TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU THỰC HIỆN CHỨC NĂNG CỦA HIỆU TRƯỞNG TRONG BỐI CẢNH MỚI

kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành được chú trọng, chất lượng giáo

dục được nâng cao, đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt

đời cho mỗi người dân.

Vấn đề cơ bản của đổi mới quản lý nhà trường phổ thông là tăng cường giao

quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cho các nhà trường với nội dung quản lý cơ

bản là: chất lượng và công bằng xã hội. Thực hiện đổi mới quản lý giáo dục không

chỉ phản ánh bối cảnh chung mà còn thể hiện cách thức mà hệ thống giáo dục và

các cơ sở giáo dục phản ứng, đáp ứng các yêu cầu mới.

Đối với giáo dục THPT, hệ thống trường lớp được phát triển để đảm bảo có

80% thanh niên đạt học vấn THPT và tương đương. Với yêu cầu đổi mới căn bản và

toàn diện giáo dục, cần xem xét giáo dục phổ thông - nền tảng của hệ thống giáo

dục quốc dân và là pha đầu của quá trình học suốt đời. Trong đó, ngoài việc xem

xét lại giáo dục tiểu học và THCS, việc thực hiện giáo dục sau THCS cần thực hiện

phân luồng và mở ra các hướng khác nhau như các trường trung học có đào tạo

nghề và phát triển trường THPT gắn với việc chuẩn bị kiến thức, kỹ năng cơ bản

cho học sinh học tiếp lên đại học, cao đẳng. Theo chủ trương này, các trường THPT

phải đổi mới việc dạy và việc học, thay thế việc dạy hướng tới thi cử bằng việc dạy

hướng tới học suốt đời; Thay thế chương trình giáo dục mang dấu ấn của tư duy sản

xuất hàng loạt sang chương trình chú trọng năng lực cá nhân; Thay đổi vai trò nhà

giáo từ người đóng vai trò cung cấp tri thức sang vai trò dẫn dắt học sinh tới các

nguồn tri thức; Việc đánh giá học sinh nhằm vào kết quả học tập sẽ được đổi bằng

đánh giá vào định hướng học tập; Đầu tư cơ sở vật chất đảm bảo chuẩn để phục vụ

tốt nhất cho quá trình dạy học giáo dục. Để thực hiện các việc đó, cần phải đổi mới

công tác lãnh đạo quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng, các cán bộ

quản lý trường học để thực hiện giảm quản lý hành chính, quan tâm đến chất lượng

dạy học. Các nhà quản lý, lãnh đạo trường học phải đổi mới tư duy, nâng cao năng

lực phù hợp với yêu cầu thực hiện chức năng trong bối cảnh mới.

3.1.2. Yêu cầu phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THPT

Để thực hiện đổi mới giáo dục, hơn ai hết, người hiệu trưởng phải bám sát

yêu cầu của xu thế đổi mới quản lý giáo dục. Công tác bồi dưỡng hiệu trưởng hiện



139



nay phải giúp họ có năng lực để vượt qua được những hạn chế do cơ chế quản lý

trước đổi mới tạo ra để thích ứng với cơ chế mới.

- Cơ chế hành chính tập trung làm cho hiệu trưởng ngại thay đổi, trong khi

đó cơ chế mới đòi hỏi hiệu trưởng phải tìm động lực thay đổi.

- Kế hoạch hóa tập trung làm cho hiệu trưởng quan hệ trong một cộng đồng

nhỏ, nay trong cơ chế quản lý phi tập trung thì hiệu trưởng cần mở rộng quan hệ

trong cộng đồng rộng lớn hơn, quan hệ càng nhiều, càng rộng, càng xa càng tốt .

- Cơ chế cũ làm cho hiệu trưởng có tâm lý loại trừ, trong khi đó bối cảnh

mới đòi hỏi họ phải chấp nhận sự đa dạng, cả cạnh tranh và cả liên kết hợp tác .

