- Lý thuyết xung đột (M. Weber)

Truyền thống của người Việt Nam, trong gia đình người chồng luôn là

người quyết định, định hướng phát triển kinh tế trong gia đình

Mặc dù người vợ và chồng trong gia đình đều đóng góp thu nhập về

kinh tế trong gia đình. Tuy nhiên, đóng góp công sức chưa phản ánh hết được

sự bình đẳng giữa nam và nữ trong các hộ gia đình. Việc đóng góp công sức và

tiền mặt của mỗi thành viên nam, nữ trong gia đình là hoàn toàn không tỉ lệ

thuận với nhau, người bỏ ra nhiều công sức chưa chắc là người đem lại nguồn

thu nhập chính bằng tiền mặt cho gia đình và ngược lại.

Việc đứng tên trong cấp GCNQSDĐ sẽ đem lại lợi ích cho người đứng

tên trong GCNQSDĐ đặc biệt là lợi ích kinh tế. Thực tiễn về hoạt động kinh tế,

vai trò trụ cột kinh tế trong gia đình đã dẫn tới sự bất bình đẳng về cơ hội trong

việc cấp GCNQSDĐ mang tên vợ và chồng.

- Về địa vị xã hội: những người có địa vị xã hội thường là những người

có nhiều mối quan hệ. Trong quan hệ giữa nam và nữ thì thực tiễn Việt Nam

người nam giới là người có uy tín xã hội cao hơn. Những người có địa vị xã hội

thường là những người có học vấn được xã hội trọng dụng. Đặc biệt vì có vị trí

xã hội nên những người có địa vị xã hội đa số là những người chồng thường bị

một áp lực vô hình để thể hiện địa vị ngoài xã hội vào gia đình của mình.

Người phụ nữ cũng luôn muốn giữ những uy tín xã hội mà người chồng mình

đã đạt được nên đã nhượng bộ để uy tín của người chồng không bị ảnh hưởng.

Chính vì vậy trong lĩnh vực quản lý đất đai, cấp GCNQSDĐ người chồng luôn

đóng vai trò quyết định trụ cột, quyết định. Trong nhiều gia đình người vợ mặc

dù có hiểu biết về lợi ích đạt được nhưng đã nhượng bộ quyền lợi của mình để

giữ được uy tín xã hội của người chồng

- Về địa vị chính trị: Địa vị chính trị thường gắn với quyền lực. Theo

quan niệm trước đây nam giới thường giữ những địa vị chính trị cao hơn nữ

giới. Người phụ nữ chỉ lo toan công việc trong gia đình mà không có quyền lực

và địa vị chính trị trong xã hội, người phụ nữ bị hạn chế không được tham gia

các công việc xã hội không có nghĩa là họ chỉ làm việc trong gia đình. Họ vẫn

phải làm các công việc như nam giới như làm ruộng, buôn bán, làm dịch vụ

nhưng không được công nhận là tham gia công việc xã hội. Đặc biệt phụ nữ bị

26



hạn chế trong những hoạt động lãnh đạo và trí tuệ. Phụ nữ không được bình

đẳng khi nam giới được coi là “ trí tuệ “ còn phụ nữ là “ lao động chân tay. Phụ

nữ chỉ được học để phục vụ chồng, con và những người thân trong gia đình mà

không được thi thố ngoài xã hội. “ Có địa vị chính trị cao ngoài xã hội làm cho

nam giới có quyền lực, được phục tùng của các nhân viên cấp dưới, và sự phục

tùng này đã được không ít nam giới áp đặt vào gia đình mình và đối tượng phải

phục tùng quyền lực của họ là người vợ. Trong lĩnh vực đất đai, nam giới đã

trang bị những quyền lực được công nhận đó vào việc đứng tên trong

GCNQSDĐ và gạt nữ giới ra khỏi việc sở hữu đất đai, và lợi ích đạt được của

việc đứng tên trong GCNQSDĐ.

Hiện nay, vai trò, vị thế của người phụ nữ đã được cải thiện nhiều so với

trước đây, tuy nhiên, định kiến xã hội về vai trò nữ giới và tư tưởng nam quyền

vẫn còn tồn tại trong môi trường chính trị và ảnh hưởng khá nhiều đến cơ hội

thăng tiến của nữ giới trên chính trường. Mặc dù các chủ trương, chính sách của

Đảng và Nhà nước đã quan tâm nhiều hơn đến nữ giới nhưng khả năng tham

chính của phụ nữ vẫn còn hạn chế.

-Lý thuyết Giới

Sự ra đời của các quan điểm nữ quyền, lý thuyết nữ quyền đại diện cho hệ

thống các quan điểm của những nhà khoa học nói về tình trạng của phụ nữ.Hệ

thống các quan điểm nữ quyền bao gồm sự mô tả, phân tích lý giải những

nguyên nhân cũng như hậu quả của tình trạng áp bức phụ nữ, tiếp đó đưa ra

những chiến lược giải phóng phụ nữ, tiến tới chủ nghĩa nam nữ bình quyền xóa

bỏ “chế độ nam trị”

Cách tiếp cận của chủ nghĩa nữ quyền được coi là cách tiếp cận xung đột.

