D.Hoạt động dạy học

Giáo án Ngữ văn 9- Năm học 2011- 2012

-HS đọc ghi nhớ

* Gv lu ý HS.

- ẩn dụ, hoán dụ (fép tu từ)

chỉ làm xuất hiện nghĩa lâm thời của từ

ngữ.

- ẩn dụ, hoán dụ. (fơng thức nghĩa của từ

ngữ.) làm cho từ ngữ có thêm nghĩa

chuyển (nghĩa chuyển này có thể đợc giải

thích trong từ điển.)

Hoạt động 2: Hớng dẫn HS thực hành

? Em hãy nêu y/c Bài 1

-HS đọc bài 1

-HS làm việc nhóm đôi



chuyển hoán dụ )

3. Ghi nhớ



II. Luyện tập

Bài 1. Xác định nghĩa của từ

chân

a. Từ chân nghĩa gốc

b. Từ chân hoán dụ

c. Từ chân ẩn dụ

d. Từ chân ẩn dụ

Bài 2.

Bài 2

HS làm việc theo nhóm 4 ngời

- Trong những cách dùng nh trà

-HS trả lời, nhận xét

atisô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà

-GV kết luận

linh chi, trà tâm sen, trà khổ

quả. Từ trà đợc dùng với nghĩa

chuyển

- Trà : sản phẩm từ thực vật đợc

chế biến thành dạng khô, dùng

để pha nớc uống.

- Trà ẩn dụ.

Bài 3. HS thảo luận nhóm đôi

Bài 3

-HS trả lời, nhận xét

- Trong ~ cách dùng nh đồng

-GV kết luận

hồ điện tử, đồng hồ nớc, đồng

hồ xăng, ... từ đồng hồ đợc

dùng theo phơng thức ẩn dụ.

- Nghĩa đồng hồ những

khí cụ dùng để đo có bề ngoài

giống nh đồng hồ.

Bài 4

-HS trả lời, nhận xét

Tìm ví dụ để c/minh.

-GV kết luận

a) hội chứng.

VD : Hội chứng viêm đờng hô hấp cấp rất * nghĩa gốc : tập hợp nhiều

triệu chứng cùng xuất hiện của

phức tạp.

VD : Lạm phát, thất nghiệp là hội chứng của bệnh

* nghĩa chuyển : tập hợp nhiều

tình trạng suy thoái kinh tế.

hiện tợng sự kiện biểu hiện một

tình trạng một vấn đề xã hội

cùng xuất hiện ở nhiều nơi.

b) Ngân hàng.

- Nghĩa gốc : tổ chức kinh tế

hoạt động trong lĩnh vực kinh

doanh và quản lý các nghiệp vụ

tiền tệ, tín dụng

VD : Ngân hàng ngoại thơng

VN

- Nghĩa chuyển : kho lu trữ

41

Giaỏo viùn: Nguyùợn Thừ Minh Kiùn- Trỷỳõng TH&THCS Vụnh Sỳn



Giáo án Ngữ văn 9- Năm học 2011- 2012

- nghĩa chuyển : tập hợp , lu giữ bảo quản



-HS làm việc cá nhân.

-HS trả lời, nhận xét

-GV kết luận



những thành phần, bộ phận, của

cơ thể để sử dụng khi cần nh

trong ngân hàng máu ngân

hàng gen... hay tập hợp các dữ

liệu liên quan tới một lĩnh vực

đợc tổ chức để tiện tra cứu, sử

dụng nh trong ngân hàng dữ

liệu, ngân hàng đề.

c) Sốt :

- Nghĩa gốc : tăng nhiệt độ cơ

thể lên quá mức bình thờng do

bị bệnh.

- Nghĩa chuyển : ở trạng thái

tăng đột ngột về nhu cầu, khiến

hàng trở nên khan hiếm, giá

tăng nhanh...

VD cơn sốt đất

d) Vua

- nghĩa gốc : ngời đứng đầu nhà

nớc quân chủ : Vua Lê...