- Thói quen quản lý cũ làm cho hiệu trưởng sợ bị kiểm tra, giám sát, cơ chế

mới đòi hỏi hiệu trưởng phải xây dựng trường học của mình thành hệ thống mở, sẵn

sàng tham gia kiểm định, mời gọi quan sát, quảng bá và quảng cáo.

Trước bối cảnh trong nước, quốc tế có nhiều thay đổi và yêu cầu của sự

nghiệp CNH, HĐH đất nước, đòi hỏi phải có những CBQL trường học xứng với

tầm phát triển của các nhà trường. Do đó cần coi trọng việc lựa chọn đúng người có

phẩm chất đạo đức và năng lực trí tuệ, năng động, sáng tạo, có uy tín, có khả năng

thu hút, tập hợp được người khác, phát huy được trí tuệ của tập thể, hết lòng vì sự

nghiệp giáo dục để bổ nhiệm làm hiệu trưởng. Hiệu trưởng phải:

- Có hiểu biết về những yếu tố quan trọng tác động đến ngành, đến nhà

trường và chính mình.

- Nắm bắt kịp thời xu thế đổi mới quản lý giáo dục và có khả năng thích ứng.

Họ phải hòa mình vào dòng chảy chung của giáo dục trong trong bối cảnh mới, bối

cảnh mà giáo dục đang chịu tác động sâu sắc bởi các yếu tố: toàn cầu hóa, kinh tế

tri thức, công nghệ thông tin truyền thông và tiến trình đổi mới cơ chế quản lý.

- Có tư duy hệ thống – tổ chức thống nhất các sự kiện thành các thành phần có

kết nối hợp lý. Tư duy tổng thể đúng thì hành động cụ thể có thể tránh được sai lầm.

- Chú trọng vào quản lý chất lượng và hoạt động quản lý phải được tập

trung ưu tiên cho người học và sự học giống như các nhà doanh nghiệp ưu tiên cho

khách hàng.

- Thông thạo về quản lý thông tin và tận dụng được sự hỗ trợ của công nghệ.

- Có khả năng quản lý xung đột, tạo sự hợp tác và đồng thuận.



140



Đồng thời quan tâm xây dựng chính sách bồi dưỡng; xây dựng chương trình

và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng một cách khoa học để giúp hiệu trưởng có đủ kiến

thức, kỹ năng để thực hiện nhiệm vụ sáng tạo và hiệu quả. Hiệu trưởng cần có một

trình độ nhất định về quản lý, lãnh đạo và hoạt động cộng đồng trước khi nắm

quyền điều hành nhà trường. Theo kết quả thống kê của Bộ Giáo dục năm 2011, cả

nước có 2.288 hiệu trưởng trường THPT. Đây là một lực lượng không nhỏ cần được

bồi dưỡng để đáp ứng yêu cầu thay đổi hoạt động điều hành nhà trường với những

chức năng mới gắn với sự thay đổi kinh tế- xã hội. Theo Jakupec V. (2007)[37], nếu

như hệ thống giáo dục và cụ thể là nhà trường không đòi hỏi thay đổi thì chúng ta

cần sự quản lý, nếu như sự thay đổi đó là một đòi hỏi tất yếu thì chúng ta cần sự

lãnh đạo (Adair, 2005). Lý do là sự lãnh đạo hiệu quả chính là điều bắt buộc khi

thành lập một nhóm người thành một tổ chức phục vụ cho sự tăng cường chất lượng

giáo dục (OECD 2002). Hiệu trưởng - nhà lãnh đạo giáo dục cần phải là người có

tầm nhìn về giáo dục, nhà lãnh đạo chương trình và hoạt động giảng dạy, chuyên

gia đánh giá, người chấp hành kỉ luật, người xây dựng mối quan hệ với cộng đồng,

chuyên gia về quan hệ công chúng, nhà phân tích ngân sách, quản lý cơ sở vật chất,

quản lý các chương trình đặc biệt, chuyên gia giám sát về các vấn đề pháp lý, hợp