Nó coi xung đột giới là đặc trưng cơ bản của đời sống xã hội và coi gia đình là

thành trì của áp bức do vậy nhìn nhận sự áp bức phụ nữ qua lăng kính giới nghĩa

là xem xét đối chiếu vai trò vị thế của phụ nữ trong mối quan hệ giữa hai giới kể

cả trong gia đình lẫn ngoài xã hội.

Phong trào nữ quyền không phải là một khối thuần nhất mặc dù họ có

cùng một mục đích chung là giải phóng phụ nữ. Trên thực tế cũng có một số

quan điểm giống nhau giữa các nhóm nữ quyền nhưng cũng tồn tại nhiều quan

27



điểm khác biệt. Sự khác nhau cơ bản ở chỗ các nhóm nữ quyền từ các góc độ

khác nhau, cách tìm ra các nguyên nhân của sự áp bức phụ nữ và con đường giải

phóng phụ nữ, chấm dứt sự phụ thuộc của phụ nữ vào các thể chế thực dân, giai

cấp, nam quyền , thần quyền cũng không hoàn toàn đồng nhất.

Thuyết Nữ quyền Hiện sinh (Existenrialist feminism)

Chủ nghĩa hiện sinh là một trào lưu triết học xuất hiện vào những năm

đầu của thế kỷ XX. Quan điểm cơ bản của thuyết Hiện sinh là tôn vinh giá trị cá

nhân và cuộc sống hiện tại của con người trong xã hội tư sản. Điều quan trọng là

trong khi tôn vinh cá nhân ( cái tôi), những người (nam giới) sáng lập ra thuyết

này đã không quan tâm đến vấn đề phụ nữ.

Đại biểu lớn nhất của thuyết nữ quyền Hiện sinh là nhà văn kiêm nhà phê

bình Simone De Beauvoir (1908- 1986)

De Beauvoir cho rằng thái độ với tự do, giá trị cao nhất của con người là

tiêu chuẩn về đạo đức và phi đạo đức của con người. Những hành vi tốt làm tăng

sự tự do của con người còn hành vi xấu hạn chế sự tự do đó.

Trong tác phẩm “Giới tính thứ hai” (1949) De Beauvoir cho rằng, người

phụ nữ bị áp bức bởi tính chất “là người khác” nghĩa là không phải là nam giới.

Nam giới là cái “tôi”, là người tự do và quyết định mọi việc. Phụ nữ là “một

nửa” của anh ta. Nếu phụ nữ muốn trở thành cái “tôi” giống nam giới thì phải

thay đổi các định nghĩa nhãn hiệu vốn đã hạn chế sự tồn tại của họ. Bà kêu gọi

mọi người hãy suy nghĩ về phụ nữ theo cách suy nghĩ về nam giới.

De Beauvoir đã đi vào một thiết chế xã hội cụ thể là gia đình và thân phận

người phụ nữ. Trên thực tế, sự thay đổi của các hình thức hôn nhân và gia đình,

vai trò và vị thế của người phụ nữ trong gia đình đã dựa trên sự thay đổi của các

điều kiện kinh tế- xã hội và phản ánh sự thay đổi đó. Tuy nhiên thân phận người

phụ nữ được thay đổi rất chậm chạp. Người ta đặt vấn đề về vai trò của người

phụ nữ là muốn níu kéo họ trở lại với các chức năng truyền thống, với công việc

bếp núc, sinh đẻ... Những quan điểm này làm tổn thương đến phụ nữ và vị thế

của họ với tư cách là một thành viên của xã hội và gia đình. Phụ nữ vẫn còn bị

phân biệt đối xử trong gia đình và xã hội, thu nhập thấp, công việc nặng nhọc,

không được hưởng sử bình đẳng trong giáo dục, chịu nhiều áp lực từ việc sinh

28



đẻ... De Beauvoir đã tích cực đấu tranh cho quyền bình đẳng phụ nữ làm thế nào

để phụ nữ thoát ra khỏi bị cạnh tranh và bạo lực, sự chi phối bởi đồng tiền và

quyền lực...

Tiếp cận Thuyết Nữ quyền Hiện sinh- Theo quan điểm của De Beauvoir,

người phụ nữ muốn trở thành cái “tôi” giống nam giới thì phải thay đổi các định

nghĩa nhãn hiệu vốn đã hạn chế sự tồn tại của họ.

De Beauvoir đã đi vào một thiết chế xã hội cụ thể là gia đình và thân phận

người phụ nữ. Trên thực tế, sự thay đổi của các hình thức hôn nhân và gia đình,

vai trò và vị thế của người phụ nữ trong gia đình đã dựa trên sự thay đổi của các

điều kiện kinh tế- xã hội và phản ánh sự thay đổi đó. Tuy nhiên thân phận người

phụ nữ được thay đổi rất chậm chạp.

