng, Bộ Y tế và các bệnh viên Trung ơng, đến

các tỉnh, huyện, xã đều có một mạng lới các tổ chức về các dịch vụ phòng và chữa

7



UNDP (2005), Bỏo cỏo Phỏt trin Con ngi nm 2004.



25



bệnh. Nh nc ó cú quy hoch tng th phỏt trin s nghip chm súc, bo v v

nõng cao sc khe ngi dõn. Ngõn sỏch nh nc dnh cho ngnh y t (nm 2003

chim 3,1% tng chi ngõn sỏch) c phõn b theo hng u tiờn cho y t d

phũng, hon thin mng li c s, phỏt trin bo him y t cho cỏc i tng chớnh

sỏch, hin i hoỏ cỏc trung tõm y t chuyờn sõu v phỏt trin y hc c truyn,

Cỏc chớnh sỏch tr giỳp ca nh nc cựng vi cỏc hỡnh thc h tr ca cng

ng qua cỏc qu t thin, lm vic ngha ...th hin s quan tõm v c gng ca c

nh nc v xó hi trong vic chm súc sc khe ngi nghốo, ngi gi cụ n,

ngi tn tt,Cỏc chng trỡnh mc tiờu y t quc gia ó c thc hin cú hiu

qu. Cú th thy rừ thnh cụng ny thụng qua vic thc hin tt cỏc d ỏn tiờm

chng m rng, phũng chng dch bnh. Nh vy, nhiu dch bnh nguy him ó

c khng ch; s ngi mc v cht do cỏc bnh truyn nhim ngy cng gim.

Tui th bỡnh quõn ca ngi Vit nam nm 2005 t 71,3 tui, thuc loi cao

ụng Nam .

Nh nc cng cú cỏc chớnh sỏch nhm m rng v nõng cao cht lng h

thng khỏm cha bnh bng y hc c truyn t trung ng n c s, tng cng

u t nhm y mnh nghiờn cu khoa hc, c bit l cụng ngh sinh hc, cụng

ngh thụng tin trong hot ng y t; y mnh sn xut thuc cha bnh v ci tin

qun lý th trng dc phm. Vic i mi chớnh sỏch vin phớ c thc hin i

ụi vi chớnh sỏch tr cp cho ngi nghốo, khỏm cha bnh min phớ cho tr em

di 6 tui, phỏt trin bo him y t. Ngun nhõn lc cho ngnh y t c quan tõm

u t phỏt trin, k c vic gi cỏn b y t ra nc ngoi o to. i ng cỏn b

ngnh y c hng cỏc chớnh sỏch ói ng, ph cp c thự (nh ph cp phũng

chng dch; ph cp chm súc bnh nhõn lao, tõm thn, phong, HIV/AIDS).

Nhà nớc cũng đóng vai trò nòng cốt trong việc cung ứng các dịch vụ văn

hoá- thông tin... v ó t c nhiu thnh tớch ỏng k. Bn sc vn húa dõn tc

c gi gỡn, ng thi nhng tinh hoa vn húa ca nhõn loi c tip thu. Mc

tip nhn, hng th vn húa ca ngi dõn qua cỏc kờnh khỏc nhau c ci thin

rừ rt. ó cú nhiu cụng trỡnh vn húa c cỏc ngnh, cỏc cp quan tõm u t gi

gỡn, tụn to, cỏc di sn vn húa phi vt th c bo tn v phỏt huy. Ti cỏc a

phng, cỏc cụng trỡnh, thit ch vn húa c xõy dng rng khp, nht l phong

tro xõy dng nh vn húa thụn, bn. Tớnh n nm 2004, c nc ó cú 5.126 nh

vn húa, trung tõm vn húa. Mng li th vin t cp tnh, huyn, cho ti xó, thụn

ó c xõy dng mi v nõng cp, to iu kin cho ngi dõn tip cn ngun tri

thc qua sỏch, bỏo, ti liu. Nhng thnh tu ú ó gúp phn nõng cao i sng tinh

thn cho ngi dõn.



26



I.2. Dch v cụng ớch

i vi vic cung ng cỏc dch v cụng ớch, cho n nay, Nh nc vn l

ngi chu trỏch nhim cung ng hu nh ton b cỏc dch v in, nc, v sinh

mụi trng. i vi dch v in v chiu sỏng cụng cng, trong c ba quỏ trỡnh

ca vic cung ng in, cỏc cụng ty nh nc nm hu ht khõu phỏt in, truyn ti

v phõn phi in. Nh nc ó u t nhiu vo vic nõng cp v phỏt trin h

thng c s h tng. Trong 5 nm (2001-2005) ó xõy dng mi v nõng cp 69.600

Km ng ụ tụ; hu ht cỏc xó trong c nc ó cú ng ụ tụ n trung tõm xó, cú

in ti cỏc gia ỡnh, cú trng hc, trm xỏ y t, 62% dõn s nụng thụn c dựng

nc sch v 90% c xem truyn hỡnh.