đồng, chính sách và các sáng kiến. Họ được kì vọng trở thành người trung gian nằm

giữa các mối quan hệ thường xuyên có sự xung đột lợi ích như cha mẹ học sinh,

giáo viên, học sinh, cán bộ các phòng/sở và các tổ chức khác, đồng thời họ cần phải

nhạy cảm trước những nhu cầu khác nhau của học sinh. Cũng theo Jakupec, thực tế

vẫn chưa có đủ những kiến thức chuyên môn và những phương pháp tốt nhất để đào

tạo, bồi dưỡng những hiệu trưởng hoạt động có hiệu quả. Nhu cầu xác định và tái

tạo lại những chương trình bồi dưỡng và phương thức bồi dưỡng hiệu quả với mục

tiêu bồi dưỡng được những hiệu trưởng nhà trường đáp ứng yêu cầu xã hội phải có

quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng những tài liệu và phương pháp hiện có. Những kết

quả từ các cuộc nghiên cứu quốc tế liên quan đến những phẩm chất/năng lực của

người Hiệu trưởng có hiệu quả cho thấy: những nhà lãnh đạo giáo dục thành công

có ảnh hưởng tới thành tích học tập của học sinh thông qua hai con đường: (i) sự hỗ

trợ và xây dựng đội ngũ giáo viên có chất lượng và (ii) thực hiện quá trình tổ chức

dạy học, giáo dục có hiệu quả. Sự thống nhất đang ngày càng được phản ánh trong



141



công tác chuẩn bị cho việc bồi dưỡng nâng cao năng lực cho hiệu trưởng trường

học. Không là một ngoại lệ, công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT ở Việt

Nam phải hướng tới:

(1) Giúp hiệu trưởng có được những kiến thức khoa học về QLGD, quản lý

nhà trường. Đó là những kiến thức cơ bản và những kỹ năng giúp người học xử lý

những vấn đề liên quan trong quản lý nhà trường theo vị trí, chức năng của họ. Chú

trọng dạy cho người học phương pháp học tập và kỹ năng giải quyết vấn đề.

(2) Phát triển năng lực của hiệu trưởng thích ứng với các yêu cầu của xã hội

để họ có thể đem những hiểu biết của mình ra giải quyết những vấn đề thực tiễn của

quản lý trường học đúng với chức năng mà họ đảm nhiệm.

(3) Phát triển ở hiệu trưởng những phẩm chất cần thiết như sự sáng tạo, trách

nhiệm xã hội, trung thực trong khoa học…

Với phạm vi nghiên cứu của luận án, trọng tâm là nghiên cứu chức năng của

hiệu trưởng trường THPT thời kỳ đổi mới, luận án cung cấp những cơ sở khoa học

phục vụ công tác bồi dưỡng hiệu trưởng. Những nội dung dưới đây là những đề

xuất bước đầu việc sử dụng kết quả nghiên cứu chức năng của hiệu trưởng trong

một số khía cạnh của công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT như: đổi mới

mục tiêu, chương trình bồi dưỡng, hình thức và phương pháp tổ chức bồi dưỡng,

kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ giảng viên tham gia bồi

dưỡng và hoạch định chính sách đối với hiệu trưởng.

3.1.3. Quan điểm đổi mới công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT

Để đáp ứng những yêu cầu phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THPT Việt

Nam, công tác bồi dưỡng hiệu trưởng cần đổi mới trên cơ sở quán triệt các tiếp cận

hiện đại phù hợp với xu thế phát triển nhân lực quản lý trên thế giới.

a) Phát triển hiệu trưởng trường học trên cơ sở quán triệt các chức năng hiệu

trưởng phải đảm nhiệm. Đó là cách thông qua các chương trình phát triển chuyên

môn, giúp những người đứng đầu trường học có được những kiến thức, kỹ năng và

thái độ phù hợp để đưa ra được những quyết định cần thiết trong thực thi chức trách

của mình. Khi các khóa học kết thúc, những hiệu trưởng có thể mang những kiến

thức đã học để áp dụng vào điều hành trường học của mình hiệu quả.