Thực tế cho thấy phụ nữ là đối tượng yếu thế trong xã hội, họ không được

tự do quyết định . Họ chỉ thực hiện các chức năng truyền thống: bếp núc sinh

đẻ... mà không được thực hiện các chức năng khác ngoài xã hội. Theo định kiến

giới thì người nam giới luôn thể hiện cái “tôi” của mình để phát triển bản thân và

nâng cao địa vị của mình trong xã hội. Điều này đã được “gán nhãn” từ xa xưa

và nhãn hiệu đó đã làm cho người nam giới đóng vai trò trụ cột trong gia đình và

luôn gạt quyền lợi của nữ giới khỏi những công việc quan trọng. Đặc biệt là lĩnh

vực đất đai, thể hiện ở việc đứng tên chủ hộ và trong các giao dịch về đất.

Hiện nay nhãn hiệu tồn tại lâu dài đã hạn chế sự phát triển của phụ nữ

đang dần được gỡ bỏ. Tuy nhiên sự thay đổi đó đang diễn ra rất chậm chạp. Cụ

thể trong việc cấp GCNQSDĐ trước đây thường là do nam giới đứng tên, nhưng

hiện nay theo quy định của pháp luật thì việc đứng tên GCNQSDĐ là cả vợ và

chồng. Điều này cho thấy không chỉ người phụ nữ đang tự gỡ bỏ nhãn hiệu đó

mà chính quyền cũng đang nỗ lực giúp đỡ người phụ nữ phát triển hơn ở một

nhãn hiệu cao quý hơn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quá trình này chỉ là hình

thức, còn “nhãn hiệu vô hình” của định kiến xưa vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều

gây ra nhiều khó khăn trong việc nâng cao vị thế người phụ nữ.

2. Cơ sở thực tiễn



29



2.1. Tình hình đăng ký đất đai ở Việt Nam trước và sau khi luật đất đai 2003 ra đời

- Luật đất đai năm 1993 ra đời: Thành công của việc thực hiện nghị

quyết 10 của Bộ Chính trị đã khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà

nước, tạo cơ sở vững chắc cho sự ra đời của luật đất đai năm 1993 với những

thay đổi lớn: Ruộng đất được giao ổn định lâu dài cho các hộ gia đình, cá nhân;

người sử dụng đất được thừa hưởng các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho

thuê, thừa kế và thế chấp quyền sử dụng đất,... với những thay đổi đó, chính

quyền các cấp, các địa phương bắt đầu coi trọng và tập trung chỉ đạo công tác

cấp giấy chứng nhận. Cung cấp GCNQSDĐ bắt đầu triển khai mạnh mẽ trên

phạm vi cả nước, nhất là từ năm 2007 đến nay, với mục tiêu hoàn chỉnh cấp

GCNQSDĐ vào năm 2000 cho khu vực nông thôn và 2001 cho khu vực thành

thị theo các chỉ thị 10/1998/CT-TTg và chỉ thị 18/1999/CT-TTg của Thủ tướng

chính phủ.

Như vậy tính đến trước khi luật đất đai ra đời năm 2003, Luật đất đai

1993 đã qua hơn 10 năm thực hiện đã góp phần thúc đấy kinh tế, ổn định chính

trị xã hội của đất nước, quyền sử dụng đất ở của hộ gia đình, cá nhân, tổ chức

được đảm bảo.

Tuy nhiên Luật đất đai ra đời đã nảy sinh những hạn chế nhất định trong

việc phát huy hiệu lực của các quy định điều chỉnh các quan hệ đất đai:

- Từ khi luật đất đai năm 2003 ra đời, cùng với việc hoàn thiện tổ chức bộ

Nhà máy quản lý tài nguyên - môi trường tới cấp xã, các cấp địa phương trong

cả nước đã có tổ chức các Văn phòng đăng ký sử dụng đất, trung tâm phát triển

quỹ đất nên các nguồn thu từ đất tăng lên rõ rệt giúp địa phương tháo gỡ những

khó khăn và phát hiện những điều chưa hoàn thiện trong công tác cấp giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên vẫn có một số sai phạm cần khắc

phục và sửa chữa như: Sai phạm về trình tự thủ tục cấp giấy, về đối tượng cấp

giấy, sai về diện tích, sai về nguồn gốc đất...

+ Nguyên nhân dẫn đến các sai phạm trong công tác xét, cấp giấy chứng

nhận quyền sử dụng đất được đánh giá là do cán bộ chuyên môn chưa thực thi

nghiêm luật đất đai, kèm theo các nghị định hướng dẫn còn chậm, ban hành

một số nội dung của nghị định chưa cụ thể, rõ ràng. Công tác quản lý đất đai

30