- nghĩa chuyển : ngời đợc coi là

nhất trong một lĩnh vực nhất

định thờng là sx kinh doanh,

thể thao, nghệ thuật : vua dầu

hoả, vua bóng đá

* Danh hiệu này fái nam

phái nữ nữ hoàng ( nhạc

nhẹ)

Bài 5

- Từ mặt trời2 ẩn dụ

- Đây không phải hiện tợng

phát triển nghĩa của từ, bởi vì sự

chuyển nghĩa của từ mặt trời

chỉ có t/chất lâm thời



E. Củng cố dặn dò

- Sự phát triển của từ vựng

- Làm BT

- Chuẩn bị bài : Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh.

Ngày soạn: 18/9/2011

Ngày dạy: 19/9/2011



Tiết 22 :



Trịnh



Chuyện cũ trong phủ chúa



A. Mục tiêu cần đạt

1- Kiến thức:

-Sơ giản về thể văn tuỳ bút thì trung đại.

-Cuộc sống xa hoa của vua chúa, sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời LêTrịnh.

-Những đặc điểm nghệ thuật của một văn bản viết theo thể loại tuỳ bút của

thời kỳ trung đại.

2- Kỹ năng: đọc hiểu thể loại văn bản tuỳ bút trung đại.

42

Giaỏo viùn: Nguyùợn Thừ Minh Kiùn- Trỷỳõng TH&THCS Vụnh Sỳn



Giáo án Ngữ văn 9- Năm học 2011- 2012

-Tự tìm hiểu một số địa danh, chức sắc, nghi lễ thời Lê- Trịnh.

3- Thái độ: Thơng cảm với số phận ngời dân trong xã hội cũ; phê phán xã

hội cũ.

B. Chuẩn bị

-Máy chiếu.

-PPDH: Nêu v/đ, tổ chức thảo luận nhóm, bình giảng, vấn đáp...

C. Khởi động

1. Kiểm tra : Tóm tắt văn bản Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh

2. Giới thiệu bài Chuyện cũ...

D. Tiến trình tổ chức các hoạt động

Hoạt động của giáo viên - học sinh



Nội dung cần đạt



Hoạt động 1: Hớng dẫn Đọc-tiếp xúc văn I. Đọc- tiếp xúc văn bản:

1. Tác giả

bản.

? giới thiệu vài nét về tác giả.

-HS trình bày.

-GV giới thiệu trên máy chiếu.

2. Tác phẩm Vũ trung tuỳ bút

? trình bày hiểu biết của em về tác phẩm

Vũ trung tuỳ bút?

-HS trình bày.

-GV giới thiệu trên máy chiếu.

? Văn bản Chuyện ... nói về v/đ gì?

? Em biết gì về chúa Trịnh Sâm?

-Gv giới thiệu về Trịnh Sâm trên máy chiếu

? Đối với văn bản này chúng ta cần đọc nh

thế nào?

-HS: Bình thản chậm rãi, hơi buồn hàm ý

phê phán.

- HS Đọc VB- nhận xét

-GV kết luận.

? Nêu thể loại và bố cục VB.

? Em biết gì về thể loại này?

-HS: Một loại bút ký thuộc thể loại tự sự nhng cốt truyện đơn giản, kết cấu tự do, tả ngời, tả việc, trình bày cảm xúc của ngời viết...

-HS nêu bố cục

-GV kết luận trên máy chiếu.

Hoạt động 2: Hớng dẫn HS phân tích văn

bản.

? Đối với văn bản này chúng ta có thể phân

tích theo cách nào?

-Gv định hớng phân tích theo bố cục

HS đọc phần 1.

? Em hãy tìm các chi tiết và sự việc thể hiện

thói ăn chơi của chúa Trịnh Sâm?

-HS chỉ ra các chi tiết.

-Gv bật máy đa các chi tiết

+ Năm Giáp Ngọ, ất Mùi, Trịnh Sâm thờng

ngự li cung

+ Việc xây dựng đình đài

+ Mỗi tháng ba bốn lần Vơng ra cung Thuỵ

Liên...

+ Bao nhiêu loài trân cầm dị thú



3. Văn bản Chuyện cũ...

- Nói về cuộc sông của chúa

Trịnh Sâm và thói nhũng nhiễu

của bọn quan lại.