142



b) Sử dụng và phát huy các ưu thế của tiếp cận năng lực trong công tác bồi

dưỡng hiệu trưởng.

Theo Nguyễn Hữu Lam, (2009)[46] tiếp cận dựa trên năng lực trong phát

triển nguồn nhân lực có những ưu thế là:

(1) Tiếp cận năng lực cho phép cá nhân hóa việc học.

(2) Tiếp cận năng lực chú trọng vào kết quả đầu ra (outcomes).

(3) Tiếp cận năng lực tạo ra sự linh hoạt trong việc đạt tới những kết quả đầu

ra theo những cách thức riêng phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh của cá nhân.

(4) Tiếp cận năng lực còn tạo khả năng cho việc xác định một cách rõ ràng

những gì cần đạt được và những tiêu chuẩn cho việc đo lường các thành quả.

Với các ưu điểm đó, tác giả cho rằng: dựa trên tiếp cận năng lực để xác định

các năng lực mà hiệu trưởng cần có để thực hiện các chức năng của mình, từ đó xác

định nội dung và phương thức bồi dưỡng gắn với nhu cầu bồi dưỡng hiệu trưởng, tổ

chức bồi dưỡng theo phương thức thích hợp là cách làm khoa học, góp phần khắc

phục được các hạn chế trong công tác bồi dưỡng hiệu trưởng hiện nay.

c) Sử dụng hợp lý mô hình CDIO trong thiết kế chương trình, biên soạn tài

liệu và thực hiện bồi dưỡng hiệu trưởng.

Theo Vũ Anh Dũng và Phùng Xuân Nhạ (2010)[21] CDIO là viết tắt của

cụm từ tiếng Anh Conceive - Design - Implement – Operate, nghĩa là: hình thành ý

tưởng, thiết kế ý tưởng, thực hiện và vận hành. Xuất phát điểm của đề xướng này

được thực hiện từ các chương trình đào tạo ngành kỹ sư. Tuy nhiên, về bản chất cần

phải khẳng định rằng: CDIO là một giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng

yêu cầu xã hội trên cơ sở xác định chuẩn đầu ra để thiết kế nội dung chương trình

và kế hoạch đào tạo. Quy trình này được xây dựng một cách khoa học, hợp lý, logic

và về phương pháp tổng thể, có thể áp dụng để xây dựng quy trình chuẩn cho nhiều

lĩnh vực đào tạo khác nhau ngoài ngành kỹ sư (với những sự điều chỉnh, bổ sung

cần thiết). Người học trong chương trình đào tạo theo cách tiếp cận CDIO được

phát triển và đạt được 4 năng lực chính (hay còn gọi là chuẩn đầu ra) khi tốt nghiệp.

Chúng bao gồm: Khối kiến thức (lý thuyết) và lập luận ngành; Các kỹ năng và

phẩm chất cá nhân, nghề nghiệp; Các kỹ năng và phẩm chất xã hội; Năng lực áp



143



dụng kiến thức vào thực tiễn (năng lực C-D-I-O) đặt trong bối cảnh xã hội và tổ

chức (doanh nghiệp, cơ quan, trường học…).