Lnh vc cung ng dch v vn ti thu hỳt s tham gia ca cỏc thnh phn

kinh t, ch yu l vn ti ng ụ tụ v ng sụng, cũn vn ti ng hng

khụng v vn ti bin vn tp trung ch yu trong tay cỏc cụng ty ca nh nc.

Trong tng khi lng luõn chuyn hng hoỏ nm 2003 ca c nc, cỏc cụng ty

nh nc chim 64% v hng hoỏ v 37,3% v hnh khỏch. Nhỡn chung, nhu cu i

li v kinh doanh ca ngi dõn c ỏp ng tt hn; song cht lng dch v

cha cao. Tỡnh trng tc nghn giao thụng cỏc ụ th ln cha c khc phc.

Tai nn giao thụng tip din nghiờm trng.

Vic cung ng dch v bu chớnh vin thụng cú bc phỏt trin mnh. Trc

thi k i mi, dch v vin thụng ch yu nhm phc v cho cỏc c quan, doanh

nghip nh nc v mt s c s sn xut. i vi ngi dõn, mỏy in thoi khi ú

cũn l mt th xa x. n nm 1990, c nc mi cú 114 nghỡn mỏy in thoi, vi

mt 0,17 mỏy/100 dõn. Cựng vi chớnh sỏch ci cỏch kinh t v m ca, ngnh

bu chớnh vin thụng trong mt thi gian ngn ó thay i cn bn t mt h thng

lc hu sang mng k thut s hin i m rng c cho cỏc vựng nụng thụn, min

nỳi, biờn gii v hi o, m bo thụng tin ni a v quc t thụng sut. Tớnh n

cui nm 2005, trong c nc cú 14 triu mỏy in thoi (17 mỏy/100 dõn), 2,4 triu

thuờ bao Internet8. Mng in thoi di ng phỏt trin nhanh vi s xut hin ca

mt s cụng ty thay cho tỡnh trng c quyn kinh doanh trc õy. Vit Nam l

nc cú tc phỏt trin vin thụng ng th hai trờn th gii my nm qua, gúp

phn tớch cc thỳc y s phỏt trin kinh t - xó hi, bo m an ninh- quc phũng,

phc v dõn sinh v nõng cao dõn trớ.



8



Cỏc s liu ly trong bỏo cỏo ca B K hoch v u t thỏng 10-2005 v k hoch phỏt trin

kinh t - xó hi 5 nm 2006 -2010.



27



I.3. Dch v hnh chớnh cụng

Dch v hnh chớnh cụng gn vi chc nng phc v v qun lý ca nh

nc, do cỏc c quan hnh chớnh nh nc thc hin phc v cỏc quyn v ngha

v c bn ca cỏc t chc v cụng dõn. Trong nhng nm qua, Nh nc ta ó chỳ

trng i mi v nõng cao cht lng cung ng dch v hnh chớnh cụng, coi ú l

mt khõu quan trng trong vic thc hin chng trỡnh ci cỏch nn hnh chớnh c

v th ch, th tc, t chc b mỏy v cỏn b. Nh nc ó bt u ỏp dng cỏc

phng tin k thut in t, tin hc nõng cao cht lng dch v hnh chớnh

cụng, nh trong vic cung cp thụng tin v th ch, t chc, u thu cỏc d ỏn chi

tiờu cụng, ng ký cp phộp kinh doanh, cp phộp u t, hi ỏp phỏp lut hay

ng ký xe mỏy Nhỡn chung vic cung ng dch v hnh chớnh cụng cú mt s

tin b, nhng khụng u. Ngi dõn v doanh nghip c to thun li v d

dng hn trong mt s vic cn gii quyt vi c quan nh nc, nh ng ký kinh

doanh, lm th tc h tch, tỡm hiu lut phỏp, song cũn gp nhiu rc ri, phin

h trong nhiu lnh vc khỏc, nh cp giy chng nhn quyn s dng nh, t, cho

thuờ t, cp phộp xõy dng nh, cụng chng, h khu Ngi dõn v doanh

nghip vn tip tc l nn nhõn ca tỡnh trng phin nhiu, bt hp lý, chm tr,

thiu hiu qu trong t chc v hot ng ca b mỏy hnh chớnh cỏc cp.