- Đọc văn bản



- Thể loại: Tuỳ bút.



-Bố cục:

II. Phân tích



1. Cuộc sống hởng thụ của

Trịnh Sâm



43

Giaỏo viùn: Nguyùợn Thừ Minh Kiùn- Trỷỳõng TH&THCS Vụnh Sỳn



Giáo án Ngữ văn 9- Năm học 2011- 2012

+ Lấy cả cây đa to cành lá rờm rà...

? giải nghĩa các từ li cung, trân cầm dị thú,

cổ mộc quái thạch.

? Qua ~ chi tiết đó em thấy chúa trịnh có ~

thú ăn chơi gi?



- Thú xây dựng cung điện đền

đài

- Thú dạo chơi ở Hồ Tây

?Nhận xét nghệ thuật kể tả ~ thú ăn chơi đó - Thú chơi cây cảnh trân cầm dị

-HS trả lời, nhận xét

thú.

-GV chốt ý và ghi bảng.

các sự việc cụ thể, chân thực

khách quan không xen lời bình

? Nêu tác dụng ?

-GV chiếu các hình ảnh liên quan đến cuộc Liệt kê, miêu tả tỉ mỉ gây ấn

tợng

sống của chúa Trịnh.

-Gv : - Các mốc thời gian, địa điểm cụ thể Thói xa hoa cầu kỳ tốn kém

lố lăng, tham lam vô độ

khẳng định tính xác thực của các sự việc

- Khéo léo đan cài ~ những từ ngữ biểu cảm

liên miên không thiếu một thứ gì bao

nhiêu. Những từ ngữ đó cho ta thầy điều gì

về thái độ của tác giả?

? Thái độ đó còn đợc bộc lộ trực tiếp ở câu

Gián tiếp bộc lộ thái độ phê

văn nào trong phần 1 của văn bản?

-HS chỉ ra câu văn: Mỗi khi đêm thanh phán của tác giả

cảnh vắng...triệu bất tờng

-GV chiếu lên câu văn y/c thảo luận nhóm

? Giải nghĩa triệu bất tg\

? Tác giả đa câu văn này nhằm mục đích gì?

* Gợi ý : Chú ý âm thanh, không gian các

biện pháp nghệ thuật.

-HS trình bày.

- Miêu tả âm thanh bất thờng,

* Gv bình ghi bảng: Cảnh đợc miêu tả là gợi cảm giác ghê rợn, dự báo

cảnh thực nhng âm thanh lại gợi cảm giác điềm chẳng lành.

ghê rợn trớc một cái gì tan tác đau thơng. - Trực tiếp bộc lộ thái độ phê

Nó nh dự báo sự suy vong tất yếu của một phán của tác giả

triều đại chỉ biết chăm lo đến chuyện ăn - Ăn chơi xa hoa vô độ tất yếu

chơi hởng lạc trên mồ hôi nớc mắt cả xơng dẫn đến sự suy vong

máu của dân lành. Quả thực điều đó đã xảy

ra khi Thịnh Vơng Trịnh Sâm mất.

-GV chuyển ý.

-HS đọc phần 2

? Tác giả đã kể ~ thủ đoạn nhũng nhiễu nào

của bọn quan lại ?

2. Thói nhũng nhiễu của quan

-HS trả lời, nhận xét.

lại

* Thủ đoạn :

- Dò xét nếu có vật quí bên

? Em có suy nghĩ gì về ~ thủ đoạn đó.

phụng thủ

? Hành động đó có gây hậu quả gì không?

- Đêm trèo tờng lấy đi.

- Buộc tội giấu vật báu

- Doạ lấy tiền

? Qua đó em có nhận xét gì về bọn hoạn

vừa ăn cớp vừa la làng.

quan?

* Hậu quả

? Tác giả kết thúc bài tuỳ bút bằng cách ghi Ngời dân : + tổn hại vật chất

+ căng thẳng tinh

lại một sự việc có thực từng xảy ra ngay

thần

44

Giaỏo viùn: Nguyùợn Thừ Minh Kiùn- Trỷỳõng TH&THCS Vụnh Sỳn