Theo Williamson R.(2010) [137] việc hiểu rõ những gì mà nhà lãnh đạo cần

làm là có ích trong việc xác định hình thức học tập chuyên sâu, hoặc phát triển khả

năng lãnh đạo. Do đó, tác giả cho rằng, với yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ hiệu trưởng,

việc áp dụng mô hình CDIO trong thực hiện bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT

(và các CBQLGD khác) hoàn toàn phù hợp. Xây dựng chương trình bồi dưỡng hiệu

trưởng trường THPT cần được thực hiện trên cơ sở quán triệt các chức năng mà

hiệu trưởng phải đảm nhiệm. Trên cơ sở yêu cầu về năng lực hiệu trưởng cần có,

xác định chuẩn đầu ra của chương trình bồi dưỡng, tích hợp chuẩn đầu ra vào

chương trình và thực hiện bồi dưỡng hiệu trưởng theo phương thức phù hợp để đạt

được chuẩn năng lực đó.

Trước bối cảnh và xu thế phát triển giáo dục, mối quan tâm hàng đầu của

hiệu trưởng là thúc đẩy sự tiến bộ của người học thông qua các hoạt động cơ bản:

- Xác định tầm nhìn chiến lược;

- Xây dựng văn hóa trường học;

- Quản lý điều hành tổ chức;

- Xây dựng mối quan hệ phối hợp;

- Huy động nguồn lực;

- Gắn kết chính trị phục vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.

Để thực hiện tốt các hoạt động đó, hiệu trưởng trường THPT cần có các năng

lực nhất định. Các năng lực cụ thể được xác định từ đòi hỏi của việc thực hiện mỗi

chức năng đã được xác định ở chương 1. Nhưng trong thực tế, việc thực hiện các

chức năng của hiệu trưởng là khó tách bạch, do vậy việc liệt kê các năng lực khó

tránh khỏi sự chồng chéo. Cũng như vậy, hoạt động bồi dưỡng cùng lúc có thể giúp

hình thành những năng lực khác nhau. Do đó để đổi mới công tác bồi dưỡng theo

quan điểm đã xác định, có thể hệ thống lại các năng lực thực hiện chức năng của

hiệu trưởng theo các nhóm thích hợp.

Bảng 3.1. Năng lực cơ bản của người hiệu trưởng trường học

Năng lực Lãnh đạo



Năng lực Quản lý



144



Năng lực phối hợp và

phục vụ cộng đồng



- Năng lực phân tích tổng hợp và dự - Năng lực lập kế hoạch tác

báo;

nghiệp và các chương trình

hành động;

- Năng lực sáng tạo và chia sẻ tầm

nhìn;

- Năng lực xây dựng tổ

chức bộ máy và triển khai

- Năng lực hoạch định chiến lược;

thực hiện kế hoạch;



- Năng lực quan hệ

công chúng;

- Năng lực tuyên truyền

vận động các lực lượng

xã hội cùng tham gia

giáo dục;



- Năng lực tập hợp dẫn dắt giáo viên, -Năng lực giám sát điều - Năng lực hoạt động xã

nhân viên và học sinh thực hiện các hành hoạt động;

hội

hoạt động hướng tới sự phát triển toàn

diện học sinh

- Năng lực kiểm tra đánh

giá và điều chỉnh

- Năng lực thu hút, tạo động lực làm

việc cho mọi thành viên trong thực

hiện nhiệm vụ;

- Năng lực định hình và phát triển văn

hóa tổ chức

- Năng lực đổi mới và sáng tạo



Người hiệu trưởng chỉ có thể thực hiện tốt các chức năng của mình khi có đủ

các năng lực cần thiết. Ngoài các năng lực này, hiệu trưởng còn cần có những năng

lực chuyên môn nhất định và một số năng lực chuyên môn hỗ trợ như ngoại ngữ, tin

học, tiếng dân tộc. Các hiệu trưởng đã được đào tạo phần lớn các năng lực chuyên

môn trước khi được bổ nhiệm; Đối với các năng lực chuyên môn hỗ trợ: một số

hiệu trưởng đã có hoặc được bồi dưỡng theo chương trình riêng. Trên cơ sở kết quả

nghiên cứu ở chương 1, có thể xác định tổ hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ mà

hiệu trưởng trường THPT Việt Nam cần có mà công tác bồi dưỡng hiệu trưởng phải

đáp ứng trong đề xuất đổi mới công tác bồi dưỡng dưới đây.