II. NHNG VN TN TI TRONG CUNG NG DCH V CễNG

Vit nam, vi c ch bao cp trong nhiu thp k qua, Nh nc hu nh

m nhim tt c vic cung cp cỏc loi dch v cụng, di cỏc hỡnh thc khỏc nhau,

nh thụng qua cỏc doanh nghip nh nc cụng ớch, h thng trng hc, bnh vin

cụng, cỏc t chc ph n, on thanh niờn hot ng bng ngõn sỏch nh nc,

Hu qu l Nh nc ó phi chu gỏnh nng v biờn ch, chi phớ hnh chớnh, ng

thi b mỏy ca cỏc b, ngnh v a phng rt cng knh v kộm hiu qu.

II.1. Hiu qu cung ng dch v cụng thp

Hiu qu thp trong cung ng dch v cụng ca Nh nc khin cho ngi

dõn khụng tha món vi cỏc dch v cụng m Nh nc ang cung cp hoc c

quyn cung cp. Cỏc dch v ny nhỡn chung khụng ch thiu v s lng, m cht

lng phc v cng cũn thp, do khi lng dch v cụng do Nh nc m nhn

cung ng trc tip cũn quỏ ln v h thng cung ng dch v cụng cũn nhiu hn

ch v nng lc qun lý, iu hnh v t chc thc hin.

S c quyn ca cỏc c quan nh nc trong vic cung ng mt s loi dch

v cụng l mt nguyờn nhõn quan trng dn n hiu qu cung ng dch v cụng

thp. Tỡnh trng c quyn ó lm tng tớnh quan liờu, ca quyn ca b mỏy nh

nc. Hot ng di s bao bc ca Nh nc, cỏc c quan nh nc chu trỏch

nhim cung ng dch v cụng cha thc s phi i mt vi cnh tranh v nguy c



28



phỏ sn, nờn h cha cú ng lc gim chi phớ, h giỏ thnh v nõng cao hiu qu

cung ng dch v cụng. i vi nhng dch v thu tin, giỏ c dch v khụng phn

ỏnh ỳng chi phớ b ra; trong mt s trng hp, quy nh giỏ ca Nh nc thp

hn chi phớ, trong khi cú nhng dch v do n v cung ng t nh giỏ li nõng lờn

quỏ cao. Cú th thy rừ vn ny trong ngnh in, mt ngnh thuc nh nc

c quyn trong vic cung ng dch v. Ngi dõn v doanh nghip bt bỡnh vỡ giỏ

in tng liờn tc, lm nh hng khụng nh n i sng v sn xut. Trong khi

ú, ngnh in a ra rt nhiu lý do tng giỏ. Giỏ in cú th khụng tng, hoc

tng mt mc hp lý nu ngnh in ci tin phng thc qun lý, trỏnh tht

thoỏt in nng, v gim bt tham nhng, lóng phớ trong vic xõy dng, vn hnh

cỏc nh mỏy phỏt in v mng li phõn phi in. V tiờu cc trong vic lp t

in k in t Thnh ph H Chớ Minh m cụng lun lờn ỏn gay gt trong thi

gian va qua l mt minh chng cho s thiu trỏch nhim v kộm hiu qu ca c

quan nh nc trong cung ng dch v cụng.

Cỏc loi tr cp v u ói ca Nh nc i vi cỏc c quan cung ng dch

v cụng nh tr giỏ, tớn dng u ói, min thu s dng t,trong nhiu trng

hp li em n cỏc kt qu tiờu cc. Vic c hng nhng u ói ó khụng lm

cho cỏc n v ny hot ng hiu qu hn, m thay vo ú li nuụi dng t tng

li, da dm vo Nh nc, v trit tiờu tớnh nng ng, sỏng to ca cỏc n v

ú. Trong cung ng dch v cụng ca cỏc n v nh nc, s bao cp v cung ng

dch v cụng cng cú th dn n tỡnh trng tiờu dựng quỏ mc cn thit, lm tng

gỏnh nng ngõn sỏch trong khi s lng v cht lng ca vic cung cp dch v

vn khụng c bo m.

Mt hn ch na trong vic cung cp dch v cụng ca Nh nc l s thiu

vng cỏc dch v ỏp ng nhu cu ngy cng cao v a dng ca ngi dõn. Cỏc

hot ng cung cp dch v cụng mang tớnh co bng khụng cũn kh nng ỏp

ng y , kp thi v tt cỏc nhu cu khỏc nhau ca cỏc b phn dõn chỳng trong

xó hi. Ngi dõn hin nay khụng cũn l nhng ngi th ng cu xin dch v ca

Nh nc, m h ó tr thnh nhng khỏch hng, do vy h cú quyn s dng dch

v v ũi hi c phc v mt cỏch tt nht. C ch cung ng dch v cụng hin

nay ca Nh nc ta cha thớch ng vi thc t ny.



29