3.2. Đề xuất đổi mới công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT

3.2.1. Phát triển mục tiêu bồi dưỡng

Trong thực tế, hiệu trưởng trường THPT được bổ nhiệm và xem là cán bộ

quản lý trường học với những nhiệm vụ được quy định trong điều lệ nhà trường.

Theo phân tích trong mục 1.3. của chương 1, để thực hiện trách nhiệm của mình với

tư cách người đứng đầu nhà trường, hiệu trưởng phải đảm nhiệm những chức năng

khác nhau; mỗi chức năng lại được thực hiện qua những công việc/hoạt động khác

nhau với những yêu cầu nhất định về năng lực. Mục tiêu bồi dưỡng hiệu trưởng cần



145



được xác định cụ thể, thiết thực hơn và gắn với yêu cầu năng lực mà hiệu trưởng

cần có để thực hiện các chức năng.

Định hướng chung của công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT hiện

nay là giúp hiệu trưởng có được khả năng: Phát triển con người; Định hướng tổ

chức; Tái thiết kế cơ cấu tổ chức; Quản lý và tổ chức thực hiện chương trình giáo

dục với mục tiêu khuyến khích học sinh học tập. Phát triển những năng lực để thực

hiện chuyển nhà trường thành một tổ chức hiệu quả hơn nhằm đẩy mạnh quá trình

dạy và học cho tất cả học sinh. Sẽ rất hữu ích cho các hiệu trưởng mới nếu trước khi

được bổ nhiệm họ được tiếp cận với các kiến thức cơ bản về lãnh đạo, quản lý và kỹ

năng cụ thể để giảm thiểu thời gian lúng túng, mò mẫm, dò tìm của giai đoạn mới làm

hiệu trưởng. Việc xác định mục tiêu rõ ràng sẽ giúp công tác bồi dưỡng đi đúng hướng

và đạt được kết quả thiết thực.

Có thể xác định mục tiêu của công tác bồi dưỡng hiệu trưởng là giúp cho

hiệu trưởng có được những kiến thức cơ bản về lãnh đạo, quản lý nhà trường và

hoạt động cộng đồng; Có kỹ năng thực hiện các hoạt động lãnh đạo, quản lý, phối

hợp và phục vụ cộng đồng để làm tốt các chức năng mà hiệu trưởng phải đảm

nhiệm trong môi trường thay đổi; Có thái độ chủ động, tự tin, quyết tâm trong thực

hiện nhiệm vụ, từ đó nâng cao năng lực tác nghiệp cho hiệu trưởng trường THPT

trong bối cảnh mới, biết gắn tầm nhìn với hành động, phát huy vai trò của nhà

trường cho sự phát triển giáo dục và xã hội, trọng tâm là nâng cao chất lượng giáo

dục, đào tạo những công dân có phẩm chất, năng lực thích ứng với công cuộc phát

triển đất nước và hội nhập quốc tế.

Một cách cụ thể, công tác bồi dưỡng phải giúp hiệu trưởng đạt được các mức

cơ bản về kiến thức, kỹ năng và thái độ gắn với yêu cầu thực hiện các chức năng.

Về kiến thức

- Nhận biết những vấn đề cơ bản về chủ trương, đường lối của Đảng, chính

sách pháp luật của Nhà nước trong phát triển giáo dục.

- Trình bày được các kiến thức cơ bản về pháp luật (Luật Giáo dục, Điều lệ

nhà trường và các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có liên quan đến cấp học);

- Tổng hợp và phân tích được các lý thuyết cơ bản về lãnh đạo, quản lý giáo

dục, xây dựng quan hệ cộng đồng;



146



- Hệ thống được các đặc điểm tâm lý, giải thích được nguyên tắc phát triển,

nhu cầu... của học sinh THPT, giáo viên, nhân viên;

- Giải thích được nội dung cơ bản và yêu cầu thực hiện chương trình giáo

dục cấp học, chuẩn kiến thức kỹ năng tương ứng với từng môn học, từng lớp trong

chương trình giáo dục;

- Hệ thống được các lý thuyết học tập, phương pháp giáo dục trong trường

THPT, xác định được các PPDH tích cực theo quan điểm lấy người học làm trung

tâm và cơ sở khoa học của việc lựa chọn các PPDH.

- Xác định rõ mối quan hệ giữa nhà trường THPT với gia đình và cộng đồng.

- Giải thích được tác dụng của truyền thông và chỉ rõ cách sử dụng các

phương tiện truyền thông cơ bản trong hoạt động giáo dục và điều hành nhà trường.

- Hệ thống đươc các kiến thức cơ bản về CNTT và ứng dụng CNTT trong

phát triển, hỗ trợ các hoạt động dạy học và quản lý trường học.

Về kỹ năng

- Xác định được tầm nhìn, sứ mạng và hoạch định chiến lược phát triển nhà

trường.

- Có khả năng tập hợp, định hướng và dẫn dắt mọi thành viên trong trường

thực hiện nhiệm vụ theo mục tiêu chung.

- Lập được kế hoạch hành động gắn với chiến lược phát triển nhà trường và

triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả.

- Lãnh đạo và quản lý hoạt động dạy học, giáo dục theo chương trình giáo

dục cấp THPT đúng quy định và đảm bảo chất lượng.

- Lãnh đạo, quản lý phát triển đội ngũ đáp ứng yêu cầu phát triển nhà trường.

- Quản lý tài chính, tài sản khoa học, hiệu quả.

- Thực hiện kiểm tra, đánh giá các hoạt động của nhà trường đúng quy trình,

khách quan, khoa học và tham gia kiểm định chất lượng giáo dục đúng quy định.

- Phát hiện, giải quyết vấn đề kịp thời và ra quyết định phù hợp.

- Có khả năng lãnh đạo và quản lý sự thay đổi để đưa nhà trường thích ứng

và phát triển.

- Biết giải quyết xung đột, tạo môi trường làm việc tích cực; Biết cách tạo

động lực làm việc và xây dựng văn hóa nhà trường.



147



- Có khả năng tổ chức các sự kiện trong trường học (khai giảng, bế giảng,

hội thi, diễn đàn…).

- Giao tiếp, ứng xử linh hoạt; Xây dựng và phát triển được các mối quan hệ;

Biết tuyên truyền về các hoạt động của nhà trường, thu hút sự ủng hộ của CMHS,

cộng đồng trong xây dựng và phát triển nhà trường. Tích cực tham gia các hoạt

động xã hội góp phần phát triển cộng đồng...

Về thái độ

- Tiên phong, chủ động, tích cực, làm gương trong các hoạt động.

- Thân thiện, hợp tác, cởi mở và chia sẻ, chủ động, tôn trọng đối tác và không

vụ lợi trong thiết lập các mối quan hệ.

- Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, chấp nhận thử thách, kiên trì,

dũng cảm, vượt khó và tận tâm với công việc.

- Có thái độ thực tế, dân chủ trong việc xác định các mục tiêu và hoạch định kế

hoạch, chương trình hành động;

- Nghiêm túc trong triển khai, kiểm tra, giám sát thực hiện; công bằng trong

đánh giá; thẳng thắn, trung thực trong tư vấn, uốn nắn sai lệch…

Đây chính là cơ sở để xác định chuẩn đầu ra của chương trình bồi dưỡng theo

yêu cầu đổi mới. Để đảm bảo các yêu cầu này, một mặt tiến hành bồi dưỡng hiệu

trưởng theo các chương trình cụ thể; mặt khác phải định hướng để hiệu trưởng tự

học, tự bồi dưỡng. Hiệu trưởng phải là người học dẫn đầu để trang bị cho mình kiến

thức, kỹ năng và thái độ làm việc thích hợp.

3.2.2. Đổi mới chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng

Định hướng nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng có thể xác định được thông qua

việc trả lời một số câu hỏi quan trọng sau:

- Những khả năng, năng lực và phẩm chất gì mà một hiệu trưởng cần phải có

để giúp họ thực hiện tốt các chức năng?

- Những kinh nghiệm gì mà chương trình có thể cung cấp để hỗ trợ cho việc

phát triển khả năng, năng lực và phẩm chất đó?

- Cấu trúc chương trình như thế nào để có thể chuyển tải tốt nhất những kinh

nghiệm này?



148



Jakupec V.[38] hoàn toàn có lý khi cho rằng: nghiên cứu về sự chuẩn bị và

phát triển hiệu trưởng, khuyến nghị những đặc điểm cụ thể của chương trình bồi

dưỡng chỉ đạo giáo dục là cốt yếu đối với công tác bồi dưỡng để phát triển nhà lãnh

đạo giáo dục có năng lực. Đổi mới nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT

Việt Nam được đề xuất trên cơ sở khám phá vai trò, chức năng của hiệu trưởng

trong bối cảnh rộng hơn. Nội dung bồi dưỡng tập trung vào việc giúp hiệu trưởng

trở thành một hình mẫu cho nhân viên và học sinh, như là một người xây dựng

nhóm, một nhà lãnh đạo nhìn xa trông rộng, người giải quyết vấn đề và là tác nhân

thực hiện các thay đổi trong nhà trường để giúp nhà trường thích ứng với bối cảnh

mới. Phát triển hài hòa các năng lực lãnh đạo, năng lực quản lý và năng lực hoạt

động cộng đồng trong bối cảnh trường học, nhằm mục tiêu cuối cùng là nâng cao

kết quả học tập của học sinh. Như vậy, nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng nhà trường

và các chương trình phát triển chuyên môn phải phản ánh được nghiên cứu hiện

thời về chỉ đạo giáo dục, quản lý giáo dục. Ngoài ra, nội dung phải phù hợp với

chính sách và những nguyên lý giáo dục của Chính phủ và các Bộ ngành liên quan.

Nội dung bồi dưỡng phải bao gồm phần kiến thức hướng dẫn, phát triển nhà trường

và quản lý sự thay đổi cũng như những kỹ năng chỉ đạo chuyên môn giáo dục.

Những thay đổi trong nội dung bồi dưỡng này có thể bao gồm việc phát triển kiến

thức giúp cho hiệu trưởng nhà trường thực hiện thành công việc quản lý, lãnh đạo

quá trình dạy và học. Đó là các nội dung phát triển các chiến lược đưa ra quyết định

hợp tác; Những phương pháp chỉ đạo; Văn hóa đồng thuận và cộng đồng; Quá trình

thay đổi tổ chức và đổi mới; Phát triển năng lực quản lý khi phân tích và sử dụng dữ

liệu; Các công nghệ kỹ thuật dạy học để định hướng cho các hoạt động hoàn thiện

nhà trường; Mở rộng sự quan tâm đối với các hoạt động lãnh đạo có tính đạo đức;

Hiểu biết sâu sắc hơn những ảnh hưởng văn hóa và xã hội đến giáo dục nhà trường;

Quan tâm hơn đến những vấn đề về giới, đa dạng văn hóa, bản sắc và sự công

bằng…Và nội dung bồi dưỡng cũng cần giúp cho hiệu trưởng hình thành thói quen

phân tích phê phán và phản ánh, học từ thực tế. Những nghiên cứu về hoạt động

tương ứng với các chức năng của hiệu trưởng có thể được coi là cơ sở để đề xuất

những thay đổi và/hoặc sắp xếp lại nội dung bồi dưỡng đã có. Các nội dung bồi



149